[s wat de natuur en artsen
ioen werkelijk Gods wil?
„Weisweiler
aakt van
arcelona 'n
leuterklas
m
Wim Koelman verrast met
zege op Jan Theunissen
fohan Cruijff:
Pools voetbalelftal
morgen in retraite
DINSDAG 26 AUGUSTUS 1975
ajjmjimiiBH»
Prof. Roscam Abbing: wettelijke ruimte voor hulp bij vrijwillige euthanasie
1 Heeft een christen ooit het recht, welbewust te vragen om
lekorting of beëindiging van zijn leven? Is hij ooit verant
woord, als hij weloverwogen vraagt om toepassing van passieve
if zelfs actieve euthanasie? Op deze vragen probeert prof. dr.
p. J. Roscam Abbing, kerkelijk hoogleraar te Groningen, een
jntwoord te geven in een artikel in het Algemeen Doopsgezind
Weekblad. Om iets conreets voor ogen te hebben dacht hij
bijvoorbeeld aan iemand die bejaard is, een dodelijke ziekte
leeft, eigen leven als voltooid ziet en meent nTet geroepen te
[ijn om het laatste stadium van bitter lijden of ontluistering
loor te maken.
[toe hebben, aldus prof.
icam Abbing, christenen geleefd
de overtuiging, dat het leven een
:ping is, dat het leven aan God
niet aan onszelf toebehoort, en
,t wij daarom niet eigenmachtig
dat leven mogen beschikken.
,t is in het algemeen naar mijn
:rtuiging tot op vandag Juist. Een
|lovige moet goed weten, dat hij
iit eigenmachtig mag leven en
niet eigenmachtig zijn leven
beëindigen. In alles hebben wü
vragen niet naar onze wil, maar
Gods wil.
grot vraag is echter, of men er
voorbaat van moet uitgaan dat
wil altyd inhoudt, dat ons leven
reel mogelijk wordt verlengd. Ve-
gaan er, bewust of onbewust,
.uit, dat Gods wil samenvalt met
leven. Dan kan men dus uit de
Itelijkheid van eigen leven conclu-
tren, dat het Gods wil is dat wij
Ven en voortleven. Maar kan meD
eenvoudig, zo automatisch Gods
3 aflezen uit feitelijkheden? Er
lerst op dit punt een grote verwar-
De.
'nderscheid maken
Men moet, zo vervolgt prof. Ros
in Abbing, onderscheid maken tus-
b wat de natuur doet (bijvoorbeeld
(paalde bacillen uitwerken in ons
Ihaam), wat mensen doen (bijvoor-
jeld wat artsen met hun kundig-
ren kunnen bewerken), tussen wat
betrokkenen zelf doen (zij kun-
jn meewerken, tegenwerken, ingrij-
n), tussen wat God wil (Zijn ge-
*1, dat gehoorzaamd moet worden*
1 tussen wat God besluit (Zijn
lorzienig regeren). Velen doen als-
alles wat de natuur en de art-
b doen door God is besloten, en
an er dan bovendien vanuit, dat
Dds besluit samenvalt met Gods
lbod. Het resultaat is dan de con
clusie, dat als iemand nog leeft, dat
feit teruggaat op Gods besuit, en
dat dit automatisch met zich brengt
dat God ook wil dat hij leeft, en dat
God gebiedt, verder te, leven.
Prof. Roscam Abbing meent, dat
een en ander logisch niet is te hand
haven. Bovendien hoo-t deze hele
gedachtensfeer meer thuis in het
mohammedanisme dan in de bijbel.
De bijbel kent een veel grotere span
ning tussen enerzijds het rijk van
God, waarin God direct regeert en
gebiedt en waarin Hij dus gehoor
zaamd wordt, en anderzijds de aard
se werkelijkheid met haar gebroken
heid en zonde, waar allerlei gebeurt
wat direct tegen Gods gebod ingaat
en wat ook niet tot Gods besluit is
te herleiden.
