Die ouderwetse winter komt wel weer
Een
dik
boek
vol
feest
mSBM
ZATERDAG 24 JANUARI 1976
FAOINA 15
DE BILT Nu de trekvogels vroegtijdig hun steven hebben
gewend en crocussen de kop op steken, zijn de verhalen niet
van de lucht over een veranderend klimaat.
Het jaar '75 (dat voor meteorologen begon op 1 december '74
en eindigde op 30 november '75) is bijzonder geweest; talrijke
weerrecords moesten opnieuw flink worden opgepoetst.
En nu ook het jaar 1976 waarachtig ook al een wintertje van
niks lijkt aan te dragen, krabbelen velen zich achter het oor.
„Het klimaat is van slag", zeggen ze en met de lauwe winters
van de afgelopen jaren in de kleren wordt er weemoedig ge
praat en zelfs gezongen over „waar blijft die ouderwetse win
ter?".
Het weer is altijd een topper in het gekeuvel van alledag. Ieder
heeft tenminste een tante met likdoorns of een oom met een
natte vinger, die zich kind aan huis waant bij de weergoden.
We hebben een aantal jaren geleden de „fall out" gehad
weet u het nog? die als boosdoener kon worden gebruikt,
wanneer de realiteit tante met haar likdoorn in de hoek zette.
Maar die fall out is met de BB langzaam uit het gezichtsveld
vergleden. Wat dan nu?
Wel niks, want er is niets aan de hand. Het rijtje zachte win
ters is helemaal niet uitzonderlijk. Het komt door ons beperkt
geheugen en bestaan op deze aarde, dat we er zoveel woorden
aan vuil maken.
En om uw eventuele ongerustheid
over een naderende noordpool of Sa
hara in uw achtertuintje weg te ne
men, zijn we gaan praten met een
deskundig man: dr. C. J. E. Schuur
mans.
Hij is verbonden aan de afdeling
meteorologisch onderzoek van het
KNMI in De Bilt. Een man, die van
voorspellingen voor een toekomst,
die verder weg ligt dan enkele da-
egt, dat ze „verdraaid vaag"
zijn. We hebben gesproken over de
zachte winter, die niet alleen de vo-
gels en de bloemen, maar ook ons
it in de war brengt, maar vergist u
niet. We zijn er nog niet.
„In de winter van '55-'56 waren de
cember en Januari zeer zachte
maanden, februari de koudste uit de
annalen. Deze aanloop geeft hele
maal geen garantie voor een com
pleet zachte winter".
Ook die reeks van vijf of zes win
ters met een milde temperatutu- is
niks bijzonders. Eigenlijk zijn het er
veertien. Dr. Schuurmans: „Dankzij
Polkert Unsen, een meteoroloog,
weten we van winters sedert 1200.
I Hij voerde ook een nieuw karakter-
1 getal in, een vorstgetal. Nemen we
nu op zijn schaal een bepaald crite-
™"*n dan blijkt dat er in de achter
liggende 775 jaar veertien keer
periode is voorgekomen van
oèneer dan dertien aaneengeschakelde
mchte winters. Ongeveer twee keer
uw. De langste periode telde
4 Jaren. Nog in het begin van deze
ieuw, tot 1917 was er een periode
21 aaneengeregen zachte win
ters. Voor ons viel de laatste strenge
winter in '62-'63. Praten over de kan-
een reeks van Jaren met
zachte winters is enigzins roulette
spelen. Er is niets van te zeggen".
ZEEWATER
Omtrent de weervoorspelling voor
een aantal dagen liggen de zaken
nog betrekkelijk gunstig. Naarmate
het aantal benodigde gegevens gro
ter wordt (onder meer door infor
matie van weerschepen) kan men
betere verwachtingen opstellen. Ook
de periode van een maand wordt
wel aangehouden, in een aantal lan
den blikt men zo'n periode vooruit,
en baseert zich dan op tamelijk sta-
tinistische methoden, die niet veel le-
„Ze voldoen niet beter dan de ver
wachting. die wij wel eens „lazy
man forecast" noemen. Vage veron
derstellingen. „Wat iets leert, is de
verdeling van de zeewatertempera
tuur. Al dienen we dan ook nog te
weten hoe de invloeden verlopen.
Het lijkt tenminste zo, dat als het
water ten noorden van ruwweg de
Azoren (ongeveer tussen de 40ste en
50ste breedtegraad) relatief koud is,
dat we dan een strenge winter krij
gen. Door hoge drukgebieden boven
IJsland. Omgekeerdis het water in
de buurt van New Fouindland, rich
ting IJsland kouder dan normaal,
dan is er kans op een zachte winter.
