flHIWIft
ii m i hp i m H
1 fl pppp ff I
li !i
Kaalgeslagen "Leiclse
Jordaan": eerherstel
Eerste paal nieuwbouw mogelijk in april
'SATERDAG 10 JANUARI 1076
OüP£__
6R-
KALVERMARKT (j]
HERE- NGR
^RTTLA^
STR~~\
ORANJE
■JF6RACHT
ORAN -p F
BRACHT
WAARD
minnebp.GR.
waard
"Binnen vest gracht
<BI NNÊN
IpöstswgËT
4 I
(HlKti>rk(>rl( dnuil
Oosterkerkstraat straks.
Waardgracht straks.
De Waardgracht vormt een
omstreden onderdeel van het be
stemmingsplan. Grote vraag is:
wordt hij wel of niet gedempt.
Het bestemmingsplan laat
beide mogelijkheden open. maar
ongeacht welk besluit wordt ge
nomen: voor de woningbouw
maakt dit niet uit. De bebou
wing langs de Waardgracht zal
zich voor een belangrijk deel
voltrekken volgens een ontwerp
van de architecten Henk den
Hollander en Piet van Loosbroek
uit Maurik. In het gedeelte di
rect ten noorden van het laatste
stuk van de Groenesteeg, alsme
de in het stuk daar schuin te
genover aan de overkant van de
gracht, tot aan het bejaarden
centrum 't Huys op de Waard en
in de aangrenzende gedeelten
van de Groenesteeg zullen 63
woningen en vier buurtwinkels
verrijzen. Van de woningen zijn
er 33 bestemd voor gezinnen, 18
voor alleenstaanden en twaalf
voor bejaarden. Het ontwerp be
vat gesloten bouwblokken met
binnenterreinen die via open
plekken en poorten bereikbaar
zijn en vooral gemeenschappelijk
in gebruik zullen worden geno
men. Op de binnenterreinen ls
plaats voor speelplaatsen en een
aantal privé-tuintjes. De wonin
gen voor alleenstaanden zullen
uitsluitend op de eerste en twee
de etage komen.
Zoals gezegd is het nog de
vraag wat er met het water van
de Waardgracht moet gebeuren.
Uit stedebouwkundig oogpunt is
het ongetwijfeld fraaier om hem
open te laten. Dat kost een paar
miljoen gulden. De gemeente ls
daartoe uitsluitend bereid als
het rijk deze kosten voor haar
rekening neemt. Tegen de voor
genomen demping is een be
zwaarschrift bij de Kroon inge
diend. In ieder geval wordt de
Waardgracht een voetgangersge
bied. evenals de Groenesteeg en
de Oranjegracht.
ook woningen gebouwd langs de
Oosterkerkstraat. De plannen
daarvoor zijn ontworpen door 't
Waddinxveense architecten- en
ingenieursbureau Treffers en
Polgar. In de hoeken Lange-
straat, Oosterkerkstraat, Oran
jegracht, Oranjegracht, Ooster
kerkstraat, Waardgracht en
Waardgracht. Oosterkerk
straat, Ned. Drukkerijbedrijf ko
men 89 woningen. Daarvan zijn
er 38 bestemd voor gezinnen, 27
voor alleenstaanden, 18 voor
kleine gezinnen en zes voor jon
ge echtparen. De woningbouw
gaat o.a. ten koste van de speel
tuin de Doorbraak; deze krijgt
een plaats op het voormalig ter
rein van de Grofsmederij aan de
Zuidsingel.
Waardgracht nu.
IHBt
U
I RS 112
Oranjegracht straks.
De Oosterkerkstraat wordt
straks de belangrijkste verkeers-
route in het gebied Herengracht-
Zijlsingel. Hij wordt geasfalteerd
en de rijbaan wordt verbreed tot
negen meter (te vergelijken met
de Hooigracht). Ten minste als
degenen die hiertegen bij de
Kroon een bezwaarschrift heb
ben ingediend in het ongelijk
worden gesteld. Maar er worden
Waardgracht toen.
noo^
Door
John Kroon
Foto's
Jan Holvast
LEIDEN In de zestiger jaren
hielden bulldozer en slopershamer
hevig huis in wat eens de Leidse
Jordaan werd genoemd. In het ka
der van de Grote Groei sneuvelden de
hoofdzakelijk uit de zeventiende
eeuw daterende woningen aan de
Oranjegracht en de Waardgracht.
I Het bestemmingsplan uit die dagen
i gaf de Nieuwe Richting aan: grach-
j ten en singels dempen, fraai zwart
asfaltlaagje erover heen en kan
toorgebouwen in ccn leuk betonnetje
erlangs. Op het eiland tussen He
rengracht Haven, Zijlsingegl eu
Nieuwe Rijn zou Leiden zijn eigen
mini-Manhattan krijgen. Dat wa
ren de jaren zestig. Leiden had toen
ook geen rooie cent te veel. Dus van
de plannen kwam niets terecht. Er
werd alleen maar kaalgeslagen. De
buurt die Leidser was dan Leiden
ver- werd een troosteloze puinmas
sa. met als dominante de 45 meter
hoge, onverwoestbare meelfabriek.
