Ik kan al léén nog naar
beneden
lazeren
Een degelijk huis?
Dan ook een degelijke
RPS-hypotheek!
Hilversumse censuur door de jaren heen
IÉ! Rijkspostspaarbank w;
PietepeuteraarRudi Carrell
ZATERDAG 24 JANUARI 1976
[.«■RADIO - TV - KUNST
PAGINA
Door
Nico Scheepmaker
De zesdelige tv-serie "Met goed
fatsoen" bevindt zich bij de KRO nog
steeds "onder de rechter". Het
VARA-radioprogramma "Met rooie
oortjes" waarin de radio- en televi
sieprogramma's van de vooraf ge-
ga ne week kritisch werden nabe-
schouwd (zoals dat zonder inmen
ging van Hilversum ook in deze ru
briek gebeurt, die u nu leest),
heeft zijn laatste adem uitgeblazen
omdat de TROS elke overname van
programmafragmenten weigerden,
werkt, "uitgesteld" of gecensureerd,
heeft iets bewonderenswaardigs als
je weet hoe zeer de geschiedenis
korte metten heeft gemaakt met
het oorspronkelijke afwijzende, ge
schrokken oordeel over programma's
uit het verleden. Het bekende
Van Gogh-syndroom «niemand vond
zijn schilderijen mooi, nu is hij een
van 's werelds beroemdste schil
ders) treedt op nog veel kortere ter
mijn op me«t betrekking tot wegge-
censureerde tv-programma's of -tek
sten. Ik heb er het handzame boek
"Wat niet mocht.van Wim Ha-
i op
ik
i de andere omroepen alleen de Lach i
werd toen bevangen van dezelfde
soort nostalgie die mij altijd bevangt
als ik een oude aflevering van De
VPRO van mening was dat zonder
voorafgaande toestemming uit zijn
programma-aanbad mocht worden
geciteerd. 'De uitzending van het
Beeldspraak-programma over "Bo
dy-Art", aan de hand van een film
van Frans Zwartjes, werd door de
NOS tot nader order opgeschort, om
dat men de tegenstanders van de
NOS in het parlement geen zedepre-
kende wapens in handen wilde geven
bij de komende debatten waarbij
ook de NOS onderwerp van gesprek
zal zijn.
Zie daar drie recente voorbeelden
van iets wat je censuur kan noemen,
of prijzenswaardige voorzichtigheid
waarmee een olifant door een por
seleinkast loopt, of verschil van me
ning tussen tv-makers en tv-beheer-
ders (c.q. radiomakers en radiobe
heerders) maar waarbij het er in
alle gevallen om gaat dat de creatie
ve leden van het radio- en televisie-
bestel het lid op de neus kregen ge
drukt door de regelende leden van
datzelfde bestel. Daar hoeven we niet
direct een drama van te maken, het
gebeurt vaak genoeg dat de creatie-
velingen hun bazen voor een voldon
gen feit stellen waar dezen zich te
pletter van schrikken, waarna zij
met veel kunst- en vliegwerk en in-
en uitgepraat de schade tegenover
de achterban weer moeten zien te
beperken. De ware schuldige bij zul
ke conflicten is namelijk altijd het
logge monster de achterban, een
langzaam achteruit krabbelende
krab met vlijmscherpe scharen, die
weinig spiritueel is. en zich met het
geheugen van een ijzeren pot alleen
maar herinnert wat het vroeger
leuk of mooi of machtig interessant
vond, en weinig genegen is om de
trap te beklimmen naar program
ma's die iets nieuws, iets anders,
iets "verkennends" en wellicht iets
beters brengen dan datgene wat er
altijd al was.
De hardnekkigheid waarmee pro-
of
i film als Willem Pa
rel. Wim Hazeu heeft alle gevallen
van censuur bijeengebracht tussen
1962 en 1971. Ik zal me hier beper
ken tot die gevallen die op "Hil
versum" betrekking hadden, en niet
verder spitten dan tot en met 1966.
1963, 8 maart: de regering maakt
bezwaar tegen uitzending van het
BBC-interview met Bidauls, KRO-
voorzitter mr. Van Doorn noemt het
overheidsingrijpen "een ernstige
zaak", maar gaat door de knieën.
1964, 4 Januari: het onderdeel
"Beeldreligie" in "Zo is het toeval
lig ook nog 's een keer" van de
VARA, inspireert de fractieleiders
van de KVP, AR, CHU en VVD tot
een verzoek om ingrijpen van de re
gering. Minister Bot deelt mee dat
hij ernstige maatregelen over
weegt.
