omgeving
De calorieën
even vergelen
PEEN EN UI
Mijnwerksiers
DONDERDAG 15 JANUARI 1976
PAGINA It
"Vliegen als een vogel, tussen de wolken net als zij", een liedje
van Peter Schaap. Bert Sitters, een paar jaar geleden nog top
zwemmer en daarna eerst adviseur jeugdzwemmen en nu
bondscoach bij de KNZB (Koninklijke Nederlandse Zwern-
bond): "Datzelfde gevoel van "vrij zijn op je eigen vleugels"
vindt ik in de zwemsport. Water is een hele lieve omgeving
Die lieve omgeving eist echter
jaarlijks vele honderden slachtoffers
•fr Bert Sitters
„Ik had geen keus, ik heb het geld
verschrikkelijk hard nodig", zegt (in
weekblad Time), de Amerikaanse Ma
ry Siefert, achtendertig jaar, ge
scheiden moeder van drie kinderen.
Ze is de eerste vrouw in de V.S. die
I enkele maanden geleden in een ko
lenmijn in de staat Illinois ging wer
ken. om haar kinderen en een klein
kind te helpen onderhouden. Ook
mijnwerkster Susan Miller, vijfen
twintig, zegt dat geld haar drijf
veer is: ze verdient in de mijn twee
maal zoveel als in haar vorige baan
op een naaimachinefabriek. De vrou
wen die inmiddels gezelschap hebben
gekregen van een derde vrouwelijke
collega, zeggen dat ze bepaald niet
uit feministische overtuiging in dit
per traditie mannelijke beroep zijn
gestapt. De reacties van de manne
lijke collega's zijn niet allemaal even
vriendelijk, met name omdat de
vrouwen vrijgesteld zijn van de ex
tra-zware bezigheden ondergronds.
Vroeger
Kinderen en volwassenen die niet of
nauwelijks konden zwemmen. Water
is lief en lekker en veilig, maar al
leen voor degene die ermee heeft le
ren omgaan.
Zwemlessen zijn daarom, zeker in
Nederland, een noodzaak en geen
luxe. Het is jammer dat zoveel ou
ders niet beseffen dat die lessen het
verschil tussen leven en dood kun
nen betekenen. Daarnaast geldt dan
nog het simpele feit dat zwemmen
gewoon gezond is.
Kinderen bij wie het direkte kon-
takt met water tot de eerste zwem
les beperkt is gebleven tot de stra
len uit de douche, zien zo'n enorm
bad vol water vaak als een bedrei
ging. Het zwemonderricht wordt daar
om voorafgegaan door een periode
van „watergewenning". Plonzen en
spelletjes spelen in het hele ondiepe.
Bert Sitters: „Dat vertrouwd ra
ken is noodzakelijk omdat kinderen
de druk van het water op hun li
chaam veel sterker voelen dan vol-
assenen. Ze hebben er geen last van,
het is niet naar of zo maar ze moe
ten er wel aan wennen. Bij de mees
ten gaat dat vrij snel. De enkeling
die werkelijk panisch reageert kan je
beter niet forceren. Laat zo'n kind
rustig een paar keer vanaf de kant
toekijken".
Wanneer kan een kind op zwem
les? Zo vroeg mogelijk wordt vaak
gezegd. Maar hoe vroeg is dat? Peu
terleeftijd. kleuterleeftijd, lagere
schoolleeftijd?
„Ik geloof dat je moet beginnen
zodra en kind vrij op straat kan
rondlopen", zegt Bert Sitters. „Pas
dan heb Je de kans dat ze per onge
luk in het water terecht komen.
Het „echte" zwemmen begint
meestal met de schoolslag. Vrij na
tuurlijke bewegingen die makkelijk
aan te leren zijn. De rugslag
volgens Sitters de meest stabiele hou
ding, is weinig populair. Kinderen
vinden het eng om hun omgeving
niet te kunnen overzien.
Hygiene
Zwemlessen hebben praktisch geen
nadelen. Bert Sitters: „Je hebt bij
andere sporten nog wel eens dat be
paalde oefeningen niet goed zijn voor
een kind dat nog hoofdzakelijk uit
kraakbeen bestaat. Bij zwemmen is
daar geen sprake van. Ook aan het
toezicht en de hygiëne in zwembaden
is de laatste jaren veel gedaan. Hoe
wel, wat dat laatste betreft, vroeger
kwam je niet langs de badmeester
voor je drie kwartier onder de dou
che had gestaan. Tegenwoordig kan
je zo uit je kleren het water in. Ik
ben daar niet zo'n voorstander van.
Even afspoelen vind ik prettiger".
Zwembadwater wordt .schoon" ge
houden door ontsmettende midde
len. Dat kan irritaties veroorzaken.
