Kans op akkoord Suriname Iéé 1 "Snel wet op beheer Kabinet houdt kerncentrale voor Zuid-Afrika niet tegen Buitenom Binnendoor Den Uyl verheugd Philips kleurentelevisie HHB Bezuinigingen niet in februari al op tafel ZATERDAG 18 OKTOBER PAGINA 1 DEN HAAG (SP) Redelijke vooruitzichten op een ak koord in Suriname tussen regering en oppositie over de weg naar onafhankelijkheid, vindt premier Den Uyl aanwezig nu het er naar uitziet dat volgende week bij het debat in de Tweede Kamer over Suriname zowel afgevaardigden van de regeringscombinatie als van de oppositie aanwezig zul len zijn. „Ik verheug me daar van harte over. Ik heb ook nooit de hoop opgegeven, dat er een kentering zou komen. Al is het nog te vroeg om de dag te pry- zen", zei Den Uyl gisteravond na af loop van de wekelijkse vergadering van de ministerraad. Den Uyl zag mogelijkheden om in de eerste of tweede week van november in de Surinaamse Staten een reeks wettelijke voorzieningen te treffen, zoals het vaststellen van een grond wet voor de Republiek Suriname, wetten die de nationaliteiten na de onafhankelijkheid en de defensie re gelen, en voorstellen voor een eigen Surinaamse vlag en volkslied. Als dit gebeurt kan de onafhanke lijkheidsdatum van 25 november net worden gehaald. Een aantal Surinaamse en Neder landse organisaties, verenigd in het Suriname Comité, willen dinsdag op het Binnenhof demonstreren. Zij zijn ongerust over de mogelijkheid van voortgaande bemoeienis van Neder landse en Amerikaanse bedrijven met de ontwikkeling van Suriname na de onafhankelijkheid. Het Surinaamse statenlid Somohard- Jo, die deel uitmaakt van de fractie Liesdek-Clarke, is bij terugkeer in Suriname gemolestreerd. De heer Somohardjo die onlangs Ne derland bezocht kwam gisteren via Aruba en Frans Guyana in Suriname aan. In het grensplaatsje Abina aan de Marowijnerivier werd hij gemoles teerd. VHP-leider Jaggernath Lachmon was hoogst verontwaardigd toen het be richt in Paramaribo binnen kwam dat de heer Somohardjo was gemo lesteerd in Albina. Hij wees op het verschil in optreden tussen de coali tieaanhangers en die van de VHP. „Hindorie is geen haar gekrenkt en er is geen scheldwoord gevallen, dat kunnen mevrouw Liesdek en de heer Somohardjo helaas niet zeggen", al dus de VHP-leider. Hij sprak er verder zijn ongenoegen over uit dat toen mevrouw Liesdek en de heren Somohardjo en Lee Kong Fong de NPK-fractie verlieten, premier Arron hen had uitgemaakt voor verraders, terwijl nu de heer Hindori zich los heeft gemaakt van de VHP-fractie hij door dezelfde pre mier als een „held" wordt bejubeld. Met een driewerf hoezee voor de koningin namen kruiser Hr. Ms. Zeven Provinciën, die in het ka der van de regering, huiten dienst is gesteld. de marinemannen gisteren afscheid van de van de voorgestelde bezuinigingsmaatregelen ADVERTENTIE een miljoen gulden aan prijzen Philips kleuren, échte kleuren'. Dat ervaart u de gelukkige I van het royale 66 cm. grootbeeId.de nai I het kristalheldere geluid en de uitent cc Dit is pas écht TV. Deze luxe Philips all winkelwaarde van: 2695.— DEN HAAG (SP) De regering heeft het Rijn-Schelde-Verolme con cern bepaalde toezeggingen gedaan over de mogelijkheid reactorvaten voor kerncentrales in Zuid-Afrika te verkopen. Dat bleek gisteravond duidelijk uit antwoorden die premier Den Uyl na afloop van de ministerraad gaf op vragen over deze zaak, hoewel hij de meeste daarvan ontweek. Kernvraag in deze zaak is of het verlenen van een kredietgarantie en een uitvoervergunning in strijd is met het regeerakkoord Keerpunt van PvdA, D'66 en PPR. Den Uyl: .In Keerpunt staat ge loof ik dat het ongewenst is om in Zuid-Afrika investeringen te doen. Naar de letter genomen valt dit daar niet onder". Afgelopen week dreigde de