Nobelprijs voor eenzame
dichter Eugenio Montale
'Alles over liefde': fijnzinnig en geestig
Nel Oosthout leverde
prestatie van formaat
toegeficht
...en gisw 1
C/RADIO l/ggogrammai
Conservatief compromis'
TVmorgëïï]
VRIJDAG 24 OKTOBER
CR
PAGINA 5 s
Na de herontdekking van een
aantal grotere werken van Arthur
Schnitzler met voor een deel im
posante voorstellingen lagen zijn
korte schetsen nog als onontdekte
juwelen voor het oprapen. Maar
men begint niet graag aan een
akters omdat ze nog meer van de
regisseur en de uitvoerenden vra
gen en anderzijds omdat het pu
bliek er minder interesse voor
heeft.
En toch zijn vaak de fraaiste
voorbeelden van de toneelliteratuur
juist daar te vinden. Paul Steenber
gen heeft terecht die bezwaren
weggewuifd door een vijftal eenak
ters in een programma ..Alles over
liefde" samen te brengen, verbonden
door wat aforismen, en daar een
lichtvoetige, speelse voorstelling van
te maken, die niettemin de
fijngepenseelde psychologie van de
Weense meester geen onrecht deed.
Wat bij de premiere gisteravond in
Haarlem van „Alles over liefde" in
een vrije produktie frappeerde was
de trefzekerheid en bondigheid,
waarmee Schnitzler in staat was de
tussen 1894 en 1915 ontstane
situatie te karakteriseren. Liefde
lijkt eenvoudig zoals Herman
Portuin het formuleerde: „Liefde op
het eerste gezicht, haat komt op het
tweede, als het derde zichtbaar
wordt zijn wij moegestreden".
Maar in feite zijn de variaties
eindeloos zoals Schnitzler bewijst.
Hét wordt bij hem een steeds
wisselend steekspel, waarbij hij zijn
grote kracht vindt in zijn even
grote inzicht in de mannen als
de vrouwenpsyche, die hij dan ook
effectief kon laten botsen. Hoewel
zijn schetsen een duidelijke scepsis
en cynisme over de spartelende
li'efdesbedTijvers als ondertoon ople
veren, heeft de tijd Schnitzler toch
ook als een romantische idealist
onthuld. Dat leert men in de wijze
waarop hij zich onverhuld tegen de
valse schijn afzet.
In de regie van Paul Steenbergen en
Johan de Meester welke voor een
lichte toon had gekozen, die zich in
de elegante kostuums van Hans
Noordhoek Hegt en in de feestelijke
heldere kleuren van De Meesters
dekor heeft voortgezet, was het ook
de klare vertaling van Bert Voeten,
die van deze voorstelling een
gedegen, aantrekkelijk stuk werk
maakt.
Het was vooral de ster van Paul
Steenbergen, die in alle verscheiden
heid kon schitteren: van de zich in
leugens uitputtende acteur tot de in
zijn liefdeseer geraakte professor toe
in respectievelijk „De grote scene" en
„De liefdesgezellin".
Maar ook Myra Ward kon haar
verscheidenheid aantonen: als ro
manschrijfster, die Dolf de Vries als
collega nog juist weet af te troeven
en als levenswijze actrice, die heel
wat moet verduren. Agaath Me uien-
broek wist enkele malen een warm
temperament te laten gelden en van
Jaap Wieringa vielen een vermoeide
minnaar en een ingepalmde uitdager
op. Rudolf Damste liet zien hoe men
in de liefde op twee paarden wedt
en Johan de Meester gaf een
theaterdirecteur passende theatrale
autoriteit mee in een voorstelling
met fijnzinnige esprit.
PIET RUIVENKAMP.
De Nobelprijs voor letterkunde voor 1975 is in Stockholm toe
gekend aan de Italiaanse dichter Eugenio Montale, geboren in
Genua op 12 oktober 1896.
