Gezondheidszorg Leiden te versnipperd
LUNAPARK IN 1976
RONDOM "DE VALK'?
Artsen positief
tegenover de pil
Politietaken afstoten
mm
'Ga toch naar de Nieuwe
Rijn'
Nota over werkzaamheden en doelstellingen van de GG en GD
OPEN HUIS
VERBUM DEI
CHRIS HINZE
NAAR LEIDEN
■aaiiiP
Zelbo'szitten zonder stoep
Oud-Leidse schenkt
reis aan ms-patiente
nanJ^ijsl?
Riemersmafonds
ZATERDAG 20 DECEMBER 1975
I
LEIDEN In de laatste vijftig
Jaar zijn er veel particuliere en
overheidsinstanties in het leven ge
roepen op het gebied van de volks
gezondheid. Daardoor is langzamer
hand een onoverzichtelijke situatie
ontstaan. Er bestaat behoefte aan
coördinatie en samenwerking tus
sen de verschillende organisaties.
De GG en GD heeft een taak om
een einde te maken aan de versnip
pering.
Dit wordt geconstateerd in een
onlangs uitgebrachte nota over de
werkzaamheden en doelstellingen
van de Gemeentelijke en Genees
kundige Gezondheidsdienst (GG en
GD). Deze nota is samengesteld
door mevrouw dr. M. C. Zwart, di
recteur van de GG en GD, mr. G.
N. Lavaleye, chef van de afdeling
maatschappelijke aangelegenheden
en gezondheidszorg ter gemeente
secretarie, drs. T. R. A. M. Wage
naar van het organisatiebureau
ODRP en ir. P. J. de Visser van de
Begeleidingscommissie Organisatie
Ontwikkeling (BOO). Zij hebben
de volgende hoofddoelstelling voor
de GG en GD geformuleerd: "Het
direct of indirect helpen bevorde
ren van de algehele fysieke en
psychische gezondheidstoestand
door de nadruk te leggen op pri
maire preventie (het voorkomen
van ziekten etc., op de secundaire
preventie (vroege opsporing) en op
de tertiaire preventie (het voorko
men van restverschijnselen van een
ziekte). Een en ander houdt in het
zoveel mogelijk voorkomen en tijdig
onderkennen van allerlei afwijkin
gen, ziekten en andere verschijnse
len welke het algehele welbevinden
van de mens kunnen schaden, en
door die aanvulling in de al gehele
gezondheidszorg te bieden waarin
nog niet door andere instanties
wordt voorzien". De nota is uitge
bracht om meer inzicht te krijgen
in de wijze waarop de activiteiten
ten behoeve van de gezondheidszorg
worden uitgevoerd en welke taak de
gemeente daarin behoort te hebben
De nota heeft uitsluitend betrek
king op de GG en GD; in een la
ter stadium zal een beleidsnota
worden uitgebracht, waarin de to
tale gezondheidszorg zal worden be
handeld.
Behalve de bestrijding van de
versnippering worden als taken o.a.
genoemd:
het oprichten 'v«
centra in de wijken;
concentratie van de gehele pre
ventieve zorg bij de GG en GD;
voorlichting.
Daarbij moet gestreefd worden,
aldus de nota, naar verdere regio
nalisatie, samenwerking met om
liggende gemeenten, welke op dit
moment weinig systematisch is op
gezet. Bij een doorlichting van het
huidige takenpakket en de formu
lering van beleidsvoornemens klin
ken deze punten steeds weer door.
