'Litteris heeft cle weg van de vernieuwing ingeslagen' c/H\m9cmwL toegelicht ...e/7 gisteren Bram Harteveld: We willen toneelspelen om het toneel en niet om de donateurs9 TV morgen] Oudt Leyden Voerde vuist weg dus zet de kaas uit het vuistje maar klaar! VRIJDAG 31 OKTOBER i de komende week (NOS) erie (TROS) Amsterdam NEDERLAND I 18.15 Duits, les 19 (TELEAC) 18.45 Kortweg: kunst op komst i 18.55 Journaal (NOS) 19 05 De man van zes miljoen, tv- 19.55 Alles of niets, quiz (TROS) •20.40 Pepper, detective-film (TROS) 21.35 Journaal (NOS) 21.50 Music-all-in cofacert (TROS) 22.50 Interview met de minister-president (TROS) 23.00 Journaal (NOS) 23.05 Jumping Amsterdam, reportage (NOS) NEDERLAND II 17.30 AVRO's Sport panorama: aanval op het werelduur record door Roy Schuiten (AVRO) 18.45 Brigadier Dog (NOS) 18.55 Journaal (NOS) 19.05 AVRO's Toppop presenteert de nationale hitparade (AVRO) 20.00 Journaal (NOS) 20.25 De gebroeders Hammond, tv-feqilleton (AVRO) 21.50 Voor de vuist weg (AVRO) 22.35 Televizier magazine (AVRO) 23.20 Journaal (NOS) De 28-jarige Amerikaanse zangeres Melanie, moeder van twee peuters, komt weer eens naar ons land. Onder auspiciën van Acket Mojo geeft ze onder meer op maandag 3 november een concert in het Cultureel Centrum in Amstelveen. Daar naast is Melanie vanavond te zien in „Music-All-In Concert". Het programma van Pim Jacobs en Ralph Inbar komt dit keer vanuit de Koningin Elizabeth Zaal in Antwerpen Neder land I: 21.50 uun. Behalve Melanie treden ook het Saxofoon Kwartet van Francois. Daneels, Thijs van Leer en Gilbert O'Sullivan op. Ondanks haar gezin, dochter Leilah is twee en zoon Geordie zeven maanden, blijft Melanie (Safka) haar carriète trouw. Dat was een enerverend avondje televisiekijken. Alweer dreigde het Simplisties Verbond van Koot en Bie uit elkaar te vallen. Het meningsverschil, begonnen om een fles melk, liep hoog op. Het ontaardde in een fundamentele discussie over de grondbeginselen van het Verbond. Daar is niets aan te doen. het gaat zoals het gaat, om kamerdebatten valt ook niet altijd te. lachen. Wel had Koot nog een voortreffelijke opvolger van de ouderwetse strandstoel-grap gevon den. Hij worstelde met een kampeertafeltje. Gekke Koot hier, eigenwijze Kpot daar en Bie maar speechen over permanente gestruc tureerde evolutie ih de basisgroepen. Jaja, lachen niet de hoed op. En dan had de VPRO de tweede aflevering van de nieuwe serie Netty Rosenfeld in het land van onbenul. De interviewster sprak met de Utrechtse gebroeders van Oostveen, die net 19 dagen hadden vastgeze ten, omdat zij het plan hadden opgevat de Koningin te gijzelen. Althans, dat vond de Justitie. Netty Rosenfeld heeft een andere mening. Ze trachtte duidelijk een opbouwend programmaatje te maken. „Joy-ri- ding...is dat leuk?" De jongens hadden het ook nog over een „diefstalletje-' en druggebruik, maar Netty wilde niet weten of dat leuk De jongens zqten er schuldbewust bij. Ze willen hun leven gaan beteren en dan is het natuurlijk heel goed op de tv te komen: een soort „Opsporing verzocht" vboraf. Netty dacht dat het wel zou helpen als de jongens een huis en een baan zou'dan hebben. En zo dreutelde dat maar. door. Netty Rosenfeld be- loofde haar gasten deze keer niet (Henri Faas 14 dagen geleden wel) dat ze nog eens terug mochten komen. En juist zou dat een mooie gedachte zijn geweest. BERT VAN DER VEER. PP.: 18.19 PSP KRO: 18 30 Nieuws. 