Deze hoge onderschei
ding is door de jaren hes:
gepropageerd door de vroeger
ADVERTENTIE
secretaris van de Zweedse Academie,
die ae Nooelprijzen toekent, dr.
Anders Osterling, nu 91 jaar. In
literaire kringen in de Zweedse
hoofdstad werd de toekenning van
de prijs aan de hoog ebej aarde
Montale afgedaan als een „typisch
conservatief compromis", een gebaar
tegenover de nog vergrijsder Oster
ling, die veel van Montale's werk
heeit vertaald en diens persoonlijke
vriend is. De laatste Italiaan die
dezelfde prijs heeft ontvangen was
in 1959 Salvatore Quasimodo, van
dèzelide generatie als Montale, en
evenals de laatste buiten Italië
weinig bekend.
Eugenio Montale, die na het bekend
worden van de bekroning direct zijn
telefoon heeft afgesloten en slecnts
goede vrienden wil ontvangen, heelt
volgens kenners zijn beste werken
geschreven tussen 1920 en 1930. Zijn
stijl is kort en sober, en zijn
woordkeus is sterk gebonden aan ctie
van zijn geboortestreek.
Zelf heeft hij zijn poëzie geken
merkt als „afstandelijk". Twee
thema's beheersen zijn werk: de
mentale liefde en eenzaamheid, en
de Middellandse zee. Verder kreeg
hij bekendheid als een voortreffelij
ke Shakespe.-ire-vertaler.
In 1935 legdt hij zijn functie als
directeur van een wetenschappelijk
instituut in Florence neer, omdat
hij weigerde met de fascisten samen
te werken. Hij week uit naar Parijs,
waar hij James Joyce leerde
(TELEAC). 10.30
oud gedaan (VA
van Ome Willem
uw. W K. judo In
De Eddy Go Round She
21.35 Journaal (NOS). 21.
van de week (NCRV). 21.5
Jeure (NCRV). 22.25 Brif
(NCRV). 22.50 Ander nieu
(KRO). 19.30 Afrikaans dagboek
la 1975 (KRO). 22.0
22.40 De Show en de Drumband St.
Caecilia uit Voorburg (KRO). 22.45
Journaal (NOS). 22.50 Studio Sport
Emanuelle
verboden in
Griekenland
ATHENE De vertaalster en de
uitgeefster van de Griekse uitgave
van de sex-bestseller "Emanuelle"
zijn door een rechtbank in Athene
ieder tot tien maanden gevangenis
straf veroordeeld.
De beide da-mes, Tatiana Kawwa-
dia en Manouela Meimari. werden
bestraft wegens overtreding van de
wet op ontuchtige lectuur.
In april had een Griekse recht
bank de gelijknamige film al ver
boden nadat twaalf dagen lang 14
bioscopen voor de Franse rolprent
Eugenio Montale, poëet
kennen. Z;i verkeerden een tijdlang
in dezelfde kringen.
Na zijn terugkeer in Italië heeft
Montale zich altijd afzijdig van de
politiek gehouden maar zich
standvastig tegen elke vorm van
fascisme en d'ctatuur blijven
verzett-en. Beroema werd zijn
gedicht: „Flmsterie", geschreven in
het oorlogsjaar 1942, waarin hij zich
„tegen ko hingen die zich niet
verzetten" heeft gekeerd.
Zijn levenvisie is uitgesproken
pessimistisch. Tot zijn meest beken
de werken behoren verzen uit de
jaren 1925-1928, en bevatten het
beroemde gedicht: „Ossi di Seppia",
„Finisterre", „La bufera e altro". Het
laatste stamt uit 1957. Daarna heeft
hij 'behalve recensies, weinig meer
gepubliceerd.
Montale, die niet getrouwd is en vrij
eenzaam leeft, zal op 10 december
uit handen van de Zweedse koning
de traditionele gouden medaille en
i/iheid.
de bij de Nobelprijs behorende
oorkonde in ontvangst nemen. De
prijs, waarop geen belasting wordt
geheven, bedraagt bijna vier ton. De
dichter deelde al mede, dat hij nooit
eerder in Zweden is geweest en zelfs
zijn Zweedse vertaler niet kent.