Door de westenwinden, de zachte
luchtstroom.
„Overigens", zegt de wetenschapper
uit De Bilt. „niets is zeker. Bij wes
tenwind zal het doorgaans niet gaan
vriezen, maar een paar Jaar geleden
was er een langdurige oostenwind
uit Europees Rusland en een deel
van Siberië. Toch werd het bij ons
niet koud, omdat zich in een voor
afgaande periode zoveel warme
lucht in Rusland had verzameld".
Een gesprek met de heer Schuur -
mans maakt in elk geval duidelijk,
dat weinig vaststaat.
„We praten over het meten van
temperatuur van oceaanwater, maar
in de praktijk wordt er met een em
mertje water naar boven gehaald.
Steekproeven in een dun laagje.
Voor metingen op bijvoorbeeld een
diepte van vijftig meter is andere
apparatuur vereist, veelal niet be
schikbaar. We weten maar weinig".
De kennis is theoretisch en beter
onderzoek neemt wel toe, maar nau
welijks praktisch toepasbaar.
Een man, die zich een zekere faam
heeft verworven met voorspellingen
ten aanzien van het klimaat op
zeer, zeer lange termijn is professor
H. H. Lamb van de Climatic Re
search Unit van de universiteit van
East Anglia in het Engelse Norwich.
„Hij geeft onder meer adviezen aan
grote maatschappijen, oliegiganten
en dergelijke, die graag iets willen
weten over dat klimaat in de toe
komst. Zij steunen het onderzoek,
wederzijds belang. Maar omtrent
zijn voorspellingen kan ik alleen
maar weer zeggen: vaag, erg vaag.
Algemeen wordt aangenomen, dat er
een zekere golfbeweging bestaat in
het klimaat. Eniorme temperatuur
wisselingen tussen ijstijden en inter-
glaciale perioden. We verkeren nu in
een periode van afkoeling, zouden
richting ijstijd gaan. Lamb zegt, dat
die afkoeling wel doorgaat maar tij
delijk (en mogelijk nog in deze
•eeuw) wordt afgezwakt of zelfs voor
even zal omslaan in verwarming.
Een soort golfbeweging om een gro
tere golfbeweging geslingerd. Als ge
volg van natuurlijke oorzaken en de
toenemende aanwezigheid van C02
i(koolzuur) in de atmosfeer.
ZONNESTRALEN
Er zijn een aantal factoren, die het
klimaat bepalen. Zoals de hoeveel
heid zonnestraling, invloed van bui
tenaf. Die is slecht te meten. Ik heb
op heel wat congressen daarover ge
sproken en geen sluitende antwoor
den gekregen, waarom die metingen
zo moeilijk zijn. Ook Nasa kon het
niet Het antwoord hiidde dat er
moeilijkheden waren met een con
stante ijking, de meetapparatuur
verliep in de ruimte en kon niet
worden bijgesteld".
„Een andere factor is de samenstel
ling van de atmosfeer. Het is mak
kelijk voorstelbaar, dat een schone
atmosfeer meer zonnestralen door
laat. Hoe meer zonnestraling op
aarde hoe hoger de gemiddelde tem
peratuur".
D's logisch hè, hoor ik u zeggen.
Maar, ook hier haken en ogen.
Rekent u maar mee. Meer zonne
straling op aarde leidt tot hogere
temperatuur, leidt tot afsmelten van
ijs en sneeuw, leidt tot minder te
rugkaatsend vermogen van de aarde
de hoeveelheid „wit" wordt minder)
leidt tot meer opname van zonne
straling door de aarde.
Welnu dan klopt het toch zult u
zeggen.
Maar; meer zonnestraling op aarde
leidt tot hogere temperatuur, leidt
tot meer verdamping van water,
•leidt tot meer wolkenvormingleidt
tot grote terugkaatsend vermogen
van de atmosfeer, leidt tot minder
zonnestraling op aarde, dus lagere
temperatuur. Dat noemt men dan
het terugkoppelings-effect.
Waaruit blijkt hoe moeilijk en hoe
gevaarlijk het is snelle conclusies te
trekken.
„Als er een constante zonnestraling
en samenstelling van de atmosfeer
is, dan zijn er toch schommelingen.
Dat is bewezen", zegt dr. Schuur-
„We kunnen slechts hopen, dat we
een beetje greep krijgen op aller
handezaken".