PPR bij monde van het kamerlid Dolf Coppes de medewerking aan het Ka binet op te zeggen als de regering het krediet en de vergunning zou verlenen. Hoewel de regering zonder de PPR ook nog beschikt over een meerder heid in de Kamer, zou de val van het kabinet onvermijdelijk worden. Volgens premier Den Uyl heeft het kabinet over de levering nog geen definitief besluit genomen en kan dat ook nog wel enkele maanden op zich laten wachten. Tot die tijd zal het kabinet, dat volgens de premier zwaar aan de zaak tilt, zoveel mo- DEN HAAG (SP) Zeker niet terlijk in februari komt de rege ring met concrete maatregelen om te snoeien op de overheidsuitgaven. Dit tijdstip wordt wel genoemd in een uitspraak van de Tweede Kamer, vorige week gedaan op voorstel van de KVP-fractieleider Andriessen. Minister-president Den Uyl zei gis teravond, dat een groepje van drie ministers is aangewezen om de om buiging van de uitgaven voor te be reiden. Het zijn minister Duisenberg van Financiën, minister De Gaay Fortman van Binnenlandse Zaken en de premier zelf. "Over vijf, zes maanden kan de Kamer hierover een brief verwach ten", zei Den Uyl. "Wij hebben de tijd hard nodig". Een van de pun ten die wordt bekeken is hoe de uit gaven voor sociale voorzieningen naar beneden kunnen worden bijge steld. gelijk inlichtingen inwinnen. Bij de beslissing van het kabinet over enige tijd, zal ondermeer een rol spelen dat met het deel van de order dat in Nederland zou terecht komen een fiks brok werkgelegen heid is gemoeid. Volgens ambtelijke becijferingen gaat het om driedui zend manjaren. In een brief aan premier Den Uyl heeft de Nationale Commissie Ont wikkelingssamenwerking hij voorbaat geprotesteerd tegen Nederlandse hulp by de bouw van kerncentrales in Zuid Afrika. Onderzoek naar werklozen die in buitenland werkzaam zijn DEN HAAG (SP) De sociale ver zekeringsraad gaat een onderzoek instellen naar de werkzaamheden die Nederlandse werklozen in het bui tenland verrichten. Het is deze raad gebleken dat veel werklozen tegen lage lonen in het buitenland werken. Ook in Duitsland zijn acties begonnen om werkloze Nederlanders die daar werken, op te sporen. AR-kamerleden dringen aan bij minister Vorrink: LISSE De Tweede-Kamerleden Van Houwelingen en mevr. Kraaye- veid, die namens de AR-fractie deel uiy maken van de vaste kamercom missie voor milieubeheer, zullen er b'j minister Vorrink op aandringen, dat zij haast maakt met het indie nen van de wet op het beheer van grondwater. Deze beloften deden de kamerleden gisteravond tijdens een persconferen tie in het Laboratorium voor Bloem- bollenonderzoek in Lisse. Van Houwelingen en Kraayeveld zagen de noodzaak hiervan in na hun bezoek aan de Bollenstreek waar zij werden geconfronteerd met een dreigende verzilting van de teeltgron- dei: door zandwinning in dit ge bied. Van Houwelingen: "Het is hard nodig, dat de wetten over het hele beheer van de bodem er snel komen. In de bollenstreek is de situatie vry somber. Het kan zelfs ernstig worden. Niet alleen voor de boilen- kwekers voor wie grondwater een Aantjes: ook in Rijnsburg levenszaak is, maar ook voor de handel en de werkgelegenheid". In de bollenstreek wordt zand ge wonnen in het Oosterduinsemeer na bij Noordwijkerhout. De vergunning staat toe, dat mag worden "gezo gen' tot een diepte van twaalf meter. Van Houwelingen: "Van controle schijnt nauwelijks sprake te zijn. In agrarische kring bestaat grote be zwaren tegen deze zandwinning. Voor het hooggelegen Langeveld, een waar devol gebied voor de bollenteelt, vreest men met een funeste verla ging van de grondwaterstand te ma ken te krijgen". Het kamerlid is dan ook van me ning, dat er een intensievere contro le moet komen op zandwinning. Hij denkt zelfs aan een provinciaal