't Kan geen kwaad dat
men z'n bek opendoet
Hoorzitting Rijnsburger weg
Prof. Zaalbergstrijder voor de taal;
Bij aanleg van zebra's
op Lammenschansweg
tegen regels gezondigd
Bonden: winkels niet
open op vrijdagavond
Dr. Zaalberg: „Er zijn nu eenmaal begaafde en minder begaafde
LEIDEN Deze week houdt
doctor Carlo Allard Zaalberg (65),
hoogleraar, onderhoudend cau
seur, onvermoeibaar strijder voor
de eer en deugd van de moeder
taal, beminnelijk mens, zijn af
scheidscollege in het Groot Audi
torium van de Leidse Universiteit.
Hij zegt: „Ik heb zoveel studie
werk moeten uitstellen dat het
mij zeer toelachte, nu ik vijfen
zestig ben, dit bedrijf vaarwel te
zeggen."
Door
Han Mulder
Zijn bescheiden studeerkamer in
de bungalow aan de rand van Lei
den is dichtgeslibd met planken vol
gebonden en ingenaaide geleerdheid,
die tot aan het plafond reiken. Er
is nog plaats voor een klein portret
van de dichter Albert Verweij die te
vens lange tijd hoogleraar in de Ne
derlandse letterkunde in Leiden was
en bij wie de jonge Carlo ("ik had
eigenlijk Carolien moeten heten naar
een vriendin van mijn moeder) stu
deerde. Op de schrijftafel een kloeke
schrijfmachine, illustratie van het
feit dat Zaalberg de verworvenheden
van de moderne consumptiemaat
schappij niet afwijst, maar er toch
ook slechts met grote omzichtigheid
van gebruik wenst te maken. Zo be
zit hij bijvoorbeeld auto noch televi
sie. Naar zijn colleges aan het Le
vendaal placht hij zich op een rij
wiel te begeven. Zelf zegt hij niet
zonder coquetterie: "in 1960 la«s ik
in Readers Digest een verhaal over
een moordenaarsbende. They are
poor, werd er van ze gezegd, no car,
no television. Ik ben dus arm".
In het zorgvuldig gekozen sport-
colbert, de broekomslagen, herkent
men de toegewijde aanhanger» van
Heer Bommel, de dagelijkse opkikker
van menig intellectueel met een
abonnement op de NRC. Over diens
schepper Marten Toonder zegt hij
dat het een eenvoudige daad van
rechtvaardigheid is geweest om hem
te doen toetreden tot de Maat
schappij der Nederlandse Letteren.
Er is thee, uitstekende cake, een
enigszins Engels geïnspireerde sfeer.
Zaalberg beklaagt zich tegenover zijn
bezoeker overhet hoge kalkgehalte
van het water, het stil verdriet van
iedereen die thee een levenshouding
vindt inplaats van zomaar een
drank.
Studie en vorsing
De naam Zaalberg heeft een Leid
se klank en in de verte zijn allen
die de naam dragen ook wel ver
wanten van elkaar, maar de tak,
waaraan neerlandicus Zaalberg ont
sproot, wordt toch al generaties lang
meer door studie en vorsing bewo
gen dan door wollen dekens of an
der commercieel vertoon.
Hij zegt: "in de 19de eeuw ging
de helft van de studenten theologie
studeren, dan wist je zeker dat je
een betrekking kreeg." En zo ook de
betovergrootvader van de scheidende
hoogleraar. Een dynastie van domi
nees, artsen, taalvorsers volgde hem.
Vader Zaalberg was werkzaam bij de
arbeidsinspectie. Hij had invloedrijke
vrienden.
Op zondagen wandelde vader
Zaalberg met zijn beide boezem
vrienden, statige burgerheren, dooi
de Haagse dreven. De kinderen, on
der wie de kleine Carlo, in trossen
ei\ achteraan. Eén van die vrienden
is nog een tijdje minister van Ma
rine geweest, juist in de tijd van de
befaamde vlootwetten uit de 20'er
jaren, opwinding in de verder zo
emotie-arme vaderlandse parlemen
taire geschiedenis. Hij zegt: "prach
tige anekdotes weet ik nog uit die
tijd. Ik denk dat ik ze allemaal nog
eens op ga schrijven".