Twee andere factoren, die bepalend
zijn voor het klimaat zijn dan de
aard van het oppervlak en de stro
ming van de lucht (en van de ocea-
Wat die luchtstromingen betreft, de
reeds genoemde professor Lamb
heeft nog een theorie ontwikkeld,
die door dr. Schuurmans met wol
ken van vraagtekens wordt omge
ven. Deze theorie zou verklaren
waarom we in de laatste jaren zo
veel gekke uitschieters, zoveel „re
cords" hebben kunnen registreren.
Om het niet nog moeilijker te ma
ken; Lamb zegt, dat er elke twee
honderd jaar een periode is van
heftige niet-zonale winden, lucht
stromingen, die de uitschieters ver
oorzaken. Even maar.
Dr Schuurmans van het KNMI
.Bewijzen geeft hij niet".
Een wel bijzonder interessante zaak
is die van de troebelheid, de turbidi-
teit zeggen de meteorologen, van de
atmosfeer. „Er zit stof in de atmos
feer, door menselijke en natuurlijke
oorzaken, bijvoorbeeld een vulkaan
uitbarsting. Dat is te meten. Het
stof schermt de zonnestraling af,
het wordt minder warm. Met name
de Amerikaan Bryson heeft gewezen
op de gevaren van het vervuilen van
de atmosfeer door de mens en uit
zijn vervuilende activiteiten ver
klaart hij de temperatuurdaling".
„Van' werkelijke toeneming in turbi-
diteit hebben wij niets kunnen me
ten" aldus onze man in De Bilt.
Heel anders ligt de vraag over de
invloed van een stijgend C02 ge
halte.
iHet verwarmende effect van kooldi-
oxyde staat niet meer ter discussie,
wel over de mate waarin C02 ver
warmt. (Sedert deze eeuw is er zo'n
tien tot vijftien procent C02 bijgeko
men in de atmosfeer. C02 vangt de
verwarmende infraroodstralen, houdt
de warmte op aarde vast; dus stij
ging van temperatuur).
Dr. Schuurmans: Als we werkelijk
zeker waren, welke de mate van
beïnvloeding was zouden we het aan
•de verschillende regeringen moeten
■voorleggen. Met alle gevolgen ook
politieke, van dien. Maar wanneer
■wordt de invloed van het stijgend
C02 gehalte zichtbaar, wanneer de
zeker, dat de dalende trend van
temperatuur inderdaad onderbroken
■is door de invloed van het C02
■hetis voor de meteorologen een van
de priemende vragen, die mogelijk
in de naaste decennia kan worden
beantwoord. Dus toch hoop op zeke
re voorspellingen omtrent de toe
komst?
„Nee. Er zijn veel meteorologen, die
zeggen, gooi al deze gissingen, theo
rieën, voorlopige kennis maar over
boord. Een aantal warme winters,
tijdelijke temperatuurstijgingen, het
zegt allemaal niets".
Ook de huisvoorspellers kennen die
onmacht ten aanzien van het weer.
Hoevelen hebben niet gezegd na de
goddelijke zomer nu krijgen we een
strenge winter.
Op alle bureaus die maar iets officieels hebben binnen de Ver
enigde Staten maar ook op de ambassades in het buitenland
hebben ze een boek zo dik als de telefoongids van een grote
stad. Daar staan alle feesten in. Niet zo maar gedrukt, nee, in
de kleinste lettertjes die te vinden waren. Want anders paste
al dat feest niet in die 476 bladzijden. Amerika viert dit jaar
zijn tweehonderdjarig bestaan. Op 4 juli 1776 werd met de trot
se Declaration of Independence de Onafhankelijkheidsver
klaring de horigheid aan de Engelsen definitief opgezegd en
werd een zelfstandig land geboren.
De „Liberty Bell", de be
roemde Vrijheidsbei met zijn
even beroemde barst is pre
cies op de overgang van het
oude naar het nieuwe jaar
van Independence Hall in
Philadelphia overgebracht
naar een eigen paviljoen ter
opluistering van h$t tiveede
eeuiofeest van Amerika.
In alle zorgen, die de
Amerikanen kwellen -de werkloos
heid, de wankele economie, het
verlies van overwicht in het
5t buitenland - en dan moeten ze nog
0 een president kiezen ook dit jaar in
al die zorgen doen alle Amerikanen
toch mee aan dit feest. Want niets
kan ooit afbreuk doen aan dat ene,
wat de zonen van de Nieuwe Wereld
door alles heen hoog houden: hun
patriotisme hun trots om Ameri
kaan te zijn.