1964, 27 mei: de AVRO laat de "li
teraire ontmoeting" met Remco
Campert vervallen, omdat de ma
kers 'Hans Keller, H. A. Gomperts
en Con Nicolai) weigerden het ge
dicht "Niet te geloven" waarin het
woord "naaide" voorkwam in zijn
oneigenlijke betekenis, uit het pro
gramma te verwijderen.
1964, 12 juni: de avro laat een cou
pure aanbrengen in het tv-program-
ma "wie is de dichter in 1964", al
weer naar aanleiding van "niet te ge
loven".
1964. 19 oktober: de VARA besluit
het televisiespel "De dood van de
zilvervossen" van Jakov Lind,
niet uit te zenden. Het gaat over
een Jood en een Nazi. Rengëlinfc riep
de hulp in van rabbijn Soetendorp en
dr. L. de Jong. In 1964 zond de
VARA ook niet de in haar opdracht
gemaakte film over de gebedsgene
zer Maasbaoh van Jan Vrijman uit.
omdat de film wel eens averechts
zou kunnen werken.
1965. 11 januari: de VARA zendt
de documentaire van Dik Ver
kijk over het schip de Van Imhoff
niet uit (getorpedeerd in 1942, de 110
gramma's worden verboden, wegge-Nederlanders redden zich met vijf
Bloepen, 411 geïnterneerde Duitsers
werden aan hun lot overgelaten en
kwamen om het leven), omdat het
niet op de weg van de VARA lag de
Indruk te helpen vestigen dat nazi's
«n geallieerden in de oorlog "even
erg" waren.
1965. 17 mei: KRO-voorzitter mr.
Van Doorn verbiedt een forumdis
cussie op tv over geboorteregeling,
omdat het programma misverstan
den zou kunnen opwekken. Dr. Trim
bos, prof. Gottschalk, prof. dr. Kooy
en prof. Thijssen zouden eraan heb
ben deelgenomen. Regisseur Ma-
nus van de Kamp werkte in 1966 ne
gen maanden aan een nieuw pro
gramma over geboorteregeling,
maar opnieuw weigerde Van Doorn
het uit te laten zenden.
1965, 30 oktober: de VARA verwij
dert zonder voorkennis van de redac
tie twee zinnen uit "Zo is het", te
weten: "Oome Keessie: en Jelui hoeft
maar te knikken en ome Meyer
Sluyzer tekent een gezellige strip in
het huisorgaan. Arie: Ja, dat van
Sjors en Sjaan, dat was wel heel
fijn" (een en ander refereerde aan
een verhaal over Sjors en Sjaan in
de VARA-gids van 1925 dat een op
wekking wilde zijn 'n gulden te stor
ten voor het jubileumgeschenk).
1966. 24 februari: het radiopro
gramma, "Vers in het gehoor" wordt
door de NCRV-directie afgelast we
gens de volgende strofe in een ge
dicht van Jaap Harten:
een braadpan vol kinderwoorden
feeën van een bladzij losgescheurd
en voor drie a vier seconden
Kopulerend met een jongensbroek.
1966, 10 maart: de NTS laat zo
weinig mogelijk zien van de onlusten
rond de huwelijksroute van prinses
Beatrix en Claus von Amsberg.
1966, 31 maart: na tweeëneenhalf
Jaar houdt "Zo is het" op te be
staan omdat de VARA-leiding een
onderdeel over burgemeester Van
Hall niet wil uitzenden.
1966, 10 mei: Piet de Nuyl van
VARA-tv laat twee liedjes verwijde
ren uit het programma "Goed nieuws
vandaag". Het liedje "1966" van Dick
Poons wordt de volgende dag door
KRO-radio uitgezonden (erge re
gels waxen: "God vindt de Joden
niet meer slecht, dat heeft paus Pau-
lus zelf gezegd, want God is katho
liek". en: "Goed nieuws vandaag,
heel Vietnam wordt uitgemoord van
oost tot west. van zuid tot noord,
een kwestie van tactiek
1966. 12 mei: Jaap van de Merwe
mag tijdens "Een ton d'er op" van
de VPRO-leiding het liedje "Ou Jan-
nie de Quai" niet zingen
1966. 28 mei: de VPRO zendt de in
zijn opdracht gemaakte film over de
ereotische avonturen van een ge-
Peter Lohrnu al vele jaren directeur van de schouw
burg in Haarlem, in de tijd van 'Zo is het'. Hij ivas het
die met 'Beeldreligie' voor zoveel opschudding zorgde.
frustreerde vrouw (van Sanne San-
nes) niet uit.