plan, dat voorschrijft waai* het zand kan worden weggehaald. „Het gevaar van te kleine pro vincies is dat het steeds moeilijker wordt om rijkstaken naar de provin cies af te stoten. Aan de andere kant wordt het steeds gemakkelijker om gemeentelijke taken over te hevelen naar kleine provincies". Die vrees werd gisteren door AR-fractieleider Aantjes uitgesproken tijdens een hoorzitting voor de bevolking van Leiderdorp in de sportzaal „Op dreef". Aantjes zei ook bang te zijn voor een zeer dominerende positie die Leiden in de mini-provincie zal gaan innemen, door het ontbreken van kernen die voor voldoende tegen wicht kunnen zorgen. De Leiderdorp- se wethouder Reugebrink besteed dat laatste: „We voelen ons verbonden met Leiden, maar we kunnen ze wel Hoe verschillend er in anti-revo lutionaire kringen wordt gedacht over de plannen voor bestuurlijke herindeling bleek gisteren overduide lijk. De Leiderdorpse wethouder Reu gebrink ontpopte zich als een fel pleitbezorger voor de provincie-Lei den, terwijl het gemeenteraadslid Smith uit Lisse zich fel verzette te gen die plannen. Hy was het eens met de provinciale visie, waarin twee, hooguit drie mini-provincies in Zuid-Holland voldoende worden ge noemd. Volgens wethouder Reugebrink moet Leiderdorp, maar ook andere ge meenten uit de Leidse regio, wegge rukt worden uit de mentaliteit van een villadorp. „Maatgevend voor mij is een stuk betrokkenheid met de Leidse problemen. Een gemeente als Sassenheim kan niet doen alsof men los van Leiden kan functioneren. Ook de Bollenstreek is verantwoor delijk voor Leiden als centrumge meente. Fractieleider Aantjes vroeg zich af welke argumenten nu een rol spe- le bij de keuze voor een provin cie-Leiden. Hij veronderstelde dat die .voornamelijk uit de sociaal-econo mische hoek zullen komen, en vroeg zich af of dat wel een juiste keuze is. Bovendien signaleerde hij een be staande angst om vanuit Den Haag te worden bestuurd. „Alleen de naam „Den Haag" al", aldus Aantjes. Hij benadrukte dat zijn fractie bij de be handeling van het plan in de Twee de Kamer vooral zal letten op de mo gelijke overheveling van rijkstaken naar de provincies nieuwe stijl en dat voorkomen wordt dat de gemeen telijke taken worden uitgehold. Wethouder Reugebrink herinnerde aan de uitspraak die onlangs door burgemeester Vis van Leiden is ge daan, namelijk dat bij de provincie de spankracht van de solidariteit niet overschreden mag worden. Hij zei dat dat zeker het geval zou zijn, wanneer de Rijn- en Bollenstreek zou den worden ingedeeld bij een pro vincie-Den Haag. Tenslotte'werd tij dens de hearing een pleidooi gehou den voor een spoedige aanleg voor de Rijksweg 11 langs de spoorlijn Lei den-Alphen aan den Rijn, en het waakzaam zijn van de AR-fractie voor de belangen van het christelijk onderwas. Rijnsburg Aantjes was irf het kader van het werkbezoek dat hij en andere AR- kamerleden aan de Leidse regio brachten gisteren ook present in Rijnsburg. In „Het Centrum" kwa men de moeilijkheden rond de tot standkoming van het CDA uiteraard ter sprake maar lang wilde Aantjes daar toch niet bij blijven stilstaan: „Het valt mij zwaar om elke avond over dat onderwerp te praten en steeds maar weer mijn standpunt uit te leggen. Tegen je vrouw ga je toch ook niet elke avond uitleggen dat je van haar houdt". Langduriger, mede door vragen van de in grote getale opgekomen Ryns- burgers, stond Aantjes stil bij de po litieke schermutselingen, binnen en buiten het parlement. De algemene beschouwingen hadden hem met zorg vervuld. Aantjes: „De politieke sfeer Is er niet beter op geworden. Wat ik het gemist is een stemming van „La ten we samen de moeilijkheden aan pakken en oplossen. En die moei lijkheden zijn enorm groot. Ik denk dat ze bij