r
TRIJEEL
Sternheim-avond met wijn en kaas
~vc
VRIJDAG 31 OKTOBER
PAGINA 31
Vandaag zijn de boeken
„Twee vrouwen" van Harry
Mulisch (warm aanbevolen
en „Jacht op de i7iktvis" van
Jan Hein Donner in Den
Haag ten doop gehouden. De
boeken hebben dit met elkaar
gemeendat Donner schrijft
over Mulisch, evenals Mulisch,
zij 't dit keer in 't verborge
ne. Het duurt negen bladzij
den voordat we in Twee vrou
wen" in de gaten hebben dat
de ïk-figuur geen man maar
een vrouw is. Als er een man
begint met de zin: „Er zijn
mij een paar dingen overko
men - niet alleen de dood van
mijn moeder", dan ben je
automatisch geneigd aan Har
ry Mulisch te denken. Waar
om? Omdat zijn naam als
schrijver staat vermeld. Om
dat je als Mulisch-lezer weet
dat hij vaak over zijn eigen
leven schrijft, inclusief zijn
moeder. En in mijn geval mis
schien ook omdat iic automa
tisch aan hem en zijn huis op
de Leidse Kade in Amsterdam
moet denken. Als hij schrijft:
„In het portiek deed ik nu de
voordeur aan de buitenkant op
het nachtslot. Ik dacht: als
er een klein beestje in het
slot zit, een jong miertje, ge
vlucht voor de bui, dan is het
nu door het mechaniek ver
morzeld". dan zie ik onherroe
pelijk zijn eigen portiek voor
me, en hem met die sleutel in
zijn hand. Dat is een merk
waardig nadeel als je een
schrijver kent: je volgt aldoor
verkeerde sporen en moet je
zelf, met wat we op de lagere
school de "Spaanse pas" noem
den, voortdurend redresseren
om weer in de pas te komen
met de bedoelingen van de
schrijver.
Maar zo goed ken ik Harry
Mulisch nu ook weer niet, dat
Jan Hein Donner niet meteen
verrassing ko7i komen. Ik ci
teer: „Ik kende Mulisch al en
kele maanden, toen ik op een
dag 'smorgens bij hem langs
kwam om hem op te halen
voor het een of ander. Hij lag
nog op bed. kleedde zich snel
aan, maar verzocht mij nog
een moment te wachten, want
hij moest „het eerst nog in
vullen". Naast zijn bed hing
een vel papier, met daarop
een aantal lijnen en vlekken,
kris-kras dooreen. Dat was
een plattegrond, zei hii. Want
een keer per maand droomde
hij van een stad waarin hij
geheel thuis was maar die hij
niet kende. Soms herkende hij
een straat, een gebouw, een
plein van vroegéh, uit een vo
rige droom, want het was al
tijd dezelfde st«d. Hij begon
een plattegrond van die stad
te maken, dat klopte eigenlijk
nooit, maar vannacht had hij
gezien dat het hoge gebouw
recht tegenover de zijstraat
\ng. Hij vulde dat vervolgens
Donner vertelt dan dat Mu
lisch de stad „onbeschrijfe
lijk" noemt, maar een paar
jaar tevoren toevallig wel ont
dekt had hoe de stad heette.
„Op weg naar Roemenië, in
het vliegtuig boven Hongarije,
iverd de naam omgeroepen
van de plaats waar zij zich op
dat moment boven bevonden.
Hij had zich toen ineens her
innerd dat dit de naam van
de stad was. aangezien hij die
naam zelf niet wil noemen -
„maar die verzwijg ik nog" -
vind ik dat ik die hier ook
niet kan gaan staan uitbrul
len).
Tot zover Donner over Mu
lisch' droomstad. Het moet
een redelijk grote stad zijn,
als hij genoemd werd door de
piloot. Boedapest komt niet in
aanmerking, die naam kende
Mulisch goed genoeg. In volg
orde komen daarna de Hon
gaarse steden Miskolc. Debre
cen en verder Pecs, Szeged en
Gyoer. Vloog Mulisch' vliegtuig
via Wenen, dan zou het Szeged
kunnen zijn, maar ik gok toch
op Debrecen.
