Mannenkoor als kerstmenu
(*w éfö
De
Gras-
MAANDAG 22 DECEMBER 1975
«naai»
PAGINA 21
TRIJFEL
Ik heb weer een paar reac
ties van lezers gehad over het
ontbreken van een Nederlands
woord voor degene die gijzelt.
Door wie ivordt de gijzelaar ge
gijzeld? De afgelopen weken
hebben we ons moeten behel
pen met "Zuidmolukkers",
'terroristen", "kapers" en
"jongelui', maar de toestand
bij de OPEC in Wenen toont
aan. dat dit niet zo kan voort
duren. De benamingen" gij-
zelhouders" en "gijzeloten"
zijn al op tafel geworpen,
iemand stelde gijzelistvoor
(samentrekking van gijzelen
en terroristj en Franc Knip-
scheer uit Haarlem redeneert
dat gijzelen een daad is (een
gijzeldaad) en dat zij die men
sen gijzelen daarom „gijzelda-
ders" genoemd moeten wor
den.
Hij geeft toe dat zij die een
misdaad begaan geen misda
ders maar misdadigers worden
genoemd, maar juist zo'n klei
ne afwijking in een nieuwvor
ming maakt de kans groter dat
zo'n jvoord als gijzeldaderin
geburgerd raakt en op den
duur als "goed Nederlands" in
Van Dale ivordt opgenomen.
Want weet u, zodra een
woord in Van Dale's Groot
Woordenboek der Nederlandse
Taal is opgenomen, behoort
het onherroepelijk tot onze
woordenschat, en mogen we
het vrijelijk gébruiken. En nu
komt de grote verrassingdr.
Fde Tollenaere van het In
stituut vor Nederlandse Lexi
cologie in Leiden stuurde me
een brief ivaarin hij eerst en
kele spraakverwarrinaen sig
naleert. zoalc op 14 december
bij "de dominee" (Tammer),
die netjes over de "gijzelaars
en de gegijzelden' sprak omdat
hij woorden als terrorist of ka
per blijkbaar niet in de mond
wilde nemen.
Goed. dat is bekend, dat is
het probleem immers? Maar
dr. De Tollenaere sloot ook nog
een paar kopieën in uit de al
lernieuwste druk van het
handwoordenboek van Van
Dale van 1975 (8e, opnieuw
bewerkte en aangevulde druk
door dr. F. de Tollenaere en
dr. A. J. Persijn), en daarin
lezen we op pagina 282 onder
"gijzelaar, m. (-s), 1. iem. die
met zijn persoon borg blijft
voor het vervullen van zekere
voorwaarden: 2. (neol) ter
rorist die gijzelt". En uit het
voorwoord van juni 1975 citeer
ik:
"Zeifis een neologisme als
gijzelaar "terrorist die gijzelt",
een betekenis die de vooruit
gang der beschaving in deze
opwindende tijden illustreert,
is niet onopgemerkt gebleven."
In zijn brief wijst dr. De Tol
lenaere er op dat de kopij van
gijzelaar in die tweede beteke
nis al dateert uit de tijd van
de Haagse gijzeling. Toen ging
het dus om Japanse gijzelaars,
nu om Zuidmolukse gijzelaars.
U ziet, ik heb er al geen moei
te meer mee, zo suggestief
werkt nu Van Dale's hand
woordenboek. De „dominee"
liep dus taalkundig op de ge
beurtenissen vooruit toen hij
over "de gijzelaars en de ge
gijzelden" sprak. Zo gaat het
trouwens altijd met neologis
men ofte wel nieuwvormingen:
iemand gebruikt een woord
voor het eerst in de foutieve
betekenis, anderen volgen dat
slechte voorbeeld na, en na een
tijdje staat Van Dale voor het
voldongen feit, neemt het neo
logisme op, en de vroegere
foutpraters kunnen dan zeg
gen dat zij al eerder zuiver Ne
derlands spraken dan Van Da-
Ie zelf
Frustratie
We hebben nu langzamer
hand alle "vooraanstaande"
treingijzelaars op het scherm
gezien: eerst GVaders in
TROS-Aktua, daarna H. Prins
in Hier en Nu, vervolgens W.
Timmer bij de EO en tenslotte
L. F. Laurier bij de KRO. Weet
u wat me frustrerend lijkt?
