taatsgreep in Peru Eamon de Valera: strijder voor de zelfstandigheid van zijn tweede vaderland Eire Premier zet president aan de kant Beleid Indira Gandhi door hooggerechtshof ongrondwettig geacht in vogelvlucht ÏJ021JP in vogelvlucht etuigen twill en diiet meer Niet-gebonden landen stichten fonds voor de Derde Wereld SATERDAG 30 AUGUSTUS 1975 LIMA (AP) De Peruviaanse nationale radio heeft gister avond gemeld dat president Juan Velasco is afgezet en dat het presidentiële paleis door troepen is bezet. De opperbevelheb bers van de vijf miliaire districten in Peru hebben in een com muniqué voor radio en televisie laten weten dat generaal Fran cisco Morales Bermudez tot dusver premier, stafchef van het leger en minister van Defensie Velasco als president zal op volgen. Het communiqué werd uitgegeven in Tacna, dat ruim 900 kilometer van de hoofdstad Lima ligt. Hoewel het paleis door militairen king hebben gehad op de economie, omsingeld is nog geen melding ge- De regering is er de afgelopen Ja- lakt van geweld. ren in geslaagd meer buitenlandse Morales wordt algemeen als gema- investeerders aan te trekken dan da tigd beschouwd. De gezondheid vroegere regering. Maar toen de ko- de 65-jarige afgezette Velasco heeft perprijzen op de wereldmarkt vorig sinds januari van dit jaar sterk te jaar kelderden raakte Peru in wensen overgelaten. In 1973 werd moeilijkheden. Generaal Francisco Morales vrrrmdez, de nieuwe president Alvarado, die het veld moest rui- m Peru. men. zijn rechterbeen afgezet vanwege slagadergezwel. Generaal Velasco bevindt zich op beiders zijn landgoe in Chaclacayo, 25 km oostelijk van Lima, arrest heeft, zo verklaarde eer gerwoordvoerder. In een communique, waarin Oud-president Juan Velasco generaal Morales steun betuigen, Begin dit jaar kreeg de regering te maken met gewelddaden van ar- boeren, die ontevreden de ge taag stijgende hij huis- kosten van het levensonderhoud. De regering Velasco verwierp zowel het kaptitalisme als het communisme. Het buitenlands beleid dat onder de vroegere regering pro-Amerikaans op het idee gen de bevelhebbers litaire districten besloten te hebben vrije onderneming veranderde onder 'in revolutionaire zin de personen te het bewind van Velasco. Zijn rege- verwijderen en de afwijkingen te ring toonde zioh voorstander van corrigeren die het Peruaanse proces staatstoezicht op het economische dreigden te veranderen'. leven Morales zou de steun genieten gen van conservatieve elementen in de strijdkrachten en in het economi sche leven. Hij heeft op hen indruk gemaakt in de periode van 1969 tot knoopte nauwe betrekkin met socialistische landen. De regering Velasco is erin ge slaagd in Peru het meest radikale programma voor agrarische hervor ming uit te heel Zuid- 1973 toen hij minister van Econo- Amerika (met uitzondering van Cu- mische Zaken was. Steeds heeft hi] ba). Zi] doorbrak het monopolie van zich afzijdig gehouden links geïnspireerde ideologie die in ste deel familie-aristocratie, die het groot- de buitenlandse han- EW DELHI (AP) De wijzigin- kies- en grondwet waaraan et Indiase parlement vorige maand jn goedkeuring hechtte en die de eroordeling van premier Gandhi we ens overtreding van de kieswet te- iet deden zijn ongrondwettig en dus ver de wettigheid van 't onlangs aan genomen constitutionele amande- Mevrouw Gandhi heeft eerst de kieswet zo laten veranderen dat de vergrijpen waarop zij is veroordeeld geen vergrijpen meer zijn. De wets wijziging ging met tegenwerkende verklaringen van Velasco ren werd gebracht. Morales heeft een belangrijke rol gespeeld in de staatsgreep die Velas- gendom del, het bankwezen en de industrie in handen had. Verder werd gezorgd winstdeling en coöperatief ei- de arbeiders. gerings-beleid tussen hem