Als bacillen iemand doden, ge
schiedt dat dan krachtens Gods be
sluit? En als een moordenaar ie
mand doodt, is dat dan naar Gods
wil? Als een arts iemands leven haast
eindeloos weet te rekken, is dat dan
naar Gods besluit en wil? En als ie
mand zelf per vergissing iets doet dat
zijn leven beëindigt, is dat dan ook
naar Gods wil? En omgekeerd, als
iemand welbewust zijn leven voltooid
ziet en zelf beëindigt, is dat dan in
eens en bij voorbaat niet naar Gods
wil? Gods gebod is niet uit feitelijk-
hedën af te lezen.
Geen wanhoopsdaden
Prof. Roscam Abbing meent wel.
dat de feitelijkheid van het als mens
leven in de regel de gelegenheid
geeft, naar Gods wil te vragen en
die te volbrengen. Daarom moet men
het leven normaliter zien als roeping
om de door het leven geboden kan
sen aan te grijpen. In zoverre kan
men wel zeggen, dat het feitelijke
leven samenvalt met het geroepen
zijn om te leven, namelijk om eigen
leven te stellen in dienst van de
Heer. Bovendien moet men stellen
Prof. Roscam Abbing: Zou het niet wreed van God zijn om
onder alle omstandigheden te eisen dat iemand moet willen
blijven voortleven?
dat de maatstaf dan niet is, of het
leven prettig is of onprettig, want
men kan geroepen zijn,
leven voort te zetten
verdriet en offers eigen levensroe
ping te volgen. Ook moet men zeg
gen, dat er voor een mens in de
kracht van zijn leven geen situatie
zo verdrietig of hopeloos kan zijn,
dat hij er niet aan Gods hand door
heen kan leven. Voor wanhoopsda-
effectueren met de beëindiging van
zijn leven. Als zijn roeping om te
moeilijk leven pas eindigt bij het feitelijke en
met veel onvermijdelijke sterven, is het niet
God, maar zijn het de bacillen of
de knappe artsen die bepalen wan
neer zijn roeping is beëindigd.
En als men doet alsof Gods wil sa
menvalt met wat artsen in de ene
eeuw aan levensverlenging aankun-
de volgende eeuw nog veel
den is geen plaats bij
1 christen, beter aankunnen, moet men zich toch
die God vertrouwt en zijn kruis op
zich neemt.
Maar het is iets geheel anders om
te concluderen dat een mens nooit willen blijven
het besef mag hebben, dat hij zijn dat leven pijn
ook afvragen, of het niet wreed
God zou zijn om onder alle omstan
digheden te eisen, dat iemand moet
tleven, ook al gaat
ontluistering in.
roeping heeft volbracht, dat zijn le- De natuur kan erg wreed zijn,
ven voltooid is, dat hij - weloverwo- gelukkig is datgene wat de natuur
Hellend vlak
De conclusie van prof. Roscam
Abbing is dan ook, dat wij rekening
moeten blijven houden met de mo
gelijkheid, dat een christen in heel
bijzondere omstandigheden zich van
Godswege ontslagen mag weten van
de plicht om verder te leven, om al
te wreed lijden en al te
lijke ontluistering in te gaan.
Begeven wij ons hiermee op een
hellend vlak? Prof. Roscam Abbing
vindt van wel, maar, vraagt hij, is
dat te vermijden? Een hellend vlak
bevat het leven talloze malen, en
is in zekere zin het leven zelf. Er
zijn duizenden mogelijkheden om
door waan en zonde van het goede
pad! af te raken, om te falen. Daar
tegen helpt echter niet een vast re
cept, een voor alle omstandigheden
geldende wet, een wettische vroom
heid, berustend op natuurlijke theo
logie.
Wat de wetgeving met betrekking
tot euthanasie betreft, acht prof.
Roscam Abbing de vraag onontkoom
baar of een mondig, toerekeningsvat
baar burger zelfbeschikkingsrecht
over eigen leven heeft. Als een chris
ten belijdt, dat hij niet eigenmach
tig over eigen leven mag beschik
ken, wil dat nog niet zeggen, dat de
overheid een dergelijk beschikken
over eigen leven aan elke burger
moet of mag ontzeggen. Wij leven,
aldus de hoogleraar, nu eenmaal in
een democratie binnen een pluri
forme cultuur, die terecht aan el
ke burger toestaat naar eigen diep
ste levensovertuiging te leven, mits
dat niet duidelijke a-sociale effec
ten voor anderen heeft.