Zaalberg wilde Nederlands stude
ren, ofschoon hij op het gymnasium
voor de klassieke talen de hoogste
punten scoorde. Maar aan Latijn
en Grieks kleefde toen al voor Zaal
berg een onoverkomelijk gebrek:
"klassieke talen zijn voor klank on
toegankelijk. Je kunt niet weten,
hoe het klonk".
Jula
De Leidse jaren, Minerva, het
kotspak, het lubmes om veel te gro
te sigaren te ontmannen. Hij zegt:
"Vrouwen kwamen in het stuk niet
voor. En over politiek praten op de
sociëteit, dat deed men nie,t. Het
waren de jaren van Volkenbond,
ontwapening, nooit meer oorlog. Als
je je hier over uitsprak, was je al
gauw verdacht". Een vreemde ge
sloten wereld, maar met onverwach
te aspecten, was dat Leidse studen
tenwereldje in die jaren. Zaalberg:
"Toen Hare Majesteit hier studeer
de, gold ze toch voor iedereen als
Jula. Zo werd ze ook aangesproken.
Haar oudste dochter werd hier weer
door de mede-studenten als "konink
lijke hoogheid" benaderd, behalve
dan door een kleine groep intimi".
Nederlands studeren, leraar wor
den; die vanzelfsprekende volgorde
legde Zaalberg in die jaren niet
aan. "Ik ging in die Nederlandse
letteren studeren, omdat het me in
teresseerde. Niet om leraar te wor
den." Didactisch waren die fris af
gestuurde heren meestal volstrekt
achtergebleven gebied. Wie actief
was en de kans kreeg, ging het do
ceren afkijken bij eén oude rot:
"Ik heb gehospiteerd bij de nog
steeds florerende doctor P. C. Domi-
nicus. De professionalisering van de
leraarsopleiding nu, is een goede
zaak, nuttige zaak. De accenten zijn
verlegd: je wordt leraar en krijgt er
ook nog twee vakken bij. Dat is de
Amerikaanse opvatting".
Maar dr. Zaalberg is met dat do
centen-aspect in de opleiding duide
lijk pas op de helft van het verhaal.
Droevig constateert hij: "Voor de
universitaire opleiding krijgt het le
raar worden de nadruk en niet de
neerlandicus, niet de onderzoeker".
Hij gispt in dit verband het door
werken van de ideeën van Posthu
mus in het stroomlijnen en "effi
ciënter" maken van de universitai
re studie, een typische betha-aan-
pak, zo vindt hij. "Ik moet eerlijk
zeggen dat de ontwikkeling sinds
Posthumus het hele werk niet aan
trekkelijker heeft gemaakt".
V emieuwingen
De vernieuwingsdrang om d'r ver
nieuwingsdrang zelve, is een mo
tief dat in hét betoog van dr. Zaal
berg steeds weer opduikt: "Je ziet
zo dikwijls dat mensen iets willen
afschaffen louter omdat het be
staat".
"M'n grote bezwaar tegen de be
windhebbers van Onderwijs en We
tenschappen al jarenlang is dat
ze telkens vernieuwingen voorstelden
terwijl het vorige nog niet voldoen
de beproefd was. De Mammoet-
is nog onvoldoende doorgewerkt of
men komt al met de Middenschool".
De nieuwlichterij in het onder
wijs: naar eigen zeggen heeft hij zich
altijd trouwhartig geschikt naar wat
de nieuwe wetgeving voor het be
stuurlijk reilen en zeilen van de uni
versiteit vergde. Hij heeft uren en
dagen vergaderd, ook al kon hij tie
eerste reactie van weerzin, steeds
als er weer in organisatorische zin
een beroep op hem werd gedaan,
maar nauwelijks onderdrukken.