De viering is eigenlijk allang aan de
- gang. In de helft van vorig Jaar
begonnen door het hele land al
manifestaties, tentoonstellingen,
voorstellingen die een aanloop
moesten geven naar dat Jaar van
het tweede eeuwfeest, het Bicenten
nial
De winkels, de bazarretjes, de
bedoeninkjes in de hotels, waar Je je
kranten koopt, puilden en puilen uit
van souvenirs: kopjes, vaasjes,
beeldjes, schilderijtjes, balpunten,
1 vlaggetjes, wandborden, T.-shirts,
speelgoedbeestjes, trompetjes, as bak-
i Jes. nagelgarnituurtjes. zakmesjes,
r aanstekers, tasjes en nog veel. veel
K meer spulletjes, die op de meest
onlogische wijze in verband worden
gebracht met dat feest en suggere
ren dat de aanschaf ervan de
vreugde zal verhogen. Aandoenlijke
kitsch, die toch wel vaak pijn doet
aan de ogen.
'BEKNOPT'
Maar dat alles is niet officieel
Officieel is wat in Het Grote Boek
staat. Het is uitgegeven door de
organisatie, die in opdracht van de
Amerikaanse regering de wanhopige
taak moet uitvoeren om door de
vijftig staten heen de feestelijkhe
den in banen te leiden. Dat is de
ARBA, de American Revolution
DOOR
ANTON PFEIFFER
Bicentennial Administration, de
Amerikaanse organisatie voor het
tweede eeuwfeest van de revolutie.
Het Grote Boek dan. Het heeft ook
een mooie naam: Comprehensive
Calendar of Bicentennial Eventas,
State-bij-State Event Details, listed
bij date, oftewel: Beknopte kalender
van eeuwfeestevenementen, details
van evenementen voor elke Staat,
gegeven volgens datum.
Vooral dat eerste woordje doet Je de
schrik om het hart slaan„Beknopt".
Want met dit foliant is men er nog
niet, nog lang niet. Duizenden
feestelijkheden in duizenden uit
hoekjes van de Verenigde Staten
staan nog niet geboekt. En wat er
wel in die „beknopte kalender" staat
krygt deze waarschuwing van de
wanhoop mee: „Meer dan 45
procent van de programma's zijn
voorlopig niet compleet of het is in
elk geval verstandig van te voren
nog even te informeren."
Het is overdreven op grond daarvan
te zeggen, dat er dus nog niets vast
staat Vorig jaar al is getrokken
dooi een stoomlocomotief, de
Vrijheidstrein de rails opgegaan, een
rijdende tentoonstelling van 25
wagons, waarin Amerika de erfenis
van zijn geschiedenis kan terugvin
den. De trein heeft nu al meer dan
de helft van de ongeveer 30.000
kilometer erop zitten, waarlangs in
meer dan honderd plaatsen in 48
staten overweldigende belangstelling
wordt getrokken.
En dan sjokt op het ogenblik ook
nog uit alle vijftig staten de Wagon
Train Pelgrimage, een pelgrimstocht
met de oude huifkarren van de
voorvaderen, door het wijde land om
op de dag der dagen, 4 Juli,
verenigd te worden in een
rendez-vous bij Valley Forge in
Pennsylvana.
ZEILSCHEPEN
En, Hollanders, opgelet: ook Jullie
kunnen meedoen aan een hele
zomer fietsen, dwars door Amerika
van kust tot kust. een week of
twaalf weken, tochten te kust en te
keui. Houd er echter wel rekening
mee dat de hele rit langs de
Trans-America Trail 3700 mijl lang
is, dat is een slordige zesduizend ki
lonieter te fietsen.
Groot evenement wordt verder
„Operation Sail" als op 3 en 4 Juli in
de haven van New York honderd
vijftig historische zeilschepen, groot
en klein gaan pronkvaren. De
mooiste van de mooiste zijn erbij:
de Amerigo Vespucci uit Itali, de
Christain Radich uit Noorwegen, de
Dar Pomoroza uit Polen, de
Esmeralda uit Chili, de Juan
Sebastian de Elcano uit Spanje en
uit Amerika zelf de trotse Eagle en
de Gazela Primeiro. Het zijn maar
een paar namen.
Dat zijn een stel manifestaties, die
duidelijk een nationaal of zelfs
internationaal karakter dragen. In
Het Grote Boek zijn de activiteiten
terug te vinden, die in meer
plaatselijk beheer luister bijzetten
aan de viering van het Bicentennial.
