gedragen kinderkleding
Surinaamse kan
hel niet alleen
De paddestoel: vrucht
van nuttige schimmel
C en A
sportief
met een
likje
klassiek
MAANDAG 1 MAART 1976
Stinktaailing, bleke boleet, stekel-
kopanamiet. schubbige slijmsteel,
vale vezelkop, ruige aardtong, valse
kampernoelje. Wat is dat, schel
den? Dennevlaan, nachtlichtje, wiel
tje, varkensoortjes, fluweelpoo
tje. En (het nu weer goedmaken?
De burgerlijke stand van het pad
destoelenvolk bevat schilderachtige
namen. Namen die verzonnen lijken
te zijn door alchemisten, sprookjes
vertellers en tovenaars. Door hek
sen. zwammen en boleten brokke
lend in onheilzame brouwsels. Door
aardse dwergen en hemelse elfen.
En door mensen, weinig in getal in
de halfduistere tijden toen bossen
nog wouden waren en de ervaring
moest uitmaken welke paddestoel
giftig was en welke niet. Soms stierf
de eter. kronkelend van de pijn in
zijn eigen braaksel. Soms zonk hij
weg in vreemde dromen. Soms was
zijn maag voor even gevuld, want de
paddestoel heeft weinig voedings
waarde al kan hij met zijn bijzon
dere smaken saaie kost lekker ma
ken.
Doodstrijd
Lang niet alle giftige paddestoe
len, zoals de bekendste, de vliege-
zwam met zijn rode, wibbestippelde
hoed, zijn na inneming dodelijk.
Slechts misselijkheid is het gevolg.
Het eten van de groene knolana-
mieft, die algemeen voorkomt in
I DAMESMODE
ia exclusief jonge stijl...
BREESTRAATI08O 02 LEIDEN
naald en loofbossen waar ook in
ons land, betekent echter bijna al
tijd de dood. Hij lijkt verraderlijk
veel op enkele eetbare soorten en
tast met de stof amanitine hart, le
ver. nieren en bijnieren aan en
breekt met phalline de rode bloedli
chaampjes af. Dat veroorzaakt een
pijnlijke doodstrijd die tien dagen
kan duren en waarbij de ongeluk
kige eter voortdurend bij bewust
zijn is. De witte knolanamiet, een
ondersoort van de groene, is op de
zelfde plaatsen te vinden. Laat ook
hem staan, hij is net zo giftig.
Kabouters
De vliegezwam staat op menige
kleutertekening afgebeeld als zit
plaats of huis van een kabouter.
Dat stelt het geheimzinnige kleine
volkje dn een ander daglicht. In de
ze plaatzwam zit namelijk musca
rine, een giftig alkaloïde, en voorts
muscaridine, myxotoxine en choli
ne. Stoffen die, met mate gebruikt,
als bestanddeel van een drank bij
voorbeeld, een roes doen ontstaan.
Voor zwervende stammen in het
hoge noorden betekende dat bij ge
brek aan alcohol een uitkomst.
Maar zou je die kabouters zo weinig
zien omdat ze altijd hun roes lig
gen udt te slapen? Bestaan ze
sleohts in je eigen roes? Een ding is
zeker, een dronkaard moet je niet 'n
kroeg als woning toewijzen. Waar
om een kabouter dan wel een vlie
gezwam.
Een kleuter Is toch geen alcoho
list? Bestaan ze dan toch echt?
Het veiligste is natuurlijk kweek -
paddestoelen te betrekken van de
groentevoer. Je kunt ze eten. wat je
maar moet afwachten na plunde
ring van het wilde paddestoelenbe
stand.
De paddestoel maakt zich zicht
baar tijdens het jaarlijkse vervangen
van de plantenwereld. Zijn eigenlij
ke lichaam is ondergronds steeds
bezig geweest, als een grote draderi
ge schimmel, afgestorven plantede
len af te breken en ze zo om te
zetten dat bepaalde chemische stof
fen opnieuw door de planten kunnen
worden opgenomen. Dit eigenlijke li
chaam, dat zwamvlok of mycelium
heeft, stoot in de tweede helft van
het jaar zijn vruchtlichamen om
hoog, de veelvoud aan kleuren en
vormen die wij paddestoelen noe
men. De koraalachtigen, de kabou
terzetels, de hekseneieren. Ze zijn
even plotseling weer verdwenen als
ze gekomen zijn. Wat hun raadsel
achtig, dus onbekend en vaak onbe
mind maakt. En een rijke bron van
sprookjes doet zijn.
