Meer begrip noodzakelijk
voor
„marge" en „reserve"
Een gordel van kalk en graniet
in plaats van één van smaragd
DONDERDAG 20 NOVEMBER
De leiding van de Partij van de
Arbeid kan het maar niet laten
lierlijke buigingen te maken naar
ïltra-linkse regimes. Nauwelijks had
jartijvoorzitter mevr. Van den Heu
gel zich in Oost-Duitsland laten "in
pakken" door de gewiekste commu
nistische onderhandelaars van die
Sowjetrussische satellietstaat, of
ïij waagde zich aan een oordeel over
liet verschil tussen linkse en rechtse
dictaturen. Zij koos voor eerstge
noemde, daarbij vergetend dat dicta
turen meer gemeen hebben dan dat
ie verschillen, zoals 'Het Parool' te
recht opmerkte. Het ligt voor de
nand, dat deze uitingen van extre-
«istische gezindheid haar door re-
ïelijke PvdA-leden allerminst in dank
ïijn afgenomen, vooral niet omdat
soortgelijke uitspraken in oppositie-
cringen niet zonder voldoening zijn
ontvangen. Natuurlijk niet, omdat
dat duidelijk is geworden hoever de
extremistische invloeden in d lei
dende kringen van de PvdA zijn
roortgevreten.
Om de oppositie aan nog meer
materiaal te helpen heeft de PvdA-
leiding, samen met de PPR en de
PSP, de Angolese bevrijdingsorgani
satie MPLA in een telegram geluk
gewenst met de onafhankelijkheid.
Dus i^ alléén een beweging gefelici
teerd die steun ontvangt van de
Sowjet-Unie, de DDR en Cuba, en
biet de beide andere Angolese be
vrijdingsbewegingen, de FNLA en
de UNITA, die gesteund worden door
o.m. de Ver. Staten, China, Zuid-
Afrika en Zaïre. Het bestaan van
drie organisaties, die aanspraak ma
ken op de macht in Angola, is te
recht voor de Nederlandse regering
en met name voor de socialistische
minister van Buitenlandse Zaken,
mr. Van der Stoel, reden geweest
Dnder de huidige omstandigheden
niet tot erkenning van Angola en
tot het aanknopen van diplomatieke
betrekkingen over te gaan. Maar
de partijleiding wist het befèr en
Joeg de kogel door de kerk.
"De PvdA heeft met deze eenzij
dige gelukwens op overhaaste en on
doordachte wijze partij gekozen", al
dus schrijft Laurens ten Cate al
lerminst "een rechtse rakker" in
ren hoofdartikel in de "Leeuwardei-
Courant". In de eerste plaats, aldus
Ten Cate, "is het zeer de vraag of
de MPLA als de enige wettige verte
genwoordigster van het Angolese volk
imag worden beschouwd. In de twee
de plaats is de macht van de MPLA
•beperkt en is het zeer de vraag, of
zij 't kan houden in de burgerstrijd,
die er nu in Angola gaande is. De
FNLA en de UNITA hebben al tien
van de zestien Angolese districhten
in handen. President Amin van
Oeganda heeft geweigerd toe te ge
ven aan de pressie van Moskou om
de MPLA als enige wettige regering
van Angola te erkennen en heeft de
Russen die in Angola een neo-kolo-
Haantje de voorste
"Amin", aldus Ten Cate, "is dit
maal verstandiger geweest dan de
PvdA, die weer zo nodig rode haan
tje de voorste moest wezen met het
maken van een even goedkoop als
ondoordacht gebaar op het schouw
toneel van de internationale poli
tiek. Dat actie- en getuigenispartijen
als de PPR en de PSP zoiets doen is
begrijpelijk, maar een grote, demo
cratische, regeringsverantwoordelijk
heid dragende partijals de PvdA
hoort in dit soort zaken zorgvuldi
ger op te treden. In dit geval was een
condoleantie in ieder geval beter op
haar plaats geweest dan een felici
tatie. Er valt in het door burger
oorlog geteisterde en verscheurde
Angola nog niets te feliciteren." Tot
zover Ten Cate.
