Een stukje
Europa
in Madrid
TMH
Dubbelzinnige
1 1
politiek van
iSMftN MMÉK W '^WMémÉ
Djakarta rond
M,-.
kwestie Timor
1
Christen
democraten
kunnen
nieuwe
Spanje
gestalte
geven...
Door
Paul Juten,
hispanist
Begin vorige week werd er in een
hotel in Madrid het derde congres
van de "Christendemocratische Equi
pe in de Spaanse Staat" gehouden,
dat in de huidige politieke omstan
digheden niet zonder betekenis is.
"Wij christendemocraten hebben de
grootste samenwerking van de oppo
sitie bereikt en behoren tot de groe-*»
pen die het nieuwe Spanje gestalte
moeten geven", verklaarde in zijn
openingsrede Gil Robles, de 77-jarige
nestor van de christen-democraten.
De bijeenkomst, waarbij zo'n twee
honderd deelnemers aanwezig waren,
onder wie een groot aantal waarne
mers uit het buitenland, was illegaal.
De organisatoren hadden van te vo
ren geen wettelijke toestemming aan
de autoriteiten gevraagd (die ze on
getwijfeld niet gekregen zouden heb
ben), maar zich beperkt tot een sim
pele kennisgeving een dag van te vo
ren. Deze slimme truc en uitdaging
aan de regering was mogelijk door
vooruit te lopen op de belofte in het
regeringsprogramma dat de wet op
de samenkomst van 1939 afgeschaft
zou worden, waardoor men terug
viel op die van 1880 die bij een bij
eenkomst alleen voorafgaande ken
nisgeving eist.
Gasten
Onder de buitenlandse deelnemers
waren veel vertegenwoordigers van
de v^schillende christendemocrati
sche partijen in Europa en leden
van het Europees Parlement. In de
ze hoedanigheid zagen we de Neder
landers van der Gun en Kruisinga,
die zich erover verbaasde dat de Ne
derlandse pers zo slecht vertegen
woordigd was, "maar die er wel als
de kippen bij is als er een socialis
tisch gebeuren plaats vindt".
Voorts was er een grote Italiaan
se afvaardiging; maar een sterke
Duitse afvaardiging onder leiding
van Von Hassel, president van de
Europese Christendemocratische U-
nie, die al enkele dagen tevoren in
Madrid was aangenomen, liet om
onverklaarbare reden te elfder ure
verstek gaan. Hetgeen, aldus Kruisin
ga. overigens wel te verklaren is: er
heeft natuurlijk een telefoongesprek
op hoog niveau tussen Madrid en
Bonn plaatsgehad.
Equipe
De "Christendemocratische Equi
pe in de Spaanse Staat", die erkend
is door de Europese Christendemo
cratische Unie, is een samenbunde
ling van vijf afzonderlijke groepen,
te weten: Democratisch Links, De
mocratische Volksfederatie en drie
regionale groeperingen: Baskische
Nationalistische Partij, Democratisch
Unie van Catalonië en Democratische
Unie van Valencia. In de loop van
het congres kwam ook een afvaar
diging uit Galicia om toetreding
vragen.
Enkelen van deze groepen vinden
hun oorsprong in vroegere katholie
ke partijen. Zo is de aanhang van
de Democratische Volkspartij onder
leiding van Gil Robles afkomstig uit
de vooroorlogse "rechtse" CEDA
waar hij toen ook al voorman van
was. Omdat deze partij aan de zijde
van Franco de oorlog was ingegaan
is de figuur van Gil Robles voor
sommigen discutabel.
De Baskische Nationalistische Par
tij bestond ook al voor de burgeroor
log en, ofschoon deze partij een
duideijke confessionele oorsprong
•had, koos zij in de burgeroorlog voor
de republiek omdat deze haar auto
nomie had beloofd. Juist omdat zij
de nadruk legt op de nationalistische
verlangens van de Basken kan ze
op een brede basis rekenen.
De partijen met een christelijke
traditie, ze werd betoogd, zijn niet
nieuw in Spanje ("Wij zijn geen
conjunctureel verschijnsel"). WU
hebben al die tijd ondergronds ge
zeten, maar we zijn nu uit de cata
comben tevoorschijn gekomen; het
geloof in de christendemocratie is
in die veertig jaar niet gestorven",
zo sprak Gil Robles en hij kreeg
grote bijval.
In de verschillende toespraken
werd het historisch moment van
dit derde congres benadrukt. Deze
bijeenkomst was van' te voren open
lijk aangekondigd en was een dui
delijke presentatie van de christen
democratische eenheid en een ma
nifestatie van de geest van Euro
pese democratie en vrijheid die in
Spanje voor de deur staat, ("ik heb
jullie gezichten gezien: open, zon
der vrees"). Verscheidene sprekers
herinnerden vol emotie aan de twee
vorige congressen in 1973 en in 1975.
die ze in het geheim in afgelegen
kloosters hadden moeten houden.