(3) l'l'Lucy, Mud
1(2) Tribute to Buddy Hollie,
Mike Berry
(7) Can't give you anything
(but love), Stylistics
5) Stan the gunman,
Hank the Knife -+-
The Jets
- (10) Goodbye love, Teach In
6) Perdoname, Demis Roussos
9) Hafanana, Afric Simone
(22) Fame, David Bowie
(I) Guus, Alexander Curly
4) Rhinestone Cowboy,
Glenn Campbell
(nieuw) Dansez maintenant,
Dave
nieuwMorning sky,
George Baker Selection
8' Kiss me kiss your baby.
Brotherhood of Man
(14) My Russian lady,
The Classics
(24) Rolling on a- river,
Piet Veerman
(17) I believe it when I see it,
Gilbert O'Sillivan
(18) Spanish Rose, André Moss
(19) This.will be. Nathalie Cole
(20) Get sexy, Paul Kelly
(II) Der letzte Sirtaki,
Rex Gildo
('13I've got the need,
Spooky and Sue
(nieuw) Give it up, Husky
(25) No woman no cry,
Bob Marley Wailers
(23) Everything's the same,
Billy Swan
mieuw) Yo-do-lay-deé,
Big Mouth Little Eve
nieuw) The stealer. Catapult
'30) In Hamburg,
Zangeres zonder Naam
(nieuw) M'n beste vriendin,
Mieke
(21) Pandora's box,
Proccl Harum
(nieuw) Als da dag van toen,
Reinhard Mey
HILVERSUM De KRO heeft
besloten de vertoning van de televi
sie-serie "Mét goed fatsoen", ge
schreven door Johnny Speight, uit te
stellen tot 1976. Van 17 januari af zul
len de zes delen van de doorlopen
de geschiedenis dan wekelijks op het
scherm komen. Het oorspronkelijke
plan was in oktober van dit jaar een
maandelijkse uitzending te begin
nen. Aangezien in de serie het anti
semitisme wordt gehekeld, is na Het
schr-appen van twee scènes het tota
le programma aan vertegenwoordi
gers van diverse Joodse instanties
vertoond. Deze hadden geen bezwa
ren voor de uitzending.
Met 'De verdwenen horlogemaker'
LEIDEN Nadat ik ademloos
had geluisterd naar Nel Oost
hout, die gisteravond in het LAK
theater de intrigerende novelle
van Simon Vestdijk "De Verdwe
nen Horlogemaker" had voorge
dragen, spoedde ik mij naar huis,
om in de ledenlijst van de "Si
mon Vestdijkkring" na te zien of
onder de letter "O" wellicht de
naam van de actrice vermeld
stond. Tot mijn verbazing kwam
ik bedrogen uit. De mogelijkheid
niet uitsluitend, dat de door mij
gehanteerde ledenlijst wellicht
enigszins is verouderd, dacht ik
nog even terug aan de verbale
prestatie, die Nel Oosthout,
schijnbaar zonder de minste
moeite, had geleverd. Er is na
tuurlijk geen logische reden aan
te geven waarom Nel Oosthout
nu juist heeft gekozen voor deze
novelle en niet voor fragmenten
uit "De Ivoren Wachters", "De
Koperen Tuin" (die overigens
voor de televisie is bewerkt) of
"Het Glinsterend Pantser" (met
de centrale figuur Victor Slinge-
land) Misschien omdat de ge
heimzinnige "lichaamloze aanwe
zigheid" van de horlogemaker
lbertus Cockanje Nel Oosthout
als actrice enorm heeft geboeid.