Niet minder onthullend is het be
zoek van minister Pronk aan com
munistisch Cuba en zijn mededeling
na terugkeer, dat dit land volgend
jaar vijftien miljoen aan ontwikke
lingshulp zal ontvangen, dus nog vijf
miljoen meer dan de tien miljoen in
het lopende jaar. Deze toekenning
van Nederlands belastinggeld is
daarom zo vreemd, omdat Fidel Cas
tro grote aantallen politieke tegen
standers gevangen houdt. Voor de
zelfde minister is dat ten aanzien
van Indonesië een reden om met
vermindering van de Nederlandse
hulp te dreigen. Maar blijkbaar is
er voor deze bewindsman, in de voet
sporen van Ien van de Heuvel,
verschil tussen linkse en niet-linkse
gevangenen. Linkse gevangenen is
erg, niet-linkse, resp. rechtse, gevan
genen mag. Voorts is het de minister
blijkbaar onbekend, dat Cuba hét
bolwerk van Sowjetrussische pene
tratie in Latijns-Amerika is en dat
de regering-Castro tot de grote gang
makers behoorde bij de recente anti-
zionistische rel in de Ver. Naties.
Voor Pronk geen reden tot. vermin
dering van steun, maar desondanks
tot vex-hoging
Wie dit alles overziet, vraagt zich
af wat bepaalde kopstukken in de
grootste regeringspartij eigenlijk be
zielt. Op zijn minst een bijna patho
logische eenzijdigheid, die klakkeloos
prijst wat ultra-links heet en na
drukkelijk vex-zwijgt wat aan die zij
de misdreven wordt- Want waax-om
gezwegen over het feit, dat vijfhon
derd Afrikaanse studenten in de
Sowjetrussische stad Kiew een week
gestaakt hebben uit protest tegen
i'assendiscriminatie? Nieuw is zo'n
protest allerminst, waait al eerder
hebben Afrikanen, die voor studie
(al of niet tussen aanhalingstekens)
in de Sowjet-Unie vertoeven, zich
gekeerd tegen discriminatie wegens
hun ras. Het gaat dus allex-minst om
een "toevallig" protest. Om dezelfde
reden is namelijk niet alleen in Kiew
gedemonstreex-dhet bericht van Uni
ted Press maakt ook melding van
protesten van Afrikanen in de ste
den Lwow en Moskou. In het laatste
geval waren het studenten van de
Loemoemba-universiteit, di tegen
rassen-discriminatie in het geweer
kwamen.
Schrob eigen straatje
En dat speelt zich dan af in een
land van rond 250 miljoen mensen,
waar de aanwezigheid van een onno
zele paar duizend "zwarten" al ver
zet wekt, terwijl de Kremlin-bazen
geen gelegenheid voorbijgaan om
op huichelachtige wijze tegen ras
sendiscriminatie te ageren. Als de
heren eerst eens huxi eigen straatje
gingen schrobbenEn misschien is
deze protestactie aanleiding om de
agitatie tegen Zuid-Afrika op een
laag pitje te zettenMaar dat kan
men wel vergeten, want het ophit
sen tegen Zuid-Afrika gaat dn wer
kelijkheid ergens anders om: om de
kostbare grondstoffen van dat land
en om zyn strategisch uiterst be
langrijke positie.
Maar ja. wat wil men als de HDM-
ers, de huichelaars van de dubbele
maatstaf, in de Sowjet-Unie de
toon aangeven. Men denke in dit
verband ook aan de weigering aan
de kerngeleerde dr. Sacharow een vi
sum te verstrekken om in Oslo zijn
Nobelprijs in ontvangst te nemen.
president Ford op aangedrongen
uiting te geven aan de woede van
het Amerikaanse volk. "De Russen",
zei hij, "houden één hand op de deur
van de cel en grijpen met de andere
in de geldzakken van de Amerika
nen". Een scherper en raker oordeel
over de dubbelzinnigheid vaxi de
Kremlixi-elite is moeilijk denkbaar.