18.41 Akt. 18.50 Verkenning 18.58 markt Akt. 19 20 Zu Gast in unserem Land. 18.05 Zu Gast ln unserem Land. 18.40 Akt. 19.20 Zu Gast im unserem Land, jerV°aal19'45 WaSb8l?th "ao^*'" 2° berichten 19.00 <S) Springplank 19.30 Sprong in^ het^heelal. hoorspel. 20.10 Kir)omische humor en Jolijt: 50 jaar KRO-radio amus. 22.15 Rep. v.h. be zoek van H.M de Koningin aan De nemarken. 22.15 Overweging 22.30 Nieuws 22.40 <S) Goal 23.55 Nieuws. zen der Liebe. A szerelem hatarai. Hon- gaare speelfilm. 21.30 Der 7 Sinn 21.35 Rep. uit Bonn. 22.03 Kerkelijk nieuw-;. 22.10 Journaal en weerbericht 22.25 Sport. 22.50 Bauern, Bonzen und Bom- ben. 025 Journaal. 18.00 Nieuws. 18.11 Rechtstreeks scha keipiogramma met nws achtergrond- mi ui ma tie en muz. 19.30 Radio Vrij beigte. NOS: 19.50 Den Haag van 17.00 Journaal. 17.10 Die lieben Haustiere. 17.35 Akt. en muz. 19.10 Dschungelkatzen. film van Walt Dis ney. 19.00 Journaal. 19.15 Zeichen des daag. 20.00 Nws. VARA: 20.05 VARA- klassiek met de Wiener Philh. en solis- ten. 21.30 Zondagsschrijvers aan het woord. 21.40 VARA klassiek. 22.25 (S) De Staalkaart 23.15 Muziek van deze Rep. van buit. korr. 20.15 Spuren der,,' Gerechtigkeit. dok. film. 21.55 Jour-» naai. 22.10 Filmportret van Johann Strauss. 23.10 Journaal. 18.03 De Vakaturebank 18.10 (S) Joost mag niet eten. 19.02 Drie loopt ach, ter. AVRO: 20.02 Radiojournaal. 20 05 (S) Burengerucht. 21.l>z (S) De Negen-Uur-Show. 22.02 Radiojournaal. 22.05 (S) Supercleam Dreammachi- ne. 23.02 (S) Vanavond laat. 0.02 Ra diojournaal. 0.05 (S) Weekend-Muziek- Magazine. 1.02 (S) Soultime USA. 2.02 Voor dag en dauw. NCRV? 6.02 Klaar 10.00 Hulsartsen, les 3 (TELEAC). 10.30 Computerkunde, les 23 en 24 (TELEAC). 15.30 Journaal (NOö). 15.32 Runa's paardje: poppentheater (AVRO). 16.00 Weet Je wel. Informatief jeugdprogramma (AVRO). 16.16 De holle bolle boom (AVRO). 17.00 Stuif TROS: 7.00 Nieuws. 7.02 (S) Ont- bijt-soos (7.30 nieuws. 7.41 Akt. 8.30 Nieuws. 8.36 Gymn. voor de huisvr.). (TELEAC). 18.45 Informatie voor Ma- 19.05 RakkerJ eugd f i 1 m (VARA). 20.00 Etablissement: muzikaal amusements programma (VARA). 21.10 50 Jaar 9.00 (S) Wegwezen 9.30 (S) Tien- om. 10.00 (S) Aktua Sport. 10.30 Nws). 11.00 (S) Hartje Amsterdam. Over heidsvoorlichting: 12.16 Werk en Wel zijn. TROS. 12.26 Med. voor land- en VARA (VARA). 21.35 Journaal (NOS). 21.50 Etablissement II (VARA). 22.40 Golda Meir. interview (VARA) 23.20 Simon Carmiggelt leest voor uit eigen tverk (VARA). 23.20 Journaal (NOS). tuinbouw. 12.30 Nws 12.41 Akt. 13.00 (S) Troes-country. 14.00 (S) Steiger B. 15.30 Nieuws. 15.33 (S) Luister uit_ en thuis. 17.30 Nws. 17.32 23.35 Jumping Amsterdam, concours hipplque (NOS) Nederland II VARA: 7.00 Nieuws. 7.11 Ochtend- gymn. 7.20 iS) ZO voor alle kinderen die op zijn. 8.00 Nieuws. 8.11 Dingen van de dag. 8.23 (S) ZO gaat verder voor ledereen met om 9.35 Waterstanden. 10 30 (S) ZI muziek en inf. show met om 11.00 Nieuws 13.00 Nieuws. 13.11 (S) In de Rooie Haan met om 13.30 Rede van minister-president Den Uyl t.g.v. het 50-jarig bestaan van de VARA. NOS: 15.00 (S) NOS-Jazz 15.30 Gamma van Alpha en Beta. 16.00 Nieuws 16 03 (S) Het Zwarte Schaap. 17.00 (S) Har monie en fanfare In Ned. en Europa. 17.30 (S) Kwart uur amateur. 17 45 18.45 Brigadier Dog (NOS). 18.55 Journaal (NOS). 19 05 Wlckie de V:- king (KRO). 19.30 Afrikaans Dagboek (KRO). 19.50 t Zand 33 iKRO). 20.00 Journaal (NOS) 20 25 BIJ ons in.... Twente (KRO) 21.30 GunsmokeKRO) -22.20 Studio Sport Extra (NOS). 