DE OLIE
VERDEELT
EUROPA
Een duur weekje pijnloos
ken in zonnig Nice
Geef de opvliegende (bijna uitgeroeide) wisent weer de ruimle
Noordzee
Goldrush
ZATERDAG 15 NOVEMBER
NICE Het tandheelkundig
instituut dat de dertigjarige
Bert van Wijk half oktober
in het Zuidfranse Nice was
begonnen is alweer dicht. Van
Wijk, die in Rotterdam direc
teur is van een zelfde insti
tuut - Epivan aan de Claes
de Vrieselaan - is door de po
litie van Nice en door de
Franse tandartsenvereniging
min of meer gedwongen zijn
zaak te sluiten.
Aanvankelijk draaide het in
stituut met een Franse tand
arts. Volgens Van Wijk heeft
de tandartsenvereniging in
Frankrijk deze man, die ook
nog een bloeiende praktijk
heeft in Cannes, gedwongen
zich terug te trekken. Van
Wijk: "Anders zou hij gero
yeerd worden, wat hem dan
ook zijn praktijk zou kosten.
Zonder die tandarts was het
instituut in een klap illegaal.
Toen heb ik maar besloten
dc zaak te sluizen. Ik had
geen trek in moeilijkheden"
In het instituut aan de Claes
de Vrieselaan ontwaakte op
20 mei een 27-jarige vrouw
uit Meppel niet uit een haar
toegediende narcose. Zij over
leed later in een ziekenhuis.
Na dit geval liep de belang
stelling voor de tandheelkun
dige inrichtingen sterk terug.
Inmiddels is vast komen te
staan dat Justitie geen maat
regelen tegen het instituut
zal nemen. De vrouw zou ziek
zijn geioeest zonder dat zelf
te weten.
Bert van Wijk op de leuning
van zijn lege tandartsstoel: een
mislukt avontuur. Op de foto
rechts het uit de kluiten gewas
sen naambord op de flat. waar
Bert nog voor drie jaar aan vast
zit
BRUSSEL Van 'n gemeenschap
pelijk EG-beleid ten aanzien van de
olie- en gaswinning is tot nog toe
nauwelijks sprake geweest. De
Europese commissie stelt zich op het
standpunt dat de natuurlijke
aai-dolie- en gasbronnen in de
ramingen van oliereserves behoren
nog steeds tot de meest ^ingewikkel
de en moeilijkste problemen van de
aardolietechnologie- en economie",
aldus de Europese Commissie.
Vorig jaar meende de Europese
Commissie dat volgens de toenmali
toevallig dat Groot-Brittannië een
wat onafhankelijke positie wil
innemen, ook binnen het EG-ener-
gie-overleg. Want hebben niet de
voornaamste Britse olie-gebieden
en dat zijn Schotland en de
Shetlandeilanden zich van begin
(SlOf) Jan°Kees Kokke,
Noordzee en op het vaste land van
Europa geheel toebehoren aan de
betrokken lidstaten.
Elk EG-land is vrij zijn eigen
tempo van exploratie en exploitatie
van zijn olie- en gasbronnen zelf te
bepalen en mag hieruit alle
mogelijke voordelen trekken.
Wel wil de Europese Commissie
trachten de totale olieproduktie
binnen de grenzen van de EG zo
hoog mogelijk op te voeten.
ge ramingen de olievoorkomens in
de Noordzee in 1980 ongeveer
de Noordzee in 1980 ongeveer
vijftien procent van de behoefte dei-
Gemeenschap aan aardolie zouden
kunnen dekken.
In december 1973 werden de
bewezen reserves in de Noordzee
door de Europese Commissie bere
kend op veertien miljard vaten.
Volgens meer recente schattingen
bedragen de vaste reserves achttien
af aan tegen het Britse lidmaat
schap van de EG afgezet?
Schotland en de Shetland eilanden
vinden het al erg genoeg dat zij
hun olierijkdommen moeten delen
met het arme Engeland. Laat staan
met andere EG-landen.
Noorwegen
Die overweging heeft ook in
Noorwegen een rol gespeeld, toen er
hankelijkheid van landen buiten de
EG beoogd.
"Het energiebeleid mist nog de
ïxodige samenhang" zo zegt de
Commissie voor energie, onderzoek
en technologie van de Europese
Gemeenschappen ook zelf in een
recent verslag. „Om deze te bereiken
is nodig dat overleg plaatsvindt
tussen de Commissie en de lidstaten,
waarbij de particuliere ondernemers
door middel van bijzondere hoorzit
tingen kunnen worden betrokken".