Fluks even Harry Mulisch
opgebeld en hem de keus ge
laten tussen Debrecen en Sze
ged. Maar Harry zei dat Don
ner intuïtief altijd wel goed
zat, maar dat zijn informatie
feitelijk zelden juist ivas, zo
als ook in dit geval. De naam
was hem in een van zijn dro
men geopenbaard, en die bleek
toen toe te behoren aan een
Hongaars stadje. Een klein
stadje overigens, met een kor
te naam. Pecs of Gyoer dus,
zei ik. Ik bracht hem nu in
een moeilijk parket, ant
woordde Mulisch, hij ivilde de
naam nog even voor zich
houden. Gyoer dus. Of Pees.
NICO SCHEEPMAKER
Een avondje theater met twee
"avondvullende" voorstellingen en
een glaasje wijn met kaas, daar
tussen: het is theater op zichzelf.
De Toneelraad Rotterdam heeft
het aardige initiatief genomen om
op deze manier de Duitse toneel-
fir'jver Carl Sternheim weer aan
de vergetelheid te ontrukken. Het ge-
zef'ciap do.-t dat morgenavond in
het Rijnlands Lyceum in Oegstgeest.
De aristocraat Sternheim tekent
in een drietal toneelstukken (waar
van nu de eerste twee worden ge
toond) oorsprong, bloei en onder
gang van het groot-kapitalisme in
de lotgevallen van de familie Maske.
Hij verschuift zijn techniek daarbij
van de zedencomedie "De Broek"
haar het expressionistische stuk "De
pnob", die eindigt met dezelfde hel-
6e lach waarmee later Ionesco zijn
''Wat een geweldige rotzooi!" zou be
sluiten.
Mevrouw Maske bevindt zich tus
sen de toeschouwers als de keizer 'n
rondrit maakt: de machtige tot,
dichtbij is genaderd knapt een
pandje en zakt haar onderbroek af.
Meneer Maske, kleine ambtenaar, is
in zijn diepste wezen geschokt, de
gemeenschap doet preuts maar de
erotische gefrustreerde buurvrouw
wil details weten en twee heren ko
men op het gerucht van lichtzin
nigheid kamers huren. Sternheim
tekent als tijdgenoot van dat kei-
zertijdperk (hij leefde van 1878 tot
1944: het stuk dateert van rond
1911) zijn medeburgers onbarmhar
tig (hij kwam er door in moeilijk
heden en verhuisde voor goed naar
Brussel). De kleine ambtenaar, zijn
slaafse vrouw, de brallende branie,
de schijnheilige preutsheid, de ar
beider die zich voegt en het klein
burgerlijke klimaat van het Duits
land van rond 1900.
Of die elementen er in deze voor
stelling volledig uitkomen? Regis
seur Roger Simon wilde wel, maar
het toneeltalent waarover hij be
schikte was althans bij de première
in Rotterdam, niet helemaal toerei
kend. Draaipunt van het verhaal is
meneer Maske: hij wordt in de
tekst aangeduid als "de reus", het
stuk is door Max Reinhardt ook on
der die titel opgevoerd, en die kant
van Maske schijnt bij John Leddy
niet helemaal duidelijk te worden.
Hij maakt een brallende kleinbur
ger, in wie geen aanzetten van "bur
gerlijke grootheid" te vinden zou
den zijn.
Een heel goede arbeider overigens
van Michiel Kerbosch en aardige
rollen van Trudy Labij (die zich in
een recent interview in deze krant
niet bijster enthousiast over deze
produktie heeft uitgelaten) en Bru-
ni Heinke. In "De snob" maakt de
zoon van de Maske's carrière in dp
wereld van het groot kapitaal op de
gebruikelijke (in de literatuur!) ma
nier: conforms tie, likken, loochenen
p»
Inkele Cohen in 'De Snob'.
manipuleren. Hij zal er hoogte
punt van een Duitse carrière 'n
adellijke echtgenote aan over hou
den, die hem vereert.