1966, 7 juni: in het VARA-tv-pro-
gramma "Mies en Scene" spreekt
Maurice Chevalier over "le joli pe
tit corps" van Mireille Mathieu.
Haar leuke lijfje dus. De ondertite
ling rept van "de prachtige stem".
1966. 17 september: het AVRO-
programma "Man tegen man"
wordt stopgezet omdat een discus
sie tussen Lubberhuizen (Bezige Bij)
en Van Doorne (Trouw) over Jan
Cremer niet wordt aangedurfd.
1966, 4 oktober: het AVRO-jongeren-
programma "Vjoew" wordt op het
laatste moment afgelast omdat het
"hier en daar te pittig was".
1966, 23 oktober: in Mies en Sce
ne wordt het liedje "Hij wel" van
Jaap van de Merwe door de VARA-
leiding geschrapt. Het ging over.
Vietnam. De medewerkers besluiten
het programma op te heffen, maar
komen hierop terug als het liedje
alsnog in de volgende uitzending kan
worden uitgezonden.
1966, 23 november: de KRO besluit
de scenes in de kinderserie Batman
die het hardst aankomen, eruit te
knippen.
1966, 30 december: Frans Halsema
mag een liedje over de VPRO niet
voor de VPRO-radio zingen en zingt
het nu in VARA's Mies en Scene. De
verschrikkelijke regels waren:
"VPRO het zijn moeilijke tijden,
jij wordt door de mensen gemeden,
maar groot werd de nood pas toen
je zei dat God dood was, boen ben
je haast zelf overleden".
Enfin, zo zou ik nog urenlang door
kunnen gaan, want censuur is het
enige bewijsbare perpetuum mobile
in de wereld. Ter lering en de ver
maak.
RADIOPROGRAMMA'S
18.00 (S) Ekspres.
VARA felicit
a la oarte. 21.30 Guitaritelten. 22.00
(2) Woorden in de avond. EO: 22.30
Laat ons de rustdag wijden. 23.00 (S)
Reflector. 23.15 (S) Postludium. 23.55-
NOS: 18.03 (S) NOS-maal met Felix
Meurders. NCRV: 19.02 (S) Pers Vers.
20.02 (S) Eddy Go Round. 22.02 (S)
(S) Jazztime. 1.02 (S) Mlddernacht-
VARA: 8.00 Niet
10.50 (S) De aaiden
Wilde Ganzen.
13.00 Nieuws. 13.10 De toe-
u de wereld. 13 19 Radiojoux-
(S) Aan de lijn, over eten en drin
ken gesproken 16.15 (S) Souvenirs,
16 45 Hoe gaat het. IKON: 17.00 Ge
reformeerde kerkdienst. 17.58 Wilde
Ganzen. 18.00 (S) Van Klok en Kle
pel. 18.15 De zondagmorgen anders be-
Kokki (KRO)
NEDERLAND I
16.00 Kijkdoos (NCRV)
16.40 De reizen van Kim (NCRV)
17 05 De trom van Pandoera, kinderprogramma (NCRV)
18.45 TV-informatie voor Marokkanen (NOS)
18.55 Journaal (NOS)
19.05 Guyana Waterland (VARA)
19.55 De Rudi Carrell Show (VARA)
21.35 Journaal (NOS)
21.50 Hoe bestaat het (VARA)
22.40 Man over de vloer (VARA)
23.05 Simon Carmiggelt leest (VARA)
23.15 Journaal (NOS)
23.20 Het lied van de week (IKON/NCRV)
NEDERLAND II
18.45 Paulus de boskabouter (NOS)
18.55 Journaal (NOS)
19.05 De avonturen van Peppi
19.20 Q en Q, film (KRO)
19.50 't Zand 33 (KRO/RKK)
20.00 Journaal (NOS)
20.25 Bij ons in Zuid-Holland (KRO)
21.15 De moord in de lift, tv-spel (KRO)
22.05 Brandpunt (KRO)
22.45 Er zit muziek in (KRO)
23.15 Journaal (NOS)
NEDERLAND I
11.00 Omroepparochie: Eucharistieviering vanuit Amersfoort
(KRO/RKK)
14.00 Pech onderweg (TELEAC)
14.30 Les Gammas (TELEAC)
15.00 Wetenschap in beweging (TELEAC)
16.00 Journaal (NOS)
16.02 Sesamstraat (NOS)
16.27 E.K. Schaatsen te Oslo (NOS)
16.55 Voetbal- en toto-uitslagen (NOS)
17.00 Vesper (IKON)
17.30 Wilde ganzen (IKON)
17.30 E.K. schaatsen en W.K. cyclecross te Chazay d'AzergueB