Het is ook goed mogelijk, dat
juist de afstandelijkheid, die
Cockanje door zijn onzichtbaar
heid tegenover zijn vrouw zijn
oude. blinde vader, de studenten
en de meisjes kan bewaren zich
makkelijk tot uitdrukking laat
brengen. Het blijft evenwel gis
sen. Vast is echter komen te
staan, dat Nel Oosthout een pres
tatie van formaat heeft geleverd,
die slechts is te vergelijken met
de prestatie van Josephine van
Gasteren in "Rosa Luxemburg".
Caro van Eyck heeft het dan, in
verhouding, een stuk makkelij
ker, omdat zij grotendeels over
haar eigen toneelcarrère vertelt.
Het is een veredelde vorm van
hetgeen Albert Mol in het vorig
sei/cen heeft gedaan. Nel Oost
hout hoeft geen eigen carrière
(die overigens1 imponerend ge
noeg is met stukken als "De Be
kentenis" van Otto Dijk; "De
Stille Kracht" van Louis Coupe
rus en "Rinoceros" van Ionesco)
als excuus te gebruiken om het
publiek van het begin tot het
einde geboeid te laten luisteren.
Zij is zo rolvast en zo overtuigd
van de timing van haar gespeel
de emoties, dat zij zelfs binnen
de dwangmatigheid van Vestdijks
tekst zichzelf toch weer genoeg
speelruimte laat. Evenals de ma
nifestaties van "Poëzie Hardop",
die ten onrechte nooit volle za
len trekken, moest ook Nel Oost
hout sps1en voor een slechts ten
dele gevuld LAK-theater. De dis
cipline en ae spelbeleving, die
Nel Oosthout aan de dag legt
eist eenvoi dig een groter pu-
bliek op. Ook de min of meer
verrassende ontwikkelingvan de
onzichtbaarheid, die door Coc
kanje wordt opgeheven, wanneer
hij zijn dochter in "beminnelijke
houding" met een jongeman aan
treft, is vol emotie. Mieke Vest
dijk-van der Hoeven, de nog vrij
jonge weduwe van de schrijver
dient voor "De Verdwenen Hor
logemaker" dezelfde interes
se aan de dag te leggen als voor
de televisiebewerking van "De
Koperen Tuin". Nel Oosthout
heeft daar eenvoudig recht op.
A C. KOEKEBAKKER JR.
de komende
NEDERLAND I
18.15 Duits, les 18 (TELEAC
18.45 Kortweg: kunst op ko
18.55 Journaal (NOS)
19.05 Dorothea en het ei, lekenfilmpje (KRO)
19.12 Circus Binnendijk (KRO)
19.55 De Van Speykshovv (KRO)
21.35 Journaal (NOS)
21.50 De Van Speyk Show, vervolg (KRO)
22.55 Marsmuziek (KRO)
23.00 De droom, dokumentaire (IKOR)
23.40 Journaal (NOS)
NEDERLAND II
18.45 Brigadier Dog (NOS)
18.55 Journaal (NOS)
19.05 AVRO's Toppop presenteert de Nationale Hitparade
(AVRO)
20.00 Journaal (NOS)
20.25 De Mountiesshow (AVRO)
21.25 De gebroeders Hammond, tv-feuilleton (AVRO)
22.15 Televizier magazine (AVRO)
23.00 AVRO's sportpanorama (AVRO)
23.30 Journaal (NOS)
De Mounties beginnen vanavond aan hun achtste tv-seïzoen.
René van Voorerven Piet Bambergen geven om 20.25 uur via
Nederland II de première van hun nieuwe tv-jaar. Het is hun
55ste show. De heren kregen voor dit nieuwe seizoen een an
der décor. Tevens zullen ze meer gasten dan vroeger ontvan
gen. Vaste gaste is steeds Jenny Arean. Daarnaast ontvangen
René en Piet Ben Cramer, Spooky Sue. Bert van der Linden
en anderen.
Een belangrijk deel van AVRO's Televizier Magazine wordt
vanavond (22.15, Nederland II) gewijd aan Marokko en de
mars naar de Sahara. Dr. G. B. JHilterman zal commentaar
op de situatie geven. F ons van Westerloo leidt het wekelijkse
interview met minister-president Den Uyl. over Suriname, ge
volgd door een reportage van Jaap van Meekren uit Surina
me. Eventueel zal er ook informatie zijn uit Dublin over dr.