Geen vieze woorden
"De SPD is een investeringsgezin-
de partij", aldus verklaarde de West-
duitse socialistische leider Willy
Brandt dezer dagen op het congres
van zijn partij in Mannheim. Dat is
dan wel wat anders dan de "anti-ka
pitalistische" kreten, die voortdurend
in socialistische kringen hier te lan
de worden vernomen. Want hier zijn
kapitaal, winst, ondernemer e.d. zon
der meer vieze woorden, als men op
uitspraken van bepaalde woordvoer
ders afgaat.
In "Het Parool" fox-muleerde drs.
J. Beishuizen het dezer dagen als
volgt: "De maatschappijcritici roe
pen in koor dat de "structixren" ver
anderd moeten worden en dat met
een alternatief stelsel begonnen dient
te worden. Maar wat hun daarbij
voor ogen staat, blijft verborgen on
der een dikke woordenbrij -met-neo-
marxistische-klonten, waar men
geen pap van weet te koken. Dan is
het realistischer met het PvdA-Ka-
merlid Piet de Ruiter (Haagse Post
van 18 okt.) te erkennen: "zoeken
Door C. J. Rottevee]
Op de topconferentie ixi Helsinki
werd deze zomer overeengekomexx,
dat er, in ruil voor "détexite" (ont
spanning), eexx ruimere uitwisseling
van personen en gedachten tot stand
zou komexx. Maar het Kremlin heeft
er blijkbaar nooit ook maar over
gedacht die belofte na te komen en
verschuilt zich nu achter het waar
deloze voorwendsel dat Sacharow
kennis draagt van belangrijke
staatsgeheimen. En die zou hij wel
eens kunnen verraden. Een dergelijk
argxxment getuigt al van bijzonder
weinig hoogachting jegens een ge
leerde van Sacharows niveau en het
slachtoffer noemde deze uitvlucht
dan ook een pei'soonlijke belediging.
Maar afgezien daarvan: Sacharow
is al sinds 1968 niet meer bij het
Sowjetrussische kernonderzoek be
trokken. En daarbij komt, dat ande
re Russen die op het ogenblik be-
larxgrijk wetenschappelijk onderzoek
verrichten, wél en bij herhaling een
visum voor het buitenland krijgen.
Maar ja, die houden zich dan ook
ver van kx-itiek op het doen en laten
van het Kremlin. De Amerikaanse
senator Jackson heeft er nu bij
naar een nieuwe economische orde
is zoekexx naar de quadratuur van
de cirkel". Tot zover Beishuizen.
Dat klopt dan met wat ik een
klein jaar geleden hier ter plaatse
schreef, dat "Groenevelt zich op
kleine schaal moet "waarmaken".
Met andere woorden: laten de maat
schappij hervox-mers eex-st maar eens
op beperkte schaal,in een eigen on
derneming aantonen dat hun denk-
beeldexi verwezenlijkt kunnen wor
den. Ik denk hierbij aan de dichter
Frederik van Eeden, die in 1898 in
Bussum "Walden" een coöperatieve
landbouwonderneming met gemeen-
schappelijk grondbezit, stichtte. Na
tien jaar ging deze onderneming door
meningsvex*schillen óver beginselen
en financiën te gronde. Walden kost
te de idealist Van Eeden zijn for
tuin, maar in elk geval was het een
eerlijke poging om, op kleine schaal,
iets nieuws te scheppen. Een eerlij
ke poging, omdat Van Eeden bex*eid
was zijn eigen vermogen in de
waagschaal te stellen en niet para
siteerde op de belastiixggelden van
anderen. Eerlijk ook, omdat hij op
beperkte schaal opereerde en niet
bezeten was van de grootheidswaan
van soxnmigen onzer tijd- en laoxdge-
noten, die ineens de hele maatschap-
Pij naar hun (linker)hand willen
zetten inplaats van vooraf aan te
tonen, dat het om een haalbare zaak
gaat. Ik heb respect voor hen die.
ondanks de onwaax*schijnlijkheid
van slagen, toch naar de "quadratuur
van de cii'kel" willen zoeken, maar
dan wel op kleine schaal en niet ten
koste van anderen.
