Reden overgave onduidelijk
GIJZELAARS: „GEEN HAAT"
Belangrijke mededeling
voor Zilvervloot-spaarders.
48*
Slopend drama na 290 uur ten einde
Van Agt
weigert
Molukse
leiders
te danken
De Zilvervloot
MAANDAG 15 DECEMBER 1975
BEILEN (SP) Aan een slopend drama, dat drie mensen
het leven heeft gekost, kwam pas een einde na 290 uur, de
langste gijzelingsactie uit de Nederlandse geschiedenis,
waaraan tot het laatste toe 23 mensen zijn blootgesteld ge
weest.
De Zuidmolukse terroristen legden omstreeks tien minuten
over twaalf gisteren hun wapens neernadat de vier Zuidmo
lukse bemiddelaars ir- Manusama, mevrouw Soumokil en de
heren Delima en Kuhuwael met hen hadden gesproken-
Waarom zij zich hebben overgegeven zal voorlopig onduidelijk
blijven, maar aangenomen mag worden dat de kou, waarop mi
nister Van Agt steeds de nadruk heeft gelegd, een belangrijke
factor is geweest. De trein zag gisteren helemaal wit van de
vorst, de bloemen stonden op de nog gedeeltelijk dichtgeplakte
ruiten; het had plaatselijk zes graden gevroren.
En hoewel ir. Mainusama enige
dagen geleden had laten doorsche
meren dat het drama niet lang
meer zou duren, kwam de ontkno
ping wxfli nog overwacht.
Mevrouw Somoukil en ir. Manusama gaan voor de laatste maal op weg naar trein. Zij zouden
met de kapers terugkomen.
Rond kwart over negen
ir. Manusama en de heer Kuhuwael
per helikopter in Beilen. Zij zijn op
eigen initiatief gekomen. Een half
uur later komt ook dominee Metia-
ry met zijn zoon aan, maar zij zul
len later weer naar Assen vertrek
ken. Later verschijnen ook me
vrouw Soumokil en de heer Delima.
Kort na elven vertrekt dit viertal
in drie auto's naar de trein.
Op de vraag hoeveel gijzelaars
hij ditmaal zal meebrengen, ant-
BEILEN (SP) Onder indruk
wekkende stilte heeft minister Van
Agt van Justitie gisteren een pers
conferentie gegeven in de sport
hal in Beilen. "Er is niet alleen
vreugde maar ook verdriet", aldus
de minister, die namens de rege
ring zijn diep medeleven betuigde
met de nabestaanden van de drie
slachtoffers van het gijzelings
drama in Wijster. Ook betuigde hij
zijn medeleven met de nabe
staanden van de heer Abedy, die
in Amsterdam het leven liet.
De heer Van Agt sprak zijn be
wondering uit voor de gegijzelden
die gedurende twaalf dagen
nachten in de trein hebben doorg-
bracht. Ook bracht hij de bewon
dering en dank over aan de men
sen van het beleidscentrum, het
gemeentebestuur van Beilen, de
politie, militairen en marechaus-
Minister Van Agt belaagd door een batterij microfoons.
Hij waarschuwde v
delen ten aanzien van de Zuidmo
lukse gemeenschap in Neder
land: "Het .valt niet te ontken
nen dat de gebeurtenissen in Am
sterdam en Wijster diepe sporen
hebben nagelaten in de bevol
king. Er is veel wraak, haat en
weerstand opgeroepen jegens de
Zuidmolukkers". Hij riep alle Ne
derlanders op, niet alle Zuidmo
lukkers verantwoordelijk te stel
len voor deze affaires.
Tussen minister Van Agt en
ir. Manusama. de Zuidmolukse
leider, bleek een verschil van in
zicht te bestaan over de vraag op
wiens naam de succesvolle oplos
sing van de gijzeling geschreven
moet worden.
Manusama"Het is óns werk.
Zonder ons zou het nooit gelukt
zijn, de kaping tot een goed einde
te brengen".
Minister Van Agt: "Ik geloof niet
dat het uitsluitend hun werk is
De minister van justitie weiger
de ook. de Zuidmolukse bemidde
laars te bedanken voor hun tallo
ze bemiddelingspogingen: "Het
lijkt me niet in het belang van ir.
Manusama en de Zuidmolukse ge
meenschap om de heer Manusa
ma op één lijn te noemen met po
litie en militairen".
"Ik heb de overtuiging dat de
kapers in de trein in de afgelopen
twaalf dagen zo duidelijk is gewor
den dat de Nederlandse regering
niet bereid was tot het doen van
concessies dat zij wel toe moes
ten geven dat hun hopeloze avon
tuur zinloos was". De minister
stelde dat ook de extreme koude
en de band tussen terroristen en
gijzelaars hun werk hadden ge
daan om tot de ontknoping te ge
raken.
