n Praag: toch weer lente!
Er is nog heel veel verborgen leed onder oorlogsslachtoffers
ZATERDAG 15 NOVEMBER
BHrgaTrFÜl
PAGINA 13
„De héle wereld weet dat ik een jonge vrouw héb. Dat ik mijn
AOW-schap verzweeg deed ik om Pia foto links).
„Als Rinus Michels (foto rechts) een speler vraagt, krijgt hij
hem
DOOR
PIM STOEL
had dat ik nu 62 was en 65 een
mooie leeftijd was om voorzitter af
ie zijn. Daarnaast een uittreksel van
mijn geboorteregister. Om te bewij
zen dat Jaap van Praag liegt".
Zijn reactie was typerend. Van
Praag, toch trots: "Tja, toen kwam
die jongen van het Parool de
zondag daarop in de bestuurskamer
en toen riep ik, ik heb nog vijf
valse tanden ook. Ik heb er nooil zo
zwaar aan getild. Alleen aan het
feit dat ze bij dat stukje zo'n
ontzettend lullige foto van me
hadden gezet. Ik leek er wel
honderd op, en zeg eerlijk, zo zie ik
er toch niet uit, ja misschien nu
wel, maar volgende week ga ik met
vakantie en als ik dan terugkom
dan herken je me niet meer, lekker
bruin en uitgerust.
Zak brieven
Hij kreeg een zak vol brieven naar
aanleiding van zijn uitgelekte
AOW'er-schap. Van Praag: "De post
belde aan, ik zag die man staan en
ik dacht, oh god, daar begint het
weer, dat gescheld.
Maar dat pakte anders uit. Allemaal
adhesie-betuigingen. Beste s meneer
Van Praag, het leven begint bij 65.
Ga zo door. Dat doet je goed.
De scheldbrieven, ach ik trek me er
niets van aan. Net zo min als ik me
er iets van aantrek dat ik om me
heen nog wel eens een vuile rot Jood
hoor, als ik ergens de tribune op
kom. Dat hou je natuuriljk altijd.
Ik denk alleen wel eens, laat mijn
gezin erbuiten. De kinderen worden
wat groter, horen op school
natuurlijk veel van Ajax".
Grijnzend: "Mijn dochter van acht
leeft al mee. Die had van de week
op de muur geschreven: Nico
Jansen mag naar Feyenoord, ze
dacht dat ik dat nog niet wist".
Hij kijkt op zijn horloge en krijgt
plotseling haast. De zaak wacht. Op
de trap stopt hij.
Gebiedend: "We hebben alleen over
mij gepraat. Maar Ajax is het
belangrijkste. En het gaat bij Ajax
weer goed, omdat het zelfvertrouwen
er weer is. Dankzij Michels. Die
raakt nooit in paniek".-
En even later: "Dar was een van de
problemen met Hans Kraay. Die
raakte wel in paniek. Die wilde
vorig jaar toch in volle ernst Rinus
Israel bij Excelsior wegkopen. Nou
vraag ik je, een speler die door
Feyenoord was afgedankt...." Waarna
hij wegloopt, de lift in duikt, deze
Ajax-voor zitter, die vermoedelijk
tegen beter weten in een handvol
overwinningen verraalt in een
nieuwe lente waarin zijn club weer
naar de hoogste toppen .van de
EuroDese roem zal reiken.
Hij ziet er aanvankelijk wat moe en geïrriteerd uit. Kijkt op zijn horloge en zegt tegen zijn se
cretaresse dat hij om exact elf uur terug is. Dat laat krap een half uur ruimte voor het interview
dat zijn excellentie Jaap van Paag (65) na lang aandringen bereid is te geven: Het eerste
en voor een half jaar weer het laatste, zoals hij het uitdrukt, omdat hij na alle slechte publici
teit rust rond zijn persoon nodig heeft.
De voorzitter, veertien lange jaren al, kijkt verrast op als zijn bezoek de kraag optrekt en met
een vriendelijk tot ziens richting deur reist. Doodse stilte in het kantoor. Van Praag: „Wat
doe je nou, wat maak je me nou. Oh, zit dat elf uur je hoog. Maar dat is toch onzin, jong. Dat
zei ik, ach dat zei ik zomaar".