Plantaardige resten zijn niet het
voedsel van alle paddestoelen. Bos
bouwers haten de soorten die para
siteren op nog levend geboomte,
zoals de dennemoorder, de berke-
zwam en de honing zwam. Andere
soorten leven met een bepaalde
boom. De draden van hun mycelium
hebben zich verweven met de haar-
worteltjes van de boom, een samenle
ving, symbiose, tot heil van beide.
Een bijna klassiek mantel
vak met rechte rok en jasje
in blazerstijl. Kamgaren in de
kleuren marine en rood.
(f 180-). Er onder een dunne
streepbloes met opvallende
kraag in zeer fijne streep
<f 75.-).
Voor hem 'n vlotte 2-rijige
blazer in donker kamgaren
met glimmende knopen.
(f200,-). De pantalon daar
onder moet naar de nieuwe
mode zo licht mogelijk zijn.
Ook het witte hemd mag dit
seizoen niet ontbreken!
herentruien.
Een kleurencombinatie die u
deze zomer in het straatbeeld tot
vervelens toe zult tegenko
men is rood-wit. Het is een com
binatie die praktisch door ieder
een gedragen kan wórden. Bij
een rode blazer wordt een witte
rok gedragen, een wit katoenen
kokerrok wordt gecompleteerd
door een wit bloesje met rode
noppen en aangeknipte mouwen,
de overall is geappliceerd met
rode afbeeldingen en het rode t-
shirt is voorzien van grote witte
cijfers, zoals die op de sportkle-
ding van o.m. de ijshockeyploe-
gen te zien was tijdens de Olym
pische Spelen.
Bij de mantels, is de trench
coat ecru, 't toppertje met hout
je touwtje sluiting wit en de re-
genblouson van geplastificeer
de katoen net de Amerikaanse
vlag. Kortom een zomer waarin
„vlagvertoon" niet zal ontbreken.
Die ongecompliceerde kle
ren voor jonge mensen. Vest
jes en truitjes van tricot met
geapplikeerd katoen. Truitje
f 40-, vestje f 65,-, strakke
jeans f 55.-.
Sporen
De stuifballen. de soms tot kolos
sale afmetingen, uitdijende reuzen
bovisten horen daarbij, houden meer
van open gronden. Hun sporen kie
zen nogal eens voortijdig het lucht
ruim doordat een mensenvoet de bol
laat openknappen, de weg vrijma-
ke nd voor het bruine sporenwolk-
je. Bij de meeste paddestoelen wor
den de microscopisch kleine sporen
gevormd op de plaatjes die zich
spaaksgewijs aan de onderkant van
de hoed bevinden. De sporen zijn zo
nietig dat het geringste windzuchtje
ze kan meevoeren. Veruit de meeste
gaan op ongeschikte plaatsen teloor.
Meer er blijven genoeg over die te
rechtkomen bij de 'Uitverkoren boom,
op het heerlijke droge zand. tussen
het sappige gras dat overvloedig
groeit rond de koeivla, en er kiemen
tor een nieuw mycelium.
Heksenkring
De paddestoel kan zich ook onder
gronds verspreiden, dus zelf doorgaan
na het vormen van vruchtJióhamen.
Het mycelium breidt zich naar alle
kanten gelijkelijk steeds verder uit
terwijl het vanuit het midden door
voedselgebrek afsterft. De paddestoe
len kring wordt ieder jaar vijftien
tot twintig centimeter wijder en kan
na eeuwen een doorsnede van tien
tallen meters hebben. Op grasvelden
is een heksenkring veel mooier te
zien dan in het bos, waar bomen de
cirkel vaak hinderlijk onderbreken.
Vooral de weidekringzwam. en de
geschubde inktzwam zijn kundige
vervaardigers van heksenkringen.
Dit alles is terdege onderzocht en
boosaardige schepsels met toverstok
ken of bezems hebben er niks mee te
maken gehad. Toch jammer. Die
steekneuzigheid van de onderzoekers
wordt vervelend. Weer een sprookje
uit de wereld.
Ragfijn gebreide pakken in
marine/wit van polyester met
linnen en acetaat. In het
nieuwe T-silhouet. kompleet
met lange sjaal. (f120,-).
AMSTERDAM Op alle mo
defronten heeft C en A zich voor
het komende seizoen weer inge
graven.
Of het nu om een strakke
kokerrok of een sportieve over
all gaat, het is te koop.
Ondanks de nadruk op sportie
ve kleding loopt er toch 'n klas
sieke lijn door de collectie, zowel
voor de dames als voor de heren.