en Velas- legaal. Tot deze conclusie kwamen kracht in. Daarna plaatste zij zichzelf is teren de tegenstanders Gandhi op de vijfde en laat- ce dag van een serie hoorzittingen oor het hooggerechtshof. De haastige goedkeuring van de Wetswijzigingen door het parlement k volgens Gandhi's tegenstanders (legaal geweest omdat een aantal Eden van de oppositie gevangen wa len gezet en dus niet aan de stem- ling konden deelnemen. Shantibhoeshan, de eerste verde lger van de gearresteerde socialis- ische leider Raj Narain, zei dat et politieke lot van Gandhi door het poggerechtshof zal worden bepaald. De verdedigers van mevrouw Gan- hi zullen de komende week hun zaak epleiten tijdens een aantal hoor- Ittingen voor het gerechtshof. Daar- zal het hog alle argumenten o- erwegen en waarschijnlijk medio ept^mber een beslissing nemen o- door amandering Mochten er meningsverschillen tus sen Morales en Velasco zijn geweest visie, films dan zullen deze voornamelijk betrek- hevig en verscheidene onderdelen van de maatschappij waren aangewezen op deze bladen toe tez ien. Radio, tele- boeken waren onder- dreigementen tegen Ford en Rockefeller WASHINGTON (AP) De Ame- ikaanse geheime dienst stelt een nderzoek in naar in Dallas en New ork geuite dreigementen om pre- ident Ford en vice-president Rocke- het leven te brengen, zo eeft een woordvoerder gisteren be- snd gemaakt. In Dallas werd het bureau van Associated Press opgebeld door ie- aand die vertelde dat een samen- wering tegen Ford en Rockefeller ip touw is gezet in verband met het eit dat de politie maandagavond een (igeriaanse student van het Bishop lollege doodschoot. In New York kregen het dagbad few York Daily News en de televi- iemaatschappij ABC telefoontjes gedreigd werd met een aan lag op Ford en Rockefeller en met omaanslagen op een aantal gebou wen, aldus een woordvoerder van de ederale recherche (de FBI). De man die in New York opbelde, Ireigde behalve Ford en Rockefeller ok FBI-directeur Clarence Kelley minister van justitie Edward H. i om te brengen, aldus de FBI- voordvoerder. )e man die het AP-bureau in Dal- opbelde zei dat een groep yan tot 25 personen een complot op ouw heeft gezet om de president en le vice-president te doden als zij de iationale conventie van Repubikein- Dallas komen toespre- Bestand tussen Unita en MPLA LISSABON (Reuter) Twee van de drie Angolese bevrijdingsbewe gingen, de MPLA en de Unita, zijn overeengekomen onmiddellijk een bestand aan te gaan en gevangenen uit te wisselen, zo is vandaag ver nomen uit oficiële Portugese bron. In Loeanda werd bekendgemaakt dat Portugal het "akkoord van Al- vor" officieel heeft opgeschort. Dit akkoord, dat begin dit jaar werd ge sloten tussen Portugal, MPLA Uni ta en FNLA, voorzag in een ge meenschappelijk bestuur, tot Ango la op 11 november onafhanke lijk zal worden. Omdat die over gangsregering niet functioneert zal het bestuur voorlopig worden uit gevoerd en gecoördineerd door de Portugese hoge commissie, waar aan wetgevende bevoegdheden zijn toegekend. Nancy Kissingerde echt genote van de Amerikaanse bemiddelaar in het Midden- Oosten, geniet van een zon nebad bij het zwembad van het Koning David Hotel in Jeruzalem terwijl haar man heen en weer pendelt. Erg veel privacy heeft zij daar niet. Dat slaat niet op de persfotograaf die dit plaatje schoot maar op de Israëlische veiligheidsagent (rechts op de achtergrond) die haar met een aantal collega's geen se conde uit het oog laat. LONDEN (Reuter) Eamon de Valera, die veertien jaar de eer ste president van de Ierse Repu bliek is geweest en die gisteren BiJ de verkiezingen overleed, werd op 14 oktober 1882 1,1 in New York geboren uit een Ier se moeder en een Spaanse vader. zamelen voor de onafhankelijk- politiek. De grootste