Bij de bevolking die soms overhaast
was verkast ("want nu gaan we snel
beginnen", zei de mijnheer van de
gemeente) resteerde daarna slechts
de verwondering.
De nostalgie mag niet overdreven
worden. De Waardgracht kon soms
behoorlijk stinken (maar kreeg toch
als bijnaam 't Slootje Gods") en da
huizen die een langs stonden wa
ren klein en gammel. Wat niet weg
neemt dat aan naïviteit grenzend
optimisme er de oorzaak van is ge
weest dat er een tamelijk zinloze pe
riode van een tien, vijftien jaar af
gesloten wordt, waarin al wel ge
sloopt was of werd, maar nog niet
herbouwd.
Afgesloten, want het is niet denk
beeldig dat dit jaar de eerste paal
wordt geslagen als aanzet tot een
omstreden eerherstel van het gebied
dat in de planologie met Heren
grachtZijlsingel, aan wel haven
wijk-Zuid wordt aangeduid. Ner
gens in Nederland wordt op een der
gelijke schaal de woonfunctie van
een binnenstad hersteld: 300 wo
ningwetwoningen. in april, welk
tijdstip verschoven zal worden naar
mate er meer bezwaren worden in
gediend tegen de bouwplannen die
deze maand in het stadhuis ter in
zage liggen. Een omstreden eerher
stel: bij de Kroon lopen zeven be
zwaarschriften tegen het bestem
mingsplan. Zij richten zich o.a. te
gen de voorgenomen demping van
de Waardgracht, de verbreding en
asfaltering van de Oosterkerkstraat
en de bouw van een garagecomplex
in de Langestraat. Bezwaren die, al
dus Wim Eggenkamp, medewerker
op de afdeling stadsontwikkeling van
de gemeente-secretarie, geen be
trekking hebben op de bouwplannen
waar het nu om gaat. Trouwens:
één doorn in het oog van de recla
manten is weggenomen: op het
voormalig terrein van de Grofsme
derij (het eilandje bij de Zuidsingel)
komen geen hoge flatgebouwen, zo
als aanvankelijk dreigde. Integen
deel: er zal een park worden aan
gelegd. De huidige speeltuin aan de
Oosterkerkstraat (naast het gewes
telijk arbeidsbureau) zal er een
plaats krijgen.
Oorspronkelijk lag het in de be
doeling dat de wederopbouw van
Herengracht- Zijlsingel zich in eer
ste instantie zou voltrekken in het
gedeelte tussen Haven en Oosterkerk
straat. Ditg ebied is toegewezen aan
de Stiching Nieuw Groenhoven die
voornamelijk bejaardenwoningen
wil neerzetten. De eind "74 door de
stichting ingediende bouwplannen
werden echter door de gemeenteraad
afgekeurd. Ze heeft inmiddels een
ander architectenbureau in de arm
genomen «Treffers en Polgar, dat
voor elders in het plan ontwer
pen heeft gemaakt); wellicht wor
den dit jaar nog nieuwe bouwplan
nen ingdiend.
Het gedeelte aan de andere zijde
van de Oosterkerkstraat, tot aan de
Nieuwe Rijn is nu het eerst aan de
beurt. Met name langs de Oranje
gracht, Waardgracht. Oosterkerk
straat en de Groenesteeg zullen zich
de komende periode tal van bouwac
tiviteiten afspelen. Op dit moment
worden al rioleringen en noodstra-
ten gelegd. Als de woningbouw in
derdaad in april van start gaat, kun
nen volgend jaar de eerste bewoners
hun intrek nemen. De bouwtijd
wordt namelijk op tien maanden
geschat. Elders op deze pagina wor
den de plannen van drie verschil
lende architecten (bureaus) bespro
ken. Zij zijn door de gemeente ge
selecteerd uit achttien ontwerpen.
De plannen liggen tot en met 21
januari op kamer 315 van het stad
huis voor iedereen ter inzage.
Naar een ontwerp van de Amster
damse architecten Dick Goedhalt
en Karei Links zullen aan weers
zijden van de Oranjegracht, van
af de Groenesteeg tot aan het
Waardkerkplein'op de kaart niet
aangegevenhet ligt ten zuiden
van de Waardkerkstraat)72 wo
ningen en 6 buurtwinkels worden
gebouwd. Evenals de Waardgracht
en de Groenesteeg wordt de
Oranjegracht wandelgebied. De
buurtwinkels zullen voornamelijk
een plaats krijgen in de Groene
steeg. Het plan van Goedhart en
Links bevat gesloten bouioblok-
ken, brede binnentuinen en een
aantal garageboxen. Van de 72
woningen zijn er 26 bestemd voor
gezinnen, 18 voor bejaarden en 28
voor alleenstaanden. Zoals steeds
in Herengracht-Zijlsingel geldt
dat ook hier etagebouw wordt ge
pleegd. Het voortbestaan van de
Oranjegracht lijdt geen twijfel.
De wallekanten zullen ingrijpend
worden gerestaureerd.
