Zegel fan d
e
nuisvrouw es
50 jaar oud
Laxeermiddel geen slankmaker
Heidense
eel-foiklore
op IJsland
VfcMls
MAANDAG 22 MAART 1976
PAGINA '9
Hoeven
GRONINGEN ..Mijn interesse
voor olie is ontstaan tijdens de schei
kundelessen op de HBS. Dat groeit,
je wilt er steeds meer van weten.
Vooral de techniek en de chemie trok
me aan". Dat was de reden dat Anne-
marie Oudejans, studente aan de
Groningse HTS, op ae boring van
de Nederlandse Aardolie Maatschap
pij NAMO terechtkwam.
Een chemie-studie aan de Rijksuni
versiteit in Utrecht vond ze te theo
retisch: na haar kandidaats-examen
vertrok ze naar de HTS in Gronin
gen waar ze tijdens het praktijkjaar
met haar neus in de boter viel.
Om te beginnen maakte ze op de
Shell-raffinaaerij in Pernis kennis
met de verwerking van olie. Vier we
ken werkte Annemarie in vol-conti-
nuedienst als operator in een van de
fabrieken. Vervolgens werkte ze drie
maanden in de petrochemische in
dustrie waar ze alles over naftakra-
kers te weten kwam.
Daarna kwam het praktijkwerk bij
de NAM: met de spoeling in een
d.kke laag over haar overall en ge
zicht werkte Annemarie op de boring
an Drenthe.
„Gelukkig ben ik aangepakt als ie
dere andere practicent. Normaal mee
werken, alle klussen doen. Ook de „vie
ze", vertelt Annemarie. „Wel had ik
er speciaal om gevraagd of ik alles
mocht doen. En de NAM heeft van
tevoren met de ploeg doorgesproken
dat ik niet mocht worden ontzien.
Ik heb er hardstikke fijn gewerkt,
ik zou het zo wéér willen doen".
Annemarie wilde tijdens haar
praktijkjaar per sé in de boring:
Daarom kwam ik ook bij de NAM
terecht. Het is moeilijk om bij de
Amerikanen zoiets voor elkaar te
krijgen. Waarschijnlijk omdat ze met
"contracters" werk:en. maarschap
pijen die voor andere bedrijven de bo
ringen uitvoeren. En een beetje chau
vinisme heeft ook wel meegespeeld in
deze keuze".
De onderwerpen waar ze mee in
aanraking kwam, boeiden Annemarie
Oudejans zó, dat ze er een boek over
schreef: ..De olieraffinaderij: wer
king, milieuhygiëne en veiligheid".
Weinig mensen weten wat er in de
olie-industrie omgaat", vertelt ze. Er
zijn maar vijfhonderd exemplaren
gedrukt, maar die zijn gelukkig wel
grif verkocht".
Annearie heeft nog anderhalf jaar
studie voor de boeg en dan? „Dat
hangt af van de werkgelegenheid.
Maar als het enigszins kan, wil ik
toch „in de olie" en of dat nu raffi
nage of bijvoorbeeld de petroleum
industrie is maakt niet zo veel uit.
En ik zou er ook geen bezwaar te
gen hebben om weer een poos op de
boring te werken. Dat is me prima
bevallen".
De Amsterdamse Society Shop maakt niet alleen kleding voor
heren, ook dames en kinderen kunnen er terecht. In de col
lectie voor het komende jaar waren ook weer enkele dames
modellen opgenomen. Bijzonder fraai van snit was het man
telpak met cape van lamswol. De rok is een kokerrok. terwijl
in de stropdas hetzelfde ruitje is verwerkt als in het hele pak.
In een cheviot-kwaliteit 'wol van een Engels schaap» maak
te de Society Shop voor dames en heren een overall. De man
rechts op de foto onder, draagt het nieuwe double-breasted-
kostuum met lage knoopsluiting en eveneens laag uitgesne
den vest.
Over laxeermiddelen worden soms
de vreemdste dingen beweerd. Onder
meer dat je er slank van kunt
worden. Of dat zo'n middel net
zoiets is als een sinaasappel, puur
natuur, goed voor elke dag.