Prof Roscam Abbin meent, dat
de overheid voor hulp bij vrijwillige
euthanasie wettelijk ruimte moet la
ten. Wel moeten er dan ook wette
lijke regelingen zijn die misbruik
strafbaar stellen en dus zoveel mo
gelijk voorkomen. Alleen bepaalde
personen moeten bevoegd worden om
behulpzaam te zijn bij vrijwillig ge
kozen bekorting van eigen leven. En
aan minstens twee voorwaarden moet
dan zijn voldaan. Ten eerste moet
vaststaan, dat de betrokkene ten
volle toerekeningsvatbaar is, en bij
voorbeeld niet vanuit een voorbij
gaande depressie of wanhoopssitua
tie erom vraagt. En bovendien dat
anderen niet of niet te zeer worden
gedupeerd.
Ds. J. P. Honnef, hervormd pre
dikant te Leiderdorp, is 65 jaar ge
worden en gaat binnenkorten2t eme-
rtaat. Eind volgende maand (30
stptember) is er een afscheidse vond
in de Dorpskerk. Op 5 oktober volgt
dan het officiële kerkelijke aischeid.
Ds. Honnef verhuist deze week naar
de flat Laan van Ouderzorg 267. Op
vrijdag 29 augustus treden Nel Bik
ker en Harry Si j sling in het huwe
lijk. Nel Bikker is in Leiderdorp pas
toraal medewerkster van de gere
formeerde kerk. Het huwelijk wordt
om kwart over 4 bevestigd in de
(herv.) Dorpskerk.
%Dit is Erna Lee (25 jaar). Zij
werd géboren in China ten tijde
van het oude regiem, groeide op
in Hongkong, kwam met haar ou
ders zeven jaar geleden naar Ne
derland en is nu de enige full-
time-werker bij de vorig jaar op
gerichte Stichting Evangelische
Zending onder de Chinezen in
Europa, postbus 21050 Rotterdam.
Via haar jeugdwerk in de Maas
stad zijn ook verscheidene oude
ren tot geloof in Christus geko
men. De zomerkampen zijn een
belangrijk onderdeel van het
werk.
De stichting heeft het pand
Rechthuisstraat 10 in Rotterdam
gekocht, van waar uit Erna Lee
het evangêlisatiewerk onder de
Chinezen ivil stimuleren. Zij is nu
intensief bezig met het trainen
van jonge mensen. Het is de be
doeling, in de toekomst meer ge
meenten te stichten, die dan zo
snel mogelijk onafhankelijk wor
den van de gemeente in Rotter
dam. Evangelisatie en bijbelstu
diekringen zijn in de strategie van
het bestuur der stichting de aan
loop tot gemeentevorming. Erna
probeert ook behulpzaam te zijn
bij het oplossen van maatschap
pelijke problemen. Chinezen ra
ken vooral door het taalprobleem
gemakkelijk in conflict met aller
lei instanties.
ft Kerkelijke stand: Herv. Kerk-be-
roepen te Kinderdijk H. Vreekamp
Oosterwolde, te Woudenberg J. H.
Vlijm IJsselmuiden, te Warnsveld H.
C. Kranendonk Hillegersberg, te
Numansdorp en te Giessen-Rijswijk
A. Schipper (zendingspred.) Benne-
kom, te Oldebroek S.P. van Assen-
bergh Nijkerk, te Twijzelerheide R.
T. Huizinga Elspeet. Geref. Kerk:
aangenomen de benoeming tot leger-
pred. P. v.d. Berg Bussum. Geref.
Gemeenten: beroepen te Enkhuizen
J.M. Kleppe Woerden; bedankt voor
Kalazoo (Ver.St.) D. Hakkenberg Lis-
Nieuwe opzet in
dekenaat Leiden
Een even geestig als geestdrifig
betoog van deken W. Saris (A'dam)
beeft 150 mensen uit de rk paro
chies van Leiden, Leiderdorp, Oegst-
geest, Voorschoten en Wassenaar "op
gepept" om de pessimisten in het
kerkelijke leven nu eens in het on
gelijk te stellen. Aangrijpingspunt
hiervoor zou de in het volgende voor
jaar plaatshebbende eerste kommu-
nie van de kinderen kunnen zijn, die
eik 'jaar weer ouders voor de vraag
stelt: Wat betekent het geloof (nog)
voor ons en ons gezin? Wat de kerk?