Naar de speelwei
Terug naar het socialistische par
tijcongres in Mannheim. Partijvoor
zitter Brandt en bondskanselier
Schmidt staken niet onder stoelen
en banken, dat zij het volstrekt on
eens zijn met de opvattixxgen van de
CDU-oppositie. Maar tegelijkertijd
keerden zij zich fel tegen het drij
ven van de linker vleugel, de "Ju-
sos", de jong-socialisten. Die waren
kortgeleden met het voorstel geko
men van een wettelijk maximum
inkomen van 5000 mark per maand-
Brandt verwees hen kort en goed
naar "de speelweide" en onder
streepte met nadruk, dat het bestuixr
van de Jusos niet voor de sociaal-de
mocratische partij spreekt.
Niet minder duidelijk was bonds
kanselier Schmidt. Een partij die
zich te ver verwijdert van wat mo
gelijk is en haar basis niet meer
zoekt in de werkelijkheid, kan alleen
maar bestaan als oppositiegroepe
ring, zei Schmidt die verder het voor
stel van de linker vleugel om meer
staatscontrole op investeringen reso
luut van de hand wees en een
krachtig woord ten gunste van de
vrije-markteconomie liet horen. In
grijpen van de overheid is alleen toe
gestaan voorzover het samengaat met
zo groot mogelijke onderlinge con
currentie in het particuliere zaken
leven, aldus Schmidt, die verder on
derstreepte, dat de vrije-marktecono
mie gedurende de laatste 25 jaar
krachtig had bijgedragen tot dewel-
vaaxt in West-Duitsland. Méér in
vesteringen in de particuliere sector,
riep de bondskanselier uit, opdat
het bedrijfsleven zich in de komen
de jaren ten volle kan ontplooien. En
hij voegde er aan toe: "Ook een
coixsumentencoöperatie of een socia
listische dagbladonderneming kun
nen alleen maar investeren wanneer
er winst gemaakt wordt".
Dat was dus wel andere taal dan
hier te lande geregeld gespuid wordt
door hen, die de "kapitalistische"
maatschappij willen "omturnen",
zonder echter met feiten te kunnen
staven, dat zo'n omgeturnde maat
schappij beter is dan de tegenwoor
dige. Maar er is nu eenmaal een dui
delijk verschil tussen bepaaldenaar
ultra-links lonkende socialisten in
Nederland en hun realistische par
tijgenoten in West-Duitsland, waar
party-voorzitter Brandt, Bbondskan-
selier (premier) Schmidt en fractie
voorzitter Wehner de zaken krachtig
in de hand hebben en zich niet laten
HELMUT SCHMIDT
verlokken tot op niets gebaseerd eer
betoon jegens zwevers, die oostin-
disch doof zijn als er aangedrongen
wordt op een glashelder beeld van
een "nieuwe maatschappij", gestut
door bewezen feiten.
„Vlieg-lessen"
Interessant was wat prof. dr. A.
Heertje in het weekblad "Accent"
noteerde tijdens een vliegreis. "Een
vliegtuig is een geconcentreerde on
derneming", aldus Heertje. "In de
lucht zijn de passagiers de consu
menten en de bemanning pxx>duceert.
Maar een vliegtuig is wel een on
derneming, nxaar géén uitgeholde. Als
eon van de twee piloten uitvalt,
neemt de ander onmiddellijk over.
Als een of twee motoren uitvallen,
kan men op de andere doorvliegen.
Als een van de twee computers uit
valt, kan men op de andex*e de be
sturing baseren. Er is aanzienlijk
meer benzine aan boord dan nodig
voor de vlucht. Mij viel nog op dat ex-
zelfs twee vleugels zijn. Mocht er
iets gebeuren, dan is de veiligheid
nog laxxg niet in gevaar, daar heel
wat reserves aanwezig zijn".