de VVD in hun hart blij zijn dat zij niet voor de huidige problemen staan. Want we hebben op het ogenblik met een internatio nale crisis te maken. De rege ring moet ook niet bang zijn om d&t duidelijk te zeggen. Het is Jammer dat dat totnutoe nog niet is gebeurd". Aantjes noemde het een grote fout kritiek op de regering te leveren zon der daarbij de internationale facto ren te betrekken. De roep van pro fessor Schouten om een sterke man die de problemen in Nederland zou moeten oplossen vond hij onbegrij pelijk. Eveneens onbegrijpelijk achtte hij het regeringsbeleid t.a.v. defensie. Volgens de ARP-leider zet Neder land zijn betrouwbaarheid op het spel door in NAVO-verband gemaak te afspraken te schenden. Van de in socialistische kringen aangehangen defensie-bezuinigingen moest hij niets hebben. Desondanks zag hij wel heil in een verdere samenwerking met de PvdA. Aantjes: „Voor de aanpak van fundamentele problemen biedt samenwerking met deze partij een betere basis dan met andere par tijen. In de VVD vind je geen echt liberalisme meer. Bovendien hebben de socialisten een betere „antenne" voor de verdrukten dan de liberalen". Bijna onvermijdelijk dook de naam van oud-premier Biesheuvel weer op. Een vragensteller liet duidelijk blijken het vertrek van Biesheuvel zeer te betreuren. Aantjes: „Ik be treur het ook maar ik heb hem niet weggestuurd. We hadden een verschil van inzicht over het kabinet-Den UyL Ik gunde dit kabinet een kans. Bies heuvel niet. Hij heeft echter zélf de beslissing genomen om zich terug te trekken". "Lasten van glastuinbouw verminderen" DEN HAAG (SP) Het Land bouwschap heeft bij het parlement gepleit voor lastenvermindering van de glastuinbouw. Door de snel stijgen de aardgasprijs vreest het schap epn ernstige inkomensverstoring in het volgend Jaar. De kosten zullen vol gend jaar met 16 procent stijgen, en kunnen niet worden goedgemaakt door een opbrengststijging, aldus het Landbouwschap, dat aandringt op de volgende maatregelen: gehele of gedeeltelijke overname door de overheid van kosten die ver bonden zyn aan kwaliteitskeurin gen en afzetbevordering nadere tegemoetkoming in de onrendabele omschakelingskosten van van olie op gas gehele of gedeeltelijke overname van de bijdrage van het bedrijfsle ven voor proefstations en proeftui- omvangrijke bevordering van energiebesparende maatregelen en versterking van het energiebe- sparingsonderzoek met mankrachten materiaal. De Italiaanse componist en dirigent Vittorio Gui is in Florence op 90- Jarige leeftijd na een hartaanval overleden. Op 19-jarige leeftijd voltooide hij met succes zyn studie aan het Liceo Musicale di Santa Cecilia in Rome. Hij maakte grote naam als diri gent (o.a. was hij assistent van Tos- canini in de Scala in Milaan). In 1928 stichtte hij h'et orkest van Flo rence. Hij componeerde onder meer symfonische muziek, een opera en liederen. Maak het Maak het, Leids Stedelijk Gymnasium Het wordt erop of eronder. Al les of niets, en onde.* dat nie.s valt ook een gelyk spel. De beuk moet erin. Puur resultaat-antwoorden moet het de volgende keer wor den en dat kan niet anders ge zien de stand in groep Q van deze Tweekamp-quiz. Leiden niet voldoende gemotiveerd? Kom nou. Robert Fruin en zijn mak kers kunnen het gewoon toch niet maken om nu al uit de boot te vallen. Hun status van Europese snelle antwoorders staat op het spel een niet geringe inzet. Dat Dirk-Jan van Dijk en Lies- beth de Waal zich uit de markt hebben geprijsd door zich terug te trekken voor respectievelijk de sectie „vogelkunde" en „snelre- kenen" kan alleen maar een ex tra aansporing betekenen om te laten zien hoe het in de gegeven precaire omstandigheden wél moet. Dus; als één gesloten front oprukken en de joker pas benut ten als