Wat je per se zou moeten weten
over de gevolgen bij gebruik, dat
staat er soms niet op.
De Consumentenbond heeft deze
ervaringen bij onderzoek van een
dikke veertig laxeermiddelen, die
allemaal zonder recept te koop zijn.
Dit kwam aan het licht
- Bij Schieffers kunstmatig bron-
zout en Tamarinde Laxajam ont
breekt de waarschuwing dat bij
langdurig gebruik en de grote doses
bijverschijnselen kunnen optreden.
Het middel Andrews ziet zichzelf
als „verkwikkende di-ank", maar dat
het ongeschikt is voor mensen met
een zoutarcn of zoutloos dieet staat
nergens.
- Minius, Dragees III en Bonkoi-ets
prijzen zichzelf aan als vermage
ringsmiddel, maar om af te slanken
is erg riskant. Artsen zijn er tegen.
- Herbesan, Depurativum en Schief
fers kunstmatig bronzout suggereren
dat het drinken van een dagelijks
REYKJAVIK Duizend Jaar
geleden aten de woeste Vikingen
rauw vlees dat ze aan de punt
van hun mes regen.
Vandaag de dag eten hun be
schaafde en gekerstende naza
ten op IJsland nog steeds rauw
vlees, maar wel keurig met een
vork.
Zo'n rauw vlees-smulpartij in
een sjiek restaurant, bij stemmi
ge muziek en opgediend door
zwartgerokte kelners, is een merk
waardig stukje culinaire folklore.
Je geniet het pas tenvolle wan
neer je IJslandse gastheer voor
gaat in het uitzoeken van de ver
schillende 'vleesgerechten', smaak
vol gerangschikt rond de toch
wat onsmakelijk ogende schaaps
kop in het midden van de dis.
Hij kan je raden de smaakpa
pillen wat te wennen met de 'ge
bonden darmen', terwijl hij zelf
zonder omwegen de aanval opent
op de lichtgerookte schaapskop.
Misschien ook beveelt hij je
'de' IJslandse delicatesse aan
"rams ballen".
De Vikingen aten die als eerbe
wijs aan de grote potentie van de
ram 'en waarschijnlijk in de
hoop dat die op hun zou over
gaan". De testikels worden opge
diend in keurige ronde plakjes
die in azijn zo zacht zijn ge
maakt dat ze letterlijk op je tong
smelten. Toch wat moeilijkheden
bij het slikken? Een fikse teug
'Brennivin' de nationale naar
anijs smakende brandewijn, doet
meestal wonderen.
Wablief? Je lust geen vlees?
Wat had je dan gedacht van een
rauwe moot haai. met recht een
•piece de resistance' want zo taai
als Miigleer.
Terwijl je er de strijd mee aan
bindt, leunt Je gastheer vertrou
welijk naar je over en fluistert:
'de haaien die we hier vangen
zijn jongens van een metertje
of zes. Voordat we ze eten lig
gen ze minstens drie maanden op
het strand om de giftige stoffen
te laten verdampen'.
Je wordt wat pips rond de neus.
kopje laxeerthee „puur natuur" is.
- Zwangere vrouwen mogen geen
Tendo Wonderolie slikken, want het
kan de weeën opwekken. Maar dat
staat er niet bij.
Er is ook nog een middel. Sennocol,
dat het voorstelt alsof iedereen elke
ochtend om zeven uur naar de wc
zou moeten voor een gezonde
stoelgang. Dat is een misverstand.
Een Engels onderzoek heeft aange
toond, dat voor een gezonde
volwassene drie keer per dag even
normaal is als drie keer per
DAMESMODE
in exclusief jonge stijl...
BREESTRAAT I08a 112 LEIDEN
maar met een gerustellend schou
derklopje zegt hij: 'Maak Je geen
zorgen, er is geen gevaar meer'.
Toch wat wantrouwig gewor
den mik Je de haai discreet in
een plantenbak en zoek Je verder
tussen het zeebanket. Hm, rauw
walvisspek in fijne vinaigre. Vlees
noch vis eigenlijk, meer een olie
achtige lollie.