Moeten we zo doorgaan of eindelijk
eens een duidelijke keuze maken?
Het antwoord op die vragen vergt
t-'jd voor nadenken èn jverleg. En
daarom worden in deze nieuve op
zet ouders een jaar tevoren bijeen
gebracht om deze vragen te bepra
ten en elkaar bij de beantwoording
ervan te helpen. Geen pasklare ant
woorden dus meer van joveuaf. Na
deze eerste aanzet wordt 't dan mis
schien mogelijk later met elkaar ver
der te gaan met vragen die de gods-
c ienstige opvoeding ook van grotere
kinderen raken.
Het dekenaat Leiden dat deze ont
wikkeling op gang heeft gebracht,
koopt daarnaast - zo mogelijk in sa
menwerking met andere K?rken -
dit seizoen een krachtige bijdrage te
geven aan de bezinning op en toe
passing van een "NIEUWE LEVENS
STIJL".
BARCELONA Op de luchthaven van Barcelona was Cor
oster gistermiddag present om het Feyenoord-gezelschapte
erwelkomen. „Waar is Maigret?", vroeg hij onmiddellijk aan
spelers van Feyenoord. Waarop hij zelf het antwoord op de
■aag gaf. „Nee, ik zie hem al, Brzezanczyk is er dus toch bij".
IRAW AJAX
LEIDEN Tegen PW dat er zeer
gebrand was de kampioen te ver-
an begon Ajax met batten. De
inzende vorm van alle Ajax-bats-
!n bleek opnieuw uit het hoog to
il dat ook nu weer in de boeken
'am, 226 v 6. Hans de Jongh 36 en
ic Spruijt 21 hadden uitstekend
opend, Ton Eldering 92 en Jan Wol
IJssel de Schepper 54 n.o. voer-
na de lunch de score op. Het fiel-
- en bowlen van Ajax miste dit-
n lal felheid en .concentratie en
e V profiteerde hier uitstekend van.
u die mate zelfs dat PW tot 194
or 8 kwam, waardoor een draw het
;ultaat was.
n Frits de Jongh 151, Ton Eldering
-32, Jaap van Dorp 2—23, Hans
Jongh 220, Daniël Eldering 120
Frans Wortman 120 vormden
zeer gevarieerde Ajax-aanval. Ve-
vangkansen werden gemist doch
ins de Jongh, Frits de Jongh, Pe-
r Ravensteyn, Frank Sniecer en
in Wolter IJssel de Schepper 2x,
elden er zo af en toe nog eentje
st. Aanstaande zondag vindt de
omotie-wedstrijd plaats tussen
ax 1 en Quick Hg 2 in Wassenaar.
Tegen enkele Feyenoorders liet Cor
Coster daarna duidelijk doorscheme
ren dat hij het in Hennes
Weisweiler, de man die Rinus
Michels bij Barcelona opvolgde, niet
zo ziet zitten.
Op de Barcelona-training die In de
namiddag werd gehouden, viel
Hennes Weisweiler op door de
commando's die hij door het
gigantische stadion liet schallen en
door zijn ontstellend zwakke trap-
techniek. De 2.000 toeschouwers(1)
slaakten onthutste kreten toen hij
er herhaaldelijk in slaagde om bij
de keeperstraining de bal onbenullig
naast het doel te plaatsen.
Dat Johan Cruijff ook bepaald geen
grote fan van de Duitse oefenmees-
ter is, bleek na de training. De beste
voetballer ter wereld stapte nijdig
de kleedkamer uit en brieste:
"Weisweiler maakt van Barcelona
een kleuterklas. Nu mogen we niet
naar huis, maar worden meteen
naar de bergen gedirigeerd. Naar
ons trainingskamp. Morgenochtend
moeten we weer terug naar het
stadion om te trainen en dan, jawel
hoor, weer naar het trainingskamp.
w
Johan Cruijff: "We worden behandeld als een kleuterklas."
Tijdens districtskampioenschappen tennis
Waar dat allemaal voor nodig is,
snap ik niet".