Roger Simon heeft dit thema een
wat revue-achtig karakter meege
geven. Hij kon dat realiseren door '1,
talent van Frederlk de Groot, die de
wat gezwollen tekst een letterlijk
dansende begeleiding geeft. Bram
van der Vlugt vertegenwoordigt dp
Duitse aristocratie overtuigend, en
hun duetten zijn volgens toneelre
censent Jaap Joppe bijzonder boei
end. Bruni Heinke komt hier op
dreef als minnares, en gedrieeën ge-
ven zij het stuk, in een sober maar
pompeus decor van John Hallé bo
dy en substantie. Verder het oude
echtpaar Maske, John Leddy en
Trudy Labij, en Ineke Cohen.
En zo kan het dan toch nog een
bevredigende avond worden.
Tentoonstellingen
Gemeentearchief Boisotkade 2a, ten
toonstelling "Stadspoorten en toe
gangswegen' c/m 31 okt Openings
tijden ma t/m vr 9-12 uur vm en
Fan 2-6 uur nam. zat. van 9-12 uur
Fm., do ook 's avonds van 7.30-9.30
De Lakenüal: Expositie 'Levenslang
Galerie v d. Vlist. Botermarkt 3, Ex-
tositie Maud Mullermassis wand-
Kindermatinee:
festi
2.00
11.30'
festival"
:n 4.ii> uur.
.voorstelling:
"Woody Woodpeckei
tot 14.45 uur
16 tot 18.30 uur
Clne» dag van 1'
van 19 tot 19.30
Tentoonstelling wandkle-
ns de Groot; foto's van
monumenten. Van 25 okt.
v. Openingstijden van de
of na afspraak tel. 01751-
1) Werk van de beeldhi
Indnessen dagelijks van
LAK-foyer Lei
9—17
£11. e:
Willem Overtc
REX "Een goed ontwikkeld hoertje"
dag. 7.00 en 9.15 uur. 18 jaar.
Kindermatince: "50 jaar Walt Disney
films", za. en woe. 2.30 uur. AL.
Nachtvoorstelling- "Girls are for lo
ving". vr en za. 11.30 uur. 18 Jaar.
Ongevallendienst
ziekenhuizen Leiden
Ongevallendienst elke dag Acade-
rlka <1*01 26 april 1976»
'^el ^50220. Ans^v d Helde-
tegels en mozaïeken
rskerkgraebt 9.
an Jan van Dijk
m 15 november.
Bezoekuren Ziekenhuizen
Diaconessen bula: Mioaagbezoekuu
i 45—14.3
vond bes
„eidse bioscopen
LUXOR''Fear over the city", dag.
zondag 14.00—16 <K)
14 Jaar nebben geeD toegang op de
kinderafdeling
öt ElisabetD-zleKennul® kiasseafde-
igen Vol ww
00 uur van
tot 19.3
ran 11.15
„en It
19 30 uur; Kind*
18.30
eebtgen
- 30 uus
18.30
Kraamafdellng:
uur en van 18.30
4.30 uur: "e zondags 1112 uur en
416 uur: eerste klasse: de eehele
tae
Annakllnlek:
Klasse afdeling van 13.00-14.30 uur
van 18.30 tot 20.00 uur-
klasse bezoekuur van 13.00
rs> van 18.30—19.30 uur
ACADEMISCH ZIEKENHUIS
alle patiënten (behalve klmlc-
ifdellng gelden de
volgende bezoekuren (alleen voor
Maandag t/m vrijdag:
—1845 uur
indag:
4 45—15.00 UUT
Bezoek aan ernstige patiënten
Wanneer voor ernstige patiënten door.