22.40 Brandpunt (KRO). 23 20 De. muziek veren. St Caecilia uit Raalte (KRO) 23.25 Joumaal^iNOSK 23 30 Lied van ADVERTENTIE slechtelenden. 17.5 dmut. HBHPH 12.03 (S) Drie tussen (S) Schrijf es n k De Sportshow. DUITSE TV 3 (S) Tot uw bij de koffie. t middag. 14.03 Ruim te vrij wanneer u ongestoord met relaties of klein gezelschap wilt lunchen of dineren. Denk dan eens aan de bovenzaal van Oudt Leyden! (max. 26 personen) 8.00 Sportoverzicht. 1 e. 18 55 N Algebra Steensir.i.n 4')/51 i a parkeerterrein. Laden Tclelbon071-133144 - Zondags gesloten 21.15- AVRONed. II) AMSTERDAM LEIDEN Het bestuur van de Stichting Amster dams Fonds voor de Kunst heeft de Multatuliprijs 1975 groot 7.000 gul den toegekend aan de Leidse au teur Martin Hart voor zijn verhalen bundel "Het vrome volk". De ad viescommissie bestond uit de heren A. van den Berg. J. Donkers en W. A. M. de Moor. De commissie typeert het werk van Martin Hart als "het beste proza werk van het jaa'r 1974". Deze jonge auteur, aldus de commissie, combi neert in zijn bekroond werk de bes te tradities van het schrijverschap met een boeiende, hedendaagse kijk op het bestaan van de mensen die hij in zijn verhalen beschrijft- Vol gens de. commissie maakt hij als ver teller een ontspannen indruk en laat zich hier en daar zien als een humo ristisch auteur in de zin waarin EJs- schot en Carmiggelt dit zijn. "Toont Hart zich in de romans al begaafd als schrijver' van dialogen, wat hij in zijn verhalen laat zien op dit gebied vinden wij van een bijzondere kwali teit", aldus de adviescommissie. De Busken Huetprijs 1975 groot 7000 gulden is door het fonds toe gekend aan Johan Goudsblom voor zijn boek "Balans van de sociolo gie". De adviescommissie bestond in dit geval uit de heren T. van Deel, J. Fontijn en J. van Heerden. De commissie spreekt van een erg geslaagd boek. "Het bijzondere er aan is niet zozeer dat het tussen li teratuur en wetenschap inligt maar dat het boek het beste uit beide ge bieden in zich verenigt. Literair ge zien blijkt het uit een voortreffelijke heldere stijl en de persoonlijke in zet van de schrijver. Wetenschappe lijk gezien valt het boek in de eer ste plaats op door het streven van de auteur naar volledigheid en objec tiviteit". De jury waardeert het dat Johan Goudsblom een taal gebruikt die niet ontsierd wordt door jargon". De afwezigheid van vaktaal leidt echter geenszins tot oppervlakkig heid of ordinaire popularisatie", al dus de i LEIDEN/VOORSCHOTEN „Litteris heeft een tijdlang op een kruispunt van verschillende wegen stilgestaan. Het is nu bezig de weg in te slaan, die moet leiden naar vernieuwing en verjonging: Een weg van de vrijheid ooa, want te lang eigenlijk werd de repertoirekeuze van onze toneelvereniging door het donateur schap bepaald. We willen van nu af aan toneel spelen om het toneel en niet om de donateurs". Dit zegt Bram Harteveld, een enthousiaste vijftiger, die al meer dan twintig jaar lid is van de koninklijke toneelvereniging „Litteris Sa crum" en er nu de functie van voorzitter vervult. Hoewel deze trouioe Litteris-speler al enkele jaren in Voorschoten, in het riant gelegèn wijkje dat De Hooghkamer heet, woont, voelt hij zich nog voor de volle honderd procent Leidenaar. Vooral het Leidse amateurtoneel ligt hem na aan het hart. Bram Harteveld komt er rond voor uit „altijd al beioondering te hebben gehad voor de crea tiviteit van een concurrerende