Intussen heeft Je gastheer de
schaapskop al achter zijn kiezen
en resten er alleen die van wijlen
het schaap. Net als Je aan het
dessert wil beginnen - knapperige
reepjes stokvis - vertelt Je gast
heer je, rijkelijk laat, waar het
eigenlijk allemaal om begonnen is.
Dit is, legt hij uit. de 'heidense
maand' waarin de IJslanders wed
strijden houden wie het meeste
rauwe vlees en vis naar binnen
kan slokken.
Het kruipende Vikingenbloed
breekt zich eensklaps weer baan
in volle vraatzucht, tenminste als
J«* het betalen kunt.
'Stokvis is het duurst, maar het
is eiwitrijk en erg gezond', ver
telt Je gastheer.
Hij is dan allang bezig met de
;chaapshoefjes, de schapelever-
worst en de vettige, rauwe
schaapsknoken. Je bent wat licht
in -het hoofd van alle Breanivin,
want je glas is geen moment leeg
gebleven. Maar als Je een echt
[Jslands kopje koffie hebt gedron
ken. opgeschonken met natuurlijk
geyserwater waarin je de zwavel
nog proeft, weet Je dat Je een
echte 'thorra matur' 'maaltijd der
heidenen) hebt meegemaakV
Wat malen die IJslanders ei
genlijk om de Britse vissers ze
lusten ze rauw!!
Handig hoor, recepten, boodschap-
penbriefjes en andere notities in de
keuken ophangen met een magneet
je. Geen gezoek naar punaises of
spelden, geen prikgaatjes overal in.
Gewoon voor eens en voor altijd een
plaatje ijzer ergens op schreoven,
briefjes er tegen aan houden, stukje
magneet erop. en ze blijven hangen.
Stukje magnetisch ijzer hebben ijzer
zaken wel; ze zitten o.a. volop in de
tegenwoordige kastsluitingen.
Wie een deur wil wegwerken, maar
de opening toch ook weer niet hele
maal wil dichtmetselen misschien een
aardig idee. Je kunt de lege deur
opening aan één kant met een plaat
board afspijkeren, en er dan plank
jes inmaken en een neerklapbaar
blad. Leuk voor een kinder-speelplek,
bijvoorbeeld.
ugd
de Het IVHA bestaat vijftig jaar, maar
dat zegt u misschien helemaal niets,
gewant u weet niet wat het IVHA is.
)on(Dan bent u niet de enige. Er zijn
meer mensen die tobben met deze
pun,afkorting. Daarom antwoordt de
directeur van het IVHA. ir. G. A.
Hellman-Tuitert, als iemand haar
vraagt wat ze doet, dat ze bij "U
weet wel, het zegeltje van de
huisvrouwen" werkt.
Dat is het dus. IVHA betekent
Instituut voor Huishoudtechnisch
Advies, in 1926 opgericht door d'e
Nederlandse Vereniging van Huis-
- Vrouwen. Doel: voorlichting geven
over wat je zou kunnen noemen
„goed en goedkoop huishouden"
Daarvoor wordt onder meer het
bekende en nu dus ook een halve
eeuw oude zegel met „Goedgekeurd
door de Nederlandse Vereniging van
Huisvrouwen" gebruikt. Dat zegel
geeft een zekere garantie. Het wil
niet zeggen dat het bezegelde
produkt het beste is wat er te
krijgen is. Wel dat het in ieder
geval aan bepaalde minimum-eisen
u voldoet.
Het zegel, groen en een heel enkele
keer goud, is nogal populair. Een
te onderzoek heeft ooit eens aange-
v toond, dat 86 procent van de
Nederlandse vrouwen het in ieder
10 geval kent. Verreweg het grootste
deel van die groeD gelooft er ook in
en hecht er -Taarde aan.