partij in de heidsbeweging. Zijn vader overleed toen Eamon nog geen drie jaar was, waarna moeder en zoon naai* Ierland gin gen, dat toen deel was van het Britse rijk. Eamon toonde een grote aanleg voor wiskunde. Einstein heeft eens gezegd dat de Valera een van de negen mensen was die zijn relati viteitstheorie begrepen. In 1913 deed De Valera (hij was leraar wiskunde) zijn intrede in de politiek. Hij sloot zich aan bij de beweging die zich verzette te gen het Britse bestuur. Het Brit- parlement had toen juist 1918 wer den 73 kandidaten van de Sinn Fein in het Britse parlement ge kozen. Deze 73 roepen zich in Du blin tot parlement uit en kozen De Valera, die nog niet uit Ame rika terug was, tot premier. In 1920 zette hij weer voet aan wal in Ierland, waar toen een ;uerrillastrijd aan de gang was tussen het republikeinse leger en de Britse politietroepen. In 1920 kwam het tot een be stand. Engeland bleek bereid Ier land met uitzondering van zes districten in het noorden waar de bevolking Engelsgezind was de status van dominion te geven. Een verdrag in deze geest werd in 1921 door de Dail, het Ierse parlement, goedgekeurd tegen de wetsontwerp aangenomen dat Ier- Valera, die als premier aftrad. Het kwam tot een burgeroorlog tussen het leger van de nieuwe was voor onbepaalde tijd opge- Ierse vrijstaat en de republikei- schort. nen onder leiding van De Vale ra. In 1923 werd De Valera aan gehouden en weer enige tijd ge vangen gezet. Tevoren had De Valera al ge ijverd voor erkenning van het Gaelic, de Ierse taal. In 1910 trouwde hij met de onderwijze res Janie O'Flanagan. Zij kregen vijf zoons en twee dochters. Bij de verkiezingen van datzelfde jaar kreeg de republikeinse partij van De Valera, de in 1926 uit de Sinn Fein voortgekomen Fianna Fail, een groot aantal zetels in de de laatste verzetsleider Dail, die evenwel lange tijd niet lera die zich aan de Britse troepen o- vergaf. Door een Britse krijgsraad werd hij ter dood veroordeeld maar omdat hij het bij geboorte verkre gen Amerikaanse staatsburger schap bezat werd de straf gewij zigd in levenslang. In 1917 her kreeg De Valera al weer zijn vrij heid toen alle Ierse verzetsleiders uit gevangenschap werden ontsla gen. De Sinn Fein („wij alleen") koos hem tot leider. Nog Jaren lang zou de ascetische, zelden glimlachende, niet rokende en geen sterke drank gebruikende De Valera zowel voor- als tegenstanders peet afdwingend. Zijn medestan ders wist hij tot fanatieke toewij ding te inspireren. door de gekozenen werden ingeno men, omdat zij weigerden de eed van trouw aan c!e Britse koning af te leggen. De Valera's aanhang groeide en in 1932 werd hij opnieuw premier. De eed van trouw aan de koning van Engeland werd afgeschaft en bepaalde betalingen aan Engeland gestaakt. Er brak een economische oorlog tussen Engeland en Ier land uit. Ierland maakte zich eco nomisch hoe langer hoe onafhan kelijker. In 1937 voerde De Valera leidende^rol^ spelen, een nieuwe grondwet in. Deze j MT maakte Ierland in feite staatkun dig onafhankelijk. In de Tweede Wereldoorlog bleef Eire strikt neutraal. De Valera, premier en minister van Buiten- i het Britse In 1917 werd hij parlement gekozen, maar hij ging ïancüse Zaken, weigerde Engeland nooit heen. In 1918 werd hij en Amerika het gebruik van ha- met vele aanhangers opnieuw ge arresteerd en in Engeland gevan gen geezt. Na een jaar wist De Valera te ontsnappen. Hij zat drie weken in Manchester onder gedoken Toen kregen alle Ierse vrijheidsstrijders hun vrijheid te rug en kon De Valera zich weer in het openbaar vertonen. Hij ver trok naar Amerika om gele! in te vens van zijn land. De diplomatie ke vertegenwoordigingen van Duitsland en Japan in Dublin bleven geopend. De Valera bleef aan de macht tot 