Voor wat betreft de jeugdgezond
heidszorg wordt in de nota gepleit
voor een meer systematische aan
pak van de opsporing van de fac
toren, die de gezondheid bedreigen
door o.a. gerichte controle op school
gebouwen, schoolhygiëne, aanpassing
van sportlessen aan de leeftijd en
ontwikkeling en voortdurend attent
te zijn op mishandeling. Ook on
derwijzers zouden ingeschakeld moe
urgentie bij de toewijzing te bepa
len. In de nota wordt er voor ge
pleit om de bejaarden zolang moge
lijk hun zelfstandigheid te laten be
houden. Dit betekent dat er mee be
jaardenwoningen gebouwd moeten
worden. Over de meer algemene taak
"zorg gericht op ziekten", wordt in
de nota opgemerkt dat de GG en GD
zich onvoldoende bezighoudt met het
opsporen in een vroeg stadium van
risicofactoren, de zg. secundaire pre
ventie dus, die in de praktijk alleen
bij ambtenaren en voor enkele ziek
ten (hart- en vaatziekten) plaats
Geestelijke zorg
De GG en GD heeft ook een taak
op het gebied van de geestelijke ge
zondheidszorg. Er is een onderscheid
tussen geestelijk gehandicapten en
geestelijk gestoorden. De eerste groep
lijdt aan ontwikkelingsstoornissen en
neemt in omvang af. De integra
tie van deze mensen in de samen
leving is al een eind gevorderd. Dit
in tegenstelling tot de geestelijk ge
stoorden, mensen die door welke oor-
ten worden. Het is verder o.a. nood
zakelijk dat de gemeentelijke veror
dening die het toezicht op scholen,
crèches e.d. regelt wordt vernieuwd.
De huidige dateert uit 1941. Onder
den ieuwe verordening zou ook de
niet-schoolgaande jeud tot negentien
jaar ("een braakliggend terrein")
moeten vallen.
De bejaardenzorg wordt bemoeilijkt
door een groot tekort aan bedden
capaciteit in bejaardentehuizen. De
GG en GD verleent adviezen om de
heeft. Opmerkelijk in de nota is de
constatering dat de wettelijke taak
van de dienst om besmettelijke ziek
ten te controleren "een onbegonnen
taak" lijkt, omdat de GG en GD
voor uitvoering hiervan afhankelijk
is van de plaatselijke artsen. Er zal,
aldus de nota, meer tijd: en geld moe
ten worden besteed aan secundaire
en primaire preventie. Ook moeten
er meer algemene dan wel gerichte
onderzoeken worden verricht om ook
niet besmettelijke ziekten als kanker
te kunnen bestrijden.
zaak dan ook niet goed aan hun
milieu aangepast zijn. In de nota
wordt geconstateerd dat de geeste
lijke volksgezondheid evenzeer zo niet
meer versnipperd is dan de licha
melijke volksgezondheid. Ook hier
wordt te weinig gedaan aan preven
tie in een vroegtijdig stadium. Er
zijn gerichte onderzoeken nodig bij
kinderen met ontwikkelingsstoornis
sen, uit te voeren door pedagogen
of ontwikkelingspsychologen en art
sen. Op dit moment is het zo dat
kinderen van drie jaar en jongeren
Er dienen opvangcentra te ko
men en meer instituten ontwikke
len die zich bezighouden met ver
schillende facetten van de geeste
lijke gezondheidszorg, zoals de ont
wikkeling van groepstherapieën, in
tegratie van de geestelijk gestoorde
in de samenleving, voorlichting op
het gebied van sex, drugs, alcohol
en vooral relatievorming. Ook het
probleem van de verslaving moei,
fundamenteler worden aangepakt:
niet alleen hulpverlening in crisis
situaties. Ook de zorg voor lichame
lijk gehandicapten is, aldus de no
ta te weinig gecoördineerd en ge
richt op de maatschappij. De in
schakeling van een medisch-maat-
schappelijk werker, die ondermeer
de lichamelijk gehandicapte bege
leidt van de ene hulpverleningsin
stantie naar de andere, is noodza
kelijk. Bij het ontwerpen van be
stemmingsplannen moet rekening
worden gehouden met voorzienin
gen ten behoeve van de gehandi
capten. Het zou verplicht moeten
zijn om de GG en GD hierbij in te
schakelen.
EHD
n gewonden in de
toekomst zal moeten worden bezien.
