Partijraad ARP
zeer verdeeld
over komst CDA
"Ik heb geleerd hoe groot hun probleem is"
CHU wil verder met CDA
Louis Laurier, één van de 23 gijzelaars in de trern:
een miljoen gulden aan prijzen
MAANDAG 15 DECEMBER 1975
PAGINA 9
Door
Alexander Münninghoff
HAREN <SP> "Meneer, wilt u
opstaan. Op het moment dat de ze
ven Zuidmolukkers dat tegen mij
zeiden was ik er van overtuigd dat
ik geëxecuteerd zou worden". Louis
Laurier (53), een van de drieëntwin
tig gijzelaars die gistermiddag on
verwacht naar de vrijheid mochten
lopen, vertelt het allemaal zo rus
tig in zijn Harense flatwoning. Lut
tele uren na zijn vrijlating is hij in
staat de gebeurtenissen van de afge
lopen 300 uur bijna koel na te be
schouwen. "Je kunt het nooit pre
cies navertellen aan iemand die het
niet heeft meegemaakt. Het was
verschrikkelijk, vooral de eerste da
gen, toen de buitenwacht niet rea
geerde en de indruk in de trein
groeide, dat de actie niet serieus werd
genomen. In die beginfase durfde
niemand van ons iets te zeggen of
te doen. We fluisterden hooguit, en
probeerde ons als he ware zo klein
mogelijk in een hoekje van de bank
te maken. Ook ik was bang om op
te vallen. Je Wist immers nooit wie
die jongens er uit zouden halen".
Louis Laurier zegt liet nu zo kalm,
maar hij weet dat hij eigenlijk de
derde dode had moeten zijn
De Zuidmolukkers onder aanvoe
ring van "de man met de haarbos"
(namen werden er bijna niet ge
noemd in de trein) kozen vakbonds
man Laurier uit de reizigers om als
een van de eersten geboeid tussen de
harmonica's die het zit- en uitstaD-
gedeelte van de trein met elkaar
verbinden, urenlang te staan. Als
een levend sdhild voor de tweede
klasse rookcoupé waarin zowel de
gijzelaars als de terroristen hun da
gen grotendeels doorbrachten, "voor
al 's nachts was dat gebonden staan
ellendig, want dan hoorde Je aller
lei geluiden; ook als ze er niet
waren. Je twijfelde: zou de trein
vannacht aangevallen worden? Maar
met het ochtendlicht verminderde die
angst. Ook op die nachtelijke mo
menten bleven de jongens voorko
mend, hoe gek dat ook klinkt. Ze
hingen, terwijl je daar zo gebonden
stond, een deken over je schouders,
om de intense koude te weren en
soms kreeg je een stukje sinaasap
pel in je mond gestopt'.
Nu was de hand, die de ARP zater
dag uitstak, wat magertjes. Zeer vaag
werd gesteld, dat het conflict over het
functioneren van de grondslag geen
beletsel behoeft te zjjn, voor de tot
standkoming van een CDA-lijst. Be
hoeft, een woord waaraan zaterdag
door de ARP leden al een verschillen
de betekenis wordt gehecht, laat
staan door de andere deelnemers aan
het CDA.
Grofweg splitsten de ARP-leden zich
daarbij in drie groepen. De eerste
legde het „behoeft te zijn" uit als „is".
De tweede groep, onder wie de aftre
dende voorzitter J. de Koning en
fractie-voorzitter W. Aantjes, zagen
er een groeiproces van „hoeft" naar
„is" in. En de derde groep meende,
dat er uitsluitend de vrijblijvendheid,
Paal en perk
aan gebmik
medicijnen
DEN HAAG (SP) Dure merk-
gneesmiddelen moeten alleen dan
worden voorgeschreven, als er geen
goedkoper volwaardig middel tegen-
ovei staat. Dat is een van de maat
regelen. die staatssecretaris Hendriks
van volksgezondheid voor ogen staan
om artsen te dwingen zo goedkoop
en zo weinig mogelijk geneesmidde
len voor te schrijven.
Bij sterk verdovende middelen zou
de arts zich moeten beperken tot
twintig of dertig stuks per keer en
niet, zoals vaak gebeurt, dat in één
keer een recept voor tweehonderd
tabletten ^ordt gegeven. De maat
regel wordt ingevoerd als het ge
sprek tussen artsen en ziekenfondsen
over een betere regeling niet tot bin
dende resultaten leidt.