Hij staat op, loopt de gang-op.
Fluistert vijf minuten lang zijn
problemen bijeen. Het blijken reële
excuses. Naast het geenszins zorge
loze bestaan als Ajax-voorzitter
kwellen hem de lasten van vijf
zaken op het taxvrije Schiphol. Hij
loont ze trots op weg naar de
lunchroom. Zegt niet te weten hoe
die mensen dat doen als ze een tv
kopen. Achteloos: "Die nemen ze dan
in hun eigen land gewoon door de
douane mee. Betalen ze invoerrech
ten, of misschien ook niet".
Hij is na de recente Ajax-successen
duidelijk weer het gebraden haantje.
Krijgt bij de douane vlot gedaan
dat "deze heer die mij even komt
interviewen" zonder pasje mag
passeren. Glundert: "Vijf weken
terug, als ik dan op straat of waar
dan ook liep, hoorde ik heel zachtjes
Feyenoord, Feyenoord, of, Ajax ha,
ha, hó. Nu, na die 6-0, komen de
mensen weer naar me toe.
Gefeliciteerd, meneer Van Praag.
Geweldig gedaan. Ga zo door".
Haalt zelf de koffie, komt er
voorzichtig mee aanschuifelen, zegt
dat het jammer is dat er geen
fotograaf in de buurt is om dat
ludieke gebeuren vast te leggen.
Maar de eis was geweest, geen
fotograaf bij het gesprek. Van
Praag achteloos: „Wat koop ik daar
nou voor. Telkens weer mijn gezicht
in de krant".
Maar vroeger, in de gloriejaren van
Ajax was hij daar toch ook verre
van vies van? De voorzitter, zich
voorover buigend: "Maar er is dan
ook het een en ander gebeurd de
laatste tijd. Heel Nederland ziet mij
toch als de dictator die de arme
Hans Kraay de laan heeft
uitgestuurd voor Rinus Michels. Ik
heb toch de slechtste publiciteit ter
wereld gehad".
Gebaren
Hij maakt bezwerende gebaren: "Wat
schreven ze niet allemaal. Hij liegt
dat hij barst. Hij weet geeneens
meer dat hij liegt en god weet wat
nog meer. Nou, ik zal je eerlijk
zeggen, als jij morgen bij gerucht
verneemt dat Ajax belangstelling
heeft voor die en die speler en je
belt me op, en de zaak is nog niet
helemaal rond, dan zeg ik, beste
jongen, niets van aan, van dat
verhaal.
Dat zijn leugens om bestwil. Dan
handel ik uit Ajax-belang. Maar de
affaire - Hans Kraay, god zij dank
weet ik voor mezelf, dat het geen
doorgestoken kaart was. Dat Hans
Kraay zelf ontslag had genomen,
lang voordat Michels aan het
firmanent was verschenen".
Te dol
Hij wil niet zeggen waarom Ajax de
voormalige technische directeur
besloot in zijn bevoegdheden te
beperken. Knikt terughoudend wan
neer de antwoorden hem worden
voorgelegd. Beaamt: "Het was al te
dol dat hij Brokamp, die hij zelf
voor 1,2 miljoen had gekocht, voor
drie ton van de hand wilde doen.
Dat hij Wim Suurbier een vrije
transfer wilde geven. Dat was een
financieel wanbeheer, dat ging niet.
Tot op dat moment had hij carte
blanche gekregen.
Zoals Michels nu weer carte blanche
heeft. Als Rinus een speler wil, dan
krijgt hij hem. Zo werkt dat bij
Ajax. Je zal mij nooit horen zeggen
Cray ff moet terug. Maar als Michels
dat vindt en hij staat met Cruyff
voor de poort tja, dan zou het er
toch wel van komen".
Misgekleund
Hij geeft na lang aarzelen toe dat
het Ajax-bestuur twee keer toch
danig misgekleund heeft bij het
aantrekken van trainers.
Van Praag: "Tja, Knobel en Kraay
waren het dus niet. Dat kun je me
aanrekenen. Maar ik ging ook vaak
af op informaties van buiten". Hij
haast zich Kraay's verdienste te
prijzen. "Hij hield schoon schip.