De minister was het niet eens
met een uitspraak van de heer
Manusama, dat gijzelingsacties
als een stok achter de deur fun
geerden als de regering geen be
grip zou opbrengen voor de poli
tieke eisen van de Zuidmoluk
kers. "Ik geloof trouwens niet
dat de heer Manusama bedoeld
heeft een rechtstreeks dreigement
aan de Nederlandse regering te
uiten. Ik geloof dat de Nederland
se regering wel een zeker gesprek
met Zuidmolukkers over hun
problemen moet aangaan. Zoals
de regering de plicht heeft, met
alle minderheidsgroeperingen te
praten als deze moeilijkheden
hebben. Maar één ding moet dui
delijk zijn. De mogelijkheden van
de regering om aan de specifieke
eisen van de Zuidmolukkers te
voldoen zijn na en tengevolge van
deze beide gijzelingen niet ver
groot", aldus de bewindsman.
Hij stelde dat via gijzelingen
niets afgedwongen kan en behoort
te worden. Wel vond hij, dat na
dat de aandacht door deze gebeur
te nissen op de Zuidmolukkers was
gevestigd, de regering de plicht
had meer aandacht aan hun pro
blemen te geven. Aandacht die
zich zou kunnen uiten in het voe
ren van gesprekken.
woordt ir. ManusamaIk weet het
niet. Om kwart voor twaalf gaan de
vier de trein binnen. Om precies
12.07 uur meldt een van de gijze
laars, de heer Prins, via de veldte
lefoon dat de kapers over vijf mi
nuten ongewapend naar buiten zul
len komen. De gijzelaars zullen nog
in de trein blijven.
Als kort daarna de treindeur
opengaat, komen eerst ir. Manusa
ma en de andere bemiddelaars
naar buiten. Kort daarna verschij
nen de zes Zuidmolukkers, één voor
één. Politiemannen lopen hen tege
moet, fouilleren hen en voeren ze
af.
De gijzelaars hangen inmiddels
uit de ramen en zwaaien met zak
doeken en dassen. Even na half een
verlaten de eerste gijzelaars de
trein; de meeste lopen, enkelen
worden op een brancard wegge
bracht.
Toen de mariniers de trein in
kwamen zaten alle mensen op hun
plaats, rustig, gehuld in dekens. Zij
vroegen de mariniers of zij moch
ten opstaan. Vervolgens trokken zij
de kranten voor de ramen weg.
Om drie minuten over een waren
alle gijzelaars uit de trein. De gij
zeling in Wijster was voorbij.
Er waren 23 gijzelaars, en niet 24
zoals de NS volgens de lyst van
vermisten vermoedde.
De heer A. H. Hettinga uit Gro
ningen, die ook op de lijst stond,
bleek niet in de trein te zitten.
Bewapening
De bewapening van de kapers be
stond uit: twee machinepistolen, een
stengun, drie karabijnen, een vuur-
buks, twee revolvers, een pistool,
een klewang, een kapmes, twee dolk
messen en 400 patronen van ver
schillende soorten en kaliber.
„Niks geen brancards" zeiden de meeste gijzelaars en wandel
den met een deken om en begeleid door mariniers naar het
opvangcentrum. Met ambulances werden zij naar ziekenhui
zen vervoerd. Daar brak al spoedig een goedmoedige opstand
uit: ze wilden-naar huis.
Prof. Bastiaans:
Slachtoffers
van gijzeling
begeleiden
DEN HAAG (SP) De sugges
tie van prof. dr. J. Bastiaans, zater
dagavond voor de televisie gedaan,
om zo snel mogelijk te komen tot
een organisatie, die slachtoffers van
gijzelingen gedurende lange tijd na
hun vrijlating te begeleiden, wordt
door de regering overgenomen. Pre
mier Den Uyl zei gisteravond, dat
besloten is om op zo kort mogelij
ke termijn overleg tussen de min/'s-
teries van CRM en Volksgezondheid
op gang te laten komen om tot zo'n
organisatie te komen.