Over de praktijk van het medebe
stuur op de universiteit: "De hele
silent majority onttrekt zich aan de
verplichtingen die er zijn. Aan de
andere kant vinden psychologen, so
ciologen, agogen en wat al niet
meer, het statistisch gesproken aan
trekkelijk om mee te praten. Het ge
vaar dat er steeds blijft, is dat een
paar mensen met machtsbehoefte op
een bepaald ogenblik hun zin door
zetten".
Taai-luiheid
Dr. Zaalberg is buiten de univer
sitaire kring bekend als ingezonden-
brievenschrijver (het achterwege
laten van het liggend streepje zou
in ait geval natuurlijk rampzalig
zijn), waarin hij het met verve op
neemt voor de Nederlandse taal en
het zorgvuldig gebruik ervan. Ook
is hij de auteur van diverse geesti
ge en stekelige korte stukjes in "On
ze Taal", een periodiek van gelijk
gestemden als het taalzuiverheid be
treft. Juist deze maand kwam bij
Tjeenk Willink/Noorduijn in Cu-
lemborg een bundel van deze stuk
ken uit onder de titel "Taaltrouw
nieuwe en oude glottagogische over
wegingen" (men zal het woord "glot-
tagogisch tevergeefs in de Dikke van
Dale zoeken, een grapje van Z.,
denk ik, haaks staande op het mo
dieuze jargon van menige gamma
wetenschapper). Zaalberg is in dat
boekje niet de verdediger van de
taalkundige kadaverdiscipline, zijn
spelling is soms provocerend afwij
kend ("televizie, gesinjaleerd")Hij
trekt met name ten strijde tegen de
taai-luiheid.
Hij geeft toe dat er rond de taal
zuiveraars vaak een enigszins
rechtse sfeer hangt. Nu hij met pen
sioen gaat en menigeen meer be
schikbare tijd bij hem vermoedt,
vreest Zaalberg door "alltirlei conser
vatieve lichamen" besprongen te
worden. Dat neemt niet weg dat het
eerder culturele dan sociale doelein
den zijn die hij nastreeft in zijn ijver
voor verantwoord taalgebruik en het
onderwijs daarin.
Maar zou het onderwijs niet voort
durend moeten nagaan of de waar
den die het vertolkt nog altijd gelden
en is dat onderwijs in goed taalge
bruik eigenlijk niet slechts gericht
op middle-class-idealen en de be
stendiging daarvan?
Zaalbergs reactie 'wat kribbig):
"De bedoeling van onderwijs is dat je
de mensen op een hoger geestelijk
niveau brengt en in staat stelt deel
tè hebben aan het geestelijke leven.
En dat kan ik "niet los zien van
taalbeheersing. Als je mensen die
een geringe woordenschat hebben, uit
een milieu komen waar geen boe
ken zijn, aan hun lot overlaat, dan
veroordeel je ze tot een zekere ar
moede en dat is totaal in strijd met
mijn opvattingen van onderwijs".
Maar bevestigt dit toch geen eli
tes en de normen van de elites?
Zaalberg: "Dat is helemaal niet
erg. Er zijn nu eenmaal begaafde en
minder begaafde mensen".
Hij legt het veel gehoorde vooroor
deel naast zich neer, als zou men in
Engeland of Frankrijk zoveel zorg
vuldiger spreken, over zoveel meer
taalbeheersing beschikken.
Hij zegt: "Dat zou u denken! Ook
in een land als Frankrijk verandert
dat. De heilige subjectief wordt,
verwaarloosd. De accord van
bijvoeglijk-naamwoord en zelfstan
dignaamwoord wordt verwaarloosd.