Ruimde bepaalde elementen (Blan
kenburg, Haan) op, omdat ze niet
meer te handhaven waren. Maar hij
wilde te ver met de grote
schoonmaak".
En toen kwam Rinus Michels. Net
op tijd? Van Praag, eerlijk: "Ja, zo
mag je het wel stellen. Het bezoek
was angstaanjagend aan het terug
lopen. Onze penningmeester had
Als het zo doorging zouden we op
onze reserves gaan interen. Tenslot
te betaalt Ajax zijn spelers goed.
Nee, niet te goed! Dat de prestaties
vorig seizoen achterbleven lag niet
aan de jongens, maar aan het feit
dat ze te weinig gemotiveerd
werden".
Onrust
Hij benadrukt dat Michels nog
steeds interim-coach is. Zegt wel
alles te zullen doen om de coach
aan Ajax definitief te binden.
Begint weer over die moeilijke
periode die achter hem ligt. Van
Praag"Het was allemaal onrust.
Het proces tegen Nieuwe Revu. De
problemen met Jan Mulder, Kraay,
noem maar op. Een morrende
achterban en het kwam allemaal op
mijn hoofd terecht. Je wordt wel
wijzer. Neem die Nieuwe Revu-af
faire. Te goed van vertrouwen was
ik. Die jongen, ik kende hem niet,
die belde ine op en die zei, ik wil
eens een positief stuk over Ajax
schrijven. Nou, dat is natuurlijk
nooit weg.
Het begin van het gesprek verliep
ook aardig. Maar toen begon hij
met die verdachtmakingen. Riool-
journalistiek. Het ergste vond ik dat
hij in dat stuk mensen als Kovacs
op me af liet geven. Nota bene
Kovacs. Die nu nog overal rondroept
dat ik de beste president Ier wereld
ben. Die volgende week weer bij me
op bezoek komt. Die me altijd op
beide wangen kust.
Doordraven
Michels kwam en Ajax leefde op.
Van Praag: "Het jaar kan financieel
haast niet meer mis. Nog een ronde
UEFA Cup. En misschien daarna
Doordravend: "Ik zou het een
schitterende zaak vinden, de UEFA-
beker. Die zegt me meer dan de
Europa Cup II. Dit stelt niets voor.
Daar speelde NAC vorig jaar in
mee. Nee, het gaat om de Europa
Cup I of de Europa Cup III".
„De UEFA-beker zegt me meer dan de Europa Cup 2
En het gaat natuurlijk ook om hefc
winnen van Feyenoord? Van Praag,
stralend: "Het is bekend. Ik kan van
twee clubs niet verliezen. Van
Amsterdam niet en van Feyenoord
niet".
Steunend: "Twee keer gingen we vorig
jaar de boot in tegen Amsterdam.
En dan Stoop, zo'n beetje met de
borst vooruit, dat was verschrikke
lijk".
Haastig: "Maar dat betekent niet dat
ik schadenfreude had in het
Olympisch Stadion. Voorzitter Van
Zandvliet van Feyenoord zat naast
me en toen het 4-0 was ben ik naar
beneden gegaan.
Ik kon het niet mee r aanzien. Ik
had geweldig met hem te doen. Ik
zag mezelf telkens weer zitten bij
PSV, toen we daar werden
afgedroogd. En na afloop heb ik ook
tegen Van Zandvliet gezegd, kop op,
ons is hetzelfde overkomen en
daarbij, mij persoonlijk was 2-0 ook
zat geweest".
Tumultueus
Hij liet zich zes weken terug
opnieuw kiezen als voorzitter van
Ajax. Glipte vrij tumultueus zijn
laatste drie-jarige termijn binnen.
Van Praag: "Waarom ik het nog
eens doe. Ja, dat zit zo. Ik wil mijn
opvolger, wie dat ook wordt, goed
kunnen inwerken. Vergeet, nooit, het
is een hele klus. zo'n baan".
Hij zegt dat het bestuur er indertijd
over gedacht heeft, na Ajax' derde
Europa Cup af te treden. Omdat
onze vrouwen daarop aandrongen.