De chauffeurs van de drie EHD-
wagens zijn mensen van de brand
weer. Wanneer de wet ambulance
vervoer van kracht wordt zal het
veresit zijn dat de medische hulp
bij ongelukken minimaal door een
verpleger wordt verzorgd. Dat bete-4
kent dat de huidige EHD'ers niet op
deze post gehandhaafd kunneö
worden.
De samenstellers van de nota
vinden dat de GG en GD ontheven
moet worden van haar taken in het
kader van strafwetpleging: bloed
proeven op verzoek van de politie
wanneer een alcoholproef positief is
uitgevallen; medisch onderzoek
naar lichamelijke of geestelijke ge
breken van arrestanten: medisch
onderzoek bij aangifte van mishan
deling of lichamelijk letsel. "Ge-v
zien de delicate relaties die de GG
en GD met bepaalde groepen uit de
burgerij onderhoudt zou ze graag
zien dht deze taak door een politie*
dokter wordt overgenomen.
Tot slot wordt er in de nota voor
gepleit om de dokterstelefoon be-,
mand door personeel van de GG en'
GD, in oorspronkelijke vorm te
herstellen. De huidige regeling die
de artsen hebben getroffen pu
blicaties van de diensten in de krant
voldoet minder goed.
LEIDEN In Verbum Dei, Plan
tage 16, wordt de dagen tot kerstmis
open huis gehouden van 10 uur
's morgens tot 10 uur 's avonds. Van
avond om 8 uur: mens-worden in be
wegingsvormen; zondagavond 8 uur:
gedichten over mens-worden. Met
Tilly Huiberts en Nico Lucassen. Zie
voor de verdere avonden het over
zicht van kerstactiviteiten in de
krant van komende maandag.
LEIDEN De nieuwe Chri^Hin-
ze Combination zal 5 januari optre
den in de Leidse Schouwburg. De vier
man die Chris Hinze zullen assiste
ren zijn momenteel James Batton
(keyboards), John Turner op bas,
Hakim Emanuel Thompson (drums)
en gitarist Stephan Diez uit Berlijn.
Deze laatste speelde al in de Combi
nation in Laren, Bilzen en Berlijn
LEIDEN Aan de Leidse univer
siteit is J. M. Sepers, hoofdassistent
op de afdeling inwendige geneeskun
de (endocrinologie) van het acade
misch ziekenhuis, gepromoveerd tot
doctor in de geneeskunde op een
proefschrift getiteld "Klinisch-che-
misch onderzoek bij bejaarden".
Veemarkt in Groenoordhal
zien de j
het eerst het parkeerterrein een lunapark te werd gisteren in het Leids college
in het centrum laten draaien, ook al omdat de op- B en W besproken.
De huizen van de zelfbouwers in de Merenwijk: nog steeds zonder stoep voor de deur.
LEIDEN Toen de Merenwijk straten verder, die drie weken heeft de zaak van de week toespreken
LEIDEN Het traditionele luna-op die dag wordt
park tijdens de herdenking van Lei- gehouden
dens Ontzet zal het volgend jaar naa:
aller waarschijnlijkheid worden ge
houden rondom molen „De Valk"
Het betekent dat de kermis
3 October Vereniging
sinds vele jaren
van de stad wordt gehouden. Van ve
le kanten is er de afgelopen jaren
kritiek uitgeoefend om de wat excen
trische ligging van de Groenoordhal.
Omdat het zeer moeilijk zal zijn
het gebied rondom molen „De
Valk" hermetisch af te sluiten zal er
vermoedelijk in 1976 dan ook geen
entree geheven kunnen worden voor
het lunapark. Voor de 3 October Ver
eniging betekent dat een forse in
komstenderving. De 3 October Ver-
eenaging zag zich volgend jaar voor
het probleem geplaatst dat 3 okto
ber op een zondag valt en de fees
telijkheden verschoven zouden moe
ten worden naar zaterdag 2 of maan-
4 oktober. De 3 October Veree-
veemarkt bouw van de attracties geruime tijd
de Groenoordhal. Ge- vergt. Vandaar dat er gezccht Is naar
■n afvoermogelijkheden een oplossing om de kermis elders in
en de bezoekers van de de stad te houden. Het gebied van
markt la het zeer moeilijk zo niet molen "De Valk" bleek daarvoor in
onmogelijk om diezelfde dag op aanmerking te komen. De kwestie.