Sitters: „Ja, ik heb ook liever dat ze
er niet te veel van die chemische
spullen in gooien. Schadelijk is het
echter niet. Je krijgt er hoogstens
rode ogen van. Bovendien, dat water
wordt regelmatig gecontroleerd door
de inspektie volksgezondheid. Je kan
wel na het zwemmen een verkoudheid
oplopen als je, zoals veel jongeren,
met natte haren en een open jas
naar buiten rent".
Waarom sturen ouders hun kin
deren niet naar zwemles? Het kan
onwetendheid zijn, ongeïwteresserd-
heid of laksheid. Het kan ook zijn
at de kosten een beletsel vormen. De
meeste baden werken met een knip-
kaartsysteem waarbij een bezoek al
gauw twee gulden kost. Bij een gezin
Twee kwartjes
„Het ligt eraan hoe Je de funktie
van een zwembad ziet", zegt Sitters.
„Als een keer zwemmen op een lijn
stelt met een keer naar een voetbal
wedstrijd of een keer naar de bioscoo
valt de prijs wel mee. Voor mensen
die af en toe eens een baantje willen
trekken scheelt het drie gebakjes
per maand. Dat lijkt me niet be
zwaarlijk. Als je heit ziet in het ver
lengd? van de volksgezondheid is het
natuurlijk veel te duur. an zou een
bezoek twee kwartjes moeten kosten".
„Als er op het gezinsbudget be
zuinigd moet worden gaat het zwem-
badbezoek er het eerst aan, zei ir.
M. D. van Wieringen, direkteur van
de Amsterdamse dienst bad- en zwem
inrichtingen vorige week tijdens een
bijeenkomst. Bert Sitters gelooft daar
niet in. „Ik heb nog nooit meege
maakt dat een kind van zijn zwem-
club werd afgehaald omdat zijn
vader minder was gaan verdienen.
Ik ben het wel eens met de uit
spraak van Van Wieringen dat zwem
baden aantrekkelijker moeten wor
den. Van binnen en van buiten. Die
donkere, vochtige hallen zijn bepaald
geen reclame voor het zwemmen. Een
zwembad moet uitnodigend werken".
9 De Franse mannen verliezen hun
belangstelling voor een min of meer
„versierde" mode en keren terug
naar een mannelijker kledingstuk,
aldus een bericht in weekblad Elle.
Bestsellers zijn deze winter kostuums
in fijngeribt fluweel, driedelige pak
ken met twee rijen knopen, en ge
streepte kostuums (van tennisteepje
tot zeer brede streep). Kragen van
overhemden krijgen gematigder af
metingen, sokken met opvallende
motiefjes worden veel verkocht. Bij
de pantalons verliest de kleur zwart
terrein aan stemmige tinten als lo-
dengroen, grijs, beige en marine.
DAMESMODE
in exclusief jonge stijl...
I BREESTRAATI08° 112 LEIDEN
Zo een of tweemaal per jaar zet ik
alle teveel-aan-calorieenangst over
boord en ga me te buiten aan een
uitgebreide maaltijd met capucijners
of grauwe erwt/en. Daarbij moet ik
dan altijd denken aan de captains'
dinners die in de late vijftiger jare
geserveerd werden in dat fin-de-siè-
cle-achtige restaurant aan de
Haagsé Van Stolkweg dat stond op
Door
Hans Belterman
de plaats waar nu het Promenade-
hotel is verrezen.
Trouwens, zo'n maaltijd van
capucijners met een aantal
bijgerechten werd ons enkele jaren
geleden ook geserveerd in De
Amstelbron in Schiedam en daaraan
bewaar ik eveneens een erg goede"
herinnering. Het waren namelijk
geen erwten die uit een potj'?
kwamen, want ik vind dat je dat
verschil heel duidelijk kunt proeven.
Ik geef trouwens de voorkeur aan
grauwe erwten. Ik vind die wat
fijner van smaak dan de capucijner
en de schil is ook wat minder stug.
Het recept van de grauwe erwten
garni dat ik u vandaag geef is een
oud marinerecept waar „raasdon
ders" twee of driemaal in de week op
•het menu stonden.
De grauwe erwten moet u wassen en
tenminste een etmaal in ruim water
laten weken. De volgende dag zet u
ze dan met het weekwater op en
laat ze ruim twee uur koken. De
kooktijd is echter afhankelijk van
de ouderdom van de grauwe erwt.
Een kooktijd van drie uur kan ook
nodig zijn. In ieder geval de erwt
moet gaan worden. Vlak voordat u
ze afgiet moet u er wat zout over
strooien.
Bij die zo uit het kooknat geschepte
grauwe erwten geeft u dan een
aantal bijgerechten, dat u zelf nog
kunt uitbreiden. Het lijkt wel een
Hollandse rijsttafel, want er passen
tientallen gerechtjes bij die erwten.