jullie echt niet meer weten dat Wladiwostok de plaats is die niet in het rijtje van vijf thuishoort. De scholengemeenschap uit Heiligerlee was een voortreffelijke maar stellig niet onverslaanbare formatie. Tegen het Blasiuscollege uit Terneuzen moet het zeker kun nen lukken. D'r staan gisse kop pies op bij die knapen, het is waar, maar ze hebben de neiging te snel te drukken. En een oude Hilversumse zegswijze is nog steeds maar al te waar: jonge tjes die te vroeg drukken, die denken knappers te zijn dan doctor van Pesch! Dus Stedelijk Gymnasium voer Leiden naar de triomf die Lei den zo node begeert. De geves tigde generatie uit de vijfde en zesde klassen zal aan de bak moeten, want bij een eventueel verlies is het wel gebeurd met deze koopmannen Ik heb me tenminste laten vertellen dat er in twee alpha een kleine snuiter is. die nu al meer weet dan Dick Passchier. Rillingen (1) Van hooggeleerde zyde word ik op de vingers getikt over mijn vermetel woordgebruik: „in uw rubriek Buitenom zegt u over het germanisme „afbouwen" in de betekenis van „geleidelijk slo pen" dat het een bepaalde colle ga van u „de rillingen over het lijf doet lopen". Hoe reageert zo iemand op het woord „inschattin gen" dat u even verder bezigt? Dat is niet eens te vinden in de 27ste druk van Koenen (en dat zegt wat, zie het Voorbericht van dr. Drewes".). Die collega kreeg er hoge koorts van. Maar het gaat nu al weer een beetje, laat hij weten. Rillingen (2) Er resteert natuurlijk wel een ander probleem met een bijna wijsgerige draagwijte: één moet de eerste zijn met een nieuw woord. Zo zijn in de loop der tijd woorden als bromfiets, nozem, meezinger enzovoorts ontstaan. Ja, luidt dan vaak de reactie, maar dat zyn woorden die in ons taalsysteem passen. Als er tot nu toe alleen maar het woord „zegenen" had be staan, had ik ook een overi gens allervriendelijkst briefje gekregen, wanneer ik plompver loren het woord „inzegening" had gemaakt? Als er nooit eens ie mand dergelijke taalkundige ini tiatieven nam. zou de achtentwin tigste druk van Koenen dan niet vreselijk lang op zich laten wach- Verf (1) Niet zozeer door die krassen, maar door dat hulpeloze wach ten in de „intensive carevan het Rijksmuseum krygt die Nachtwacht iets aards en onvol- kende gedrag en dat tafelmes was waarschijnlijk nooit op de Nachtwacht afgestevend, als het zoals nu uitgestrekt en uitgeteld, broos als een hoogbejaarde aan de vloer was gekluisterd. Als grond niet zo'n schaars goed was in Nederland zou dit misschien wel dé oplossing zijn voor het probleem waar musea mee zitten om de supernummers uit hun col lectie te beschermen. Gewoon plat op de grond en een hekje erom heen. Maar het bezoek zou drastisch teruglopen, wan. m de modale museumbezceke iets van de op sensatie beluste voyeur. Het object van zijn vo yeurisme presenteert zich het best op ooghoogte. Daar kan een museum-directie niet omheen, moet juist het vuurtje oppoken door het schilderij in een bege renswaardige lijst te steken. Wat de ogen zien, willen de vingers strelen; de oude verfstreken, het sraquelé. Natuurlijk doet bijna niemand dat echt <de suppoost, de anderen, de vieze vingers». Maar bijna doen we het steeds weer. Daarom moet alles blijven hangen, ïoals nu: op ooghoogte, in een in drukwekkende lijst en om aan te raken. Verf (2) Overigens moest ik aan de vlies dunne Nachtwacht denken, toen ik mij woensdag onder het gehoor bevond van professor Edward Shils, de briljante Amerikaanse socioloog, die deze winter in Lei den gastcolleges geeft. In zijn se rie „Intellectuelen en politieke macht" sprak hij ditmaal over originaliteit en genie en zocht daar door de eeuwen heen mee verbonden begrippen bij (inspi ratie bijvoorbeeld, het „inademen" /an de goddelijkheid). Daar