Prof. Bastiaans zei zaterdagavond
in "Brandpunt", dat een van de ken
merken van gijzelingsslachtoffers is
dat kort na de vrijlating een periode
van bevrijding, opluchting, volgt
waarna er een grote psychische druk
ontstaat, die zich uit in onrust,
nachtmerries, depressies en verstoor
de sommunicatiemogelijkheden. De
Leidse hoogleraar pleitte ervoor dat
ook de familieleden van gijzelaars
door een organisatie opgevangen en
begeleid moeten worden. De Leidse
hoogleraar sprak nadat twee leden
van het vorig jaar gegijzelde kerk
koor ln de Scheveningse strafgevan
genis zich hadden beklaagd over
een volkomen gebrek aan opvang
door deskundigen.
De procureur-generaal uit
Leeuwarden, mr. Van Binsbergen,
maakte gistermiddag in Beilen
bekend, dat hij een schilderij uit
de romantische school beschik
baar stelt voor de hoogste bieder.
Hij zelf schatte de waarde van het
schilderij, voorstellende een her
der die door een beek waadt, op
acht tot twaalfduizend gulden.
De opbrengst zal verdeeld worden
over de slachtoffers en nabe
staanden van slachtoffers van de
gijzeling en aan het Nederlandse
Rode Kruis.
ADVERTENTIE
Als u meevaart op de Zilvervloot is bet Alleen aan te vragen bij' de instelling
Jn uw eigen belang om nü direct na te waar u gespaard hebt. Doe dat nu, vóór u
kijken wanneer u daarmee bent begonnen, bet vergeet! Na 31 december is het te Iaat.
Want was dat in 1966, dan hebt u Dan wordt er geen premie meer uitbetaald,
uiterlijk tot het eind van deze maand Overigens, de Zilvervloot blijft varen,
de tijd om uw spaarpremie binnen te halen. Iedere jongere van 15 t/m 20 jaar kan aan-
U weet wel: die 10 procent (belastingvrij) monsteren. Vraag een folder,
over spaarbedrag-plus-rente.
Publikatie van het Ministerie van Sociale Zaken.
HOOGEVEEN Haatgevoelsn?
Maatschappelijk werker W. Tim
mer (38) uit Assen gaat met een
ruk rechtop in bed zitten en zegt,
zichtbaar geagiteerd: "Waarom?
Waarom zouden wij die jongens
haten? Zij zijn net als wij kinde
ren van één Vader"!
In de kamer op de zesde verdieping
van het protestans-christelijke
Bethesda-ziekenhuis in Hooge-
veen knikken vier andere vrijge
laten gijzelaars instemmend. Ze
zijn het ermee eens: geen
haatgevoelens jegens de zes
Zuidmolukse kapers, die hen
meer dan twaalf dagen en nach
ten in de stoptrein Groningen—
Zwolle gevangen hebben gehou
den zelfs niet na de lafhartige
moorden od de machinist en twee
van hun lotgenoten in het voor
ste compartiment van het trein
stel.
De maatschappelijk werker heeft in
de trein de rol van geestelij
ke verzorger gespeeld, op verzoek
van de andere gijzelaars. "Ze
hebben me tot dominee gebom
bardeerd, en dat heb ik toen maar
gedaan". In het nieuwe zieken
huis nauwelijks vier uur na
het gelukkige einde van de trein
kaping is hij voor de laatste
keer woordvoerder. "Van het be
gin af aan hebben we geprobeerd
om eerlijk met elkaar om te gaan
wij van onze kant, en de kapers
van de hunne, en dat is gelukt.
Er is een soort van verstandhou
ding gegroeid".
In een poging om hun gijzelaars de
reden van hun actie duidelijk te
maken hadden de kapers boekjes
uitgedeeld waarin de geschiedenis
en de achtergronden van het
Zuidmolukse probleem uiteen wor
den gezet. "We hebben langdurig
met hen over die zaak gesproken",
vertelt de heer Timmer. "Die jon
gens hebben ons over hun idea
len verteld, over hun vrijheids
strijd, en ik moet zeggen dat we
zeg maar alle gijzelaars be
grip hebben gekregen voor een
vrije republiek van de Zuidmo-
lukken. De afgelopen week zijn
we ervan doordrongen dat we
ons altijd veel te weinig ver
diept hebben in die problema
tiek".
Geen haatgevoelens, wél begrip! Na
290 uren in gijzeling, bedreigd
door machinepistolen, roepen de
vijf gijzelaars in het Hogeveense
ziekenhuis niet om wraak. Ze
brengen integendeel een bood
schap over dezelfde boodschap
die de terroristen met hun kaping
hebben verkondigd, heb begrip voor
onze strijd! De oudste treinpassa-
gier, de 72-Jarige
Jans6en-Pullen uit Hengelo, ver
telt aarzelend: "Een keer heb ik
me echt bedreigd gevoeld". De
emotie wordt haar te machtig".