Uit het relaas van Louis Laurier
blijkt erg duidelijk, dat vooral de eer
ste dagen de diepste sporen hebben
achter gelaten. "De Zuidmolukkers
en de passagiers vroegen zich af,
waarom het zo lang moest duren
eer er op verzoeken uit de trein
werd ingegaan. Op de beruchte dins
dag 2 december, had er om half
twee een busje moeten zijn. Toen dat
busje, waar ze in eerste instantie
om gevraagd hadden, niet kwam
liep de spanning huizenhoog op. We
hoorden schoten, vroeg in die mid
dag stierf Bulten.
Pas 's avonds om 7 uur hoorden
we de eerste berichten van buiten,
via een megafoon werd een bood
schap van de burgemeester van Bei-
len overgebracht. Woensdag kregen
we het eerste eten, lunchpakketten.
Ook die kwamen veel later dan was
gevraagd. Als er een gijzeling gaan
de is, dan heb je toch het eten bij
de hand, zou je zeggen. Vrijdags
kwam de eerste warme hap. stamp
pot van boerenkool. Kennelijk namen
ze buiten de trein aan,, dat alle rei
zigers bestek bij zich hadden. Want
we moesten de stamppot met plas-
'tdc drlnkbekertjes naar binnen wer
ken. omdat ze er geen messen en
vorken bijgeleverd hadden" Vrienden
van Louis Laurier die zich in de
flat hebben verzameld, lachen. Ook
zij weten dat de Zuidmolukse jon
geren natuurlijk nooit zouden heb
ben toegestaan dat er messen en
vorken in de trein werden gebracht
Zachtaardig
Over het karakter van zijn 'vijanden'
in de trein is Laurier kort. "Sommi
gen waren zachtaardig van karakter,
ongeveer de helft. Ze konden niet
van de wapens afblijven, constant
waren ze bezig met het herladen,
en kon je het klikken van de haan
horen. Het voortdurend in de aanslag
houden van de wapens is Paul, de
enige van de zeven wiens naam
bekend is geworden noodlottig ge
worden. "Ik vermoed dat het zo is
gegaan", vertelt Laurier, "achter
in ons treingedeelte zat altijd een
Molukker met een wapen. Ze had
den namelijk een vast schema van
slapen, eten en bewaken. In de duis
ternis - per dag was het eigenlijk
maar een paar uur licht in de trein
met die dichtgeplakte ramen waar
door je niets kon zien van wat er
van het wel kunnen maar niet moe
ten, mee werd weergegeven.
Fractie-voorzitter Aantjes: „Het is
geen achterdeurtje waardoor we
strakt toch nog weg zouden kunnen.
Het is een kwestie van vertrouwen
in ons hebben. Een groeiproces van
„hoeft" naar „is", is mogelijk. We
laten het uitgangspunt nu verder
rusten, maar gaan alle aandacht be
steden aan ,het politieke beleid", al
dus Aantjes, die de ARP-leden in het
cultureel centrum De Tamboer liet
Oud-generaal
Kruis overleden
DEN HAAG (SP) Oud-gene-
raal mr. H. J. Kruis (73) is zater
dagavond laat in zijn woning in Den
Haag plotseling overleden. Mr. Kruis
was chef van de staf van
het militair gezag in de oorlogsja
ren 1944—1946.
Mr. Kruis, drager van een groot
aantal (ook) buitenlandse onder
scheidingen, werd in 1949 benoemd
tut generaal. In 1951 werd hij op de
meest eervolle wijze ontheven uit
zijn functie van voorzitter van de
verenigde chefs van staven. Het ver
trek van Kruis als generaal was des-
tijls een gevolg van een diepgaand
meningsverschil tussen hem en de
toenmalige minister van oorlog s'Ja-
cob over de wijze waarop de strijd
krachten moesten worden georga
niseerd. Eerst in 1955 werd hem
op diens verzoek eervol ontslag
verleend uit de militaire dienst.
Van de hand van oud-generaal Kfuls
verscheen recent het boek "Generaal
in Nederland", waarin eigeu memoi
res staan. Eerder had hij al enkele
boeken gepubliceerd.
Mr. Kruis zal woensdag in stilte
worden gecremeerd op de oegraaf-
plaats Ockenburg in Den Haag.
buiten gebeurde - liep Paul door de
coupé. Vermoedelijk is een van zijn
vrienden zenuwachtig geworden en
heeft geschoten. Je kon immers in
het donker niet zien wie er aan
kwam. Paul werd in het hoofd ge
troffen. Andere kogels raakten onder
meer een kledinghaak boven mij.