De commissie voor energie van de
EG acht een omvangrijker deelne
ming van de overheid op het niveau
van de lidstaten en een grotere
coördinatie op het niveau van de
Gemeexxschap noodzakelijk en, op
deze basis, betere mogelijkheden tot
samenwerking ook met de particu
liere ondernemei's biixnen en buiten
de Gemeenschap.
Vraagteken
miljard vaten. Maar nog recentere
gegevens laten vei-moeden dat de
potentiële reserves in de Noordzee,
ten zuiden van de 62ste breedte
graad, 42 miljard vaten bedragen,
waarvan bijna tweederde in Britse
watex-en en bijna eenderde in het
Noorse deel van de Noordzee.
Het enige EG-land dat gezien
het x-echt van de lidstaten om zelf
te bepalen wat zij met hun
olievondsten doen straks werke
lijk gaat profiteren van de
Noordzee-olie is Groot-Brittanxiië.
Niet happig
De Bx-itten zijxi trouwens helemaal
niet zo happig op nauw energie-
overleg binnen de Gemeenschap.
Dat bleek al tijdens de voorberei
dende enex-gie conferentie onlangs
in Parijs. Deze conferentie moet
straks de olielanden, de industrie
landen en de ontwikkelingslanden
bij elkaar brengen. Groot-Brittan-
nië is helemaal niet van plan om
niet lid zou worden van de EG.
Vier jaar geleden wees een
referendum onder de Noorse bevol
king uit, dat men tegen het
lidmaatschap van de EG was.
Naast de visserijbelangen. was de
voornaamste reden: de toen al
bekende olierijkdommen in het
Noorse deel van de Noordzee.
Al met al komt het er op neer dat
de Europese Commissie weinig te
vertellen heeft over de olie in de
Noordzee.
Inmiddels heeft de EG via de
Europese Investeringsbank, het Eu
ropees Sociaal Fonds en via de
algemene begrotingen al enige
ixiiljarden guldeixs financiële steun
gegeven aan de exploitatie van olie
en gas in de Noordzee. Want de
Europese Commissie blijft ernaar
streven om binnen afzienbare tijd
een zo groot mogelijk deel van de
oliebehoeften te dekken uit aardolie
bronnen binnen de Gemeexxschap. Al
zal dat, zoals de zaken er nu uitzien,
de Noordzee zit, blijft ook voor de
Europese Commissie vooralsnog een
vraagteken. ,,De bepalingen en
energieconferentie door de EG te
laten vertegenwoordigen
Het is overigens helemaal niet
van Groot-Brittannië moeten ko-
NICE Een modern flatgebouw aan de Avenue des Arenes de
Cimiez, even buiten het centrum van het nog steeds zonover
goten Nice.
In de hal stuurt een uit de kluiten gewassen naambordje door
naar de tweede verdieping voor de Clinique dentaire, Soins
Prothetiques, Extractions dentaires sans douleur (Tandheel
kundig instituut, Kunstgebitten, Pijnloos trekken).
de vuilnisbak in kunnen gooien".
Bert van Wijk is directeur van de
in Rotterdam gevestigde tandheel
kundige instituten Epivan (Claes de
Vrieselaan 17) en Evident (Mathe-
nesserplein 24). Waarom hij in
Frankrijk wilde beginnen? Van
Wijk: „In hoofdzaak uit fiscale
overwegingen, zoals meer Nederlan
ders om die reden hun land
ontvluchten. Ik dacht aan Nice,
omdat ik daar groot gebracht ben.
Ik heb er zestien' jaar in de buurt
gewoond en ben er óp school
geweest. Als het allemaal was goed
gegaan, was ik ook met dergelijke
instituten begonnen in Parijs en
Door Henk Speksnijder
De flat is ruim. maar kaal. In de
spreekkamer staan zowat alle
spullen, gepakt in dozen, en klaar
om naar Rotterdam te worden
teruggestuurd. In het midden van
de behandelkamer staat een comfor
tabele tandartsstoel. Op de leuning
ervan zit Bert van Wijk enigszins
mistroostig voor zich uit te kijken.
Op de kop af een week is het
instituut open geweest. Bert van
Wijk: „Het liep voortreffelijk, beter
dan ik had durven hopen. In die
week hebben we zo'n twintig mensen Ly0
behandeld. We hebben niet eens
hoeven trekken, alleen protheses
maken. Met een narcose zouden we
helemaal niet werken".