In de eerste plaats gebakken
dobbelsteentjes spek, wat licht
gefruite uien, rauwe gesnipperde ui,
zure of zoetzure augurkjes en uitjes,
mosterd of een mosterdsausje en
piccalil'ly, verder een lekker stukje
rundvlees (mijn grootmoeder zou er
een osselap bij geven), wat
dobbelsteentjes varkensvlees of een
klein halskarbonaadje en stroop,
mooie bruine ester's keukenstroop
voor de liefhebber.
Natuurlijk mag er een gekookte
maar dan wel een kruimige
aardappel bij. Een slaatje van wat
lof, selderij, ui en appel smaakt er
helemaal niet gek bij. Trouwens in
Zeeland kookt men de capucijners
of grauwe erwten graag samen met
een handje rozijnen. Vandaar ook
die andere naam voor de grauwe
erwt: rozijnerwt.
Nu we het toch over peulvruchten
hebben kunnen er ook nog wel
enkele andere wintergerechten af
vind ik. Ik herinner me dat mijn
grootvader van moeders zijde, die
eens met z'n skutsjes over de Friese
meren voer en later als binnen
schipper tussen Beverwijk, Alkmaar,
Purmerend en Amsterdam een min
of meer geregelde beurtvaartdienst
onderhield, zo'n paar maal per
maand bruine bonen met stroop en
azijn wilde eten. Een gerecht dat
veel lijkt op die Vissersbonen die nu
nog in Scheveningen en andere
vissersplaatsen aan de kust worden
gegeten.
Die bruine bonen werden uit het
kooknat geschept en dan werden er
wat gebakken uitjes, wat uitgebak
ken spekjes en/of spekvet doorge
roerd. Op tafel stond dan meestal
de strooppot en een klein flesje
azijn al klaar. Men maakte ook wel
een sausje door twee delen stroop
wat te verwarmen en er een deel
(of wat minder) azijn door te
roeren. Bij de vissersfamilie waar ik
eens „vissersbonen" at kreeg men een
sausje met stroop maar inplaats van
azijn was er donker bier doorge
roerd. Erg lekker, maar niet om een
of tweemaal per week te eten.
De combinatie bruine bonen met
spek en zoete appeltjes is eveneens
een gerecht uit de keuken van
onze grootmoeders. De appeltjes
(twee ons gedroogde appeltjes op
een pond bruine bonen) en de
bonen samen een etmaal laten
weken, dan met weekwater en een
paar ons doorregen rookspek in een
kleine twee uur gaarkoken. De
bonen en appeltjes uit het water
plakken rookspek erbovenop leggen
en het kooknat wat binden met
maizena en er apart bij geven.
Het is jammer dat we tegenwoordig
niet meer zoveel peulvruchten eten.
Er waren in de dagen van onze
grootouders (en hier en daar
gelukkig nu ook nog wel) heel veel
soorten. erwten en bonen. Denkt u
maar eens aan de kievitsbonen, de
kogelbonen, de groene en grauwe
erwten, de flageolets, de witte en
citroenbonen, de streepbonen en de
linzen.
BIJ veel bonen en-erwtengerechter
past een goed glas koel bier en bij
bonen met een licht tomatensausje
linzen of citroenbonen gaal
zelfs een niet al te droog wit wijntjt
er heel goed in, maar dan moet u er
ook wel een lekker stukje vlees bij
geven. Lamsbout met linzen in eer
tomatensausje en een frisse salade
bijvoorbeeld!
sters, décolleté's, afgeknipte spij
kerbroeken en teksten waarin wel
eens een krachtterm voorkomt) be
staat al twee Jaar.
Speels, spontaan en informeel, dat
zijn de woorden die het best de es
sentie van Peen en Ui aangeven.
Geen feministische beweging, al
komt de positie van de vrouw ter
loops wel aan de orde ("Een meis
je wat kans wil maken op een hu
welijk moet minstens tien stokvisre
cepten kennen"). Ook geen verzame
ling hysterische wijven, gewoon een
gekke groep waar er veel meer van
zouden moeten zijn.
Peen en Ui treedt op tegen onkos
tenvergoeding. Kontaktadres: Vale-
riusstraat 18a in Den Haag.
Samenstelling
Henriëtte v. d. Hoeven
"We zijn sfeermakers. We zingen
niet omdat het zo goed is voor onze
geest of zo, maar gewoon omdat we
er lol in hebben. In het begin was
het soms zo vals dat de mensen al
leen daarom al konden lachen. Nu
gaat dat iets beter, maar het komt
nog steeds voor dat een liedje de
eerste keer mis gaat. Dan zeggen
we: Sorry, we beginnen even
opnieuw. Nou, dat vindt het publiek
prachtig".
De zanggroep Peen en Ui, oftewel
het Westnederlands Jongevrouwen-
koor zoals ze zich ook plegen aan'
te kondigen (een iet of wat mislei
dend want bij dat woord denk je eer
der aan zwarte jurkjes met witte
kraagjes, geoefende stemmen en een
plechtig repertoire, dan aan glin-