LEIDEN Aan de Leidse univer
siteit zijn geslaagd voor het docto
raal examen natuurkunde D Los
(Leiden), voor-het doctoraal examen
biologie mej. N. A. J. Ketel (Lei
den) en R. A. Friffith (Leiden), voor
het doctoraal examen sterrekunde
W. van Vliet (Leiden) en A. E. Va-
lentijn (Leiden), voor het doctoraal
nog een woestenij was van zand,
modder en gure regenbuien, beslo
ten zes Leidenaars er een huis te
bouwen aan de Dron term eerlaan. Zelf
te bouwen. Van fundament tot dak
pan. En ze noemde zich de "Zelbo's",
een begrijpelijke naam.
Alles verliep naar wens. Hun op
merkelijke plan haalde zelfs deze
krant.
Ze wonen er nu al een maand
of tien. In fraaie; zonnige en ruime
huizen. Tevreden en gelukkig. Op
één punt na: het ontbreekt de "Zel
bo's" aan een stoep en lantaarnpa
len voor de deur. En dat kan, zeker
in de donkere wintermaanden, best
gevaarlijk zijn. Vandaar dati ze alle
de lamp bij de voordeur
zijn huis in te het is een kwestie van korte termijn ten draaien, maar daartegen is
nog geen stoep dat de stoepen en de onontbeerlijke de zijde van de detailhandel be-
lantaarnpalen zullen worden aange- zwaar gemaakt. Men vreest dat
moeten wachten
mogen, omdat,
was aangelegd.
Een brief dus naar de gemeente, legd.
En geen antwoord. Informatie bij
diezelfde gemeente leert dat de ijze- Het ziet er dus naar uit dat de
ren onzekerheid over het profiel onvrede met het Merenwijkse be-
in de Drontermeerlaan is opgeheven, staan <in dit geval) van korte duur
Burgemeester en wethouders hebben zal zijn. Tot januari.
LEIDEN Vrijwel alle huisart- in mei 1974 onder de huisartsen in
sen in de regio-Leiden schrijven als Leiden en de omliggende plaateen
anti-conceptiemiddel hun patiëntes gehouden onderzoek Van de 105 huis
de pil voor. Iedere cliënte in Leiden artsen beantwoordden 97 de vragen
en omgeving kan er op aan van haar Drie weigerden PrtncipMel, omdat
huisarts op haar verzoek anti-con- «J_,anticonceptie schadelijk en hulp.
niging had het lunapark bij voorkeur ceptionele hulp te krijgen, ook on-
op zaterdag de hele dag willen la- gehuwde vrouwen, inclusief jonge
meisjes (14 tot 17 jaar). Vergeleken
met een landelijke peiling in 1967 is
de bereidheid tot hulpverlening aan
op die zaterdag aanmerkelijk min- de groep ongehuwden en jonge i
der klanten in de zaken zullen ko- jes gestegen van rond 30 tot 95 pro-
elders in de stad 'n ker- cent. De bereidheid tot medewerking
mis draait.
Een verschuiving naar maandag 4
oktober schept ook problemen want
'erlening op dit gebied onjuist vin
den.
De kennis bij de artsen op het ge
bied van anti-conceptie blijkt niet
perfect te zijn, van een aantal me
dische vragen op dit gebied werd on
geveer de helft goed beantwoord. De
bereidheid tot nascholing op dit ge-
abortus en sterilisatie is gestegen bied is ®ch^,er sroot.
TVa "VlrtllHinor" tnn
>t ruim 90 procent.