Daardoor kwamen die metalen splin
ters die een passagier in zijn gezicht
verwondden. Er is geen sprake van
dat tussendeuren per ongeluk zou
den zijn opgeblazen of zoiets. We
hebben een deur uit de wc gesloopt,
omdat er gewoon een tekort aan
draagbaren was. Die Paul was een
jongen die veel met de leider op
trok"
„Ik weet nu dat er buiten de trein
veel is gegist en geraden. Over vrou
wen die lastig gevallen zouden zijn.
Vrijdagmiddag zeiden ze tegen Ir
ma Martens, het zeventienjarige
weten bereid te zyn te vertrekken als
het CDA beter tot stand kon komen
zonder hem. KVP-voorzitter Vergeer
noemde de uitslag van de ARP-par-
tijraad „niet verrassend, maar wel
teleurstellend". Vergeer: „Het CDA
Is niet dichterbij gekomen". Op de
vraag of het CDA verder weg was ge
raakt, gaf hij geen antwoord. De
KVP-voorzitter was vooral teleurge
steld over het niet overnemen van de
ontwerp-resolutie, die door de ODA-
top enige tijd terug in Berg en Dal
werd aangenomen. Daarin stond dat
in het verschil van mening geen be
letsel wordt gezien voor de ene CDA-
lijst, Daarnaast vond Vergeer het
„Uitermate jammer, dat in een door
de ARP-partijraad aangenomen reso
lutie niets is terug te vinden van
Haaften". In Haaften constateerde de
CDA-top (met de CHU en een klein
deel van de ARP tegen) dat het uit
komen met één CDA-lijst bij de ko
mende verkiezingen onmisbaar is voor
de geloofwaardigheid van het CDA.
Wel sprak de ARP-partijraad afgelo
pen zaterdag uit, dat wil het geloof
waardig zijn om bij de volgende ver
kiezingen met één lijst te komen, er
reeds in dit parlementaire Jaar (tot
de derde dinsdag van 1976) overeen
stemming op hoofdpunten van het
politiek beleid moet komen. Aantjes:
„Staatssecretaris De J.ong (van on
derwijs) en Van Lijenhorst (CHU-
Tweede Kamer-lid) moeten samen op
het podium kunn enzitten, om geloof
waardig te zijn. Dat zou ook moeten
kunnen met Boersma (minister van
Sociale Zaken), Lubbers (minister
van Economische Zaken) en Kruisin-
ga (fractieleider van de CHU)".
Wie de heersende verschillen kent
tussen deze door Aantjes genoemde
bewindslieden en de CHU-oppositie,
zal mede na de reactie van KVP-
voorzitter Wlm Vergeer, wel een grote
optimist moeten zUn om nog te ge
loven, dat de Nederlandse kiezer in
1977 één CDA-lijst krijgt voorgescno-
teld.
meisje dat het laatst vrijkwam: Jij
bent een schoolmeisje, hè, jij mag
gaan".
Al op donderdag hadden de ka
pers toegezegd het meisje vrij te
zullen laten. Maar hun toegeeflijk
heid veranderde op slag door een
radiobericht. Laurier: "Er kwamen
berichten op de radio, dat de stem
ming in de trein bijzonder goed
zou zijn. Daar raakten de Moluk-
kers over geïrriteerd, en opeens was
de wat weggeëbde spanning weer
volop terug. Op vrijdag werden er
twee mannen uitgekozen, alweer, ze
werden geboeid en weggevoerd. We
waren in een keer weer doodsbang.
Toch getuigt Louis Laurier meerde
re keren van de meelevendheid en
de zachte aard van de Molukse ka
pers, die van meet af aan hun ac
tie zagen ontsporen, en doden
maakten, die ze volgens hun ver
UTRECHT (ANP) De unieraad
van de CHU ondersteunt de verde
re verwezenlijking van het CDA van
harte. "De unieraad heeft de politie
ke wil te bereiken dat bij de volgen
de kamer-verkiezingen één CDA-lijst
wordt ingediend. Dat is van het
grootste belang", aldus staat in een
resolutie, welke de unieraad (partij
raad van de CHU) zaterdag op een
vergadering in Utrecht met algeme
ne stemmen aannam.
Volgens de unieraad mag het bij
recente besprekingen in de CDA-top
geconstateerde verschil ten opzich
te van het functioneren van het uit
gangspunt voor de gekozen vertegen
woordigers in parlement, staten en ra
den geen beletsel zijn voor de tot
standkoming van één lijst. Ook mag
de huidige politieke situatie geen be
letsel zijn of worden voor die tot
standkoming.