"Het grappige is nu", aldus prof.
Heertje verder, "dat men natuurlijk
best heel wat van de reserves uit
het vliegtuig zou kunnen halen zon
der dat het direct naar beneden valt.
Er kan met minder benzine worden
gevlogen, een van de twee computers
kan op de grond blijven en men kan
zelfs met twee in plaats van met drie
man vliegen. Alleen worden wel de
risico's van het vliegen aaixzienlijk
vergroot. Bij eixige tegeixslag is het
dan direct mis. Zou men op grote
schaal de reservecapaciteit van vlieg
tuigen gaan uithollen, dan zouden
heel wat meer vliegtuigen op niet
bedoelde momenten naar beneden
komen. Er is dan ook niemand die
het uithollen van de reserves van
vliegtxxigen bepleit. Integendeel, de
boordwerktuigkundige maakt duide
lijk, dat het omgekeerde gebeurt:
de veiligheid wordt opgevoerd door
meer doublures in te bouwen.
Juist toen we boven Joego-Slavië
vlogen vroeg ik me dan ook af", al
dus prof. Heertje, "waarom de on
dernemingen die in Nederland op de
grond werken wél worden uitgehold.
Door het optreden van de overheid
en sommige groepen in de vakbewe
ging zijn alle ingebouwde veiligheids
marges verdwenen. De resultaten
zijn er dan ook naar! Bedrijven
moeten sluiten, werknemers worden
ontslagen. In plaats van het
opvoeren van het weerstandsvermo
gen van het bedrijfsleven, heeft men
de kwetsbaarheid vergroot. Geen
wonder dat er ongelukken gebeuren
en dat er kisten naar beneden val
len".
Tot zover prof. Heertje, die met
deze rake vergelijking nog eens de
aandacht vestigt op de noodzaak
van reserve, van marge, van speel
ruimte, van surplus. Hij betrekt dat
op de economie en het bedrijfsle
ven, maar het geldt natuurlijk voor
het gehéle leven. Géén bestaan, geen
leven zonder marge. Maar helaas, dat
is wijsheid, die in de huiveringwek
kend domme hoofden van bepaalde
doordravers geen plaats heeft kunnen
vinden. Maar de rekening zit onder
in de zak, het wachten is maar op
de grote smak
f ex-materiaal aan: Sumatra heeft
28.4 miljoen ha. bos. Daarvan is
11.75 miljoen ha. in concessie gege
ven. Kalimantan: 41.47 miljoen ha.
bos, waax-van 27.09 miljoen ha. in
concessie is gegeven. Maluku: 6
miljoen ha. bos, waarvan 1.68 mil
joen ha. in concessie is gegegeven,
Oer-woud
"De grootste slachtixxg wordt aan
gericht in Brazilië, Rwanda Urundi
en Indonesië. Vooral in Indonesië.
Het kappen van tropische regen
wouden is een wereldprobleem. Het
oex-woud, eigenlijk moeten het twee
woorden zijn: oer-woud, vormt een
enorm waterreservoir. Raakt dat
op, dan komen er onherroepelijk
klimaatsveranderingen. Spanje is
daar een goed voorbeeld van.- We
zien het eveneens in Noord-Ameri
ka: de prairies. Ook het Russisch
deel van Midden-Azië is indertijd
klimatologisch veranderd in een
woes ti j nlandschap".
üüls zo'n bos er en het gaat rege
nen (het regent daar 3000 a 4000 mi-
limeter per jaar; hier in Nederland
ongeveer 700 millimeter) dan wordt
het water vastgehouden en komt
het ten goede aan de humus. Het
grootste deel van de bodem van 'n
tropisch regenwoud is, in tegenstel
ling tot wat men denkt, onvrucht
baar. Een uitzondering vormen de
gronden in rivierdelta's en in jong-
vulkanische gebieden. Is het bos ge
kapt en het gaat regenen, wel, dan
is de humus binnen de kortste ke
ren verdwenen, weggespoeld. Dan
krijg Je, zeker in Indonesië, een
gordel van kalk en graniet in plaats
van een gordel van smaragd".