vereniging als Imperium". Hij kijkt met verlangen uit naar de heropening van het Leidse schouwburgje, maar dan wel in de hoop dat het geen volledige terugkeer naar het traditionele lijsttoneel zal betekenen. En hij bestrijdt met vuur de bewering dat „Litt.eris" een elitair gezelschap is, „hoewel onze vereni ging aan het stempel elite ten onder zal gaan wanneer er. vanuit de groep geen initiatieven geboren zullen worden". Door Pieter C. Rosier overgenomen. We behaalden er de eerste prijs mee votfr de beste opvoe ring van een toneelstuk van een le vend Nederlandse schrijver". Bram Harteveld mag dan de voor zitter van een zich verjongende amateurtoneelvereniging" zijn, het doet geen afbreuk aan het feit dat "Litteris" de "eerbiedwaardige" leef tijd van honderdibwintig jaar bijna heeft bereikt. "Litteris Sacrum" (Aan de lette ren gewijd) werd namelijk in 1856 opgericht als een vereniging tot be vordering der uiterlijke welspre kendheid. Het .was een gezelschap van en voor "ondermeesters", dat aanvankelijk geen openbare uitvoe ringen verzorgde, maar na enkele Jaren op sommige oefetaavohden pu bliek toeliet. Een hoogtepunt in de oude geschiedenis van "Litteris" was het behalen van de eerste prijs bij een nationale toneelwedstrijd in Haarlem in 1912. Het gouden jubi leum werd in 1906 herdacht met 'n opvoering van "Verleden" van Ina Boudier-Bakker en de viering van het vijfenzeventig jarig bestaan (in januari 1931) vond haar hoogte punt in de mededeling dat aan de vereniging het predikaat koninklijk was toegekend. Het was de bekro ning van de "trouw van drie ge slachten aan de beginselen die de oprichters zich ten doel hadden ge steld"- Aan die beginselen tilt Bram Har teveld overigens nog zwaar, want "we willen nog steeds verantwoord toneel brengen zonder een teveel aan compromissen". Bram Harteveld ver duidelijkend: "We brengen liever een keer geen stuk uit dan een stuk dat niet aan bepaalde artistieke maat staven voldoet". Aan de geschiede nis van "Litteris" is onverbrekelijk de naam van wïjlen Bas Hageman verbonden, die gedurende zeer vele jaren verenigingsvoorzitter is ge weest en in de kring van oudere Lit- teris-leden een schoolvoorbeeld van verantwoordelijk werken wordt ge noemd. Bram Harteveld spreekt van "een man met een ijzeren wil, die enorm veel goodwill voor Litteris heeft gekweekt". "Charmant-egoïs- tisch was 'ie en met die eigenschap zag bij kans de vereniging op poten te houden". Daarna was het Bob Hageman die als voorzitter en ook als regisseur zeer veel werk voor "Litteris" heeft verzet tot zijn drukke baan hem noop te de leiding aan een ander over te dragen. Van zijn grote kwaliteiten als amateur toneelspeler en regis seur kan "Litteris" eohter nog steeds profiteren. Pratend over het "Lit teris" van toen probeert Bram Har teveld duidelijk te maken, dat met de opvoering van Dimitri Frenkel Franks "Blaffen tegen de maan" (onder regie van Jan Bartelsman) in 1964 de doorbraak naar een nieu we generatie in feite al is begonnen. "Dat was niet zo heel lang nadat Bob Hageman het voorzitterschap van Litteris van zijn vader had ADVERTENTIE „ANDORRA" En nog voor de komende zomer, precies vijf jaar nadat "Litteris" met een Amerikaanse komedie ("Met blote voeten in het park") het Landjuweel won. zal de Leidse koninklijke toneelvereniging haar jongst verworven titel moeten gaan verdedigen. Zij neemt aan deze ont moeting van amateurtoneelspelers, georganiseerd