Dit zijn enkele resultaten
J.J. van der Reijden vijftig jaar bij Paddenburg
scheikunde J. J. Joolen (Lei- opsteken. Maar dat mag toch niet
De "houding" ten opzichte van an-
fa-conceptie en sexualiteit blijkt bij
de meerderheid van de artsen zeker
positief te zijn. De acceptatie van
minder gangbare vormen van se-
xueel gedrag is zelfs hoger dan mocht
worden verwacht, stellen de onderzoe
kers. Uit hun onderzoek blijkt een
duidelijke verschuiving naar meer
acceptatie vergeleken met een soort
gelijk, landelijk onderzoek uit 1969.
den) en voor het doctoraal
farmacie A. F. P. Koopmans (Lei-
de bedoeling zijn van een nieuw
bouwwijk. Zeker niet aOs een van de
zes een goede kennis heeft, een paar
met St. Nicolaasavond woordiger. Dertig jaar ben ik
ook zo gelachen. Er ging er één
geweest, langs de kruideniers
hard op zitten: stuk was-ie. Maar in Leiden en Oegstgeest". Dat
LEIDEN Mevrouw Lyda
Kloots (34), geboren en voor een
deel getogen Leidse, is in haar
huidige woonplaats Assendelft
(Noord-Holland) hard bezig om
de bestemming van een reis die
ze gewonnen heeft, te verande
ren. Het was acht dagen Rhodos,
maar ze probeert er nu acht da
gen Israël van te maken.
Mevrouw Kloots won de acht
daagse reis by een zegelactie
van de Assendelftse winkeliers
verenging. Ze plakte 55 boekjes
vol met zegels met het prettige
resultaat dat ze nu zo de weg
naar het verre Griekenland kan
piekert er niet over. Ze wil de
orijs beschikbaar stellen aan El
len Hillebrand, een 25-jarige mul-
tiple-sclerose patiënte uit Leiden.
Uit dankbaarheid voor wat deze
voor haar heeft gedaan. "Ik heb
haar leren kennen op Heüomare
in Wijk aan Zee. Ik leed toen
aan rugtuberculose en zij, die
vrijwel verlamd was, heeft me
toen door een moeilijke periode
heen geholpen", zegt
Kloots, die zich overigens nog
steeds een "echte Leidse glipper"
voelt.
Ze heeft Ellen inmiddels van
haar voornemen op de hoogte ge
steld en die reageerde - uiter
aard - erg enthousiast. Mevrouw
Kloots wil nu de reisbestemming
veranderen in Israël en wel om
de volgende reden. Op 27 decem
ber hoopt Ellen in het huwelijk
te treden met een man van Jood
se afkomst. Ze trouwen in Haar
lem, maar van zijn kant kan al
leen zijn moeder erbij zijn. Van
daar, zegt mevrouw Kloots, dat
ze nu in de gelegenheid worden
gesteld om de rest van zijn fa
milie in Israël op te zoeken.
Ellen Hillebrand heeft inmid
dels een belangrijk deel van haar
leven in ziekenhuizen en revali
datiecentra doorgebracht. En vol
gens mevrouw Kloots doet zij on
danks haar handicap erg veel voor
haar medemens. "Ik wil haar
met deze reis voor dit alles be
danken. Dat geeft me gewoon
grote voldoening".
ja, na een tijdje moeten ze klappen.
Anders verkoop je ze niet meer".
Joh. J. van der Reijden zegt het.
En hij heeft het over windzakken.
in de tijd dat Paddenburg nog een
eigen fabrikaat waskristal leverde,
voor een schone witte en bonte was.
Na de oorlog is dat door andere mid-
Als jongen heelt hij nog zes Jaar Sld^addeS^noT^
bij de woningbouwvereniging Ons azijn nog ,xU fpmt°^ tep.