T roef
1- Dat is natuurlijk een grote troef in
handen van mevrouw Hellman
9- tegenover iedereen die zich minach-
w tend uitlaat over „dat huisvrouwen-
gedoe". En h..^r volgende verhaal
Valt ook niet te ontkennen: „Wij
3- zijn de oudste consumentenorgani
satie in Nederland. Het IVHA was
e- de eerste die zelf onderzoek voor de
je consument ging doen. Er waren wel
andere voorlichtingsinstanties. Maar
er was in 1926 verder niemand,
behalve het IVHA, die de dingen
kritisch benaderde en die zei: er zit
wat fout met dat produkt, wat is de
oorzaak, laten we dat eens gaan
uitzoeken".
Een voorbeeld: „Een van de IVHA-
medewerksters, een chemisch inge
nieur, ergerde zich eraan dat
wastafels en fonteintjes zo gauw
vuil werden. Wat bleek? In de
schuurpoeder waarmee die dingen
werden schoongemaakt, zaten mi
croscopisch kleine stukjes steen
(kwarts) die bij het schuren krassen
gaven en in die ki-assen kwam dan
weer heel snel vuil. We zijn toen
naar de fabrikant gegaan, maar die
zei zoiets in de trant van: Waar
maken Jullie je druk om, ons
produkt verkoopt toch goed, dus er
mankeert niets aan. En nou het
grappige: het IVHA adviseerde toen
om inplaats van dat schuurpoeder,
krijt met een wasmiddel te
gebruiken, en dat is ongeveer
hetzelfde spul dat tegenwoordig ook
in de moderne, vloeibare schuurmid
delen zit.
8 a b
Gootsteen
Mevrouw Hellman kent nog zo'n
stuk historie: „Voor de oorlog werd
de gootsteen in ce keuken meestal
maar ergens in een hoek weggestopt. Beïnvloed
Het IVHA vond dat erg onhandig en
is gaan demonstreren met een eigen
ontwerp keuken, waarin de goot
steen in het midden zat, met aan
weerskanten twee afzetviakken.
Daarop is toen de eerste Bruynzeel-
keuken gebaseerd".
Het instituut heeft met die
fabrikant een contract. Daarin staat
dat het zegel twee jaar geldt en dat
het produkt daarna opnieuw moet
gekeurd. De fabrikant is verplicht
tussentijds veranderingen door te
geven. Misbruik van het zegel kan
worden gestraft met boetes en
openbaarmaking van 's mans boze
gedrag. Voor het mogen gebruiken
van het zegel betaalt hij jaarlijks
tussen 345 en 2300, afhankelijk
van de omzet en de prijs van het
artikel.
Met dat goedkeuringszegel gaat het
zo: het IVHA geeft het aan de
fabrikant die erom vraagt en wiens
produkt gekeurd en goed bevonden
wordt. Die fabrikant plakt het erop
en voor de consument fungeert het
Buiten het IVHA is niet iedereen
even enthousiast over deze manier
van samenwerken met fabrikanten.
„Jullie lopen de kans door
fabrikanten beïnvloed te worden"
zeggen de tegenstanders.
Mevrouw Hellman gelooft daar niet
in. „Wij beschouwen de fabrikant
als een deskundige in zijn vak. En
wij zijn er helemaal niet ba"g van.
om van die deskundigheid gebruik
te maken. Via de fabrikant kun je
een heleboel van produkten te weten
Het IVHA 'Instituut voor Huis
houdtechnisch Advies) is een soort
dochter van de Nederlandse Vereni
ging van Huisvrouwen. Maar
iedereen, dus ook mensen die niets
met die vereniging te maken
hebben, kan er informatie krijgen.
Een greep uit de uitgaven van het
IVHA: een lijst van goedgekeurde
artikelen, een serie Kopers Kompas
sen (dat zijn voorlichtingsstencils
over onder meer afwasmachines,
dekbedden, koelkasten, grills, koffie
molens enz.), een vlekkenboekle
(over het verwijderen van vlekken)
en een patroon om zelf hoeslakens
te maken. Vooral dat patroon is een
groot succes. Het IVHA heeft er
negenduizend van verkocht.
Voor wie meer wil weten hier het
adres: Jan an Nassaustraat 89,
Den Haag, telefoon 070-26 20 41.
aangewezen. Van een heleboel
kanten hpor je wat. En die kennis,
gecombineerd met wat je door
testen te weten komt, geeft ons een
goeie ondergrond om dingen te
beoordelen".
