Elckerlijc sfeervolle tekening Klapsigaren missen doel geraffineerd spelen met Jaws brutaal en angst „Sherlock Jones" bedoeld als komedie, maar: PAGINA 17 VRIJDAG 19 DECEMBER 1975 ,,Den Spyeghel der salicheyt van Elckerlijc, hoe dat elcker- )ijc mensche wert ghedaecht Gode rekeninghe te doen", kortweg genaamd Slckerlijc, de vijftiende-eeuwse Neder landse moraliteit heeft filmregisseur Jos Stelling geïnspi reerd tot het maken van een tweede film in het genre van „Mariken van Nieumeghen Bedrogen patiënten achtervolgen kwakzalver Elckerlyc. Het gedonder begint als twee argeloze zwemmers een grote driehoekige vin waarnemen. Niet het succes van deze laatste film kan Stelling hebben doen beslui ten om ook Elckerlijc te gaan bewer ken, want toen Mariken in première ging waren de laatste opnamen van Elckerlijc voltooid. Kennelijk heeft Stelling een zwak voor laat-middel- eeuwse gesohriften. Daardoor, maar vooral door de originele sfeer tekening in heide films heeft Stelling een eigen plaats ingenomen in het keur van de Nederlandse filmma kers. Ook in andere opzichten wijkt Stel ling van zijn collega's af. Hij werkt niet met bekende acteurs, actrices, actreurs en actreutels die alleen al door hun naam garant staan voor volle bioscoopzalen. Stelling zoekt in de rijen der onbekenden en is in het geval van Elckerlijc bijvoorbeeld door louter toeval aan zijn hoofdrol- sDeler gekomen: in een Utrechts ca fé ontmoette hij George Bruens. Een man die zich weliswaar in velerlei vorm met toneel bezighoudt, maar nog geen filmervaring bezat. Welnu. Bruens bewijst in Elckerlijc dat Stelling blijkbaar een derde oog voor onbekend talent heeft. In Stel- lings film speelt de dialoog geen do minante rol; hij zoekt zijn vondsten vooral in het mimische. Geor ge Bruens beantwoordt wat dat be treft volledig aan Stellings bedoelin gen; diens kracht ligt daarnaast in een subtiel gevoel voor detail. Het Tommelige decor van de Middel eeuwen leent zich voo» mooie rare koppen, misvormde figuren, de lam men, de blinden, de manken en niet te vergeten, de dorstigen. Stelling reikt in dit opzicht naar per fectie waar het de bezetting betreft tot in de kleinste rollen toe. Zowel Elckerlijc als Mariken van Nieumeghen zijn creaties uit de la te Middeleeuwen, waarin de angst voor de dood een obsessie van velen was. Een thema dat in beide films zeer herkenbaar is, zonder dat Stel ling ziöh nauwkeurig laat leiden door het letterlijke verhaal. Het gaat hem meer om een karakterisering van de sfeer, waarbinnen zich de vlucht, die zowel Mariken als Elcker lijc maakte uit de werke lijkheid, voltrok. Ook in Elckerlijc Titel: "De dwaze lotgevallen van Sherlock Jones": hoofdrollen: Piet Hambergen, Julie Ege en Al Man- cini; regie: Nicolai van der Heijde; theater: Lido; alle leeftijden. Het ligt er natuurlijk helemaal aan wat je verwacht van het predi kaat "dwaze lotgevallen". Voor de meeste mensen zal de verwachting van een film, die deze titel meekreeg er een zijn van: "dat zal wel een dolkomische boel worden". Nou die dolkomische boel blijft lang uit. Tel kens als je denkt: nou wordt het Beat leuk, verzandt de film in flau- zijn slechts flarden van het verhaal de leidraad. De eenzame manipulant Elckerlijc (letterlijk: iedereen) verliest tenslótte zijn kracht, schoonheid en verstand. Jos Stelling is er ten tweede ma le in geslaagd om een imposante film te maken. In vergelijking met Mariken, is het camerawerk zelfs nog iets geraffineerder. Er is dus al le reden om in deze Donkere Dagen van December ook eens naar een goede Nederlandse film te gaan. Elckerlijc - regisseur Jos Stelling. In de hoofdrollen George Bruens, Lucie Singeling, Jan van de Steen. Muziek: Ruud Bos. Titelsong: Her man van Veen. Theater: Studio. JOHN KROON T De bedrijfsleider van het Leidse Luxor-theater, waar ik donderdag middag „Jaws" (kaken) zag, ver telde me dat hij het balkon van de bioscoop ditmaal ook had geopend voor het publiek en dat dit heel on gebruikelijk was voor een middag voorstelling. Het zag inderdaad zwart van de mensen en dat lijkt het gun stige voorteken voor horden die rond de kerstdagen de enerverende jacht op de bloeddorstige en slimme witte haai die de wateren rond een vakan tie-eilandje onveilig maakt, willen meemaken. De film is gebaseerd op een best seller van dezelfde naam, geschre ven door Peter Benchley. Deze man hééft ook het script voor de film ge schreven, maar daarbij heeft hij heel wat sleutelsituaties uit de roman weggelaten. Zo is de vreemde rela tie die de jonge oceanograaf Hooper we lach-of-ik-schiet-effecten. Zelfs Piet Bambergen, die de rol van de domme privé-detective speelt heefc maar weinig aan de melig heid van deze film kunnen .verande ren. Waarom er nu allemaal zo "lol- log" gedaan moet worden, is ook al niet duidelijk. Er is een diamant onderweg naar Amsterdam. De Mafia loert er echter op. Die "Mafia" komt op draven in d*e persoon van een druk- doenerige Don Rattazzi (Al Manci- ni), die er genoegen in schept om aan iedereen klapsigaren uit te de in de roman aangaat met de vrouw var, de suffige en zwaar onder cor- ruptieve druk staande politiechef Brody volledig uit het script van de film verwijderd. Ook het slot is iets meer in de richting van een gedeel telijk happy end gebogen, want dit maal komt de zilte zeeman Quint (juweel van een rol van Robert Shaw) nog wel conform de roman om, maar Hooper mag ditmaal blij ven leven. Dat gaat wat onduidelijk in zijn werk, want hij blijkt zich ten onrechte veilig te weten in een soort van aluminium haaienkooi op de bodem van de zee; het vraatzuchtig monster hapt met zijn geweldige ka ken de spijlen weg en bijt wild in het rond maar de lakonieke Hooper schijnt toch nog een veilig heenko men te vinden. Hoe, vraag het re gisseur Steven Spielburg. Aan de film is enorme publiciteit len. Ten slotte, hoe verzinnen ze die spitsvondigheid, wordt hij natuurlijk zelf het slachtoffer van zijn eigen geintjes. Sherlock Jones moet er een stok je voor steken, dat Rattazzi de dia mant in handen krijgt. Dat lukt na tuurlijk niet. Door allerlei semi-gees- tigheden maakt hij de ene misser na de ander. Maar, gelukkig heeft hij een slimme hond: Watson, een Bas set. Deze kijkt de hele film lang, alsof hij het ook niet ziet zitten. Een leuk beest, dat het ook niet helpen kan, dat hij voor dit soort grappen vooraf gegaan. In de Verenigde Sta- ti n schijnt zelfs een grootscheepse haaiencultus op te bloeien; bemid delde Amerikanen halen aquariums van 800 liter inhoud naar binnen en laten er de rover met de angstigma- kende rugvin dn los. De film is een enerverend schouw spel. De kunsthaai die voor ettelij ke miljoenen dollars is gecon strueerd vertolkt zijn rol dermate natuurgetrouw dat een luidruchtig afgrijzen door de bioscooprijen snelt als hij de beklagenswaardige oude rot Quint vermaalt. De makers hebben de angst van de één dimensionale mens gestalte gegeven in wat Hooper ergens noemt: "de perfekte vreetmachine". Het West- duitse weekblad "Der Spiegel" schreef deze week al dat het 't hart vasthield voor de toekomst van de echte haaien. Van de angsten die de film losmaakt, is het inderdaad maar één stap naar de volstrekte hysterie. Dieren worden menselijke eigenschappen toegemeten, de moordzucht om het moorden. In die zin zet "Jaws" de traditie voort van films als King Kong uit de jaren der tig. Maar in deze film is de angst nog zoveel geraffineerder verpakt, om dat het gaat om de confrontatie met het monster, met de dood op voor