Doel ^werW- tó- Eerst op 2i-in elge" fiets' later
jaar knecht bij de vaderlandse ,,^,ri f
hij*1 trouwen "en" rtlT' «Te^ ^<er Heijden de
kruidenierswinkeltje op. De firma
Paddenburg was één va
ranciers. Maar: "Mijn
er geen zin in. En dan kan je er be
ter mee ophouden". Zo gebeurde het
op een zondagmiddag in de nada
gen van 1925, dat de heer Padden-
burg aanbelde bdj huize Van der Papier wordt, verkocht
Reijden. "Hij kwam me halen; hij
zag zeker iets in me". Het kruide-
ziin leve- verde nlet aJ' "Nee"' wgt z"n
.rmJr n-Tri echtgenote enigszins bestraffend:
"hij was geen loopknecht".
verder feestneuzen, fopartikelen,
schrikartikelen, niespoeder, jeuk- BÈ
is
niersbedrtjf van Van der Reijden windzakken, enfin
werd opgeheven; hij trad in dienst geen grens op onze zaak'
bij Paddenburg. Dat is nu vijftig
jaar geleden. Zijn rechtlijnige le
vensloop verklarend: "Ik heb wer
ken altijd leuk gevonden. Ik ben erg
graag op de zaak". Mevrouw Van
der Reijden vult
ergens niet over
altijd voor de gein: Joh, ga toch de Nieuwstraat" hebben?'
naar de Nieuwe Rijn".
Menig Leidenaar kent hem als de
qniet uit zijn evenwicht te brengen
man achter de toonbank bij de oer-
Leidse firma Paddenburg
Bij een ontmoeting in de winkel,
zegt hij de volgende dag met, laten
we zeggen, gevoel voor detail: „Wilt
U er bij zetten dat we ook
"Als we het kerstspullen en carnavalsartikelen
zijn, zeg ik verkopen. En dat we ook een zaak op
Vooruit
dan maar. En zo werd van der Reij- -TTnr,rr
den winkelier: "Dat vind ik ook
leuk". Zo leuk dat hij zeven jaar ge
leden nog maar niet met pensioen
ging. De firma Paddenburg is inmid
dels overgenomen door het echtpaar
feestartikelen, allerlei soorten pa- Knappers. Maar Van der Redden is
pier
grif verkocht worden.
r [ook honden zijn welkom
Of hij zelf een intensief afnemer
is? "Nee hoor, ik heb zelf al zo'n
feestneus, ha, ha, ha". Maar zo is
het allemaal niet begonnen. Toen
Van der Reijden bij Paddenburg
Zolang het kan wil hij doorgaan.
"Het is mijn leven, ik vind het
mooie sport". In al die vijftig
is hij één keer één dag ziek
ging werken was het bedrijf al wel weest. Keelontsteking. Nog hobby's?
op de Nieuwe Rijn gevestigd, maar
het was nog geen winkel. Wel een daar heb ik nooit tijd
grossieir in papier, garen en band, gehad".
LEIDEN Het Riemersmafonds
van oorsprong een fonds ter onder
steuning van behoeftige schoolmees
ters, dateert uit 1771 en had op 1 ja
nuari van dit jaar èen kapitaal van
f 118.212.36. Dat delen B en W van
Leiden mee in antwoord op schrif
telijke vragen van de raadsleden J.
Bosch (CDA) en M. Houtman (SGP
/GPV). De vragen werden destijds
gesield nadat wethouder Tesselaar
had meegedeeld, dat aan Paul Ma-,
rijnis, de omstreden leraar aan d e
Rembrandt - scholengemeenschap,"
een uitkering uit d it fonds zal wor-
en gedaan. Het fonds wordt beheerd
door de gemeentelijke dienst Finan-
den gedaan. Het fonds wordt beheerd
door de gemeentelijke dienst Finan-
B en W kunnen bepalen in
welke gevallen gebruik kan worden
gemaakt van het fonds. Volgens B e
W behoeft daarover geen verant
woording te worden afgelegd aan B
en W. Blijkens de antwoorden van 't
Leidse college bestaan er nog meer
van dergelijke fondsen,
gemeente het beheer heeft.
J. J. van der Reijden
II
,flog even graag als in het begin".
HAARLEMMERSTRAAT 181
ZILVEREN SIERADEN
Een schoonheid van een
collectie.
JUWELIER v.d. WATER