Hoe ver weg leek die tijid nu.
Het programma van dit driedaags
congres ging uit van drie stellingen
die in werkvergaderingen verder uit-
gewerkt moesten worden. Deze pun
ten waren: 1) Het politieke aspect
van de democratie 2) het sociaal-
economische aspect van de demo
cratie 3) federalisme en Europa.
In de eerste stelling zijn alle mi
nimumvoorwaarden vervat die nodig
zijn voor het juist functioneren van
de democratie; dit betekent een diep
gaande verandering van de bestaan
de wetgeving. Dat kan alleen door
middel van een "ruptura". een (niet
gewelddadige) breuk met het be
staande regiem. De programmaver
klaring van de regering heeft hier
in geen verandering kunnen bren
gen. Interessante punten zijn ver
der nog: scheiding tussen kerk en
staat en het principe dat alleen al
gemene vrije verkiezingen kunnen
beslissen over de toekomstige rege
ringsvorm, koninkrijk of republiek
In de debatten kreeg het tweede
programmapunt ("een sociaal pro
gramma. maar zonder dat het een
socialistische staat propageert") erg
weinig aandacht. Ruiz-Giménez, de
voorman van "Democratisch Links",
verklaarde dat het daarom nodig was
binnen enkele maanden hierover een
speciale vergadering te beleggen.
Dat de huidige acute sociale en eco
nomische problemen, die het hardst
op de arbeidsklasse drukt, in dit
congres geen prioriteit had, zegt mis
schien wel iets over de achterban
van de christendemocratische partij-
Vooral aan het laatste uitgangs
punt werd veel waarde gehecht. De
enige democratische oplossing voor
de toekomst van Spanje is een fede
ratieve staatsvorm; een decentrali
satie in het bestuur is de enige ma
nier om de rechten van de regio's
te waarborgen. Spanje als federatie
zal makkelijker tot de Europese ge
meenschap kunnen toetreden, het
kan zelfs als "testcase" dienen voor
een toekomstige Europese federatie.
Dus er zijn duidelijk wederzijdse be
langen: Spanje heeft Europa nodig
en Europa heeft Spanje nodig.
De plenaire slotzitting was een hoog
tepunt, maar door de uiterlijke om
standigheden tevens een ontnuchte
ring uit de roes van "een stukje
Europa in Madrid". Er was voor de
ze gelegenheid een klein theater in
het oude hartje van Madrid afge
huurd dat werkelijk uitpuilde. Bij
de ingang was er groot machtsver
toon van de politie van de rebellen-
bestrijdingsbrigade, voorzien van
helmen en schilden en angevoerd in
vier jeeps en een getraliede autobus.
Ook strategische punten in de nabij
heid waren bezet. Dit machtsver
toon diende niet alleen "om de ver
gadering te beschermen tegen ver
stoorders van de openbare orde", zo
als de officiële verkalring luidde maar
duidelijk ook als intimidatie om een
openbare manifestatie op straat te
verhinderen, die de avond tevoren in
een motie was voorgesteld.
De slotverklaring benadrukte nog
eens het belang van deze bijeenkomst
als manifestatie en als middel om het
recht van vereniging te veroveren.
De onmiddellijke eisen om tot demo
cratie te komen, zoals in de eerste
stelling geponeerd, werden beves
tigd. Bij de eis om amnestie en re
habilitatie van de politieke ballingen
werd staand geapplaudisseerd en
werd de gescandeerde roep am-nis-
tia aangeheven die echter snel ge
sust werd.
In een emotionele redevoering her
innerde Ruiz-Giménez het verleden
en onderstreepte hij de noodzaak van
strijd en solariteit, waarbij hij het
dappere Baskische volk bedankte met
"jullie strijd was onze enige hoop
voor de toekomst". Voorts verklaar
de hij dat democratie de participa
tie van alle partijen betekende en dat
zij niet zouden tolereren dat de Com
munistische Partij uitgesloten zou
worden. Immers, verzoening is de
enige manier om tot een democra
tisch Spanje te komen.
Gil Robles, nestor Spaanse
christen-democraten.
In dit verband vertelde hij een anew=-
dote. Toen hij eens in z'n functie van
advocaat bij een zekere rechter voor
zijn cliënt strafvermindering bepleit
te als gebaar van verzoening, ant
woordde de rechter: "Verzoening?