(NOS)
18.15 De eerste 265 dagen uit het leven van het kind
(TELEAC)
18.55 TV-informatie voor Turken (NOS)
19.00 Journaal (NOS)
19.05 Jonge mensen op het concertpodium (AVRO)
20.30 Hier Parijs hier Jan Brusse (AVRO)
20.40 Brainwave (AVRO)
21.30 Sonja 's avonds (AVRO)
22.20 Journaal (NOS)
NEDERLAND II
18.25 Woord voor woord (IKON/KRO/RKK)
18.30 Paulus de boskabouter (NOS)
18.35 Rogues rotseiland (NOS)
19.00 Panoramiek (NOS)
19.15 Studio Sport (NOS)
20.30 Dokter ja dokter nee (NOS)
21.00 Torens in beeld en geluid (NOS)
21.20 Arthur Rubinstein (NOS)
21.25 Dokter ja dokter nee (NOS)
21.30 Journaal (NOS)
21.35 Zienswijze (NOS)
22.35 Beeldspraak (NOS)
23.00 Journaal (NOS)
Behalve de Rudi Carrell Shoiv" om 19.55 uur op Nederland I
introduceert de VARA vanavond ook „Hoe bestaat het.
(21.50), een programma met een BBC-formule waarin een
kritische, maar niet al te sombere blik op ons allemaal ioordt
gegeven. Dit via allerlei zaken die bestaan maar niet zouden
hóren te bestaan.
De KRO ging op bezoek in Zuid-Holland. Van dat muzikale
bezoek in Maassluis is vanavond om 20.25 uur op Nederland II
een registratie te zien met de gasten Gerard Cox, Willy Al
fredo. Het Westlands Mannenkoor, Bolland en Bolland. Drs.
P., Patricia Paay e.a.
Na de eerste aflevering van AVRO's internationale drama
serie „Brainwave" van morgenavond op Nederland I (20.40
uur) is het woord weer aan Sonja Barend, (21.30 uur). Zij
praat met de zangeres Erna Spoorenberg, de actrice Cox Hab-
bema en de AR-fractievoorzitter mr. W. Aantjes.
Rudi Carrell. Zichbaar ouder
geworden. Grijzend haar. scherpe
groeven in zijn snuit. Vanavond voor
het eerst sinds hij acht jaar geleden
naar Duitsland vertrok met een
eigen show weer terug op de VARA-
televisie.
Rudi Carrell tijdens de voorberei
dingen van de nieuwe spelshow: "Te
levisie is het belangrijkste werk dat
ik doe. Je kunt niet opbranden als
je van Je vak houdt. Maar dat be
tekent ook dat je gedisciplineerd
moet werken. Waarom is het weer
misgelopen met Johnny Kraay-
kamp? Gebrek aan zelf-discipline.
Hij kan tien keer meer dan ik, maar
het komt er niet uit. Henk Elsink is
een uitstekende toneelman, maar niet
geschikt voor televisie. Daaxom werk
ik nu net zo gemakkelijk als twintig
jaar geleden. Nou ja, gemakkelijk".
Wat verstaat Carrell onder discipli
ne?
"Niet zitten brullen van het lachen
in de kantine als op het podium al
lerlei dingen worden voorbereid.
Vierentwintig uur per dag er mee
bezig zijn, gedisciplineerd weg
gooien wat niet goed is. Een dag voor
de uitzending drink ik nooit één drup
pel alcohol. Behalve voor deze uit
zending, dan pak ik toch wel een
pilsje".
Rudi Carrell schrijft altijd tot
diep in de nacht. Wat?
"Je denkt meer dan dat je
6chrijft. Een voorbeeld. Voor die
Kerstshow had ik Witzen nodig. Je
denkt aan die vreselijke kaarten
die de mensen elkaar sturen. Kerst
kaarten, dat moet een Witz worden.
Maar ik kom er niet op. Dagen
loop ik er over na te denken. Dan
lees ik in de krant dat de postzegels
duurder zijn geworden. Kerstkaar
ten en postzegels, daar ligt het ver
band. Maar waar precies. En dan
ineens springt het in mijn gedach
ten. Ik kom het toneel op. Ik lees
een kerstgroet voor, geschreven op
de achterkant van een postzegel.