Omdat het nooit meer beter, maar
alleen slechter kon gaan. We deden
het niet. We wilden geen mythe
vorming. Het moest niet zo worden
dat de mensen zouden zeggen, alleen
onder Van Praag en de zijnen ging
het goed met Ajax".
Maar dat inwerken van de nieuwe
voorzitter, is dat Jaap van Praags
enige drijfveer nog? "Nou nee. Ik
kan er nog niet buiten. Het geeft
me nog steeds een enorme
voldoening dat bij een vriendschap
pelijke wedstrijd tegen Borassia
72.000 mensen op de tribune zitten.
Dat Ajax nog zo populair is. Dat bij
de loting in Geneve vorig week van
alle kanten mensen op me afkomen.
Met 6-0 gewonnen hè, van
Feyenoord".
Triomfantelijk: "Iedereen wist het.
De hele wereld. En dan komen er de
buitenlandse journalisten. Of ik de
naam Geels even precies wil spellen.
Dat is iets geweldigs".
Te pakken
Hij doet mee tegenzin een stap
terug. "Oh ja, die herverkiezing.
Daar hadden ze me te pakken, zeg
dat wel. Natuurlijk ben ik 65 jaar.
Mijn vrienden weten dat allang".
Verdedigend: "Ik ben niet de enige
die over zijn leeftijd wat optimis
tisch is. Neem Frans Derks. Die doet
dat ook.
Wat krijg Jij toch een rimpels
Frans, zei ik van de week nog tegen
hem. Maar in ernst, het zit zo.
De hele wereld weet dat ik een
Jonge vrouw heb. Ik deed het
eigenlijk om Pia. Dat die niet altijd
in de krant hoefde te lezen dat ik
tegen mijn AOW liep. Grijnzend:
"Mijn eigen schoonmoeder wist niet
hoe oud ik was. Tegen jou was ik
ook niet altijd eerlijk. Ik ben jaren
59 jaar oud geweest. Het Parool
heeft me toen te pakken genomen.
In een stukje gezet dat ik gezegd
Den Haag Op het secretariaat
van de Uitkeringsraad vervolgings
slachtoffers '40-45 meldt zich een
man van middelbare leeftijd. Hij is
kampslacht^ffer en komt praten
over een eventuele uitkering. Op het
moment dat hij zijn verhaal wil
beginnen, raakt hij gevangen door
een wat mysterieus aandoende ets
aan de wand. De ambtenaar van het
bureau ziet dat de bezoeker
plotseling doodsbang wordt. Hij lijkt
volkomen uitgeput. Het verhaal over
de oorlog is er die dag niet meer
uitgekomen.
Dertig jaar na de oorlog komt er
meer verborgen leed boven water
dan men ooit had durven veronder-
ste'len. Het aantal aanvragen voor
een uitkering krachts de Wet
uitkering vervolg)ngpslachtoffers '40-
'45 is in een stroomversnelling
geraakt. Oktober van dit Jaar heeft
zelfs alle records geslagen voor wat
betreft nieuwe aanmeldingen. Daar
van wordt ruim 80 procent
ingediend door slachtoffers uit het
voormalig Neder la nds-Indie.
Op de aanhoudende reeks verzoeken
voor een uitkering is nog geen
verklaarbaar antwoord gegeven.
Sinds de invoering van de wet in
1973, die de rijksgroepsregeling uit
1968 heeft vervangen, durft niemand
zich meer aan een prognose te
wagen. Want het aantal mensen dat
nu nog littekens van de oorlog
draagt, omdat zij zijn vervolgd
wegens hun ras, geloof of wereldbe
schouwing, overtreft elke voorspel
ling.
Tot eind vorige maand heeft de
Uitkeringsraad in totaal 43.000
aanvragen ontvangen, waarvan er
zo'n dertigduizend zijn behandeld.
Dat betekent 27.000 mensen, omdat
sommigen bijvoorbeeld weduwen
van oorlogsslachtoffers een
dubbele aanvraag indienen. Van die
27.000 is tien procent
omdat zij niet voldoen
criteria vervolgingsslachtoffers. Nog
eens tien procent heeft het niet
gehaald op grond van de medische
keuring. Van het totale aantal
mensen zitten er 15.000 in een of
andere vorm van betaling.