werd In Rembrandts tijd en in Italië ie eeuwen daaraan voorafgaande verschillend tegen aangekeken. Dpdrachtgevers zagen de schilders ,och vooral als ambachtslieden, niet anders dan meubelmakers of /atenmakers, en, wanneer je de rorrespondentie van schilders en bun klanten opslaat, dan gaat het heel dikwijls over het materiaal. De klant vindt dan bijvoorbeeld dat er minder verf in het schilde rij is verwerkt dan bij contract is afgesproken. Of hij vindt de kwa liteit van de verf minder dan ver wacht. De schilders op hun beurt raken ook maar heel moeizaam uit hun ambachtelijke Jasje en bet keurslijf van de gilden: schut tersstukken werden berekend naargelang er mensen op stonden. Hoe meer schutters, hoe meer flo rijnen. En toen, aldus professor 3hils, schilders zich van hun spe- ;iale roeping bewust werden, za len ze zich niet zozeer als ar tiesten, maar als wetenschaps mensen, die geometrische vormen ontdekten en bespeelden het perspectief meester werden enzo voorts. Het genie op het zolderkamert je is pas van latere tijd. Van de ro mantiek en van Hollywood. Verf (3) Verleden week zaterdag maak ten we van een bezoek aan de noofdstad gebruik om een blik op de geblesseerde Nachtwacht te werpen. Dat kan in het weekein de. Het doek ligt achter een dik ke glaswand op de grond, alsof het een verschrikkelijk besmette lijke ziekte onder de leden heeft en derhalve langdurig in quaran taine moet. Voor de toeschouwer ligt het alshetware „op z'n kop", de bo venzijde is het dichtste bij. Dat is op zich al een stuk vervreem ding. Er zijn al zeer vele genera ties ons voorgegaan die nooit of te nimmer de Nachtwacht op de grond hebben zien liggen en daar komt dan bovenop dat het is om gedraaid. Het allervreemdste ech ter voor de geconditioneerde mu seumbezoeker is dat de lijst ont breekt. Het doek is naakt. En vanuit de verte bovendien on voorstelbaar dun. Zelfs de Nacht wacht wordt ontdaan van een deel van zijn waardigheid zonder een lijst. Zoals een schout bij nacht in ceremonieel tenue er lichtelijk ontluisterd bijloopt op blote voeten, met roos op z'n schouders, zonder pet en zonder bril. Tenslotte een derde variant van verf. Waterverf vooral, maar er worden ook andere technieken gebruikt in het nieuwe kijkboek van Rien Poortvliet „Te hooi en te gras" (uitgeverij van Holkema en Warendorf. Bussum, f47,50). Het is een virtuoze reportage in kleur van het boerenleven in Ne derland, zoals dat nog een beetje bestaat. Het mag een geïdealiseerd beeld heten met nog yeel fietsen cn paarden en nog weinig auto's en tractors. Met kippen op de deel en vriendelijke puntige 'kolonie - hokjes', inplaats van vermeerde- ringsbedrijven met het vreten op de lopende band. De boer als ge ruste landman, niet als bio-indu- strieel. Hoewel ik eraan twijfel of deze geruste landsman naar het woord van Aart van der Leeuw nog steeds 's avonds de hoeve rond gaat en het werk der knechten keurt, want de televisie roept (Poortvliet tekent een modern exemplaar in in „de gent", de huiskamer, waar ook nog het schrijfbureau en zo te zien van bovenaf het harmonium Poortvliet strooit een aantal aardige mevrouwen door zijn boek afkomstig uit de onwrikbare bol werken van de reformatie en niet onverkorte trouw aan de kleder dracht. Hy volgt hun procedure van toilet maken. Een paradox: de vrouwen lichten een sluier op, door zich in fasen te omhullen. Bijvoorbeeld 'n aardige mevrouw uit Staphorst, onderweg naar een rechtzinnig welbevinden, met on derrokken van flanel of baai en wrongen aan de borstrok om die rokken aan op te hangen. En wat voor de Nachtwacht of een schout bij nacht geldt, blijkt gelukkig helemaal niet vi vrouwen op te gaan. HAN MULDER.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1975 | | pagina 7