Ook daar. Terwijl ze altijd een zo
veel actiever taalpolitiek hebben ge
voerd. De Fransen hebben het
Frans opgelegd aan hun koloniën,,
terwijl wij in Indië de ontwik-'
keling van allerlei inheemse ta
len hebben bevorderd door bu
reaus van volkscultuur. Wij hebben
altijd passief tegenover ons eigen
taalgebruik gestaan. Moet je dan
maar spreken zoals je gebekt bent?
Ik geloof dat het niet kwaad kan,
dat iemand z'n bek eens opendoet".
En dat doet dr Carlo Allard Zaal
berg te Leiden dan ook. Met zach
te stem, maar nogal beslist.
Vragen van raadslid Houtman
LEIDEN Het SGP/GPV-ge
meenter&adslid jr. M. Houtman heeft
het college van B en W schriftelijke
vragen gesteld over de voetgangers-
oversteekolaatsen die zijn aagelegd
op een drietal 'plaatsen in de Lam
menschansweg. Het raadslid wil we
ten wanneer en op welke gronden
het college opdracht heeft gegeven
voor het aanleggen van de zebra's
ter hoogte van Koninginnelaan, Sitter
laan en Tomatenstraat. Het college
wordt erop gewezen dat men slechts
't recht heeft om dergelijke verkeers
maatregelen te treffen wanneer
aan een aantal voorwaarden is vol
daan. Volgens Houtman is zeker
aan een deel daarvan niet voldaan.
Zo vraagt hü zich af of de maat
regelen wel rechtsgeldigheid hebben
nu er door het college geen gelegen
heid is gegeven tot inspraak bijvoor
beeld via de verkeerscommissie of
door het indienen van schriftelijke
bezwaren. "Is het college niet van
mening, dat deze handelswijze voor
de weggebruikers juridisch gezien
zeei verwarrend en gevaarlijk kan
zijn". Tenslotte vraagt Houtman of
het college bereid is de genomen
maatregelen ongedaan te maken en
eventueel een procedure te volgen
zoals die is voorgeschreven.
GASSCHADE
AAN BOMEN
OUDE WIJKEN
LEIDEN In het centrum
en in de oudere wijken van Lei
den gaan jaarlijks tientallen
bomen dood door aardgas dat
uit oude leidingen ontsnapt.
Wethouder Waal deelde gister
avond in de fractievergadering
van de PvdA mee, dat er 'n re
geling is getroffen dat alle kos
ten die Gemeentewerken en de
Plantsoenendienst moeten ma
ken worden doorberekend aan de
Stedelijke Licht Fabrieken.
Wethouder Waal: "De enige af
doende oplossing tegen gas-
schade is 't vervangen van oude
leidingen door nieuwe". Het feit
dat daar niet altijd direct geld
voor beschikbaar is heeft er
ondermeer toe geleid dat in het
kaalslaggebied tussen Heren
gracht en Zijlsingel nog niet is
overgegaan tot de aanplant van
jonge bomen. "Ze zouden on^
middellijk dood gaan", aldus
Waal.
ADVERTENTIE
MODELWONINGEN
MERENWIJK: Kievietshoek 15
GEOPEND: 's woensdags van 1017 uur.
's zaterdags van 1017 uur.
WAARDEILAND: 5 modelwoningen
met speciaal woonadviescentrum.
Dealer: Ploeg - Besouw - Stork - Pastoe.
GEOPEND: dinsdags, woensdags, vrijdags
zaterdags en zondags
van 1416 uur.
Deze modelwoningen kunt U vrijblijvend bezoeken
en zijn bijzonder geschikt om nieuwe woonideeën
op te doen.
INTERIEURVERZORGING
ZEEMANLAAN 22
LEIDEN. TEL. 071—142627
LEIDEN Burgemeester Vis heeft gistermiddag in het stadhuis een zilverenarmband namens
het Carnegie Heldenfonds uitgereikt aan de 11-jarige Lia de Roo. Lia heeft in februari van dit
jaar haar drie broertjes en ene zusje van de verdrinkingsdood gered, toen ze, zoekend naar schel
pen op een drooggevallen zandbank in Noordwij kerhout, plotseling werden verrast door een snel
opkomende vloed. Lia werd geholpen door twee meisjes uit Lisse, die onlangs van hun burge
meester een geschenk ontvingen. Foto: Lia bekijkt samen met de burgemeester liaar nieuwe arm
band. Links haar broertjes en zusje.