door het Nederlands Centrum voor Amateurtoneel, deel met een stuk van een geheel ander kaliber, namelijk het uit 1961 date rende "Andorra" van de Zwitserse schrijver Max Frisoh. Wa.arom? Bram Harteveld (die het spel zal re gisseren) "De keuze is op Andorra gevallen omdat, gezien de grote be zetting, alle Litteris-spelers er aan deel kunnen nemen en omdat het een uitermate boeiend leerstuk is voor gisteren, vandaag en morgen. Voor alle generaties zo men wil. In het stuk, dat zich afspeelt in een gefingeerde staat, wordt een gemeenschap aan de kaak gesteld. Een gemeenschap, die prat gaat op haar deugden, maar tegelijkertijd vooroordelen oproept om zichzelf vei lig te voelen. Slachtoffer van die gemeenschap is een jongen, een vermeende Jood, die zozeer op zijn Jood-zijn wordt geduid, dat hij op het laatst zich niet anders dan een Jood kan voelen. In werkelijkheid echter is deze jongen een onecht kind, door zijn vader verwekt bij een fascistische vrouw. De vader is hei lig van plan om ééns de waarheid over zijn zoon tegen zijn medebur gers te zegggen, maar de leugen vreet tenslotte ook hem op. Het is een uitermate knap, in directe taal, geschreven stuk. een felle aanklacht tegen ideologisch totalitarisme en maatschappelijke ve'rstardheid. Je zou in dit stuk bijv. kunnen plaat sen de getuigenissen die afgelegd zyn in het proces-Eichmaim, waar bij iedreen die rekenschap van zijn daden in de oorlog moest afleggen al tijd de woorden ik ben onschuldig in de mond nam. Je zou je bif het zien van het stuk ook af kunnen vragen wat er met een land als Zwitserland, dat moddel gestaan zou kunnen hebben voor Andorra, als de fascisten (lees: de Duitsers) er een inval l\adden ge pleegd. Je zou ook nog kunnen den ken aan de Berlijnse muur, waar van wordt beweerd dat die is opge trokken ter zelfbescherming. Kortom, een stuk met tal van symbolische elementen waarvan de personages modellen van karakters zijn. Het is geen afgebouwd toneelstuk, waarin een reinigingsgedachte is ingeweven. Integendeel het blijft in dit geval volkomen open met als voornaamste strekking: laten we toch' oppassen want zo zijn we allemaal... Het lijkt me erg goed om een jong publiek te laten zien wat er kan gebeuren als men zich afzet tegen medeburgers. In de regie zal m.i. tot uiting moeten komen dat je markante mensen op derschat. De overrompeling die er van uit moet gaan, het is een kunst apart. En met een gevarieerd reper toire bereik je ook een gevarieerd publiek. Het is dus echt niet zo, dat we het vergrijzende deel van oas publiek van nu af aan in de kou la ten staan". COMMISSIE Wie bepaalt de keuze van de stuk ken bij "Litteris"? Bram Hartveltd: "Dat deed tot nog toe de regisseur, zoals ik ook met het stuk van Max Frisch op de prop pen ben gekomen. Maar we hebben nu een leescommissie ingesteld, die de repertoirekeuze meer vanuit de vereniging wil laten komen. He1 is de bedoeling, dat deze commissie op een gegeven ogenblik met een aantal suggesties bij het bestuur komt. Het is een soort spreiding van macht, ieder lid moet aan de vere niging optimaal deel kunnen nemen. De ballotage blijft wel gehandhaafd, omdat je als vereniging nu eenmaal moet kunnen bepalen wie wel en wie niet tot de vaste kern wordt toegelaten. Men wordt overigens ge balloteerd op zijn inbreng. Een ad- spirant-lid d'ie bij herhaling weigeit om te souffleren of als inspiciënt achter de schermen te werken moet daaruit gewoon zelf de