1948, toen hij werd gewipt door een coalitie van oppositiepar tijen, die het niet eens waren met zijn binnenlandse en economische nieuwe coalitieregering, de Fine Gael, was altijd beschouwd als samenwerking met Engeland, s menwerking met Engeiand. Desondanks riep de nieuwe rege ring de republiek uit. Eire hield daarmee ook in naam op lid van het Britse gemenebest te zijn De Valera ging nu ijveren voor vereniging van het Brits gebleven Noord-Ierland met de republiek. Bij de algemene verkiezingen van 1951 kwam hy weer aan het be wind. Na de oorlog begon het gezichts vermogen van De Valera af te ne men In 1952 heeft hij in Utrecht een reeks operaties ondergaan, waardoor een dreigende algehele blindheid werd afgewend. In 1954 ging De Valera opnieuw in de oppositie toen de Fianna Fail („Soldaten van het Lot") weer bij de verkiezingen versla gen was, maar drie jaar daarna kreeg hij voldoende zetels om als regeringsleider terug te keren. In 1959 werd hij voor het eerst tot president gekozen met een ambtstermijn van zeven jaar. Op 2 juni 1966 kreeg De Va lera slechts een krappe meerder heid voor een tweede presiden tiële ambtstermijn van zeven jaar. Van de meerderheid van ruim 120.000 stemmen die hij bij de vorige verkiezing kreeg was maar net 10.000 overgebleven. De Valera bleef president tot hij in mei 1973 werd opgevolgd door de protestantse politicus Ers- kine Childers. Een van de laatste belangrijke daden van De Valera als presi dent verrichtte hij in 1972 toen hij zijn handtekening zette on der een wet die de uitschakeling van het verboden Ierse Republi keinse Leger beoogde en die de politie grote volmachten gaf voor de bestrijding van de illegale or ganisatie. Dat was geen gemakke lijk besluit voor De Valera, een van de eerste leden van de offi ciële IRA, die vóór de onafhanke lijkheid van Ierland in 1921 tegen het Britse bestuur streed. Bom aanslagen in Dublin, waarbij slachtoffers vielen, hadden De Va lera er echter van overtuigd dat met kracht tegen de ondergrond se IRA moest worden opgetreden Twee idealen heeft De Valera nimmer verwezenlijkt gezien, na melijk de herleving van het Kel tisch, de oorspronkelijk Ierse taal, en de opneming van de Britse pro vincie Noord-Ierland in zijn re publiek. Aan de westkust van het zwarte werelddeel even onder de 'kruin' van de Afrikaanse 'schedel' ligt een gebied, dat onder de naam Spaans Sahara nog steeds tot het •koloniale ryk' van Madrid behoort, maar de laatste jaren steeds meer een omstreden landstreek is gewor den. De reden is duidelijk: in 1963 werd ontdekt, dat deze provincie van Spanje met drie afgevaardigden in het parlement te Madrid bij zonder rijk is aan fosfaat, mogelijk tot een totaal van tien miljard ton. Geen wonder, dat dit gebied, ruim zesmaal zo groot als Nederland maar met slechts 70.000 inwoners, de be langstelling van de buurlanden Ma rokko. Mauretanië en Algerije ge niet. Die belangstelling is uiteraard allerminst onzelfzuchtig: men wil het gebied 'dekoloniseren,' d.w.z. aan de macht van Madrid onttrekken, maar beslist niet 'bevrijden'. Want dat laatste veronderstelt/ dat de Spaanse Sahara een onafhankelijk land zou worden en daar zijn de idealistische buurtjes niet voor te vinden, omdat ze zelf een oogje op het rijke fosfaatgebied hebben laten vallen. Fosfaat is een waardevolle kunstmeststof, met de mogelijkheid van het winnen van uranium als by- produkt. Vandaar dat Marokko en Mauretanië nu via het Internatio naal Gerechtshof in Den Haag de hand op dit gebied proberen te leg- te hebben gemarteld. Degenen gen, al hebben zij. zoals de Londense niet verschenen hebben de Times' onlangs terecht opmerkte, tbank laten weten dat zij niet hun aanspraken weer verzwakt door verdediging willen In oktober jJ. op de