lopend bezoek wordt toegestaan, kan
de hoofdverpleegkundige hiervoor spe
ciale kaarten verstrekken
Bezoektijden kinderafdeling:
Elke dag:
14.15—16 00 uur
18 30—19 00 uur
Alphen aan den Rijn
RIJ noord: le en 2e klas 1111.30
13.30—14.16 en 18.30—19.30 u; 3e klas
13.30—14.15 en 18 35—19.30 u Kraam
afdellng 13.3014.16 uur alleeD voor
echtgenoten 1920 u.; Kinderafdeling
15—o'530 u alleen voor ouders 18
Geluidshinder Schiphol
geluidshinder
18 30 t
16 tui
16 i
9 30
vllegvt
bil het D.fc
Schiphol (020175000)
Schiphol
•n gemeld
Geluids-
teums
31 oktober 1975
Honderd jaar geleden
In November 1871 overleed
te Groningen, ten huize van
haar zwager, een hoogleeraar
mej. A.J.C.G.. De overledene
had een aantal effecten, maar
in hare nalatenschap was
geen spoor van die papieren te
vinden. Er bleef geen ander
vermoeden over dan dat de ef
fecten moesten zijn ontvreemd.
Een en andermaal liep het ge
rucht, dat ze teruggevonden
waren en dat de dieven waren
ontdekt, doch deze geruchten
bleken ongegrond. Aan den per
persoon, die aanwijzing kon
doen van de vermiste papieren,
waarvan gelukkig de nommers
bekend waren, werd eene be
looning beloofd van f 200. Ein
delijk is dezer dagen de verlo
ren schat onverwacht te voor
schijn gekomen. De hooglee
raar had onlangs aan den heer
E.L. Dussel, timmerman, een
secretaire verkocht, die door
dezen, met de zorgvuldigheid
aan de mannen van zijn vak
eigen, iverd onderzocht. En bij
dat onderzoek kwamen de ef
fecten voor den dag, die nage
noeg vier jaren in eene gehei
me lade ivaren verborgen ge
weest. De heer Dussel heeft
de stukken tot eene waar
de van meer dan f 20.000
aan de erfgenamen ter hand
Vijftig jaar geleden:
In een der voorsteden van
Glasgow is een stoomtram uit
de rails geloopen in een dicht
bevolkte arbeiderswijk. De lo
comotief beschadigde de bui
tenmuren van eenige woningen
en drong toen een barbiers
winkel binnen, waar op dat
ogenblik een blinde man ge
schoren Werd. De blinde man
ontsnapte op wonderbaar
lijke ivijze aan den dood,
maar de barbier iverd ernstig
gwond, evenals twee zijner
klanten. Voorts iverden vier
personen zivaar gewond door
dat zij tegen muren loerden
geklemd.
De Engelsche vakvereeni-
ging van spoorwegarbeiders
wil de arbeiders dwingen lid te
worden. De Londensche spoor
wegmannen hebben deze week
een circulaire ontvangen vol
gens welke de volgende week
op alle lijnen en onder alle
rangen dor een commissie van
de National Union of Railway-
men een inspectie zal worden
gehouden om na te gaan wie
wel en wie niet lid is van deze
vakvereeniging. Wie geen lid
is moet plaats maken "voor
beteren
PANDA EN DE HULPVAART
"Jij machtig luchtgeest!" riep Bobo bewonderend uit. toen
Panda het luchtschip naar de bergtop koerste. "Heel knap."
"Ja, ja," zei Panda. "Weet jij ook wie dat eigenlijk is?"
ker achter zich neer hoorde komen.
"Aha!" riep hij verheugd. "Mijn bezweer-dans heeft geholpen
Daar komt mijn dokters-bul!"
"Datte toverdokter B'walla," verklaarde Bobo verbaasd.
"Hoe kan hij op twee plaatsen tegelijk? Hij groot tovernaar!'
"Dat heeft niets met toveren te maken," zei Panda. "Als dit
B'walla is, dan is die ander, met dat masker voor, een be
drieger!"