"En het mooiste is: als we
dinsdagavond van Ujpest Dosza
winnen, mogen we naar huis, maar
als we verliezen moeten we voor
straf weer naar dat trainingskamp".
En opnieuw zei Johan Cruijff het:
"Een kleuterklas is het. En ik ben al
dat betuttelen niet meer gewend".
De binnenkort vertrekkende mana
ger Caraban daarentegen: "Dat
Weisweiler de zaken erg serieus
opvat, valt te begrijpen. Barcelona
moet dit toernooi winnen. Ons
publiek eist dit van ons na de vrij
zwakke resultaten in de oefenwed
strijden".
ROTTERDAM Willem v. Hane-
gem naast de onwillige spier die hem
uiteindelijk thuis hield gisteren
eveneens een pijnlijk gebit opgelo
pen. Dientengevolge liet Feyenoords
nummer tien zich gisteren behande
len door Feyenoords medische staf
en door zijn tandarts. Van Hanegem
kwam gistermorgen met Feyenoords
medische staf alsmede Antonio
Brzezanczyk overeen dat die en-
neinde de blessure tweemaal daags
goed te laten behandelen niet mee
zou vliegen naar Valencia en staat
de eerst komende vier dagen op
non-actief. Van Hanegem:
„Die spierblessure had ik vorige
week donderdag al. Aanvankelijk
leek het er op dat ik tegen FC
Amsterdam al niet zou meedoen.
Maar omdat het bij de warming-up
meeviel heb ik alsnog gespeeld.
Tijdens de wedstrijd kwam de pijn
terug. Had ik vooral moeite met
aanzetten. Die pijnlijke tand liep ik
op toen de linksbuiten van FC
Amsterdam op me viel".
Of Willem van Hanegem zondag
tegen NAC van de partij is is nog
onzeker. Hij: „Ik word rondom die
spier van achteren in mijn
rechterdij been gemasseerd. Ik wacht
maar af. Er is geen sprake van
moeilijkheden, alles is heel normaal
verlopen.
LEIDEN De grootste verras-
ffcig in de districtskampioenschap-
pen was gisteren zonder twijfel de
uitschakeling van de no. 3 geplaat
ste Jan Theunissen door Wim Koel
man. Theunissen, die net van va
kantie terug was en dus weinig had
gespeeld, trof het niet dat hij Juist
in deze kwetsbare vorm Koelman te
genover zich vond, die een goede dag
had. In de eerste set leek het er
overigens niet op dat Koelman voor
een sensatie zou gaan zorgen. Theu
nissen domineerde in die fase nog
volledig: 60. Maar in de tweede set
kwamen de foutjes, voor een
niet onbelangrijk deel veroorzaakt
door vermoeidheid. De vasthoudende
Koelman rook zijn kans en onder
zijn geweldige inzet bezweek Theu-
nissén: 67, 79. De meest fitte en
daardoor ook meest vasthoudende
speler won van de technisch meest
complete speler. De no. 2 geplaat
ste speler. Ronald Blommendaal, was
sneller klaar met Harry Vevüegaal
dan men-verwachtte: 63, 61. De
pressie van Blommendaal bleek
voor Verdegaal vooral mentaal te-
'•eel. In deze partij althans was het
snel duidelijk dat hij niet wist hoe hij
Blommendaal moest aanpakken. En
als er in het district Leiden een spe
ler is die snel ziet of zijn tegenstan
der onzeker is en daar even snel en
afdoende van weet te profiteren, dan
is dat Blommendaal. Madera, n.b.
1 geplaatst, kwam ook nog in actie.