Beste Rudi, enz. Aan het slot vro
lijk kerstfeest toegewenst door de
man wiens portret op de achter
kant staat. Dat is Günther Heine-
mann, de Bundespresident. De ca
mera is dan al zodanig ingezoemd
dat de kijkers die beeltenis hebben
gezien. Dat is een gag, een echte
Witz. Kun je voor televisie maken,
zfet in een theater".
Wat bepaalt, behalve de discipli
ne, nog meer het succes van Car
rels shows?
"Er moet in zo'n show één per
soonlijkheid zijn, die zelf weet wat
ie wil en zijn medewerkers zodanig
inspireert dat ze doen wat hij wil
en zegt. Natuurlijk, Je kunt wel
eens knokken met elkaar, maar de
eindbeslissing ligt bij hem. Zo gaat
het bij mij. Ik zeg wat voor décors
er gebouwd moeten worden, welke
sfeer de arrangementen moeten
hebben. Ik werk zoals vroeger: pie
tepeuterig, maar in totaliteit heeft,
het één sfeer: Breughel. En gooi er
niet een Picasso-effect doorheen,
want dan gaat het mis. Je ziet het
bij Kraaijkamp. Geef die man een
décor van de Binnen-Bantammer-
straat, zet desnoods een biljart op
het toneel en laat hem spelen met -
iemand anders. Dan moet je eens
zien wat er uitkomt. Heb je hem dat
wel eens zien doen in een café? Dat
is ongelofelijk. Je begilt je. Maar
bouw je voor hem een abstract of
mooi gestyleerd décor, dan maakt
ie niks meer"
Denkt Rudi Carrell wel eens aan
andere dingen?
"Vroeger alleen aan de showbusi
ness. Tegenwoordig denk ik na over
alles wat ik zie, hoor en allies wat
beweegt. Dat is gewoon ziekelijk. Ik
zie alles in een fractie van een se
conde. Bovendien lees ik alle kran
ten en volg ik wat er in de Duitse
Bondsdag gebeurt". Is er in Neder
land veel veranderd, zijn we ver
nieuwd. moderner geworden,
progressiever?
"Welnee. Dat is nou juist wat me
zo benauwt. Voorbeeld. In mijn
show treedt het ballet op van Se
negal. Wat denk Je? Zitten ze uren
lang te zweten omdat die meiden
met blote tieten dansen. Nou en?
Ja maar wordt er dan gezegd, dat
kan je tien punten schelen in de
waardering. Dan vraag ik me af.
wat is er dan allemaal vernieuwd
in Nederland. Schei toch uit".
MIES
Het gezicht van Rudi Carrell be
trekt niet als de naam Mies Bouw
man valt. De aanvankelijke vriend
schap tussen beiden lijkt aanmer
kelijk bekoeld. Er is een fors
conflict gerezen over betalingen,
rechten en gemarchandeerd rond
"Eén van de acht".
Rudi Carrell maakt er zich
lijks druk om. Hij zegt: "De AVRO
heeft haar altijd al gezegd: "ga ge
woon door met "Eén van de acht"
want "Een mens wil.sloeg niet
aan. Maar Mies wilde dat niet. Tot
dat ik uit Duitsland terugkwam om
voor de VARA vijf shows te brengen.
Nee, niet "Eén van de aoht". Want
waar Mies ophield zijn wij in Duits
land verder gegaan met het beden
ken van nieuwe spelletjes. Wat ge
beurde er? Mies wilde plotseling wel
terug naar haar oude programma,
wij dat conflict kregen
over het eventueel betalen van rech
ten had de AVRO de décors al klaar.
Het kan mij allemaal niet schelen.
Ik vind het wel dom van Mies dat
ze dezelfde formule hanteert. Maar
ja..."
Nooit last van inzinkingen?
"O jawel. Maar het gaat me nu te
goed. Dat komt, ik speel op zeker. In
Duitsland heb ik het hoogste be
reikt. Ik kan alleen nog naar bene
den lazeren. Maar dan kan ik niet
meer terug naar Nederland. Nu wel.
Ik moet het hier weer helemaal
gaan maken. Dat trekt me".
Rudi loopt weg met lange benen.
"Vanavond slenter ik alleen maar
over dat podium. Afstanden meten,
hoe staat alles, hoe werkt het licht,
waar moeten de mensen opkomen.
Pietepeuteren, zo ben ik. Wens me
maar succes. De eerste show. Dat
is altijd moeilijk".
PAUL VAN BECKUM
Informeer eens naar de aantrekkelijke rente. Bel gratis 0017. Haal een folder in het
postkantoor. Schrijf - zonder postzegel - naar de RPS, Amsterdam.
- auw nationale spaarinstelling