Deel uitgemaakt te hebben
van die 23 passagiers die tot
de laatste dag in de trein bij
Wijster hebben vastgezeten, en
dan nooit gevraagd te zijn om
op de televisie of op de radio
of zelfs maar in een krant of
advertentiebuurtblad, te ver
tellen van je belevenissen.
Bewijs
Misschien kwam het door
dat ik Brandpunt in zwart
wit heb gezien, maar kardi
naal Willebrands, de opvolger
van kardinaal Alfrink leek mij
een kleurloze figuur. Wellicht
juist daarom een geniale greep
van paus Paulus, die op die
manier het al te kleurrijke
roomskatholieke leven in Ne
derland wat toil afdempen. En
het belangrijkste is tenslotte
dat Willebrands een goed
roomskatholiek is- Met span
ning zaten enkele miljoenen
Nederlanders zaterdagavond
op het doorslaande beioijs
daarvan te wachten, maar
meteen al in de eerste zin die
hij in het interview uitsprak,
maakte de kardinaal aan alle
onzekerheid een einde. Hij zei:
"Op de eerste plaats" in plaats
van "in de eerste plaats". Een
Godsoordeel had niet welspre
kender kunnen zijn.
NICO SCHEEPMAKER
LEIDEN Als symbolisering van
het komende Licht in deze donke
re dagen voor Kerstmis schreden
de leden van 't Rijnlands Chr. Man
nenkoor zaterdagavond met bran-
d nde kaarsen de verduisterde
Stadsgehoorzaal en daarmee 't kerst
concert binnen.
Elk jaar weer weet Sander van Ma
rion 't publiek op zijn hand te krij
gen met een muzikale maaltijd, sa
mengesteld met uitgewogen ingre
diënten en sausjes. Men neme een
aantal liederen in kerstsfeer en be
reide deze als volgt: verwijder de
al te bekende schil en de jvereldse
pitten. Marineer de kale liedekens
in een mengsel van niet te moeilijke
harmonieën, aangelegd met een thee
lepel zoetelijkheid. Als dressing-sau
ce neme men een flinke hoeveel
heid mannenstemmen (Rijnlandse
kwaliteit)voeg deze bij de lie
deren en laat beide langzaam op el
kaar inwerken (men hoede zich het
zangproces te overhaasten). Men la
te het geheel enige tijd sudderen,
daarbij voortdurend het vuur hoger
draaien en weer temperend, opdat
de saus nu eens welt, dan weer
slinkt.
Men servere deze spijs in een stem
mig kostuum. Enige lichteffecten,
liefst afkomstig van Wim de Boer,
apéritief doet een declamatie van
Ina van Duiine het uitstekend. Als
tafeldrank mogen zijn aanbevolen
een eenvoudige Flüte Hans Rcos,
een iets rondere Han Kapaan (appel
lation oboé) en een Klaas J. Mul
der, waarmee men niet slechts aan
het orgel, maar ook aan de vleugel
terecht kan. Goede wijn behoeft
geen krans; de mogelijkheden van
de drie genoemde zijn legio: zij zijn
zowel afzonderlijk als door elkaar
(in) te drinken, als zelfstandige
dronk of als begeleiding van de ko-
rale maaltijd. Men bedenke alleen,
een Mulder, geschonken uit een Wi-
dor-fles verliest aan kwaliteit indien
gedronken uit een Flentrop-glas
Wanneer men zijn gasten eens
extra wil verwennen, misstaat een
alom geliefde zangsolist zeker niet.
De keuze was gevallen op Marco
Bakker, die het publiek in zijn ver
wachtingen niet teleurstelde. De be
zoekers hebben zich dit feestelijke
kerstmaal wél laten smaken. Dat
men zelf af en toe een handje moest
helpen in de keuken, vond men be
slist niet erg, getuige de succes
volle samenzang. RGH
Saai gitaarrecital van Hartman
LEIDEN De muzikale malle
molen in de Stadsgehoorzaal weet
bijna niet van ophouden: Rotter
damse en Haagse Philharmoniker,
Rijnlands Mannenkoor, een gitarist
en het Gewestelijk Orkest volgen
elkaar zonder onderbreking op, en
de muziekhonger van de Leidenaars
is niet te stillen, want alle concerten
waren of zijn uitverkocht.