„Toch heeft die hele affaire me
tienduizenden guldens gekost. Ik
had Frans personeel aangetrokken,
een assistente, een tandtechniker.
die eerst in Rotterdam stage had
gelopen, en een tandarts uit Cannes,
een jonge vent van dertig,
afgestudeerd in Amerika en met een
bloeiende praktijk in Cannes. Alles
was voor mekaar. Legaal. Ik had me
laten inschrijven bij alle nodige
instanties. De hele flat, waar ik
overigens drie jaar aan vast zit, had
ik aan laten passen en laten
inrichten, de spreekkamer, de
wachtkamer, het laboratorium. Uit
Nederland had ik dure apparatuur
over laten komen. Ik wilde het echt
goed doen, en werken met het
materiaal dat ik ook in Rotterdam
gebruik. Niet eerst wennen aan dure
spullen. Alles kan nu weer terug. Ik
heb alleen al voor ongeveer
tienduizend gulden aan drukwerk
Hoefdieren zijn lopers, gebouwd op
duizenden kilometers te gaan. Zo
trokken enkele tientallen miljoenen
jaren geleden geweldige kudden
oerbizons weg uit het noorden van
India. De aarde was nog bezig haar
hoogste bergen, de Himalaja's,
opwaarts te persen. Zij konden de
runderen niet tegenhouden.
Aan de andere kant van het
gebergte splitsten de kudden zich in
twee groepen. De ene verplaatste
zich naar het noordoosten^ en drong
over de toen bestaande Bering-land-
brug Noord-Amerika binnen. Van
deze runderen stammen de Ameri
kaanse bizons af. De tweede groep,
voorouders van de wisent, ging
richting Europa.
Uit beide groepen kwamen op den
duur twee vormen voort: een voor
de bossen en bergen, een voor de
vlakten. De steppewisent overleefde
de ijstijd, die 2.5 miljoen jaar
geleden begon, niet. De mens dreef
de andere naar de ondergang.
De blanke slachtte in de negentien
de eeuw vier miljoen bizons in
Noord-Amerika af. Enkele bij
zinnen gebleven lieden redden de
laatste paar honderd dieren. Nu is
het bizonbestand weer dertigduizend
exemplaren groot.
De ondergang van de wisent in
Europa kwam niet voort uit
moordzucht, maar uit het opdringen
van de menselijke beschaving. De
beesten raakten hun leefgebieden
kwijt.
Tot in deze eeuw waren de wouden
van Bialowieza in Polen het laatste
toevluchtsoord voor de wisenten. Zij
waren nog met z'n driehonderden.
Hongex-ige soldaten dunden in de
eerste wereldoorlog dit restant
geducht uit. En een Poolse stroper
doodde in 1921 de laatste in het
wild levende wisent.
Toen kwam krachtig naar voren dac
dierentuinen behalve gewilde doelen
voor uitstapjes ook redders van
bedreigde diersoorten zijn.„Moderne
arken van Noach", zoals ex-Blij -
dorp directew dr. A. C. V. van
Bemmelen ze noemt. Ze kunnen het
werk niet aan tegenwoordig.
Hetzelfde slag bij zinnen zijnde
lieden dat in Amerika de bizon
redde had het lot van de wisent
reeds lang voorzien. Dus leefden er
ver van Bialowieza ook wisenten in
dierentuinen en wildparken. Wat in
vi-ijheid werd uitgeroeid, wex-d in
gevangenschap beschermd.
Dierentuindirecteuren uit tal van
landen richtten in 1923 in Berlijn de
Internationale Vereniging tot In
standhouding van de Wisent op. Zij
gingen aan het werk met 56
wisenten, van welke er twaalf te
jong of te oud waren voor de
fokkerij. Men wisselde dieren uit en
het lukte. De wisent haalde hei.
Ook de tweede wereldoorlog kwam
hij, op het nippertje, door.
De grens tussen Polen en Rusland
loopt thans dwars door het oerwoud
van Bialowieza. Maar er zijn weer
wisenten. Een Poolse kudde en een
Russische. En de voortplanting geeft
geen klachten. Zweden en Duitsland
hebben eveneens wisentkudden, in
wildparken. Het wisenttotaal be
draagt momenteel duizend of
daaromtrent.
Het uitzetten van wisenten in
Europa stuit echter op grote
moeilijkheden. Heeft Amerika zijn
enorme reservaten om bizons in vrij
te laten. Europa bezit vrijwel geen
ongerepte gebieden meer die ge
schikt zijn voor de wisent. Anders
ook dan de gemoedelijke bizon is de
wisent nukkig en opvliegend als hij
zijn woonplaats te benard acht.
Zou de Veluwe hem die rust en
ruimte kunnen bieden? Zou hij zich
op zijn gemak voelen in een
natuurpark op de voormalige
Zuiderzeebodem? Er zijn nobele
doch gedurfde plannen in die
richting. Verwezenlijking zou Neder
land er zijn grootste wild mee
teruggegeven. Een bos ver
draagt twee van deze grote
planiteneters op duizend van
zijn hectaren. Ten koste van vijftien
tot twintig kilogram voedsel per
uk per dag.
