Moeizame start van gesprek
over toekomst van Rhodesie
Chaos in Portugal nadert snel hoogtepunt
Vals bomalarm
op booreilanden
in de Noordzee
Burgers machteloos tegen
moordende meute op Timor
Ontmoeting Vorster-Kaoenda hoogtepunt
Ian Smith acht
tegenpartij
"abnormaal"
Studiegroep wil snel
democratie in Spanje
PROTESTANT ULSTER DREIGT
- Indiase grondwetswijziging
nu voor het hooggerechtshof
PAGINA 6
BUITENLAND
P
DINSDAG 26 AUGUSTUS 1975
Ian Smith verklaarde dat de be
sprekingen wellicht vandaag
hervat zullen worden. De Rho
desische premier beweerde dat
ernstige geschillen binnen de
ANC het onmogelijk hadden ge
maakt om op deze eerste bijeen
komst reeds overeenstemming
te bereiken, maar achtte het niet
uitgesloten dat het alsnog tot
een akkoord komt.
„Zij (de leden van de ANC) wer
ken er nog steeds aan. Wij heb
ben vandaag ongeveer zes uur
met onze duimen zitten draaien
en dat is nogal vermoeiend, weet
u," zo verklaarde Smith van
nacht.
Tegenover verslaggevers ver
klaarde Smith: „Ik veronderstel
dat u zich afvraagt waarom een
vergadering waarvan ik gezegd
heb dat hij slechts een half uur
zou duren, nog steeds wordt
voortgezet. Mijn commentaar
werd geleverd in de veronder
stelling dat ik met normale
mensen zou spreken. Ik geloof
dat deze heren echter een beetje
abnormaal zijn."
VICTORIA FALLS (Reuter) Zwarte en blanke Rhode-
siërs zijn gisteren de vitale besprekingen begonnen over de
constitutionele toekomst van hun land. In de zogenaamde
"vredestrein", geparkeerd op een brug boven de Victoria-
watervallen, kwamen premier Ian Smith en de leiders van de
Afrikaanse nationale raad ANC bijeen om te onderhandelen
over de eis van de zwarte nationalisten voor een meerderheids
bewind in Rhodesië. Aan de besprekingen werd ook deelgeno
men door de Zambiaanse president Kenneth Kaoenda en de
Zuidafrikaanse premier John Vorster.
Uit het feit dat de onderhandelin- Het licht van de schijnwerpers was
gen in de conf erentie trein tot laat gisteren eerder gericht op de top-
■ond voortduurden werd opge- ontmoeting tussen premier Vorster
werd ge- en president Kaoenda. Nadat ze bed-
het pro- den aanwezig waren geweest bij de
opening van de onderhandelingen in
de vredestrein, stapten ze in de auto
van Smith en reden Rhodesië binnen
waar ze zich installeerden in een an
dere treinwagon op het station van
Victoria, Fails. Na een gesprek van
90 minuten zei Vorster: „We hadden
een zeer plezierig en interessant ge
sprek." Kaoenda, die voor de eerste
keer in 12 jaar voet op Rhodesische
bodem zette, beaamde dit en zei:
„De besprekingen waren erg nut
tig". Op lange termijn, zo menen
waarnemers, kan hun ontmoeting
voor het Afrikaanse continent van
groter belang blijken dan de Rhode-
ten plaatsvinden. Premier Smith zegt sische onderhandelingen. Beide lei-
de
maakt .dat er voortgang
boekt. Dit zou met nanu
bleem betreffen waar de
detailleerde discussies over de toe
komst van Rhodesië moeten plaats
vinden. Dit probleem had eerder op
de dag tot een opschorting van de
onderhandelingen geleid, waarbij de
indruk werd gewekt dat de bespre
kingen waren verdaagd. Nadat presi
dent Kaoenda en premier Vorster een
onderliing topgesprek hadden gevoerd
werden de onderhandelingen in de
conferentietrein voortgezet.
Het probleem waar de conferentie
onmiddellijk op stuitte was de vraag
waar de feitelijke onderhandelingen
in de verschillende commissies moe-
LONDEN (UPI) —Drie boor
eilanden voor aardgas in de Noord
zee zijn gisteren na een bomalarm
ontruimd, zo heeft de Britse ma
rine meegedeeld. De gaskranen
werden dichtgedraaid.