LEIDEN De NVV-Bond Mer-
curius, de Dienstenbond NKV en de
Chr. Bedrijfsbond HBV hebben er
in een brief aan B. en W. van Lei
der. "met de meeste klem" op aan
gedrongen het verzoek van het Leids
City Centrum om de winkels op de
vrijdagen 28 november en 19 decem
ber tot 's avonds negen uur te mo
gen openhouden, af te wijzen. De
bonden menen dat het openhouden
van de winkels op deze avonden het
personeèl te zwaar belast.
De bonden wijzen erop dat er op
donderdagavond al een koopavond
is en dat de winkels ook op zaterdag
weer normaal geopend zijn. De toe
zegging dat indien de winkels op (te
vrijdagen 20 november en 19 decem
ber tot negen uur 's avonds geopend
mogen zijn, er geen gebruik zal
worden gemaakt van de mogelijk
heid om op de zaterdag daarop een
koopavond te houden, vinden de
bonden geen redelijk argument.
"Immers in voorgaande jaren wa
ren de winkels in de St. Nicolaas-
ea Kerstweek ook nooit op zater
dagavond geopend".
De bonden vinden dat er in de St.
Nicolaas- en Kerstweek voldoende
koopgelegenheid is. In het eerste ge
val zijn de winkels open op donder
dagavond 27 november tot negen
uur, de daarop volgende zaterdag en
vervolgens op maandag-, dinsdag-
woensdag- en donderdagavond tot
negen uur. Voor de Kerstweek geldt
dat de winkels open zijn op dondtv-
dagavond 18 december, de gehele
zaterdag daarop en op maandag- en
dinsdagavond 22 en 23 december,
eveneens tot negen uur. De bonden i
wijzen erop (Jat een uitbreiding van
de openingstijden met name in de
kleinere bedrijven moeilijkheden zou
opleveren, omdat daar de werktij-
den niet kunnen worden gespreid i
en omdat het aantrekken van hulp-
personeel veelal op financiële be-
zwaren zal stuiten.
Sociale Dienst
LEIDEN Het PvdA-raadsli<J*
Armand Höppener, en nog een aan^»
tal coalitiegenoten maken zich zor-f
gen over de gang van zaken rondom*
de Gemeentelijke Sociale Dienst.
Volgens Höppener was het de be-^;
doeling dat 1 september gestart zou»
worden met het beleidsplan maai»
tot dusver is daar niets van geko
men. Ook de in allerhaast in augus
tus geformeerde werkgroep be
staande uit bestuurders en ambte-
naren is nog niet bijeen geweest. Het
plan om namens de fracties van
PvdA en PPR/PSP D'66 een brief
over de kwestie aan B. en W. te stu
ren werd nog aangehouden, omdat
wethouder Oosterman in wiens por-
tefeuille de Sociale Dienst zit op het
ogenblik met vakantie is.
ADVERTENTIE
BOtKNBLOtMJE
lOÜBIEllElE MÜIDIB
nmmmiiL
W. J. ZIRKZEE BV
LEIDEN Nog voor het week
einde zijn de recons tructie werk
zaamheden aan de Valkenburgse-
weg voltooid. Vandaag en morgen
wordt het wegdek nog voorzien van
een asfaltbovenlaag. Tijdens de uit
voering van dit werk is de Valken-
burgseweg voor al het doorgaande
verkeer afgesloten. Het busverkeer
gaat echter gewoon door, terwijl
ook het bestemmingsverkeer voor
bewoners en bedrijven wordt door
gelaten.