GEVULDE LAMSBOUT
Vraag uw slager het
been uit een kleine lams
bout te halen, zodat u
het vlees kunt vullen en
daarna kunt dichtbinden
tot een rollade. Snijd 200
g. braadworst of saucijs
jes open en vermeng het
worstvlees met 12 fijnge
hakte troene olijven. 1
ectl. sherry, 1 eetl. fijn
gehakte peterselie en 1
lagiijn gesnipperd teen-
Schop" het worstvlees
rp de lap vlees en zorg
dat de vul'mg aan alle
kanten minstens 2 vin
gerdiktes van de rand
vandaan blijft. Rol het
vlees op en bind er een
stevige draad omheen.
Bestrooi het vlees met
versgemalen peper en
weinig zout en braad het
in boter aan alle kanten
goudbruin.
Bestrijk het vlees na 10
min. braden met niet
meer dan een afgestreken
eetlepel tomatenketchup
en strooi er oregano of
tijm over. Laat het vlees
zo zachtjes verder hra-
den en voeg nu en dan
een klein scheutje wai'm
water aan de braadboter
Z.O(J Ik toöq welN
DOkTEtZ tAJOPPBAi? J
TUU(ZL<*flc lAJEC-/
PAFACE POÜFEA)
"Z<7AOU (PELC/K.
//V P£ HOP>&
Generaal
De
bom
virtuoos
Copyright:
Oberon/Haarlem.
naar: Peter de Smet
Gras
mobiel
Heel de boel kapot Ij
En daar moeten wij
blij' mee zijn
Fraai
(KLEINE VAART)
Gibraltar,
r 29 te Rotterdam,
30 Flamborohead
Dutch Gl<
nr Grangemouth,
Dutch Spirit 30 te Rotterdam.
Empire 30 160 w Algiers nr Figueira
da Foz,
Maasborg 29 vn Amsterdam nr Delf-
Meres 30 120 w Algiers nr Las Pamas.
(GROTE VAART)
Aalsum 30 vn Bandar Shapour nr
Ras Tanura.
Acila 29 135 zw Callao nr Valparaiso,
Ameland 30 te Kingston
Amsersfoort 30 te Genu
Archimedes '2 360 za
- Philadelphia.
Calamares 30 Rivier Shet al Arab,
Chevron Arnhem 30 te Pembroke.
Chevron Madrid 30 te Freeport.
Chevron Nagasaki 29 100 nnw
Coppename 29 vn Tela nr Cortes.
Crania 30 vn Curacao nr Punta Car-
don,
Dallla 30 te Arzew verw.
Esso Europoort 29 250 z Las Palmas
Khasiella 30 te Stanlow.
Leersum 29 60 o Messina nr Venetie,
Lelderkerk 29 te Antwerpen.
Lion of Ehtiopia p 29 Malta nr Lon-
Nedlloyd Delft 30 te Balboa.
Nedlloyd Kingston 20 480 zw St. Hele
na nr Kaapstad.
Nedlloyd Kyoto 29 85 z Luderitzbaai
nr Douala,
Nedlloyd Niger 2 te Abidjan.
Pericles 30 te Willemstad,
Phllippa 29 67 o Gibraltar nr Ham-
l 28 vn Hong Kong
Straat Hong Kong 29 270 no Singa
pore nr Hong Kong.
Straat Honshu 29 300 z Saigon nr
Hong Kong.
Straat Lemaire ,27 vn Mogadiscio nr
Dar es Salaam.
Straat Singapore 30 te Melbourne
Straat Tauranga 29 500 zzw Lagos nr
Talamanca 29 i
- Kaapstad.
V»
p Perzische Golf,
Mozombi1ue Slmonskerk 29 vn Tanga nr Mom-
basa,
Slledrecht 29 290 zzw Walvisbaai nr
Portovesme.
idor nr Socrates 30 te Boulogne,
Spaarnekerk 29 365 zzo Monrovia nr
Telana p 29 Dungeness nr Mldc
borough.
Toltec 29 vn Genua nr Benghazi.