Op zich zelf is dit een verschijn
sel, waarmee we alleen maar ge
lukkig kunnen zijn. Wanneer echter
het gebodene beneden de verwach
tingen blijft is dit een even grote te
leurstelling als wanneer het publiek
thuis blijft bij een topprestatie. Tho
mas Hartman, Amerikaan met een
Spaanse leerschool, stelde diep te
leur. Dat hij het zich technisch niet
al te moeilijk had gemaakt mag
geen punt van kritiek zijn. Het telt
echter wel mee, indien deze stof in
derdaad als stof, d.w.z. zo droog als
gort, wordt gepresenteerd. Als diep
tepunt vermelden we de Nocturnal
op. 70 van Britten, een meesterlijk
geschreven "variatie-werk in spiegel
schrift": het basisthema. Come thou
heavy sleep van Dowland, wordt pas
aan het eind integraal gegeven.
Leek Hartman zich voor de pau
ze van dit zondagochtend-koffiecon
cert nog toe te leggen op fraai klin
kend snarenspel, na de pauze maak
te hij soms technische fouten, die
we zelfs amateurs zouden aanreke
nen. Van enige persoonlijke interpre
tatie was tijdens dit concert geen
sprake, tenzij de grootst mogelijke
onverschilligheid als zodanig mag
gelden.
RON HARMS
2.00. 4.30. 7.00
Tentoonstellingen
2.00 uur, 14 Jaar.
Nachtvoorstelling: ..Little big
Intensieve verpleging: dag. v. 14.00 tot
14.30 u
1.30 u en van 18.30 tot 19 XX) uur
£naege««t. dinsdag en vrijdag 13
14.30 uur; zondag» 11—12 uur en
1410 uun eerst» klasse: de gehele
VUst Botermarkt 3,
Oalene i
Alex de Vrede schilderijen Lenl
Llntelo tlieaterpoppen Alike Blan
kevoort keramiek Machteld Hoo-
yen gouaches en Sees Vlag ke-
otheek Luifel baan
STUDIO: „Elckerlijck" dag. 2.30. 7.00
Tentoonstelling tekeningen 2.30
REX ..Hoog het been. de liefde lokt"
dag. 7.00 en 9.15 uur. 18 jaar. Kinder
matinee „101 Dalmatiërs", woe. en za.
van Herman Damei
Luuk Gransjean. Van 13 dec. 8 Jan.
(Tijdens de feestdagen gesloten). Ope
ningstijden van de bibliotheek of na
40, expositie litho's
t/m 24 Jan. (v
Ongevallendienst
ziekenhuizen Leiden
Ongevallendienst elke dag Acade
misch ziekenhuis behalve van dIns
lag 13.00 uur tot woensdag 13 00 uur
(Dlaconessenbul») en van vrijdag
13.00 uur tot zaterdag 18.00 uur (Eli-
sabetb Kiekenhuis)
Bezoekuren Ziekenhuizen
14.00 uur en 18.30-19 30 uur
Knderzaal: van 13 00-14 00
woensdagavond (uitsluitend
zit" de bezoekuren ais volgt:
18.30—19.30 uur
Voor de prematurenafdellng gelden de
volgende bezoekuren (alleen voor
patiënten door.
lopend bezoek wordt toegestaan, kan
de hoofdverpleegkundige hiervoor spe-
Dlaooneesennul» Mlddagbezoekuur; EJlke dag-
14 jaar hebben
18 30—19 00 uur
Alphen aan den Rijn
Rijnoord: le en 2e Klae
13.30—14.1D en 18 30—19.30 i
St. Elisabeth-zie ken hu is volwasse- echtgei
met 22 februari "76.
Leidse bioscopen
LUXOR: „Jaws", dag. 2.30. 7.00 e
COU (hartbewaking) dag.