LEIDEN In de kantine van de
Visser 't Hooft Scholengemeenschap
aan de Kagerstraat zal op woensdag
29 oktober een hoorzitting worden
gehouden over de plannen voor een
reconstructie van de Rijnsburgerweg.
Voor de hearing zijn alle bewoners
de Rijnsburgerweg en naaste
omgeving uitgenodigd. In de brief die
de gemeentelijke voorlichtingsdienst
namens B en W aan de bewoners
heeft gestuurd wordt gezegd dat het
doel van de reconstructie is om een
vlottere doorstroming van het bus-
verkeer tussen Katwijk en Leiden te
bevorderen. Voor de aanleg van een
busbaan in het gedeelte van de
Rijnsburgerweg tussen het Stations
plein en de Wassenaarseweg heeft
het rijk uit de "werkloosheidspot"
subsidie toegezegd. Er is een bedrag
van 2.2 miljoen gulden beschikbaar
mits er voor 1 januari van het vol
gend jaar een definitief plan op ta
fel ligt. Ook voor het tweede deel
jvan de Rijnsburgerweg (tussen
Wassenaarseweg en Warmonderweg)
is subsidie toegezegd. Namelijk door
[het ministerie van Verkeer en Wa
terstaat in het kader van het experi
menteerproject dat beoogt het open-
Zoals bekend heeft de reconstruc
tie van het eex*ste deel van de Rijns
burgerweg nogal wat stof doen op
waaien tijdens behandelingen in de
gemeentelijke 'commissie voor ruim
telijke ordening en verkeer. Resul
taat is dat er nu twee alternatieven
zijn waaruit een keuze gemaakt
moet worden. Het eerste plan houdt
in dat er twee vrije busbanen ko
men aan weerszijden van de weg,
waarvan ook taxi's gebruik kunnen
maken. Het busverkeer zal dan via
de fiets- en voetgangerstunnel aan
de zuidkant naar het NS-station
worden geleid.
Tegen dit plan bestaan nogal wat
bezwaren van de kant van de bewo
ners en van de gemeenteraadsleden.
Daarom is er een tweede plan ont
worpen dat voorziet in de plaatsing
van de busbanen in het midden van
de weg. Voorts wil men er bij dit
plan va/n uitgaan dat de Rynsbur-
gerweg tussen Wassenaarseweg en
Warmonderweg in de toekomst
wordt afgesloten voor het doorgaande
verkeer uit de richting Oegstgeest.
Tijdens de hoorzitting zullen de bei
de plannen worden toegelicht door
wethouder Waal en enkele ambtena
ren. Bovendien worden de bewoners
in de gelegenheid gesteld om vragen
te stellen en opmerkingen te maken.
Het besprokene op de hoorzitting
zal aan de orde komen op een open
bare vergadering van de commissie
voor ruimtelijke ordening en voor
verkeer die op 6 november in het
Leidse stadhuis wordt gehouden. De
gemeenteraad zal er op maandag 17
november over beslissen.
Kienwinkel
OEGSTGEEST Onder'zeer grote
belangstelling is vanochtend de nieu
we „Kienwinkel" van Schuitema en
De Gruyter geopend in het Oegst-
geester winkelcentrum „Langevoort".
De winkel is in de plaats gekomen
van een vestiging van De Gruyter,
die een maand geleden werd opge
heven. De nieuwe winkel heeft 500
verschillende soorten levensmiddelen
die over een vloeroppervlakte van 500
vierkante meter overzichtelijk zijn
uitgestald. Overigens behoren vlees,
vleeswaren en fruit niet meer tot het
assortiment
Haarlemmerstraat 181
CASSETTES
Ruime keuze in de beste
merken. Wij "brengen U als
speciale aanbieding,
6-delig 40 stuks.
Messen Bol heft Edelstaal (dus
Zilverwit) voor
335,
Gratis er bi):
6 taartvorkjes 1 gebakschep
6 theelepels 1 suikerschep
2 vleesvorkjes 1 sla-ccuvert