"Maar daar wil ik niet orver praten,
daar wil ik nooit meer over pra
ten'. Ze laat zich terug zakken in
ide kussens en draait snikkend haar
hoofd om.
Over hun angst, hun spanning, de
uren van totale verslagenheid -
ze willen er niet over vertellen.
Het drama is voorbij, ze hebben
her er levend afgebracht. Dót is
het belangrijksteDienstplichtig
soldaat Jan Bies (20) uit Hauler-
wijk een gehucht in Friesland,
doet een poging zijn vrees onder
woorden te brengen, maar halver
wege houdt hij plotseling rijn
mond. De herinnering is hem te
machtig. 'We wisten dat ze twee
treinreizigers hadden doodgescho
ten, we hebben de knallen ge
hoord. Mij hebben ze ook be
dreigdHjj zwUgt verder en
wendt rijn hoofd af. Niemand
hoeft zijn tranen te zien.
Meteen nadat ze uit de trein waren
gestapt zijn de 23 passagiers naar
ziekenhuizen in Assen, Hoogeveen
en Meppel gebracht. Teams van
artsen en verpleegsters hadden
zich daar van hert begin van de
kaping af paraat gehouden om de
reizigers op te vararen en te be
handelen.
'LlchamelUk gezien is hun toestand
goed', vertelt neuroloog dr. P. van
der Zwaag, coördinatoer van het
team in het Bethsedaziekenhuls.
'Maair er valt nog nódts te zeggen
over psychologische gevolgen; dat
kaïn pas na langere termijn. Het
staat in elk geval vast, dat ze goed
moeten worden begeleid als ze hier
worden ontslagen'.
Uit het onderzoek dat twee inter
nisten dadelyk na aankomst van
het vijftal- hebben verricht, is ge
bleken dat geen van hen iets man
keerden na een warm bad of een
douche was nauwelijks nog te zien
dat ze meer dan twaalf dagen op
gesloten hadden gezeten. De vier
mannen hadden na de wasbeurt
hun baard laten staan, de enige
zichtbare herinnering.
Hun goede conditie werd ook geïl
lustreerd door hun eetlust. De
maaltijd die op hun bed werd ge
serveerd, ontmoette vijf hongerige
magen. In de schalen en op de
bordjes was niets meer over, toen
de plateaus werden teruggereden,
naar de ziekenhuiskeuken
De stemming was er nog beter door
geworden. Mevrouw Janssen:
'Noem me maar tante Jo, hoor.
Dat deed iedereen in de trein. De
soldaten noemden me omaatje.
Kam maar, omaatje, zeiden ze.
toen ze me naar buiten hielpen!
Ook zij praat met bijna iets van
tederheid over de jonge Zuidmoluk
kers. 'Die jongens maakten zelf de
boel schoon, wij mochten er niets
aan doen. Bijna al die dagen heb
ik op mijn plaats moeten blijven.
Slapen moest ik half zittend, want
de bank was te klein voor mij om
er op te liggen, en hij - ze wijst
naar de maatschappelijk werker -
hij heeft me elke avond toegedekt,
alsof lk een baby was. HIJ is zo lief
voor me geweest'.
Soldaat Thijs Stevens (20) 'uit
Nieuw-Buinen - duidelijk het minst
aangeslagen - vertelt: "we hebben
ontzettend veel moeite moeten doen
om de tUd te doden. Eén passagier
had een spel kaarten bij zich, maar
Ja, wat Is nou één spel voor de
hele groep. Daarom hebben we zelf
dingen gemaakt. Van luciferdoosjes
hebben we een dominospel geknut
seld, en we hebben uren gedamd
met stuivers en dubbeltjes als dam
stenen..'
Onderhoudsmonteur H. Bos (30)
uit Beilen is de enige die zijn mond
houdt. Vriendelijk, maar heel beslist
zegt hU alleen dat hU met niemand
wil praten. Als de emotie hem te
sterk dreigt te worden, schiet één
van de psychiaters toe. "Ze moe
ten nu voor alles rust hebben', maakt
hij duidelijk. *H*t is noe niet te
gen wanneer ze naar huis mogen -
dat hangt van een hoop dingen al'
In de kapel van het ziekenhuis
hebben mevrouw Janssen en e
vier mannen ifi de vooravond een
korte dankdienst gehouden. Het v
hun uitdrukkelijke wens om de ver
schrikkingen van de aige
gen en hun vreugde over d: vr
ting op deze wijze af te slu.
dienst, die werd geleid door
huispredikant dr B Hol! e
pastoor J. Henniskens uit I'
veen, was strikt besloten
de naaste familieled
bil ziin.