Het oerklassieke mantelpak is
weer helemaal terug, in rood en
marineblauw. En daarnaast
wandelt natuurlijk een heer in
een blauwe blazer en zeer lichte
pantalon.
In die klassieke serie zijn ook
broekpakken in krijtstreepje6 te
vinden die zich nauwelijks van
het herenkostuum onderschei
den, ze zijn alleen wat meer ge
tailleerd.
De jeanskleding is bij de jeugd
nog altijd heel populair. Voor
deze zomer is deze kleding ver
sierd met randjes, biesjes, en
zakjes van bloemetjes en ruit
jes. Deze jeanscreaties zijn er
al voor kinderen vanaf vier jaar.
Ook de met hele landschappen
geappliceerde t-shirts en blou-
sons die bij die jeans-kleding
worden gedragen zien er aan-
treekelijk uit.
Het gebreide goed moet na de
jeans de topper voor deze zomer
worden. Tal van jurkjes in de t-
lijn werden door de mannequins
getoond, zowel in de klassieke
kleuren rood, wit en blauw als
b.v., in fel groen. De strepen in
het breigoed lopen zonder uit
zondering horizontaal ook in de
Sinds half februari hoeft niemand
meer met zijn goede gedragen kin
derkleding „verlegen" te zitten. Het
Ncordwijkse boetiekje „Caroussel"
Wantveld 25) houdt zich speciaal
bezig met het in- en verkopen van
gedragen kinderkleding.
niet verkocht, dan kan de eigenares
se het kledingstuk komen ophalen of
door laten sturen naar een liefdadig
doel.
't Wordt een hele administratie voor
Wil Buseman en omdat ze het goed
wil doen en naast haar boetiekje
ook nog gastvrouw is van de Leidse
universiteit is haar winkeltje maar
twee dagen per week open. Op maan
dag kunt u kleding (ook sportkleding)
en speelgoed van kinderen in de leef
tijdsgroep van 0-12 Jaa-r aanbieden.
(14.00-17.00 uur). Elke woensdag van
(9.00-17.00 uur) draait de Caroussel
voor pasgrage kinderen en hun va
ders en moeders.
Wil Buseman, initiatiefneemster:
„Ik had achter het huis een mooie
ruimte, die vroeger door mijn man
werd gebruikt. Toen deze vrij kwam
had ik steeds het idee: Daar moet
ik iets mee doen. Toen twee kennis
jes in Bloemendaal en Laren veel
succes hadden met hun boetiekjes
besloot ik ook zo'n boetiekje te be
ginnen.
In december is de knoop door
gehakt en ben ik aan de slag ge
gaan. Ik dacht: als ik nu niet be
gin, is een ander me straks voor".
Wil Buseman is toen ijverig aan de
6lag gegaan. Heeft een naam voor
haar winkeltje bedacht, heeft een
folder geschreven en heeft het kan
toor achiter het huis laten ombouwen
tot een gezellig boetiekje, waar de
kinderen en hun moeders op hun
gemakje kunnen neuzen. De rekken
hangen na de eerste inleverdag al
barstens vól leuke kleren, van pit-
Wil Buseman, initiatiefneemster tot de kinderboetiek met twee nichtjes.
NOORDWIJK De modehuizen
en boetieks hangen tegenwoordig vol
met leuke kinderkleding. Maar als je
dan naar de prijzen kijkt schrik je
toch wel eventjes. Het is allemaal
mooi materiaal en mooi gemaakt
maar hoelang zal de baby. peuter
of kleuter die leuke kleertjes dragen.
Als u geluk heeft twee seizoenen,
maar het kan ook dat ze er veel
sneller zijn uitgegroeid. En wat ge
beurt er dan met die goede kle
dingIn veel gevallen zal het
gewoon in de kast verdagen, tot de
volgende schoonmaak en dan de
vuilnisbakwant lang niet altijd
is er een broertje of zusje dat weer
in die kleertjes valt en ook in de
familie is niet meer de ..zekerheid"
van tien jaar geleden dat er altijd
wel een klein!je was dat er net in
viel.
tige Schotse rokjes tot fel rose win-
terspoirtoveralls voor de benjamins.
„Ja, de medewerking van alle ken
nissen is geweldig geweest, zegt Wil
Buseman. „Iedereen die hoorde
waar ik mee bezig was heeft enthou
siast gereageerd. Ik geloof dat het
wel aan zal slaan".
De kleding die Wil Buseman ver
koopt is gedragen, maar dat is veel
al niet te zien. Vooral de schoentjes
zien er nog als nieuw uit. Naast kle
ding wil Wil Buseman ook speelgoed
gaan in- en verkopen. Van de drie
stuks, die ze toen ik er was had
staan, waren er al twee verkocht, een
hoopgevend begin dus.