Niet lang, want daarvoor werd te
laat begonnen met zijn enkelspel te-
gtn Rob Stam. De zwoeger van de
Lc-idsche Hout kreeg geen loon naar
werken, want Madera pakte de eer
ste set met 61. Ton Crepin' kon te
gen Ton Creighton geen moment in
zijn normale spel komen en stapel
de de fouten in hoog tempo ODeen: 6
—3, 61 voor Creyghton. Tenslotte
t« onde Har Meijer zich vaster op de
drive, en natuurlijk vooral op de fo
rehand. dan Gerald van der Sluys.
laatstgenoemde begon goed, en
kwam op 31 dankzij een verrader
lijke backhand en een verrassend
goed werkende service. Maar hij kon
dat spel niet volhouden en toen
Meijer even van de schrik van de niet
verwachte tegenstand was bekomen,
drukte hij resoluut door naar 63,
63. Peter Pauwels veroverde in
pen aantrekkelijk duel met Arnold
van der Capelle* de eerste set via
de tiebreak: 7—6. In de tweede set
besloten de spelers in onderling
overleg de strijd bij de stand 8—2
voor Pauwels te staken in verband
met de duisternis. Bij de dames ca-
I.ituleerde Ellen Gerrese na lange
en verbeten rally's met 5—7, 4—6
voor Mickey Albers, die het winnen
de punt maakte met een diep vanuit
net achterveld geslagen, harde dia
gonale backhand. Carien Heester
man kon de forehand van Tineke
Langeveld niet omzeilen en evenmin
bedwingen en dat resulteerde in een
6, 36 ederlaag. In aet heren
enkelspel C won Joost Rodenburg de
eerste set geroutineerd van Rik Hins
(6—2), maar toen hij bij de ^and 1
1 in de tweede set van de baan
stapte om vandaag verder te gaan,
was hijzelf nog niet zo zeker van de
uiteindelijke zege.
WARSCHAU Het Poolse voet
balelftal, dat op 10 september in
Chorzov tegen Nederland speelt, gaat
vanaf morgen in retraite. Coach Ka-
zimierz Gorski vertrekt met 18 spelers
naar Kamien, waar zij tot 10 sep
tember zullen verblijven. In verband
met de voorbereiding van het natio
nale team ligt de competitie in Po
len voorlopig stil. Op 14 september
worden de wedstrijden hervat. -
Ook in het afgelopen weekeinde
hadden de geselecteerde spelers vrijaf.
Wel werden er wedstrijden gespeeld
voor de zestiende finales van het be
kertoernooi. Daarin vielen twee ver
rassingen te noteren. Derde divisieclub
GKS Jastrzebie schakelde titelfavo-
riet Wisla Krakov uit en Ruch Chor
zov sneuvelde bij Odra Opole.
AMSTERDAM -Ter voorberei
ding op de voorronde van het Olym
pisch voetbaltoernooi, dat in oktober
in Tokio wordt gehouden, maakt het
Israëlische voetbalteam een trip door
Nederland. Op woensdag 27 augustus
is FC Amsterdam tegenstander en op
dinsdag 2 september FC Groningen.
In de wedstrijd tegen FC Amster
dam. in het Olympisch Stadion zal
de fn Nederland bekende Aharon
Kalderon meespelen. Kalderon heeft
eens bij Ajax en Feyenoord onder
contraot gestaan en ging toen naar
het Franse FC Paris en keerde ver
volgens weer naar Israël terug, waar
hij weer in de nationale selectie werd
opgenomen. Dé Stoop, voorzitter van
FC Amsterdam, zei gisteren het een
eer te vinden, dat zijn team in de
Israëlische oefencampagne is opge
nomen. „Israël is net als Japan en
Noord Korea een opkomende voet bal-
na ti'e, die wellicht in de komende ja
ren een andere machtsverhouding
binnen het topvoetbal teweeg kan
brengen", zei Stoop.
DEN HAAG De arbitragezaak
tussen de KNVB en de UEFA. betref
fende de na-competitie, zal zaterds*;
30 augustus om 9 uur 's morgens in
het gerechtsgebouw te Bern dienen.
Eerst zullen de pleidooien worden ge
houden. waarna de arbitragezaak
dient. Het is een openbare zitting.
KOPENHAGEN Het Deense
Vejle BK. de tegenstander van FC
Den Haag in de eerste ronde van het
toernooi om de Europa Cup voor be
kerwinnaars, heeft in een duel voor
de competitie een nederlaag geleden.
De uitwedstrijd tegen B 1909 Odense
ging verloren met 2—3. Vejle komt
niet in de kopgroep voor.
DOETINCHEM Theo van
Londen heeft gisteren een hernieuwd
contraot bij De Graafschap getekend,
dat hem tot het eind van dit seizoen
aan de Doetinchemse formatie bindt.