En dan zie je, dat in alle vijftig
staten de organiserende commissies
projecten van openbaar belang
steunen of stimuleren, feestbijdrage
van het volk voor het volk. En dat
kan dan uiteenlopen van de
restauratie van het Capitool de
regeringszetel in Montgomery, de
hoofdstad van Alabama tot een
studie over een rijwilpadenplan-
voor Puerto Rico, waar de hoofd
stad San Juan verstikt in de uitlaat
gassen van de auto's.
EIGEN AARD
Verder het hele jaar door in stad en
dorp feesten en feestjes naar eigen
geaardheid, veel folklore natuurlijk
en overal de onmisbare parades,
daverende groots opgezette feestop-
tochten, die jong en oud op de been
brengen.
In het openluchttheater van Alas
ka gaat de hele augustusmaand het
historische spel „De schreeuw van
de wilde ram", waarin de stichting
van de kolonie door de Russen is
vereeuwigd, in Phoenix in Arizona
wordt van 15 tot 24 april
daarentegen Eugene Ol' Neills
uitzichtloze alcoholistendrama „Een
maan voor de misdeelden" gespeeld
En zeg maar eens dat dat niet echt
Amerikaans is.
In Monticello gaat op nationale
feestdag 4 juli een koker in de
grond met dokumenten en andere
voorwerpen, die in een verre
toekomst nijvere gravers duidelijk
moeten maken, dat dit stadje in
Arkansas in 1976 het feest wel
degelijk heeft meegevierd.
Californië heeft door het grootste
dee' van zijn feestelijkheden de
"guldrush" de roemruchte ren naar
het goud, als thema. In Culver City
houden ze daar een boomplantdag
en Woodland belooft nu al op 4 Juli
uit alle huizen de vlag te laten wap
peren en dan 's avonds met z*n
allen naar het historische program
ma ln het operagebouw.
Hoofdstad Washington. Zij heeft op
haar verlanglijst een aantal belang
rijke nieuwe projecten voor do
aanleg van de metro, maar durft
niet te beloven dat die dit Jaar echt
gaat rijden, want het is daar al
even hard sukkelen en sappelen als
in Amsterdam. Er komt avond aan
avond een groot geluid- en lichtspel.
'Onze hoofdstad de Vrijheid
spreekt" en op 4 juli is er bij de
torenhoge naald van het Washing
ton-monument een nationale onaf
hankelijkheidsviering met vuurwerk,
ernstige sprekers en blije muziek.
Nevada pocht erop het land het
meest unieke souvenir aan dit
feestjaar na te laten van alle staten.
Honderd jaar geleden was Nevada
de enige staat, die bij de viering
van het eerste eeuwfeest- een gouden
herdenkingspenning liet slaan. Het
stempel daarvan is nog aanwezig en
waar je bijstaat zullen daarop in de
hoofdstad Carson City op de oude
dollarpers opnieuw penningen wor
den geslagen.
OPSTEL
Een trotse Amerikaanse uitdaging
verder, die voor vele plaatsen van
het land met Britse trots is
aanvaard: een rondtrekkende mu-
ziekshow van Britse militaire
kapellen. De oude vijand komt het
feest leven inblazen, maar de show
draagt wel de waarschuwende naam
„The British are coming", „Daar
komen de Engelsen".
Zo krijgt heel Amerika zijn deel van
het Bicentennial, een oncontroleer
baar groot feest, dat met al zijn
blijdschap en ernst overal
schuchter is gestart om op 4 juli tot
klaterende hoogtepunten te komen.
Maar hoe 49 staten het ook in
kleden, zij hebben geen van alle
voor hun kinderen zo'n feest be
dacht als in die vijftigste staat, het
eiland Hawaii. Hoor maar. Daar mo
gen alle jongens en meisjes van de
tiende tot en met de twaalfde on
derwijsklas - zo van 15 tot 17
jaar - meedoen aan een opstelwed
strijd met als onderwerp: "Geef een
omschrijving van de visie op de idea
le maatschappij, zoals die wordt
uiteengezet door Thomas Jefferson
in de eerste artikelen van de Onaf
hankelijkheidsverklaring en bespreek
in hoeverre zijn idealen al dan
niet zijn bereikt in de hedendaag
se Amerikaanse maatschappij". Nu
zo'n kans krijg Je maar eens in de
tweehonderd Jaar. Omdat het feest
is!