Wil Buseman is geen modevak-
vrouw maar als grootmoeder en mo
debewuste vrouw hoopt ze zoveel kijk
op kinderkleding te hebben dat ze
alleen artikelen inkoopt die binnen
drie maanden verkocht zijn.
De prijs, een moeilijk punt want wat
is kleding die thuis niemand meer
kan dragen waard, wordt in overleg
met de inbrengster vastgesteld. Het
bemiddelingspercentage dat Caroussel
in rekening brengt ligt zeker niet
hoger dan 30 procent. Wil Buseman
„Het hangt er eigenlijk een beetje
vanaf wat het voor kleding is, of je
een bepaald stuk graag wilt hebben
omdat je denkt dat er veel vraag
Is de kleding na drie maanden
Samenstelling
Henriëtte v. d. Hoeven
Op die eerste totnutoe enige win
terse zondagochtend van dit seizoen
stonden twee grote Surinaamse fami
lies geruime tijd te kijken naar iets
dat ze waarschijnlijk voor het eerst
van hun leven zagen: een bevroren
vijver, omringd door witberijpt
struikgewas. Die eerste werkelijke
koude confrontatie met het nieuwe
land is maar één van de honderd
en-een nieuwigheden waar pas-ge-
arriveerde Surinaamse gezinnen da
gelijks tegenaan lopen en waarmee
ze, al dan niet tijdelijk, moeten leren
leven.
Een vrouw die dagelijks te maken
heeft met deze overplanting van
mensen in een. totaal ander land en
met de daarmee hier en daar onver
mijdelijk optredende problemen en
misverstanden is Ella Tjon (volle
dige naam Ella Tjon-En-Fa), con
tactvrouw voor de huishoudelijke en
gezinsvoorlichting bij het CBUVR,
het Centraal Bureau Uitvoering Ves-
tingsbeleid Rijksgenoten. Zij ver
deelt haar werkdagen tussen het bu
reau in Den Haag van waaruit zij
alle informatie over deze sektor ver
zorgt, en de praktijk van dit werk
dat over een groot deel van het land
verspreid ligt.
Bijna een Jaar geleden is het cen
traal bureau begonnen met het doel
gericht geven van huishoudelijke en
gezinsvoorlichting aan rijksgenoten
in diverse opvangcentra. Dat gebeurt
in samenwerking met de stichting
huishoudelijke voorlichting ten plat-
telande die de leerkrachten levert.
Voeding, huishouding, hygiëne, was-
behandeling, kleding, medicijnen zijn
de onderwerpen die aandacht krijgen
in de voorlichting.
„Vooral de Surinaamse vrouw
krijgt in eerste instantie met deze
dingen te maken", zegt ze. „Maar wij
proberen zeer bewust ook de man
nen zoveel mogelijk bij deze voor
lichting te betrekken. Als de vrouw
in een Surinaams gezin ziek wordt
zal de man toch moeten kunnen ko
ken en 'boodschappen doen. We pro
beren deze mannen tot het inzicht te
brengen dat het hier in Nederland
geen schande is als een man mee
helpt in 't huishouden, en dat zoiets
voor hem geen minderwaardig werk
is. Ook de opgroeiende kinderen pro
beren we erbij te betrekken. In on
volledige gezinnen moeten de grote
kinderen vaak de rechterhand van
de gescheiden of ongehuwde moeder
zijn".
Kleding, voeding, hygiëne zijn de
drie grote punten in het voorlich
tingsprogramma. Knelpunt bij de
kleding is dat gezinnen zich op koude
dagen soms te dun kleden terwijl ba-
bies en kleuters Juist teveel worden
ingepakt, ook binnenshuis waar ka
chels vaak hoog branden bij onvol
doende ventilatie en potdichte ramen.
Het „gesloten" Nederlandse binnen
huis met zijn gordijnen en vitrages
is voor veel nieuwkomers nogal
vreemd. In aansluiting hierop wordt
voorlichting over textielsoorten, zelf
maken van kleding, wasbehandeling,
gebruik van wasmachine en wasseret
te gegeven. Bij de voeding is wiet zo
zeer het koken als vaardigheid een
probleem.
„Kooklessen hebben Surinaamse
vrouwen in feite niet nodig, althans
wanneer ze van het platteland ko
men waar meisjes al op hun twaalf
de, dertiende leren koken", zegt Ella
Tjon. „Wat ze wel moeten leren is
het koken met Nederlandse produk-
ten, het onderscheiden van de sei-
zoenprodukten in dit klimaat, het
verschil in voedingswaarde prijzen
tussen Nederlandse en Surinaamse
produkten.