"Je kunt de bossen ook goed kap
pen. Dat betekent dat Je alleen bo
men kapt die eexx diameter hebben
van 50 tot 60 centimeter. Maar dat
betekent ook dat het minstens zes
tig Jaar duurt voordat, met goed ge
plande herbebossing, de regenarea-
tie er weer is. Onoordeelkundig kap
pen kan eeuwenlange ellende tot ge
volg hebben."
"Ixxdonesië wil zomaar twee mil
joen mensen weg hebben uit de tro
pische bossen. Mensen die in exi van
die bossen leven. Ze moeten maar
aan de grote rivieren gaan wonen
om daar permanente landbouw te
gaan beoefenen. Dat vind ik een to
tale misvatting. De Indonesische re
gering noemt dat het "resettlement-
project". Het geld voor dat project
komt van de grote houtkapmaat
schappijen, voornamelijk Japanners.
Dat is inhumaan. Mensen te laten
verkassen voor het gewin van de gro
te maatschappijen."
"We waren al zo boos omdat erin
Vietnam werd ontbost, maar dat
was maar ééntwaalfde deel (2000
km2) van wat er in Indonesië ge
beurt. In Vietnam was er oorlog; in
Indonesië gebexxrt het door de eigen
regering."
Primatologie
Ook voor het dierenbestand heeft
de ontbossing nadelige gevolgen. Avé
daarover: "Het merendeel van de
dieren in de tropische regenwouden is
nog niet eens goed beschreven. In
een paar gevallen is dat belangrijk
voor het begrijpen van het menseiljk
gedrag en de meixselijke evolutie.
Vooral de primatologie, een jonge
wetenschap, heeft daar belang bij.
Primatologie is de studie van die
afdeling van de hogere diersoorten,
waar de mens als biologisch wezen
het nauwst aan verwant is. Die die
ren zijn onder anderen de oerang
oetan, de gorilla, de gibbon en de
chimpansee. De primatologie is on
ontbeerlijk voor de studie van het
menselijk gedrag. En wanneer men
maar doorgaat met het kappen van
regenwouden, wordt de bestudering
van deze diersoorten onmogelijk ge
maakt. Ik spreek nog niet eens over
de kleinere dieren. Daar weten we
vrijwel niets van. Je moet je reali
seren dat de mensheid in de tropi
sche gebieden is ontstaan."
"Alle biologen en andere functio
narissen die erbij betrokken zijn,
zeggen dat als er op deze manier
wordt doorgegaan, Indonesië over
twintig jaar kaal is."
"De natuixrlijke reserves van het
land worden aangetast. Enkele auto
riteiten en veel biologen hebben er
al op gewezen. Maar ze kunnen er
niets aan doen. Het wordt ge
woon onder hun vingers verkocht."
Laboratorium
Een tropisch regenwoud is een
enorm groot levend laboratorium,
waar zoals nergens anders op de we
reld, allerlei verschijnselen kunnen
worden bestudeerd. Het verlies van
die rijke bronnen kan het voortbe
staan van de gehele mensheid beïn
vloeden.
Het Wereld Natuur Fonds houdt
inderdaad een "prikactie". Door de
straatcollecte komende zaterdag.
Door een actie, samen met deze
krant. Het gironummer in Zeist ten
slotte is een doorlopend actienum
mer: xxummer 44466, met vermelding
van "tropische regenwouden".
Bij A.V.-Boek in de Pieterskerk
Choorsteeg 14 in Leiden is een uit
gebreide tentoonstelling te zien over
de tropische regenwouden.
Door
Paul Wolfswinkel
T' -
r Een voorbeeld van een tropisch regenwoud. Het verlies ervan kan het voortbestaan van de gehele liseerd in Borneo en draagt tijdens
mensheid beïnvloeden. (Foto Koninklijk Instituut voor de Tropen, Amsterdam) een gesprek huiveringwekkend cij-