Een woordvoerder zei dat een
man met een sterk accent, die zei
de Palestijnse organisatie El Fa-
tach te vertegenwoordigen, twee
bladen in Londen had opgebeld
met de mededeling dat aan de
poten van de booreilanden op zes
meter diepte bommen
vestigd. Hij zei dat ook een be- strijd zijn met
Amerikaanse oliemaatschappij
Phillips.
Terwijl de bemanning aan land
was kwam er slechts de helft van
de gebruikelijke hoeveelheid aard
gas van de hoorplaats Hewett, on
geveer 50 km ten oosten van-Great
Yarmouth.
El Fatach in Beiroet verklaar
de dat deze Palestijnse bevrij
dingsorganisatie er niets mee te
maken had. "Ons standpunt is
welbekend: wij veroordelen derge
lijke acties omdat
radingsschip voor de boor
eilanden, dat in de haven Yar
mouth ligt, tot ontploffing zou
worden gebracht.
De vijftig bemanningsleden van
de drie booreilanden werden met
hef schroef vliegtuigen wegge
haald. Duikers van de Britse ma-
beeld van de Palestijnse be
vrijdingsbeweging besmetten".
De ontploffing, die volgens het
dreigement om halftwee zou plaats
vinden, heeft zich niet voorgedaan
Een onderzoek door duikers van
de marine leverde niets op. De
bemanning van het hoofdboor-
rine gingen op onderzoek uit. De eiland heeft inmiddels toestem
eilanden zijn eigendom van de ming gekregen terug te keren.
Rhodesië, de nationalisten buiten
Rhodesië of aan boord van de vrie-
destein. Een mogelijk compromis geregeld nadat Ian Smith
ders is er veel aan gelegendat de
Rhodesi'sche kwestie eindelijk wordt
1965 zijn
dat steeds vaker werd genoemd is het lanid eenzijdig onafhankelijk
gebied van de Victoria-watervallen klaarde van Engeland. Men vermoedt
tot neutraal of internationaal gebied dat Kaoenda zijn gesprekspartner
te verklaren. Blanke en zwarte onder- heeft duidelijk gemaakt dat Zuid-
handelaars zouden hun .verblijfplaats Afrika
i stuk goodwill
De historische eerste ont
moeting van -president Vor
ster van Zuid-Afrika met een
zwart Afrikaans staatshoofd,
Kaoenda van Zambiatijdens
de Rhodesische conferentie.
Verwacht wordt, dat ook de
tegenstellingen tussen het
blanke bewind in Zuid-Afrika
en de nationalistische stro
mingen in Afrika baat zullen
ondervinden van deze ont
moeting.
als het meehelpt de kwestie op te
lossen. Verder zal Kaoenda hebben
aangedrongen op echte onafhanke-
uitbanning
Zuid-Af ri-
DOODGESCHOTEN In Noord-
Ierland waar het geweld de afgelo
pen dagen weer hoog is opgelaaid,
zijn gisterochtend op een landweg
vlak bij de grens met de Ierse re-
premier publiek twee jongemannen doodge-
SChoten. Over de daders
bekend.
respectievelijk in Victoria Falls
Livingstone kiezen en vervolgens ovei
de brug pendelen voor commissiever
gaderingen aan beide kanten. De lijkheid voor Namibië
Rhodesische regering staat erg af wij- van rassendiscriminatie
zend tegenover dit idee. Ze wil een ka.
strikte naleving van het zogenaamde
„akkoord van Pretoria" waarbij tot
deze constitutionele conferentie werd
besloten.
Uit de schaarse berichten uit Victo
ria Falls kon warden opgemaakt dat
de openingstoespraak
Smith een taaie houding verried.
Smith liet weten dat hij met zijn
collega's naar Victoria Falls was ge
komen om de succesvolle toepassing
te waarborgen van het akkoord van
Pretoria, dat op 9 augustus werd ge
tekend. Een clausule van dit akkoord
stelt dat commissievergaderingen over
afzonderlijke kwesties moeten wor
den gehouden binnen Rhodesië. De
ondertekenaars van het akkoord
waren premier Vorster, premier
Smith en Mark Chona, politiek ad
viseur van Kaoenda. De tweede spre
ker was bisschop Moezorewa, leider
van de Afrikaanse nationale raad1. Hij
onderstreepte dat de constitutionele
conferentie de laatste kans is om
SANTIAGO (AP) Een politiek
rechts georiënteerde Franse vereni
ging die onlangs is opgericht en on
der meer de Spaanse ambassadeur in
Engeland onder haar leden telt, heeft
openlijk aangedrongen op hervor
ming van het Spaanse staatsbestel.