Wat het totstandkomen van de ene
lijst betreft stelde de unieraad, dat
"bij de totstandkoming van de
ene CDA-lijst er bij voorbaat geen
voorkeur dient te worden uitgespro
ken voor samenwerking, na de ver
kiezing, met andere politieke groe
peringen", aldus de resolutie.
halen niet wilden. „Nadat Bierling
was neergeschoten en iedereen in
paniek en stille verslagenheid ver
keerde huilden ook zij: "Dit heb
ben we niet gewild. Laat er een
antwoord komen op onze vragen".
Uithalen
Zeker drie van hen zijn bij Prins,
de man die zich als dokter in het
gezelschap had opgeworpen hoewel
hij het /helemaal niet was. komen
uithuilen. Zondags werd er gebe
den en gezongen, door kapers en
gijzelaars met elkaar. Die jongens
geloven in God en zijn trouw aan
de koningin. Dat klinkt nu gek uit
mijn mond. Op het moment dat ik
in de trein stapte, dacht ik net zo
over de Molukkers als miljoenen
andere Nederlanders. Die kenden
het probleem, maar nauwelijks bij
zonderheden. De driehonderd uren
in die trein gedurende die ver
schrikking heb ik geleerd hoe groot
het probleem van de Zuidmoluk
kers is en hoe diep het onrecht is
gezaaid. Natuurlijk praaten we over
problemen. Ze hadden het boek
je "Wat maken ze hier" van de
stichting Door de Eeuwen Trouw
bij zich
Ik weet nu ook. dat Manusama als
een echte leider wordt beschouwd en
dat zijn positie niet werd aangevoch
ten door de kapers. Hij was het die
ontzag wist af te dwingen, de man
naar wie ze wilden luisteren".
Louis Laurier keert terug naar die
eerste dagen, die zo diep in zijn her
innering zijn geworteld. "Ik ben er
van overtuigd, dat op die eerste don
derdag nog een vreedzame oplossing
mogelijk was geweest. Maar dat
voortdurend weifelen en die vertra
ging van buiten en het nieuws van
de gijzeling in Amsterdam hebben
de stemming doen omslaan. De jon
gens waren in het begin zelf onder
de Indruk van de ongelukkige keer
die de zaken hadden genomen. De
trein kwam niet tot stilstand waar
ze hadden gewild, enkele honderden
meters te ver, die overweg was de
bedoeling. De dood van de machi
nist, die naar achteren is gekomen,
was de tweede tegenslag. Alles liep
fout en dat dreef de zenuwen om
hoog".
We hebben de heer Laurier ook ge
vraagd of de andere passagiers ont
vankelijk waren voor de uiteenzet
tingen van de Zuidmolukkers. „Som
migen zaten stil in een hoekje en
uitten zich nauwelijks. Ik weet niet
hoe zij over het probleem dachten en
nu denken en of zij van instelling
zijn veranderd. Je moet weten, dat
we weinig bewegingsvrijheid had
den. De laatst week mocht Je zo nu
en dan even lopen en dan sprak je
even met passagiers die in een ander
compartiment zaten. Maar je eigen
groep, daarnaar keerde je al snel te
rug.
Louis Laurier trad uit de ano
nimiteit van de geteisterde reizi
gers te voorschijn, toen hij op 9
december een brief schreef in de
trein, gericht aan Kees Noordewier
van het ANP en Hubben, voorzit
ter van de Unie BLHP, waarvoor
ook Laurier werkt. Eerst op 11 de
cember kon ir. Manusama die brief
naar de vrije wereld brengen, omdat
er in de tussenliggende dagen geen
contact van betekenis was geweest.
Al eerder op 4 december, zocht Lau
rier contact met de buitenwereld.
Hij kraag toestemming via de veld
telefoon zijn wensen kenbaar te ma
ken. Ook toen vroeg hij om kontakt
met de bovengenoemde mensen.
Laurier: "Er kwam geen antwoord".
„Dominee"
Behalve Louis Laurier en de eer
der genoemde Prins heeft ook Wim
Timmer, een gereformeerde - ar
tikel 31 - man uit Groningen nog
een grote rol gespeeld in de sfeer
bepaling binnen die stoptrein van
Groningen naar Zwolle: "Timmer
was "de dominee", omdat hij goed
met de Bijbel overweg kon en veel
met de Zuidmolukkers over het ge
loof sprak".