De „tere" punten in het voorlich
tingsprogramma liggen vaak bij het
onderwerp hygiëne. Hier komen on
derwerpen ter sprake als het onder
houd van het gebit (vooral bij de
kinderen), het onderhoud van keu
kengerei en keuken, het behandelen
van huishoudafval, maar ook het ge
bruik van sanitair. Wie van het Su
rinaamse platteland komt kent over
het algemeen niet het juiste gebruik
van toiletten en toiletpapier, van mo
derne douches en badkamers, gebie
den waar de conflictstof op de loer
ligt. Een van de onderdelen van Ella
Thon's werk is het bekijken „met
de ogen van een huisvrouw" van
accommodatie en voedselpakket die
de gezinnen in opvangcentra gebo
den wordt en waarbij het op het
hygiënisch vlak vaak ook om kleine
dingen gaat: de aanwezigheid van
prullebakken, asbakken, voldoende
schoonmaakmiddelen.
Bij zo'n abrupte verhuizing uit een
ontwikkelingsgebied naar een West
europees welvaartsland gaat de huis
houdbeurs een heel andere rol spe
len. Wat in Suriname een klein ka
pitaaltje kan lijken is hier een be
drag dat na eenmaal inkopen doen
verdwenen is. "Wat mij toch op
valt", zegt de contactvrouw van het
CBUVR, „is dat men vaak de waar
de van het Nederlandse geld heel
gauw leert beseffen. Soms is dat na
een week al te merken. Er is hier
zoveel te koop, in allerlei prijzen en
kwaliteiten. We proberen de mensen
ervan te doordringen dat uitgebreid
vergelijken nodig is, dat ze een lijst
moeten opstellen van strikt noodza
kelijke dongen, en dat duur niet altijd
goed hoeft te betekenen".
Momenteel zijn ongeveer veertig
leerkachten ingeschakeld bij deze
huishoudelijke voorlichting aan Su
rinaamse gezinnen. Zij krijgen tevo
ren een stuk globale achtergrondin
formatie over levensgewoonten, gods
diensten der verschillende groeperin
gen en de daarmee samenhangende
voedselbeperkingen, huwelijk en po
sitie van de vrouw in Suriname. Het
is de bedoeling om die kennis regel
matig bij te scholen via kaderdagen
en onderlinge uitwisseling van erva
ringen. Uit iedere bijeenkomst komen
nieuwe aanknopingspunten naar vo
ren. Ze kunnen variëren van simpele
zaken als bijvoorbeeld moeilijkheden
met het invullen van een girobiljet
of het ruilen van gekochte goede
ren, tot en met verkeerd gevoede ba-
bies en kleuters of huwelijks- en op
voedingsmoeilijkheden: zaken die het
inschakelen van andere instanties
noodzakelijk maken.
Iedere groep is verschillend door
onderlinge sfeer, bepaalde godsdiens
tige overtuigingen, de achtergrond
van stad dan wel platteland waar
men vandaan komt en de mate waar
in de mensen geschoold zijn. Bij de
groepen die het laatst zijn binnenge
komen zijn relatief veel analfabeten.
„Daarom moeten wij zoveel mogelijk
aanschouwelijke, audio-visuele voor
lichting geven", zegt Ella Tjon.
„Soms kan heit nodig zijn om drie
tot vier keer over hetzelfde onder
werp te praten, vooral voor de oude
ren. De manier waarop in Nederland
de doorsnee-huishoudng wordt ge
voerd is hen volslagen onbekend".
Haar persoonlijke visie op dit werk
„Het lijkt mij erg belangrijk om veel
te praten met deze mensen die mis
schien nog erg lang op een huis zul
len moeten wachten. Om die reden
zullen ze veel verdraagzaamheid te
genover elkaar moeten kunnen op
brengen, politieke strubbelingen pro
beren te vergeten en eensgezind te le
ven. Het feit dat men hier in Ne
derland noodgedwongen zoveel bin
nenshuis leeft stelt aan de verdraag
zaamheid veel hogere eisen dan in
1 het geboorteland en dat geldt ook
voor het samenwonen met buren.
Gelukkig zijn er diverse proiekten
van werkgroepen die zich bezighou
den met integratie. Er zijn ook Hol
landse gezinnen die spontaan kolke
en thee-uurtjes organiseren om .Su
rinaamse gezinnen wegwijs te ma
ken. Want alleen kan de Surinaam
se huisvrouw deze maatschappij niet