De vereniging, de „Federatie voor
onafhankelijke studies" (FEDI)gaf
na een acht uur durende vergade
ring van haar tien leden tellende be
stuur een communiqué uit waarin
gezegd .werd dat Spanje hard toe is
aan de overschakeling „van een
autoritair naar een democratisch
systeem".
Aan de vergadering werd onder deren 1
oud-minister van Voorlich
ting en Jose Maria de Areilza, oud-
ambassadeur in de Verenigde Staten T
en in Frankrijk.
In het communiqué werd gezegd
dat „bij de politieke verandering
meer rekening gehouden moet wor
den met het opbouwen van de toe
komst dan met de beoordeling van
het verleden" en dat het allereerste
doel moet zijn „een volledig demo
cratische maatschappij te organi-
Volgens het communiqué zal de
FEDI zich in de komende maanden
vooral bezig houden met het bestu- I
deelgenomen door Manuel Fra-
Irribarne, oud-minister van Voor
niets lichting en tegenwoordig ambassa
deur in Engeland, Pio Cabanillas,
l grondwetshervorming,
de opvolging van generalissimo
Franco, een hervorming van de vak
beweging en het opstellen van een I
nieuwe kieswet.
BELFAST (AP) Na de moord biikeinse leger (IRA)
van gisteren op twee katholieke strijdkrachten,
jongemannen die vlakbij de grens
met de Ierse republiek door het
hoofd werden geschoten, heeft een
aantal protestantse paramilitaire
SLANGEBEET De directeur van
het museum en onderzoekinstituut
Senckenberg in Frankfurt, prof. Ro
bert Mertens, is op 88-jarige leeftijd
tengevolge van een slangebeet over
leden. Hij was bij het voeren van
een Afrikaanse ringslang gebeten.
'staakt-het- °nder leidinB van Mertens was tus- f
sen 1946 en 1960 het museum, dat
tijdens de oorlog was vernietigd, her-
bouwd. De geleerde maakte vele on-
de Britse
gisteren bereid verklaard troepen
ter beschikking te stellen voor een
V.N.-vredesmacht op Timor.
Premier Wallace Rowling zei op een
persconferentie dat zijn land onmid
dellijk zal reageren als de Verenigde
Naties een beroep doen. Hij hoopt
dat de Timorezen zo spoedig moge
lijk in staat gesteld zullen kunnen
worden om over hun eigen toekomst
ie beslissen.
Het Noorse vrachtschip "Lloyd
Bakke", met aan boord 1.115 vluch
telingen uit het Portugese deel van
Timor, is gisteren in de Australi
sche havenstad Darwin aangeko-
De vluchtelingen ontkenden bij hun
gankomst dat er tijdens het vertrek
op het schip geschoten was. Veen
tien personen onder hen hadden ech
ter voordat zij aan boord gingen
ernstige verwondigen opgelopen als
gevolg van granaatscherven.
donesië een tweeduizend
partijen op Timor elkaar- in grote
chaos uitmoorden waarbij ook onge-
i sterke wapende burgers niet ontzien worden.
den. De nationalisten zullen geen be
lemmeringen op weg naar een zwart
meerderheidsbewind accepteren. „We
worden steeds ongeduldiger,"
Het uiterst wankele
vuren" is van kracht sedert 10 fe
bruari van dit jaar, en de "provisio
nal" vleugel van de IRA heeft ge-
groeperingen gedreigd zich te zullen zegd dat als zij de overeenkomst derzoekingsreizen over de hele
verenigen tegen wat zij noemen het verbreken, ze dit tevoren zullen reM om de gewoonten van slangen
'handeltje" tussen aankondigen. De protestanten zijn
echter bij het totstandkomen van
de afspraak niet betrokken geweest.
te bestuderen. Hij was een der be
kendste slangenonderzoekers ter 1
reld.
op een vliegveld op Oost-Ja- £)e Portugese troepen stonden vol- bisschop Moezorewa premier Smith
L paraatheid heeft ge-
va in staat
bracht.
Intussen hebben
cluchtelingen kans gezien het eiland
te verlaten en zijn nu aan boord
het vrachtschip "Macdili" op weg
weten. Zelfs als het probleem,
Matos machteloos tegenover
schietende meute. Met grote moeite de gedetailleerde besprekingen
®ens, hebben zij de evacuatie kunnen ten worden gehouden, is opgelost,
'oorbereiden. Een bark met ongeveer
:00 man aan boord werd ge
troffen door een granaat en zonk
regeling nog lang niet in zicht.