Arabische top- feeewerken nu zij hebben verno- conferentie in Rabat tot een onder- welke afschrikwekkende linge verdeling van de Spaanse ïraktijken de beklaagden zich Sahara te besluiten iebben schuldig gemaakt. Hoe dit zij, de jaarlijkse produktie Volgens zegslieden van de conven- ;n zal Rockefeller op 12 september lijn toespraak houden en Ford zijn lede een dag later afsteken. X' ATHENE (AP) In het proces ,e egen 31 voormalige leden van de b ïriekse militaire politie zijn giste- ren slechts 15 van de 41 getuigen a ié charge komen opdagen. De 31 worden ervan beschuldigd tijde van het bewind van dikta- Papadopoulos politieke gevange- van 10 miljoen ton fosfaat is zeker de moeite waard om er de grijp grage hand naar uit te strekken en de brute baatzucht wordt bemanteld hetzij - met argumenten over gelijk heid van taal en cultuur van alle stammen tussen zuidelijk Marokko en het noorden van Mauretanië, hetzij door stichtelijk te spreken over 'dekolonisering.' Nu is Marokko al 's werelds grootste exporteur van fosfaat, jaarlijks zo'n 19 miljoen ton, maar het is toch niet ongenegen die uitvoer nog aanzienlijk te ver groten door ook die van de Spaanse Sahara voor zijn rekening te nemen. Om die uitvoer in de toekomst te laten geschieden door die zeventig duizend inwoners van de Spaanse Sahara (als dat gebied onafhankelijk zou worden), dat is te gek om los te lopen. Dan zou er in westelijk Afrika een situatie ontstaan, die ver gelijkbaar is met die in de minus cule oliestaten aan de Perzische Golf. Géén onnodige concentratie van economische macht Maar in Rabat vergeet men blijkbaar, dat Marokko-zelf, zou het zich de schat ten van de Spaanse Sahara kunnen toeëigenen, een grote machtsver schuiving teweeg zou brengen in het westelijk deel van de Middellandse Zee en mogelijk ook in het geheel van de Arabische wereld. De be gerige broeders zijn onderling dan ook nogal verdeeld en een land als Algerije zou er niet gelukkig mee zijn als de macht en invloed van buurman Marokko al te zeer zouden toenemen. Hoe nu is het standpunt i vincie? Op grond van een resolutie van de Ver. Naties uit 1966 heeft de regering in Madrid zich bereid ver klaard een volksstemming in Spaans Sahara te doen houden. Dat had al in de eerste helft van dit jaar moe ten geschieden, maar werd uitgesteld omdat Marokko en Mauretanië hun aanspraken aan het Internatinaal Gerechtshof in Den Haag voorleg den. Maar toen een V.N.-commissie van onderzoek enige maanden gele den het gebied bezocht, werden alom demonstraties ten gunste van onaf hankelijkheid gehouden, later ge volgd door gewelddadigheden tegen Spaanse militairen. Eind mei gaf de regering-Franco te kennen, dat zij het gebied op korte termijn zou ver laten als de overvallen zouden voort duren en zij opperde een bijeenkomst van alle belanghebbende partyen en en het zenden van V.N.-waamemers. Dat was natuurlijk niet naar de zin van de regering van Marokko, die, met voorbijgaan van de wensen der bevolking, graag zou zien dat Madrid het gebied op de een of andere wijze aan haar zou overdragen. Maar Ma rokko rekent te weinig met het be staan van enige partijen in de Spaanse Sahara die naar onafhan kelijkheid streven, zoals de Frente Polisario en de PUNS, waarvan de laatste niet alle verbindingen met Madrid wil verbreken. De Frente Polisario is echter de invloedrijkste van de twee, naar alle waarschijn lijkheid krachtig bijgestaan door Al gerije, dat niet erg is ingenomen met het annexionisme van Marokko en Mauretanië. Er is dus duidelijk een nummertje internationaal touwtrek ken aan de gang, waarvan de uitslag ken de Spanjaarden ter plaatse over een leger van 76.000 man, net even meer dan het aantal inwoners van de Spaanse Sahara! En ofschoon het grootste deel van dieSpaanse