Geluidshinder Schiphol
Klachten over geluidshinder van
vliegverkeer van en naar Schiphol
kunneD dag en nacht worden gemeld
by het Informatiecentrum Geluids
hinder Schiphol (020175000)
teuws
22 december 1975
Honderd jaar geleden stond
in de krant
In de "Week" las men de
zer dagen het volgende vers
je over de belasting: "Wat
tal van lasten is er hier niet
uitgeschreven't Is, als ik
wel bedenk, bijna om van te
beven. De handel wordt ge
dwarsboomd en verdrukt,
"Betalen" is het woord, hoe
't volk ook gaat gebukt. Be
lasting op de turf, belasting
op de kolen; Belasting op den
weg, waar 'k op verslijt mijn
zolen; Belasting voor 't pa
tent, belasting op het zout;
Belasting op den steen, be
lasting op het hout; Belas
ting om de rook de woning
uit te leiden; Belasting op de
knechts, belasting op de mei
den; Belasting op het bier,
op zeep en op azijn; Belas
ting op de deur. belasting op
den wijn; Belasting op den
grond, op polders en op
waarden; Belasting op 't ge
slacht. belasting op de paar
den; Belasting op het raam,
dat licht geeft in mijn wo
ning; Belasting op den hond,
voor zijne hulpbetooning
Belasting op het huis, voor d'
eigenaar en gebruiker; Be
lasting op de thee, op sterken
drank en suiker; Belasting
op de kunst, belasting op 't
vermaak; Ja, 't is een zeld
zaamheid, een niet belas
te zaak; Zelfs moet men, om
geen scha zich op den hals te
halen, Het zegel bovendien
aan 's rijks kantoor betalen.
En nu nog op tabak! Als ik
minister was, 'k Liet geen
piano's vrij, veel minder bloe
menkcLS, Maar bovenal, gewis,
moesten ook niet ontbreken.
Die 't lieve Hollandsch geld
in vreemde fondsen steken".
Vijftig jaar geleden:
In Hongarije is. in verband
met een communistisch com
plot, een aantal personen ge
arresteerd, onder wie de re
dacteur der Wiener Volks-
wirtschaftlichen Nachrichten,
L. Kalcker, zijn vrouw en
Ministerialrath Marech, die
tijdens den oorolg wegns te
kortkomingen uit het depar
tement van volksopvoeding
ontslagen was. Kalcker heeft
bekend in betrekking te
staan tot Sowjetkringen in
Weenen en belangrijke in
lichtingen over Zuid-Slavië
naar Weenen overgebracht te
hébben.
PANDA EN HET MEESTER-MONSTER
Moe en druipend kwamen Panda en professor Kalkar bij de herberg aan
- en Panda opende de deur. Uit de gelagkamer sloeg zulke luide muziek
naar buiten, dat ze bijna achteruit geblazen werden.
Het was een harmonika-speler die zo'n lawaai maakte.
"Komt u er in, heren!" riep de herbergier boven het kabaal uit. Hij speelt
mooi hard hè? Dat doen we speciaal voor onze klanten. Dan horen ze de
schimmige woudhoornblazer niet, als die zijn spooklied speelt".
"M-maar u hebt helemaal geen klanten!" schreeuwde Panda. De waard
haalde droevig de schouders op.
"Dat komt omdat me
luidkeels.
"Want dan kunnen e
Panda wilde juist v
hier bij nacht de straat niet op durft", verklaarde hij
vreselijke en geheimzinnige ongelukken gebeuren",
rtellen van de lawine die ze bijna op zich hadden
nieuwe klant binnen stapte. Hij zweeg verbluft toen
hij diens vreemde uitrusting zag.
"Ja, ja, die meneer kan er tegen!" riep de herbergier"Hij is er op gekleed.
Als hij in het meer valt, wordt hij niet nat - en als een steen op zijn hoofd
valt, doet het geen pijn".
GARNALEN
CROQUETTEN
2 blikjes (a 180 gram)
fijngemaakte garnalen;
4 a 6 eetlepels tarwe
bloem; 6 eetlepels boter;
lal 1/2 dl room; witte
peper, fijngehakte dille,
(ei).
Bereiding: Smelt een
deel van de boter in een
steelpan en meng de
bloem er doorheen.
Voeg er het sap van de
garnalen, de room, de
witte peper en de dille
aan toe. Laat het
mengsel onder goed
roeren even zachtjes
doorkoken. Roer er de
fijngemalen garnalen en
het ei met een vork
doorheen en laat het
mengsel afkoelen tot
het koud is.
Vorm er de croquetten
van en bak deze in boter
tot ze goudbruin zijn.