Waarnemers geloven dat de echte
moeilijkheden pas komen als de twee
de Portugese enclave Macao middellijk. Naar het schijnt hebben partijen spijkers met koppen moeten
oan de Zuidchinese kust.
Uit een relaas van een vluchteling
m Darwin, de 31-jarige Carlos Gilde
Matos, die er in is geslaagd nage-
cooral de Timorezen van Chinese af
komst. die de middenstand van Ti-
mor uitmaakten, het moeten ont
gelden. Hun kinderen worden af ge
noeg zijn hele familie in veiligheid maakt en hun winkels worden stuk
te brengen, blijkt dat de strijdende
Slaan ten aanzien van een constitu
tionele oplossing. Er is bepaald geen
aanwijzing voorhanden dart de rege
ring Smith bereid is op korte termijn
akkoord te gaan met een zwart meer
derheidsbewind.
11 T l* 1
tugese soldaten. Ze hebben maar
weinig persoonlijke bezittingen kun-
jifn meenemen.
Volgens de vluchtelingen gaan de
gevechten tussen de troepen van de
DDT, de democratische unie van Ti-
mor, en de Fretilin, het revolutio
naire front voor de onafhankelijk
heid van Timor, onverminderd
voort. Na de laatste, mislukte po
ging van de op het eiland achterge
bleven Portugese gouverneur, Le-
mos Pires, om een wapenstilstand
te bewerkstelligen, wordt de moge
lijkheid van een militaire interven
tie vanuit het buurland Indonesië
eteeds groter geacht.
1 NEW DELHI (AP) De advoca
ten van mevrouw Gandhi's tegen
standers hebben het hooggerechtshof
in New Delhi gevraagd de wetswij
ziging, waardoor het tegen de pre
mier uitgesproken vonnis wegens
corrupte verkiezingspraktijken zijn
kraent verloor, teniet te doen. De
juristen waren van mening dat bij
deze zaak de toekomst van de demo
cratie in India op het spel staat.
De uitkomst van de huidige hoor
zittingen over deze zaak kan ver
strekkende gevolgen krijgen voor
mevrouw Gandhi's politieke toe
komst en voor de verhouding tussen
de rechterlijke macht en het par
lement.
Sjanti Bhoesjan, de eerste verde
diger van de socialistische leider
Raj Narain deed tijdens de ope-
meer de bevoegdheid tot jurisdictie
in verkiezingszaken waarbij de pre-
hiier betrikken is.
Buitenlandse journalisten moch-
van de grondwet en noemde de maat- sproken door Bhoesjan.
regel ondemocratisch en volkomen
destructief.
Door de amendering van de grond
wet, die 9 augustus door het parle
ment werd geratificeerd, zijn de gestuurd
vergrijpen waarop Indira Gandhi zijn regering
is veroordeeld geen vergrijpen
President Khondakar Moeshtaque
Achmed van Bangladesj heeft de
de Indiase premier een
hij de wens
alle bilaterale
eenkomsten en verdragen in ei
hebben de rechtbanken niet houden werd benadrukt.
Prinses Gracia en prins Reinier van Monaco en hun kinderen prinses Caroline en prins Albert
luisteren tijdens de bezichtiging van de residentie van gouverneur Byrne (tweede van links) in
het Amerikaanse Princeton. Prins Albert begint dit jaar een studie in Princeton.
LISSABON (UPI/REUTER)
Verscheidene militaire eenheden in
Portugal zijn in alarmtoestand ge
bracht en het lijkt erop dat de mi
litaire leiders de zaak niet meer in
de hand hebben-
De luchtmachtbasis van Lissabon
was gisteravond laat in een toe-
tand van uiterste paraatheid, ken
nelijk zonder dat de commandant
daarvoor orders had uitgevaardigd
Deze, kolonel Jos Miranda, antwoord
de tenminste ontkennend op vragen
over deze nieuwe ontwikkeling en
lagere officieren zeiden dat ze de
maatregel hadden genomen zonder
met de kolonel overleg te plegen.
De alarmtoestand betekenif dat de
manschaDpen op de basis moeten
blijven, dat de toegangen zijn afge
sloten en dat er geen burgers binnen
tnogen.