Even halen
„Kijk, er zijn fabrikanten die
denken: o, dat zegeltje, dat kunnen
we zo even halen.Maar zo is het
natuurlijk niet. Wij stellen bepaalde
eisen aan een produkt. Je kunt die
eisen ook weer niet al te hoog
opschroeven, want dat maakt
artikelen duur. V'e proberen lang
zaamaan het een en ander te
verbeteren. Aan lakenfabrikanten
vragen we bijvoorbeeld om op de
verpakking te zetten hoe groot hun
lakens worden na het wassen. Op
dit moment eisen we deze informa
tie op het etiket nog niet. maar over
zeg twee jaar wel. En als zo'n
fabrikant dan n'et wil, dan krijgt
hij het zegeltje niet".
Goud
we aan een artikel dat met kop en
schouders boven het minimum-ni
veau uitsteekt", legt mevrouw Hell
man uit.
„Er is een naaimachine die er een
heeft. Eentje die weinig lawaai
maakt en mooie steken geeft. Maar
het is een dure en dat is eigenlijk
een beetje een bezwaar. Je kunt er
alle borduursteken op maken, en dat
hoeft toch niet voor iedereen. Daar
komt bovendien nog wat anders bij:
die fabrikant laat zijn goedkopere
machines niet testen, en die ene
wel. omdat hij verwacht dat het
gouden zegel hem een omzetstijging
zal bezorgen. Dat is eigenlijk een
beetje een onbedoeld effect. We zijn
er niet op uit om met dat gouden
zegel de mensen te bewegen dure
dingen te kopen.
Maar wat dat betreft laat de
consument zich moeilijk beïnvloe
den. Hij koopt wat hij mooi vindt,
en nietalleen omdat iets degelijk en
praktisch is. Een matras met een
eenvoudige katoenen tijk (die Je
eraf kon halen om hem te wassen)
en voorzien van het „gouden zegel"
bleek aan niemand te verkopen.
Controle
Controleert het IVHA fabrikanten
op misbruik van het zegel? Mevrouw
Hellman: „Om de twee Jaar
herkeuren doen we in ieder
geval. Een echt systeem van steek
proeven doen, om te kijken of
iemand toch niet stiekem mindere
kwaliteit verkoopt, hebben we niet.
Dat kunnen we niet betalen. Ik zou
de Vereniging van Huisvrouwen,
verspreid over het hele land, die ons
wat dat betreft op de hoogte
houden
En wat doet het IVHA met
fabrikanten die het zegel aanvragen,
maar het niet verdienen? „Die
krijgen het natuurlijk niet. We
vertellen ook niet aan anderen
verder wat er niet in orde is. Dat
mogen we niet. Dat is natuurlijk
wel eens Jammer, want Je zou
consumentn tegen bepaalde produk
ten willen waarschuwen. Aan de
andere kant kunnen we de kennis,
die we over slechte produktie
krijgen tooh wel weer doorgeven
zonder de naam van de fabrikant te
noemen. Dat doen we via onze
Kopers Kompassen, de voorlich-
tings-stencils met algemene infor
matie over een bepaald soort artikel".
Voorstander
Ondanks de beperkingen van het
zegel (Je test niet alles, maar alleen
wat je krijgt aangeboden, en een
negatieve uitslag kun Je niet
rechtstreeks aan de consument
melden) is mevrouw Hellman er
toch een voorstander van. „Als
IVHA hebben we minister Lubbers
verteld hoe we denken over
produkt-informatie. Wij willen
graag een combinatie van een
keurmerk en een informatief etiket.
In Scandinavië neigt men ook naar
die kant. Een etiket met informatie
is natuurlijk erg belangrijk, maar
niet iedereen wil het lezen. Een
zegel daarbij maakt een goed artikel
voor het publiek snel herkenbaar".
wel liever elk Jaar willen herkeuren. Mevrouw Hellman: „Wij zijn de
inplaats van om de twee jaar. En oudste consumentenorganisatie",
verder gaan we natuurlijk af op Zoeken naar een goedgekeurd
klachten. We hebben 200 leden van artikel.