De man, die de hel ogenschijnlijk
zo wonderwel heeft doorstaan, is
overtuigd van een brede planning,
die aan de uit de hand gelopen ac
tie voorafging. "Ze hadden dubbel
gevouwen kranten bij zich met plak
band. De maten klopten niet hele
maal. Er is veel gesproken over het
wel of niet aanwezig zijn van een
radio of radio's. De kapers hebben
alleen de beschikking gehad over een
klein transistorradiootje.,
waarvoor later ook die batterijen
werden gevraagd, ik weet bijna ze
ker, dat ze de communicatie met
de buitenwereld hadden willen on
derhouden via het NS-communica-
tiesysteem dat ze aanwezig dach
ten in de machinistencabine, maar
deze trein bezat een dergelijke in
stallatie niet. Ze hebben ook niet
voor niets de trein van 9.57 uur ge
nomen. Eerder op de dag zijn de
trtinen veel drukker en zou het aan
tal passagiers niet meer te over
zien zijn geweest. Ze wilden een be
perkt aantal reizigers.
Ook Louis Laurier zou een terug
slag krijgen na driehonderd uren die
zijn wereld hebben veranderd. Een
actie, die de wereld verbijsterde,
heeft onschuldige mensen getekend.
En dan, als een tekening van die
sfeer - bittere angst, vermengd met
reddende humor - „op het moment
dat de Zuidmolukse Jongens schie
tend binnenstormden, was ik net
begonnen aan een artikel in Else
vier: ..Angstige rust onder de Zuid
molukkers". Scheuren in de blad
zijden bewijzen hoe snel Louis Lau-
rer het blad wegstopte in zijn tas.
Veldslag in
Baskenland
BILBAO (Reuter) De politie
heeft gisteren met de wapenstok cir
ca 2.000 betogers uiteengeslagen die
voor de gevangenis in Basauri bij Bil
bao bijeengekomen waren om volle
dige amnestie te eisen voor de Baski-
sche politieke gevangenen.
Leden van de militante ultra recht
se groepering "Guerrillastrijders voor
Christus Koning" hielpen de politie
een handje en ranselde op de vluch
tende betogers los. Ook Jonge Falan-
gisten hebben volgens ooggetuigen
de politie geholpen. Zes mensen zyn
gearresteerd.
Drie doden door
koolmonoxide
ROTTERDAM (SP> Een 51-Jari
ge man en twee kinderen van tien en
veertien jaar zijn in de nacht van
zaterdag op zondag in Rotterdam
dooi koolmonoxide-vergiftiging om
het leven gekomen. De 43-Jarige
moeder en een veertien-jarig vrien
dinnetje van de kinderen, zijn met
ernstige vergiftigingsverschijnselen,
ln het ziekenhuis opgenomen.
SCHEEPSRAMP Tijdens een uit
stapje op de rivier de M«lili in mid
den-Celebes zyn vrijdag 42 personen
om het leven gekomen toen hun boot
zonk. Het schip vervoerde meer dan
honderd mensen, die een tocht over
de rivier maakten. Gevreesd wordt
dat de meeste slachtoffers door kro
kodillen zijn opgegeten.
HOOGEVEEN (SP) Het Christen Democratisch Appèl is afgelopen zaterdag tijdens
de partijraad van de ARP in het Drentse Hogeveen niets dichterbij gekomen. Dat bleek
duidelijk uit de reactie van KVP-voorzitter W. Vergeer na afloop van de partijraad. „Het
is wat teleurstellend", zo zei Vergeer, die aankondigde dat de KVP na deze partijraad van
de ARP „met gepaste spoed" verder moet werken aan de noodprocedure, wat wil zeggen
dat de katholieke partij er zich op voorbereidt met een eigen lijst te moeten komen bij de
komende Kamerverkiezingen in 1977.
Vóór de vergadering van de unieraad van de CHU een onderonsje tussen v.l.n.r. de voorzitter van
de CHU, mr. O. van Verschuer, jractievoorzitter dr. R. Kruisinga en proj. dr. J. van Hulst, voorzitter
van de Eerste Kamer-fractie.
ADVERTENTIE
Olga brengt Het Rijke Slepen nu In
totale harmonie.
Voor mensen met oog voor schoonheid
bedacht Olga iets geheel nieuws: de
Harmony-look voor slaapkamers. Dat is:
Olga's beroemde sprlngbox superbed -
lits-jumeaux of tweepersoons met bij
passende kussens, hoofdborden, sluimer-
rollen, spreien en gordijnen. Dat moet u
zien, voor u ook maar Iets aan uw
slaapkamer gaat vernieuwen. Zend dus
uw naam en adres met daarbij ƒ1,- aan
postzegels, in een als brief gefrankeerde
envelop naar Olga en u ontvangt een
uitgebreide, kleurrijke brochure van 24
pagina's. Olga Postbus 16, Leiden.
Te winnen In de Nationale Puzzelaktle Lb.v
Nationaal Fonds Sport Gehandicapten.