troepen geconcentreerd is in El Aioen de hoofdstad, wordt er toch, met de modernste middelen, krachtig ge patrouilleerd. Opvallend is het ver schil tussen de toestand in het noor den en die in het zuiden: aan de grens met Marokko zijn de Span jaarden kennelijk op alles voorbe reid en heerst een nerveuze sfeer, in het zuiden, waar de Spaanse Sa hara aan Mauretanië grenst, is al les volkomen rustig. Dat verschil is begrijpelijk, want, terwijl er in het zuiden geen enkele bedreiging is ge- registreerd, heeft Marokko alles ge reed gemaakt om zo nodig militair in te grijpen. Koning'Hassan heeft trouwens al medegedeeld, dat zijn troepen de Spaanse Sahara zullen binnentrekken als Marokko niet vóór ting ingediend die dank zij een dras- ?9j LIMA (UPI) Vertegenwoordi gers ministers van Buitenlandse Zaken en diplomaten van meer dan honderd meest niet-gebonden landen die bepaalde grondstoffen Bahrein wordt gevestigd. Er zal een commissie worden in gesteld die kartels zal vormen landen hebben in hun conferentie in Lima besloten een solidariteits fonds voor de ontwikkeling van de derde wereld te stichten met een kapitaal van minstens zes miljard dollar, zo wordt van officiële zijde Het geld zaJl naar verwachting voornamelijk van de olie-exporte rende landen komen. Alleen Koe weit zal al 1.2 miljard dollar stor ten en bovendien de kosten van het hoofdkantoor dragen als dat in het einde van dit jaar in het bezit van het omstreden gebied is ge raakt. Maar hy vergeet daarby wèl het naleven van twee beginselen, die bij de Afrikaanse staten in hoog aan zien staan: de onaantastbaarheid van de vroegere koloniale grenzen enerzyds en het recht op zelfbeschik king van de bevolking anderzijds. tische beperking der overheidsuitga ven met zijn 168.1 miljard mark slechts 4.1 procent hoger 'igt dan die over het huidige jaar. Om de structurele verliezen op lan ge termijn tegen te gaan za iet ho ge termyn tegen te gaan zal het ho- bliek per 1 januari 1977 met twee procent stijgen tot dertien procent. Daar staat dan weer tegenover, dat Wielrennen De 24-jarige Westduit- de Algerijnse president Boumedienne op 19 juni een uitspraak deed, die uitgelegd kan worden als toenade ring tot het Marokkaanse standpunt. Al by al is de toestand weinig door zichtig. Veel zal afhangen van wat Spanje zal doen en van de vraag ten aanzien van zijn Afrikaanse pro- nog allerminst vaststaat. Nu beschik - of i spraken zijn gemaakt. se amateurwielrenner Jürgen Kraft is gisteren op het parkoers te Met- tet door een auto overreden en naar een ziekenhuis gebracht. Kraft, die trainde voor de strijd om de wereld titel op de weg, zaterdag in Mettet, liep een hersenschudding, exporteren. Door opslag van pro- Gukten als koffie, koper, suiker en jute wil men de prijzen op peil hou den. Een voorstel van de Palestijnse bevrijdingsorganisatie en zes Ara bische landen om Israël uit de VN te stoten, kreeg zelfs onder de Ara bische landen geen meerderheid. Arrestaties na aanslagen in Engeland LONDEN (AP) Detectives van de bombrigade. die een onderzoek instellen naar de twee aanslagen die de afgelopen twee dagen in en bij Londen zijn gepleegd, hebben giste ren twee personen voor verhoor mee genomen. De brigade zou .verder nog op zoek zijn naar een roodharig meisje. De eerste aanslag werd woensdag avond in de garnizoenstad Catherham even buiten Londen gepleegd. Don derdagavond ontplofte een andere bom in de Londense Oxford Street. Bij de explosie in Catherham raak- intussen mogelijk geheime af- kneusde heup en een gebroken kuit- ten 35 personen gewond, been op. In het ziekenhuis werd zijh vier ernstig. In Oxford Street Rl. toestand niet zorgwekkend genoemd. den zeven

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1975 | | pagina 9