Garneer de croquetten
met citroenschijQes en
dille.
Serveer ze met nieuwe
aardappelen, gesmolten
boter en sla.
2.91
KJK C£A£ES 'N n
SWEET HOMR PIE ki<£
DEBVNKEZ ftj
ITTGEAAPT'
v^|
Oberonf Haar lei
Jommeke
De Amerikaanse filmacteur
Frank Tully, die in honderden
films humoristische rollen heeft ge
speeld, is op 67-jarige leeftijd in
Californië overleden.
Tully, een kleine, gezette man,
heette in werkelijkheid Frank Tho
mas Sullivan. Zijn laatste optreden
in een film was in "Funny girl"
met Barbara Streisand. Het be
kendst werd hij echter als de trou
we kameraad van Spencer Tracy
in "The last hurrah".
De actrice Myra Ward is gis
teravond tijdens een voorstelling
van het toneelstuk "Alles over lief
de en ontrouw" ln de Rotterdamse
Schouwburg plotseling onwel ge
worden. Dokters die in de zaal aan
wezig waren vermoedden een lichte
hartaanval. Myra Ward is opgeno
men in het Zuiderziekenhuis.
D' voorstelling moest worden ge
staakt.
R.O. prima oncler I an Otterloo
LEIDEN Nog steeds is Jean
Martinon ziek, zodat het Residentie-
Orkest ook voor het concert van
vrijdagavond naar een vervanger
moest omzien. Op het programma
stonden liet Requiem van Fauré en
de symfonie "Urbs Roma" van Saint-
Saëns gepland. Men had geen bete
re vervanger kunnen vinden dan
Willem van Otterloo, die echter de
Nederlandse première van Saint-
Saëns gunde, en dit werk elegant
verving door de 4e symfonie van
Brahms.
"Het oog van de meester....",
zegt een bekend spreekwoord, dat
gisteravond meer dan ooit van toe
passing was. Het orkest musiceer
de met een gedisciplineerdheid die
men bijna verloren waande. Zo was
dus een hechte basis aanwezig voor
een perfecte weergave van de inten
ties van Van Otterloo, die voor wat
betreft Brahms en Fauré als een
autoriteit geldt. Brahms' symfonie
kreeg dan ook een meeslepende ver
tolking, die we slechts in het andan
te iets precieuzer hadden willen zien.
Fauré's Requiem hoorden we dit
jaar al enkele malen eerder, zij het
uitgevoerd door amateurgezelschap
pen. Hoe verdienstelijk ook, deze
uitvoeringen verbleekten in het
licht van de grootse vertolking die
het meest berustende van alle Re
quiems gisteren ten deel viel. Het
grote koor van het Rotterdams Con
servatorium zong met een hier ter
stede zelden gehoorde klankschoon
heid. De sopraan Jill Gomez zong
het Pie Jesu met een strak timbre
tot in de laagste regionen, met een
roerende verstilling. De baritonpar
tij werd door Bernard Kruysen ex
pressief verklinkt, zij het dat zijn
tremolo de sereniteit van het werk
soms deed vervagen.
RON HARMS
Wielrennen De Frisol wielerploeg
zal ook in 1976 rijden met een Ne
derlandse licentie. Van het oorspron
kelijke plan om naar België te gaai
is afgestapt en dat betekent dat e:
iets meer werkgelegenheid zal zijl
voor de Nederlandse profs.
Voetbal Bulgarije heeft gisterei
ln La Valetta de uitwedstrijd tegei
Malta voor groep 8 van het kwali
fica tie toernooi om het Europees kam
pioenschap voor landenteams gewon
nen met 2-0. De stand in deze groei
luidt: West-Duitsland 5—7; Grieken
land 6-7; Bulgarije 6-6; Malta 5-2.
Schaatsen Als afsluiting van eei
trainingskamp ir Da vos waar hl
in de afgelopen dagen reeds nieuw
Zwitserse records reed op de 500
en de 10000 meter, heelt Fran
Krienbühl opnieuw nationale record
scherper gesteld. De schaatsmij
reed hij in 2.07.8 en op de 300 me
ter noteerde de 46-Jarige Zwitst
7.43.5.
"ZOHOOL
W&SAU
AJ/öih
"t h ongelooflijk.