Een woordvoerder van de binnen
landse veiligheidstroepen, Copcon, zei
dat hem geen order om de alarmtoe-
6tand af te kondigen bekend was en
dat eenheden die dit déden kennelijk
op eigen initiatief handelden.
Het alarm volgde na een grote pro
pagandacampagne om de pro-com
munistische premier Vasco Goncal-
ves in functie te houden in weerwil
van pogingen door een groep van
negen prominente gematigde officie
ren de premier aan de kant te zet
ten.
Naar verluidt is een militair-bur
gerlijk front gevormd, bestaande uit
communisten en anderen, dat Gon-
calves wil steunen.
In de chaos van mededelingen en
ontkenningen liet de vijfde divisie,
Portugals verbindingsdienst, weten
dat een meerderheid van militaire
leiders op een bijeenkomst had be
sloten het politieke program van de
premier te zullen steunen. Maar dat
werd weer ontkend door het bureau
van president Francisco da Costa
Gomes, die liet verklaren dat dit be
richt zonder zijn medeweten de we
reld was ingestuurd.
Het avondblad Jornal Novo, een
spreekbuis van de gematigden, meld
de dat generaal Carlos Fabiao, de be
velhebber van het leger, de president
kabinet had versterkt. Dït werd weer
wrevelig tegengesproken door het bu
reau van de premier, dat een com
muniqué uitgaf waarin stond dat
Goncalves nog steeds de regering
leidde.
In de noordelijk van Lissabon ge
legen stad Leiria kwam gisteravond
een man om het leven en werden
twaalf mensen gewond toen militai
ren het vuur openden op een menigte
betogers die het gebouw bestormden
waarin de plaatselijke communisti
sche partij haar hoofdkwartier heeft.
In politieke kringen werd gezegd dat
de gematigden van de militaire lei
ders, onder leiding van generaal
Carlos Fabiao, president Da Costa
Gomez tot heden middag de ti.id
hebben gegeven premier Goncalves
te ontslaan. Zij zouden gedreigd heb
ben geweld te gebruiken als de pre
sident hieraan geen gevolg geeft.
De vergadering van de revolutio
naire raad duurde tot 1 uur in de
afgelopen nacht. De radio deelde
hierna mee dat er drie besluiten wa
ren genomen, namelijk: 1) Brigade
generaal Enrico Corvacho, een krach
tig voorstander van links die zi'ch
afzijdig hield van de gematigde of
ficieren in het noordelijke militaire
district, het toneel van anti-commu
nistisch geweld, zal naar zijn post
terugkeren. Hij was onlangs naar
Lissabon teruggeroepen. 2) De 'vijf
de divisie', de propaganda-afdeling
van de beweging van de strijdkrach
ten, wordt geschorst. Zij gaf zondag
een verklaring uit namens Da Cos
ta Gomes. De president verklaarde
later dat de verklaring niet van
hem afkomstig was. Er zal een on
derzoek worden ingesteld. 3) Er zal
een bijeenkomst worden gehouden
van de 250 leden tellende beweging
van de strijdkrachten ter bestude
ring van een herstructurering van
de revolutionaire raad. De bijeen
komst zal waarschijnlijk volgende
week plaatsvinden.
In Oporto werd een uit drie leden
bestaande filmploeg van de Ame
rikaanse omroepmaatschappij NBC
door een menigte gemolesteerd.
Toen de ploeg een betoging filmde
werd zij aangevallen door demon
stranten die riepen "dood aan de
CIA". Een cameraman is met ver
wondingen in een ziekenhuis opge
nomen. Zijn collega's wisten zich in
veiligheid te stellen, maar hun film-
uitrusting werd vernield.
Drie leden van een ploeg van de
Britse televisiemaatschappij ITN
werden in Lissabon gearresteerd, zo
is door de Britse ambassade meege
deeld. Men wist niet wat de reden
van hun aanhouding was. Na enige
uren werden zij vrijgelaten.
Op een bijeenkomst in Oporto,
door ongeveer vijfduizend
werd deelgenomen, is een
Wetduitse persfotograaf gemoles
teerd.
Het ministerie van Voorlichting
maakte bekend dat het besloten
had voor de Portugese pers de "eco
nomische crisis" af te kondigen en
dienovereenkomstig wettelijke maat
regelen te zullen nemen. Dit houdt
in dat het aantal dagbladen gere
duceerd zal worden en de salarissen
van journalisten omlaag moeten.