Verzoening is een uitvinding van die
Camacho en zijn communistische
vrienden". Waarop Ruiz-Giménez ant
woordde: "Nee meneer, ik geloof dat
het een uitvinding van Jesus Chris
tus is".
Onaangeroerd
De sfeer van internationale solidari
teil, de emotionele toon en de prin
cipiële stellingname hebben niet kun
nen verbloemen dat enkele belang
rijke punten onaangeroerd zijn geble-
vn, vooral die betrekking hebben op
een toekomstige politieke taktiek.
Dat kon volgens hen ook niet an
ders, omdat ze nog steeds vijf ver
schillende partijen zijn. Zo is het
punt van "ruptura", breuk met de
gevestigde orde, en de daaropvol
gende overgangsperiode wel duide
lijk geëist, maar niet verder gepre
ciseerd, b.v. het vormen van een
schaduwkabinet die op elk gewenst
moment kan inspringen. Ook is er
geen woord gerept over een samen
werking met de socialisten, met wie
zij toch een sterke programmatische
binding hebben en bovendien hun
verbond in de Plataforma. Voorts
is het nog niet duidelijk in hoeverre
er contact met de huidige regering
moet/mag worden opgenomen.
Allemaal concrete punten, waar
misschien door de diverse partijen
van de "Christendemocratische E-
quipe in de Spaanse Staat" verschil
lend over gedacht zal worden en
die verder overleg vendienen. An
derzijds lag het accent van dit eer
ste openbare congres natuurlijk el
ders en was er geen ruimte voor
verregaande concretiseringen.
Men mag niet vergeten dat de
christen-democraten niet over zoveel
oppositionele ervaring beschikken als
de socialisten of de communisten,
temeer daar zij zich, zoals sommige
waarnemers menen, lange tijd met
de bestaande orde geconformeerd
hebben.
Maar als zij erin slagen om een
ideologishe en taktische eenheid te
worden, dan kunnen zij met de rugge
steun vqn de Europese christen-de
mocraten een hoofdrol gaan spelen
in de Spaanse politiek en zullen zij
het nieuwe Spanje gestalte kunnen
geven.
De diplomatieke stijl van Indonesië lijkt op die van de klassieke
Indonesische danser; zeer verfijnd, vol tegenstrijdigheden en
voor meerdere uitleg vatbaar-
De Indonesische minister van Buitenlandse Zaken Malik zei
eerst over de situatie in Oost-Timor, dat Indonesische vrijwil
ligers aldaar steun hadden verleend aan de locale pro-Indone
sische partijen Apodeti en Democratische Unie van Timor
(UDT) bij het helpen veroveren van de hoofdstad Dili op de
linkse beweging Fretilin.
ini mH|
JL
if* JP m
Adam Malik, minister van Buitenlandse Zaken van Indo
nesië. leverde over de zaak Oost-Timor tegenstrijdige ver
klaringen af.
Daarop verklaarde hij nors, dat er
op Oost-Timor helemaal geen
Indonesische soldaten waren, maar
de dag daarop zei hij, dat er
beroepsmariniers bij de gevechten
waren ingeschakeld.
Weer een dag later had hij het over
vrijwilligers, over wier terugtrekking
Djakarta geen gezag had. „Dat ligt
aan hen", zei hij. „We hopen, dat ze
gauw naar huis gaan". De mariniers
die geen vrijwilligers waren hadden
volgens hem Oost-timor moeten
verlaten. Het was dus totaal
irrelevant, dat de Verenigde Naties
him aanwezigheid op dit deel van
het eiland hadden veroordeeld.
Indonesië was volgens hem slachtof
fer geworden van internationaal
onrecht.
Malik was geen leugenaar, maar als
Indonesiër is hij niet geïnteresseerd
in de realiteit, maar in wat hij
passend acht voor de situatie.
Djakarta had tevoren al een
waarschuwing tot de wereld gericht
dat er alle noodzakelijke maatrege
len zouden worden genomen om de
nationale veiligheid van Indonesië
met zijn bevolking van 140
miljoen te verdedigen tegen
bedreigingen van buitenaf, zoals die
van een links regime op Oost-Timor,
met een bevolking van ongeveer
600.000. De Indonesische interventie
was verder volgens Djakarta een
humaan antwoord op een telegram
van de pro-Indonesische Apodeti,
waarin deze partij vroeg om hulp
om verder bloedvergieten te voorko-
Portugal
Malig zelf stelde, dat Indonesië van
oordeel was dat er een eind was
gekomen aan de Portugese souverei-
niteitsrechten over Oost-Timor met
de afkondiging van de onafhanke
lijkheid door het Fretilin op 28
november. Deze eenzijdige afkondi
ging van een „Democratische
Volksrepubliek Oost-Timor". waar
voor enkel „de misdadige verwaarlo
zing door de Portugezen" verant
woordelijk was geweest, was volgens
Malik de aanleidin ott alle slacht
partijen in Oost-Timor.