Herrema en zijn ontvoerders.
Vanavond van 22.45 tot 23.25 uur zendt het IKOR via Neder
land I de documentaire ..De droom" uit. De film gebaseerd op
tekeningen van en interviews met Palestijnse vluchtelingen
kinderen en op Palestijnse verzetspoëzie, heeft als uitgangs
punt de ervaringen van kinderen onder omstandigheden van
oorlog en de gevolgen daarvan.
Klaverweide, voortgekomen uit
Waaldrecht, is begonnen vanuit een
oprechte VARA-visie. Het socialisme
klonk er in door. Het is allemaal de
schuld van het kapitaal, zo viei af
te leiden. Soms blijkt er nog iets
van diepere uitgangspunten. In deel
11 van vorige week, gemaakt door
Roeland Kerbosch, werd een strenge
onderwijzer, type: bovenmeester,
volstrekt- in het karikaturale getrok
ken. Klaverweide was even beto
gend, maar in de twaalfde
aflevering van gisteravond over
prostitutie in de nieuwbouwwijk,
zegevierde het genot.
Ja, het is ook nooit goed. Hannah
de Leeuwe ging met de borsten
blool. Jan Blaaser speelde een
kostelijk oud baasje en het verhaal
van Jan Hofman was informatief.
Woorden als pezen en verlinken
kwamen mij niet onbekend voor, al
weiden ze zelden gebruikt, maar de
scheldwoorden Bellemoer en Ruig-
poot kunnen nog van pas komen.
Er zaten aardige teksten in: „Ik zal
wat muziek voor d'r maken. Dat
huilt wat makkelijker". Er zaten ook
foute teksten in. Blinkende penose-
jongen midden in een huilbui over
zijn vader: „Hij bood me spontaan
zijn slaapkamertje aan". Het was
hoofdzakelijk wildwest in Klaver
weide en sex in de polder.
„Want de mens maakt de politiek,
en het mechaniek daarvan is
bekend". De VPRO gaat vanaf 13
november een actueel serieprogram
ma maken onder de titel .Machia-
velli, hoe het in de wereld toegaat".
Ter introductie maakten Hans
Keller en Daniel de Lange een
portret van Niccolo Machiavelli,
Italiaans historicus en auteur van
het verhelderende standaardwerk
„De heerser".
Het VPRO-team moet er in in Italië
ruenige scherpe berg voor beklom
men hebben En wat meer is: diep
gedoken zijn in het leven van
Machiavelli en de wereld om hem
heen. Een mens is het produkt van
zijn omgeving, dat leidde tot
zinsneden als: M. moet als jongen
gehoord hebben, M. beseft, M. is
opnieuw een illusie armer, het
De levensgeschiedenis van het
politieke genie werd een spannend
verhaal, al lieten Keiler en De
Lange de ster plotseling, armoedig
en verstoten in San Andrea, in de
steek toen „De heerser" daar was.
Dat is natuurlijk niet attent, van de
heren. In de komende maanden wil
de VPRO aan de hand van
Machiavelli de wereld van vandaag
gaan verkennen. Dat is een
voortreffelijke gedachte, de televisie
(en de televisie niet alleen) holt
doorgaans te snel over de actualiteit
heen. Het is natuurlijk even jammer
dat door dergelijke en andere
ongetwijfeld kostbare projecten Sief
van Oekel op non-actief is gesteld.
Heeft Machiavelli niet gezegd: ..Het
gewone volk laat zich leiden door
schijn en succes!"