consequenties trekken. We hebben nu een fijne ploeg van een kleine twintig man en het valt echt te hopen dat er voor taan vanuit die groep initiatieven ge boren zullen worden. Er is" in elk ge val bij Litteris een groeiproces op gang gekomen. Het gaat misschien wat langzaam, maar de weg van de evolutie kan heilzamer zijn dan die van de revolutie". het toneel zet en geen karikaturen. Er zit in het stuk ook een geweldige contrastwerking, de bedrijven con trasteren n.l. heel fel met de ge tuigenissen die afgelegd worden na elk bedrijf. Het stuk heeft alles in zich om een breed publiek aan te spreken. We willen er bij Litteris daarom hard voor knokken om er een verantwoorde voorstelling van te ma ken. Je kan nu wel zeggen* dat de naam van Litteris alleen al een ga rantie is voor kwaliteit, maar zodra je dat zegt ligt het elitaire op de loer. En dat is nu net wat we niet willen'. WORKSHOP Hoe stelt Bram Harteveld zich de toekomst van "Litteris" voor. "Ik wil op mijn manier nieuw leven in de vereniging blazen door wat meer met de jeugd te gaan doen. De ge meente heeft deze vernieuwingsplan nen inmiddels gehonoreerd door ons een repetitielokaal aan de Pieters kerkgracht ter beschikking te stel len, waar we twee keer in de week gebrüik van kunnen maken. Dins dagavond houden we er onze work shop en vrijdagavond onze repeti ties. Er is vooral de laatste tijd wat meer toeloop van jongeren en aan ons ohderen is nu de opgave om dat verder in te vullen. De work shop, diie door Bob Hageman. Kees Schutte en mijzelf wordt geleid, is vooral bedoeld om tot meer zelfont plooiing te komen. We proberen er met z'n allen terug te keren naar het elementaire toneel. Het gaat per slot van rekening om de totale beleving van een situatie. De work shop leert ook hoe te improviseren, hoe te bewegen. Belangrijk is ook de ademhalingstechniek, waaraan veel aandacht wordt besteed. Uit de workshop moet trouwens het spe lersmateriaal vaai morgen voortko men. Er zijn jongeren, die zich aanmelden met de bedoeling om meteen te gaan spelen, om gezien en gehoord te worden, om te schitte ren ook wel. En dat mag je ze niet kwalijk nemen, want ijdelheid is 'n normale menselijke eigenschap. Maar wil je tot een werkelijke pres tatie komen dan moet je jezelf eerst tot nul terug kunnen brengen. En dat leert nu juist de workshop". Tot de vernieuwing van "Litteris" behoort verder de afschaffing van het donateurschap. "Bram Harte veld daarover: "Niet ontkend kan worden dat onze donateurs steeds meer begonnen te vergrijzen. Zij waren het die graag lach-of-ik- schiet-stukken wilden blijven zien en die de weg naar het moderne to neel voor ons blokkeerden. Voor de inkomsten waren we steeds opnieuw verplicht om aan de wensen van de donateurs tegemoet te komen en lichte comedies op het repertoire te nemen. Nu echter worden via K. ^n O. de tekorten geheel gedekt door de gemeente. Eén gezonde ontwikkeling, want we willen toneel spelen om het toneel en niet in de eerste plaats om de donateurs". Er komt nu dus een duidelijke ac centverschuiving naar het moderne toneel? Bram Harteveld: "Ja, maar ik wil daarbij het klassieke blijspel toch net helemaal uitsluiten. Je moe* als amateurtoneelvereniging geloof ik alle kanten uit kunnen gaan. Het spelen van pen comedie wordt trouwens nog wel eens te veel on- Litteris-voorzitter Bram Hartveld: vanuit de groep

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1975 | | pagina 5