De Indonesiërs hadden blijkbaar
vergeten, dat het geweld niét door
het Fretilin in november was
veroorzaakt, maar al in augustus
door de thans pro-Indonesische
UDT, die toen op eigen houtje een
coup ondernam, de onmiddellijke
onafhankelijkheid van Portugal eiste
en de arrestatie verlangde van alle
leden van het Fretilin. Van dat
ogenblik af begonnen de zware
gevechten en de Indonesische
strijdkrachten werden steeds meer
betrokken bij het gekrakeel tussen
de partijen.
Anwar Sadi, de Indonesische
vertegen woord igey bij de Verenigde
Naties, heeft uiteengezet, dat zijn
land wel verplicht was geweest een
einde te maken aan de steeds
toenemende moordpartijen en de
orde te herstellen.
Djakarta heeft hiervoor echter geen
opdracht ontvangen van de Verenig
de Naties. Het heeft zichzelf deze
onaangename taak opgelegd, die
niet mee bleek te vallen.
Volgens het Fretilin zijn er bij de
aanval op Dili vijfhonderd mensen
gedood, meest vrouwen en kinderen.
Daarna werden er nog honderden
geëxecuteerd door de pro-Indonesi
sche strijdkrachten.
Bedreigingen
Dit is mogelijk een grove overdrij
ving van de feiten, maar toch heeft
de in Djakarta opgeleide leider van
de Apodeti-partij de Timorezen
opgeroepen de autoriteiten van het
Fretilin af te zetten en hen een
kopje kleiner te maken, terwijl de
pro-Indonesische radio-uitzendingen
brulden: „Als Je ergens communis
ten tegenkomt, moet Je hen aan
onze Indonesische broeders laten
zien".
Niettemin heeft Sadi de Verenigde
Naties verzekerd, dat Indonesië de
wereld niet voor een voldongen feit
wil stellen, maar het recht van het
volk van Timor respecteert om over
zijn eigen toekomst te beslissen.
Malik heeft de Timorezen verteld
hoe dat in zijn werk zou moeten
gaan. „De volgende stap, zo zei hij
op 6 december, zal een bijeenkomst
zijn van de partijen met inbegrip
van het Fretilin als het dit wenst
om zich voor te bereiden op een
daad van vrije keuze".
Maar wat zou de dominerende
macht zijn op deze bijeenkomsten?
Malik „achtte het mogelijk", dat dit
de Apodeti zou zijn die vereniging
met Indonesië voorstaat. Die bewe
ging zou de grootste invloed hebben.
De volgende dag zei Malik, dat de
meerderheid van de Timorezen toch
al pro-Indonesisch is en voor de val
van Dili legden de pro-Indonesische
partijen de nadruk op de banden
des bloeds en de ethnische, morele
en culturele verwantschap van de
O os timorezen met de Indonesiër!
Djakarta is voor een „daad van
vrije keuze", als dit in d«
Indonesische kraam te pas komt
In de kwestie Westelük-Guinea were
destijds een uitgezocht aantal vai
tijds een uitgezocht aantal van
duizend Papoea's, in ruil voor vage
beloften, ertoe gebracht te stemmee
voor definitieve inlijving bij Indone.
Toen Indonesië's buren Serawak eu
Brits-Noord-Borneo zich indertiji
uitspraken voor aansluiting bi
Maleisië begon de toenmalig»
president Soeharto een militain
confrontatie die drie Jaar duurde.
Als mensen zich volgens Djakarta
„niet netjes gedragen" heeft Indone
sië geen andere mogelijkheid dan
„vrede en gezag te herstellen". d«
noodzakelijke maatregelen te nemei
ter bescherming van zijn eigei
veiligheid en de misdadige verwaar
lozing van anderen te reoificerei
door vrijwilligers niets in de weg t«
leggen die hun broeders te hul*
willen komen".
Oppassen
Landen die in de schaduw vai
Indonesië leven wachten ervoo
zich in de moeilijkheden te mengen
Maleisië, de Filippijnen en Thailan»
weigerden in de VN Indonesië iet
te verwijten en de pers in Singapori
herhaalt steeds dat; Indonesië)
gewapende interventie allemaal d'
schuld was van Portugal.
Het Amerikaanse ministerie vai
Buitenlandse Zaken zegt „dat he
probleem-Oost-Timor geregeld moe
worden door de direct betrokkenen
en daar horen de Verenigd
Staten niet bij.
Weinigen willen echter een link
regime van het Fretilin in Timo
aan de macht zien.
OB6ER VER-DIENS!