BERT VAN DER VEER
>AG 24 OKT(J
KRO: 18.30 Nieuws. 18.41 Akt. 18.50
erkenning: lnf op sociaal maat-
ihappelijk terrein. 18.58 Marktberlch-
na.22.25 "Overweging.
tie'show (11.00 Nieuws). 13.00 Nws
(S) In de Rooie Haan:' VARA's
agmiddagcafé. NOS 15.00 (S)
2.30 Nieu'
en jolijt:
2.25 Over-
22.40 (S) Goal
3.55-2'
19.30 Radio Vrij België NOS:
"laag vandaag. 20,00 Nws.
(S) Die Frau ohne Schat-
De Staalkaart. 23.
NOS-J
Beta: nws. uit de wereld van weten
schap en technologie. 16.00 Nws. 16.03
(S) Het. Zwarte schaap: programma
der land, 17.00 (S) Harmonie en fan
fare in Nederland en Europa. 17.30
festival d1975Ur 1745 Voor "blinden en
slechtzienden 17.55 Mededelingen.
NCRV: 7.02 (S) Drie op je boter
ham. 8.03 (S) Drie op je boterham:
Pers Vers. 9.03 (S) Tot uw dienst:
klass. muziek. 10.03 (S) Muziek bij de
DUITSE TV
D.05 (S) Buren-
23.02 (S)
0 02 Radiojournaal. O.Oo wee
Muziek Magazine. 1.02 (S) Sou
NCRV: 6.02-7.00 (S) Klaar wa
Op vakantie in Zwitserland kreeg Toon Hermans van zijn vriend
tekenaar-uitgever Ted <Scupai Schaap een fraai gebonden dummy.
Toon zette de dummy niet in de kast. De uitdagende leegte inspi
reerde hem. Hij sloeg aan het tekenen en schrijven tot de hele dum
my vol was. Vakmensen die het zagen stonden verbaasd vanwege de
fijne tekeningen en de kilo's kostelijke humor die daarin en in de bij
schriften waren verwerkt. Zo ontstond bij Elsevier Nederland B.V.
het album „Clownerietjes" (samentrekking van clown Toon zelf) en
Rietje (zijn vrouw).
Gistermiddag werd het boek ten doop gehouden tijdens een infor
mele bijeenkojnst in Amsterdam.
Toon Hermans, die volgend jaar met een zelf geschreven boek uit
komt. heeft met zijn Clownerietjeseen nieuwe kostelijke bijdrage
aan de humor geleverd. De vraag is alleen of het publiek er f 35,
voor over heeft.
s 8.36 GyMn voor de hu
i Wegwezen. 9.30 |S) Tfen
lagazin voor de jeugd.
,ua Sport. (10.30-10.32 Nw
VARA: 7 00 Nwfc. 7.11 Ochtendgymn
7.20 (S) Z O.voor alle kinderen die
op zijn. 8.00 Nieuws. 8.11 Dingen van
de dag 8.23 (S) ZO. gaat, verder
VRIJDAG 24 OKTOBER
17.00-18.00 Journaal iReglonaal pro
gramma: NDR: 18.00 Sport. 18.30 Akt.
18.45 Zandmannetje. 18.55 Nordschau-
magazine. 19.26 Algebra um Acht,
tv-sene. 19.59 Programmaoverzlcnt.
WDR: 18.05 Unter einem Dach, tv-se-
rle. 18.40 Akt. 19.20 Gestern gelesen).
20.00 Journaal en weerbericht. 20.15
Solange ein Herz schlagt. Amerikaan
se speelfilm. 22.05 Der 7. Slnn. 22.10
Report, uit Bonn 22.35 Journaal en
weerbericht 22.50 Bauern, Bonzen und
Bomben. tv-serie. 0.25-0.30 Journaal.
17.00 Journaal, 17.10 Jongerenjour-
naal. 17.40 Akt. en muziek. 18.20 S'ap-
stick, met Laurel en Hardy 18 40 Slap_
De directie van de TROS heeft
regisseur-producer Ralph Inbar met
ingang van 1 november voorlopig
belast met de leiding van de afde
ling amusement-televisie. Tot
plaatsvervangend hoofd van deze af
deling is benoemd producer mr.
Hans Pnhl.