De wisent is iets groter, maar wat
ranker dan de bizon. Hoger op den
poten ook. Het zwaax-tepurit ligt niet
helemaal in kop en borstpartij. Een
mannetjeswisent kan drie en een
halve meter lang worden en een
schofthoogte van twee meter berei
ken. Wat erg hoog in de schouders
is. Een stier van die afmetingen
weegt duizend kilogram.
De koe is een kwart kleiner.
Wisenten, zowel koeien als stieren,
zijn al op tweejarige leeftijd tot
voortplanting in staat. Na negen
maanden wordt het veertig kilogram
zware kalf geboren, in afzondering,
weg van de kudde. De moeder zoogt
het Jong een half jaar, al eet het na
een paar weken ook de gewone
groenkost mee.
In de bronstijd, de zomer, valt de
kudde uiteen in groepjes van zo'n
tien dieren. In de winter vormen zij
zich opnieuw tot een kudde. De
oudere stieren houden zich echter
gezamenlijk afzijdig. Zij zijn dan
ouder dan vijf Jaar, de leeftijd
waarop hun aftakeling inzet. Koeien
zijn taaier en kunnen nog kalven
als ze de twintig zijn gepasseerd. De
gemiddelde wisent is hooguit een
kwarteeuw bij ons.
Omdat tegenwoordig alles en
iedereen zijn rechten heeft, is het
niet meer dan redelijk de wisent
zijn deel van de aarde te gunnen.
Bos. heide. zand om in te
rollebollen. Dat alles ruim bemeten.
Hij is het waard weer deel uit te
maken van onze natuur.
een paar dagen belde de
politie in Nice naar het instituut.Of
Monsieur van Wijk maar op het
bureau wilde komen. Van Wijk: „Ze
waren kennelijk gewaarschuwd dooi
de Franse tandartsenvereniging, die
mijn advertenties had gezien.
Weken van tevoren namelijk had ik
al geadverteerd in de Nice-Matin.
Mensen die inlichtingen vroegen
stuurden we folders. Ik wilde net
beginnen met spots op het
t.v.-station van Radio Monte Carlo".
„Maar goed, op het politiebureau
werd ik gehoord in het bijzijn van
de Procureur de la Republique, de
officier van justitie. Ze moesten,
toegeven dat alles legaal was. De
tandartsenvereniging heeft daarna
mijn tandarts onder druk gezet. Hij
is er toen mee gestopt. Daarmee viel
voor mij de legale basis weg. En
precies een week na de opening heb
ik de zaak gesloten".
„Ik heb de eer aan mezelf
gehouden. Alles netjes laten verlo
pen. Er is verdej geen politieman
aan te pas gekomen. Geen inval
dus. Kijk, ik had wel kunnen
proceduren. Dan had ik het wellicht
een jaar of drie kunnen rekken exx
waarschijnlijk nog gewonnen oqk. Ik
had dari een Nederlandse tandarts
over kunnen laten komen en die
laten inschrijven bij de Franse
tandartsenvereniging. Dat hadden
ze waarschijnlijk niet gepikt. Daar
had ik dan weer tegen geprotesteei-d
vanwege vrije arbeid in de bij de
EG aangesloten landen enz. Maar
ik heb gewoon geen zin meer in
moeilijkheden. Ik heb er genoeg
gehad in Nederland".
Bert van Wijk is er heilig van
overtuigd dat er in Frankrijk grote
behoefte is aan tandheelkundige
instituten. Hij: „Al is dat om een
andere reden dan in Nederland. In
Frankrijk is een overschot aan
tandartsen, maar ze kunnen er geen
protheses maken omdat het labora
toriumwerk er ver beneden peil is.
In Nederland daarentegen is het
laboratoriumwerk goed. Er is echter
een groot tekort aan tandartsen
waardoor een grote groep mensen
nooit aan een constructieve behan
deling toekomt.
Die groep is gedwongen om als
laatste etappe bij een tandheelkun
dige inrichting terecht te komen".
In die ene week heeft Bert van
Wijk nog wat geleerd ook. Hij zegt-:
„Ik heb ontdekt dat ik mensen met
een plat kaakje, dus met heel weinig
overgebleven tandvlees, en dat zie je
veel in Frankrijk, beter kan
behandelen door eenvoudigweg en
kele sluitlijntjes in het nieuwe gebit
te plaatsen. Daardoor komt het
muurvast te zitten. De Fransen voor
wie we zo'n gebit hadden gemaakt
waren uiterst tevreden. Ze hadden
nog nooit zo'n goed passend en licht
gebit gehad".
En tot slot: „Ach, toch is het een
mooi avontuur geweest. De zon was
heerlijk, en van het verlies betalen
Den Uyl c.s- 72 procent".