Door de niet voorziene ontwikkeling
heeft men bij de Uitkeringsraad
alsook bij de bureaus voor de sociale
begeleiding het personeelsbestand
fors moeten uitbreiden. De raad telt
al zo'n 135 man personeel.
Nijsse van
stand. In veel gevallen komen pas materiele schade heeft geleden door is nog niet in zicht. Er zijn veel
DOOR
MADELEINE ROUMEN
bij het derde huisbezoek
zaken aan de mensen opdragen. Het
ook niet fatsoenlijk om mensen
hun leed te laten
hebben het vergeten. Maar de letsels uit
Secretaris W
Uitkeringsraad:
enorm druk. De telefoon
hele dag roodgloeiend. Het aantal
brieven is onvoorstelbaar groot. En
dan de mensen die hier komen
binnenlopen. We kunnen de achter
stand in ons werk wel op afstand
houden. Maar aan de andere kant En dat
Het is logisch dat we nu drommen
aanvragen krijgen. Mensen die in de
oorlog zijn vervolgd, knappen af eens onderworpen
naarmate ze ouder worden. Dat 1 J
merk je heel goed. Veel mensen
hebben na de oorlog vol goede moed gemiddeld
geprobeerd te werken
maatschappelijk werker de feiten toegepast. Dertig jaar na de oorlog
boven water. Voor die rapporten kun je niet teveel bewijslast
zorgen de stichtingen Pelita,
Joods Maatschappelijk Werk c
stichting '40-'45. Na het huisbezoek steeds
komt het medisch onderzoek, dat
eveneens vaak problemen geeft en
veel tijd kost. Later wordt men nog
een finan
cieel onderzoek. In het begin kostte
het twee jaar, maar nu duui't het
Jaar alvorens iemand
>rlog. De wet wordt soepel mensen die pas laat hebben ontdekt
dat ook zij voor een uitkering
aanmerking kunnen komen. Ande
ren worden erop geattendeerd door
mensen die al een aanvraag hebben
gediend of door publicaties.
pas je de wet wel soepel toe.
hun leed hoort of h*j voor een uitkering in
terking komt.
In Indonesië zijn allerlei
van vervolging geweest. Veel slach
toffers zijn echter niet geregistreerd.
De Japanners hebben op een grillige
huisgehouden om mensen op
oorlog komen steeds weer boven. Je °Ver het veronderstelde misbruik valse verdachtmakingen te vervolgen
lopen we die achterstand niet in
vanwege de toeneming van
gen.
hoort mensen zo vaak zeggen: ik
vermijd verjaardagen en andere
bijeenkomsten, want altijd wordt er
weer over de kampen gepraat.
Telkens komt het leed weer op tafel,
•oorzaakt grote angst".
- Rapporten over iemands oorlogsverle
den komen vaak
i de wet zegt de heer Nijsse: „Als
er al iemand is die op valse
voorwendselen een uitkering pro
beert te krijgen, dan is dat moeilijk ander. Ook werden
te bewijzen, wel wordt de grote gen om bijvoorbeeld
stroom beïnvloed door het aantal
mensen dat ook probeert een
uitkering te krijgen, maar dat op
moeilijk tot een andere wijze lichamelijke of
ris Meijer van CRM ook maar even
het onderwerp op de televisie
aanroert, dan merk Je dat
onmiddellijk een week later aan de
stroom aanvragen. Nu we bezig zijn
om de achterstand in te halen,
werkt elke vorm van publikatie als
een olievlek. Naarmate wij meer
Er zijn gruwelijke beschikkingen afgeven voor een
uitkering, roept dat zijn consequen
ties op. oorlopig blijven we
doorgaan met keihard werken. En
we prijzen ons gelukkig dat er nog
zoveel menden te vinden zijn, die
zich voor dit werk voor de volle
honderd procent willen inzetten."
of te
mishandelingen
niets wilde zeggen, grepen ze een
gedwon-
fabriekje
te blijven werken. Het terrein werd
wel afgebakend en zo ontstond er
weer een kamp."
Het eind van de stroom aanvragen