de mens vreemd terrein, het water. Zelden heb ik een film gezien die zo brutaal weg. met de botte bijl en de scherpe haaienkaken inhaakt op onze angstvoorstellingen, 't Is een zeer knap gebrachte exploitatie van alles dat vreemd, gevaarlijk en met de dood omgeven is. Beëlzebub ge reïncarneerd in een op afstand met de computer gestuurd stuk plastic gruwelijkheid. Ethologen mogen be weren dat echte haaien nooit het dek van een schip zullen bespringen, om dat hun weke buik daar niet tegen kan; andere pietepeuteraars zullen zeggen dat het wel hoogst onwaar schijnlijk zou zijn dat men drie man nen in 'n scheepje zonder enige rug dekking de zee op zou sturen op zoek naar het monster. Maar wat doet dat er toe? De kusten van Cape Cod schijnen het deze zomer aan de va kantiegangers al te hebben kunnen merken. Hun aantal liep drastisch terug. "Jaws" (De Zomer van de wit te haai). Met Roy Scheider, Robert Shaw en Richard Dreyfuss. Regis seur: Steven Spielburg. Theater: Lux or. Leeftijd: 14 jaar. HAN MULDER moet opdraven. Van der Heijde heeft duidelijk gemikt op de koddig heid: die is er dan ook wel, af en toe, maar te landerig uitgewerkt om er om te kunnen lachen. Voor het camerawerk heeft de Zweed Jörge Persson borg gestaan. En dat maakt het nog een beetje goed. Schitterende plaatjes zijn er aldoor te zien. Met de muziek van Toots Tielemans op de achtergrond heeft dit als gevolg, dat je als kij ker nog net niet in slaap valt. ANNEM3EK RUYGROK. Blijvers CAMERA "Once upon a time in the West", een Western van Sergio Leone. Uitstekend vanop- TRIANON Kind van de zon" aangrijpende film van René van Nie. Een geestesziek meisje, haar proces van ziek worden en van genezing. Kindermatinee REX "101 Dalmatiërs". Nachtfilms CAMERA "Little big man". Rex "Hoog het been, de liefde lokt" Een vrij banale titel voor een wat banale manier van sex. Goede films in andere steden "Love and death" (Woody Allen) Nöggerath. Amsterdam. "Pas si méchant que ca" (Claude Goretta), The Movies, Amster dam. "Het complot" (René Gainville), 't Venster, Amsterdam. Haagse bioscopen APOLLO 1 "Jaws", dag. 2.30, 7.00 en 9.30 uur, zo. 2.00, 4.30, 7.00 en 9.30 uur. 14 jaar. APOLLO 2 "De Klokkeluider van de Notre Dame", dag. 2.00, 7.30 en 10.00 uur, zo. 2.30, 5.00, 7.30 en 10.00 uur. 14 Jaar. ASTA "Jaws", dag. 2.30, 7.00 en 9.30 uur, zo. 1.30, 4.00, 7.00 en 9.30 uur. 14 Jaar. BIJOU: „Geen vuiltje aan de lucht", dag. 2.00, 7.30 en 9.45 uur, zo. ook 4.15 uur. 14 Jaar. CALYPSO: „Sneeuwwitje en ed 7 dwergen", dag. 1.30, 3.30 en 8.00 uur, zo. 12.00, 2.00. 4.00 en 800 uur. AL. CAMERA "Elckerlijc", dag. 2.15, 7.15 en 9.30 uur, zo, ook 4.30 uur. 18 Jaar. CINEAC "Dokter Pulder zaait papavers", dag. 7.00 en 9.30 uur. 14 Jaar. Kindermatinee: "Eiland van het Einde v de wereld", dag. 11.30, 1.30 en 3.30 uur. AL. CORSO "The man from Hong Kong", d*>g. 2 00 en 8.15 uur, za. 2.00, 7 00 en 9.15 uur. zo. 2.00, 4.15, 7.00 en 9 15 uur. 18 jaar. DU MIDI„Butch Cassidy and the Sundance Kid", do., ma en di. 8.15 uur. vr., za. en zo. 7.00 en 9.30 uur. 14 Jaar. Kindermatinee: 'Tim Pandoer in 't nauw", za. zo. ma. di. en woe. 2 00 uur. AL. EURO: "The towering inferno", dag. 1.30 en 7.45 uur. AL. Kindematinee„De lieverdjes van Amsterdam", za. en zo. 1.30 IJ isselvallig debuut van li ies Andersen Wat Belgische filmmakers zeker op hun noordelijke collega's voor hebben, is een gevoel van bioscoop maken in de puurste zin van het woord. Met wat overdrijving zou je kunnen stellen dat Belgen met het middenrif of het hart filmen en dat wij het gaarne compleet verstande lijk houden. Alle aanleiding om de handen meer dan tot nu toe ineen te slaan, want je moet het een noch Bij de Nederlandse première van Bij de Nederlandse premiere van Wies Andersens „Jonny en Jessy" uit 1972 vorige week bij het Filmcen trum Den Haag kwamen die overwegingen boven. Er zijn meer noodzakelijkheden voor een groeien de filmcoalitie tussen België en Nederland, warwt de produktiekosten zijn zo riskant hoog voor een speelfilm, dat die nauwelijks in één land zijn terug te verdienen. Er is een publiek van talrijke honderdduizenden voor nodig, het lot uit de loterij bijna. Er zou zelfs iets bedacht moeten worden om films in twee landen uit de start blokken te helpen. Dan zou misschien niet behoeven te gebeuren, dat Wies Andersen hier vooral bekend geworden als een tv-acteur met een grote uitstraling zich vanwege het risico van de speelfilm afkeerde. Hij maakte met „Jonny en Jessie" een zeer wisselvallige speelfilm, die uitzon derlijk goede momenten laat volgen op diepe inzinkingen. Maar men zou nieuwsgierig kunnen zijn hoe hij zich manifesteert als hij minder hooi op de vork neemt dan hij nu als scriptschrijver-hoofdrolspeler-re gisseur-producent heeft gedaan. Met een kritisch-verstandelijke rem moet hij wel tot iets in staat zijn. Zelfs binnen het verhaal heeft hij teveel gewild, de geschiedenis van een steekpartij buiten een café in Turnhout in diverse montagetech nieken verteld via de rechtszaak, flashbacks en in een vervolg na de ontsnapping van Jonny uit de gevangenis. Het is een opeenstape ling van bioscooptrucs, die hij in de kracht van sommige eenvoudige taferelen bewijst niet nodig te hebben. Dait hij een goed acteur is onderstreept hij zonder meer. Kees Brusse behoeft zijn waarde als politie-inspeoteur ook niet meer te bewijzen, „jonny en Jessy" gaat maandag nog bij de Rotterdamse Filmliga. P. RUIVENKAMP. Vierde bioscoop binnen muren van Tuschinski AMSTERDAM (ANP) Gisteren is de vierde bioscoop binnen de mu ren van het bekende Tuschinski Theater aan de Reguliersbreestraat in Amsterdam geopend met de ver toning van de film 'Inserts", die bij deze gelegenheid zijn Nederlandse première beleefde. De totstandkoming van het "Tu- schinkski 4"-theater is. evenals de twee eerder in 't Tuschinski-gebouw geopende kleinere theaters, een ver dere voortzetting van een beleid dat er op gericht is meer films die doorgaan een klein publiek trek ken, te kunnen uitbrengen. Bij de in richting en aankleding van het in tieme nieuwe theatertje is de stijl van het grote Tuschinski Theater nauwlettend gevolgd. uur. AL. FLORA "Wij zijn 17 en leren van alles", dag. 2.00, 7.00 en 9.15 uur. 18 Jaar. KRITERION: „Alice doesn't live here anymore", dag. 7.00 en 9.30 uur, za. en zo. ook 3.00 uur. 14 jaar. METROPOLE 'Sherlock Jones' dag. 2.00. 7.00 en 9.30 uur, zo. ook 4.30 uur. AL. ODEON 1 "Sneeuwwitje en de 7 dwergen", do. en vr. 2.00, 6.45 en 9.15 uur. Za., zo., ma. en di. 1.45, 4.15, 6.45 en 9.15 uur. A.L. ODEON 2 "Het verborgen ge weer". dag. 2 00. 6.45 en 9 15 uur, zo. 1.45, 4.15, 6.45 en 9.15 uur. 18 Jaar. OLYMPIA "Dokter ZJivago", dag. 2.00 en 8 00 uur. 14 Jaar. PASSAGE "Histoire d'O", dag. 2.30, 7,00 en 9.30 uur, za. en zo. 1.30, 4.00, 7.00 en 9.30 uur. 18 jaar. REX "The man from Hong Kong", dag. 11.30. 1.45, 4.00. 7.15 en 9 30 uur. 18 Jaar. ROYAL '70 "Levend in net lijkenhuis", do. t/m zo. 2.15, 7.00 en 9.30 uur, ma. en di. 2.15 en 8.00 uur. 18 Jaar. ROYAL "De karate brigade", do. t/m zo. 2 15. 7 00 en 9.30 uur. ma. en di. 2.15 en 800 uur. 18 Jaar. STUDIO "Frank en Eva", dag. 2.15, 7.15 en 9.30 uur, zo. 1 30. 4 00. 7.15 en 9 30 uur. 18 Jaar STUDIO 2000 "The front pa ge", dag. 2.00. 7.00 en 930 uur. zo. 1 00. 7 00 en 9 30 uur. 14 Jaar DE UITKIJK "Sluipmoord in de nacht", dag. 2.30, 7.00 en 9.30 uur. 18 jaar. Piet Bambergen als Sherlock Jones met zijn kiene Basset Watson.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1975 | | pagina 17