Vorming in de Vogelkop
Kerkdiensten
Kerk denkt
te veel eerst
aan zichzelf
Jan Buikema naar de binnenlanden van Irian
Loslaten
ZATERDAG 23 AUGUSTUS 1975
LEIDERDORP Als Jan
Buikema, toen hij nog een
kleine jongen was, naar de
kerk ging en er was een col
lecte voor de zending, dan gaf
z'n vader hem geen kwartje
maar een gulden mee. De
zending had in het gezin een
ereplaats. Drs. J. H. Buikema,
Oltmansdreef 4 Leiderdorp, is
nu 34 jaar. Hij herinnerde
zich die milde hand, toen wij
hem vroegen, ivat hem heeft
bewogen kadervormingspre
dikant te worden in de Vogel
kop van Irian Barat, het
vroegere Nederlands Nieuw-
Guinea.
Buikema was tot voor kort le
raar godsdienst aan het Leidse
Visser 't Hooft-lyceum en voel
de zich, met een voltooide theo
logische opleiding achter de rug,
in deze wetrkkring best op z'n
gemak. Het lag goed in zijn lijn.
Toen hij, na in zijn studietijd
enkele jaren pastoraal mede
werker van de gereformeerde
kerk in het Noordhollandse An
na Paulowna te zijn geweest, de
balans opmaakte, kwam hij tot
de conclusie, dat zijn belang
stelling toch wel het meest uit
ging naar de catechese. En dus
was het begrijpelijk, dat hij in
1973 de gemeente en de pasto
rie verwisselde voor het onder
wijs. Deze keuze spijt hem niet.
hadden verklaard eens in zen-
dingsdienst te worden uitgezon-
dx. Hij volgde daartoe in 1969
een zendingscursus voor studen
ten, uitgaande van de zendings
centra in Baarn en Oegstgeest.
Zo werd Buikema benaderd
voor uitzending naar Brazilië.
Gezien de politieke situatie in
dat land, die verbood dat zen
dingspredikanten zich bemoei
den met politieke en sociale
vraagstukken, is hij daarop niet
ingegaan. Maar met Irian Barat
lag dat anders.
Altijd op pad
„Natuurlijk speelt in de be
reidheid om je bestaan hier op
te geven en in een totaal andere
situaie verder te gaan, je op
voeding een rol. Zending en so
ciale problemen kregen in ons
gezin veel aandacht. Mijn vader
was altijd op pad. Voor kerk,
school en maatschappij. De ge
dachte daaraan draag Je mee.
Daar komt nog bij, dat Je zelf
ook weleens iets heel anders
wilt. We hebben ook wel getwij
feld. Maar toen de voorzitter
van de synode van de christe
lijke kerk van Irian, vorig Jaar
juli in Oegstgeest, een uur met
ons gesproken had en er aan
het eind van dat gesprek op
aandrong dat wij het toch maar
Jan Buikema
zouden doen was het besluit om
te gaan niet moeilijk meer".
En zo staat Jan Buikema, met
vrouw en twee dochtertjes (5
en bijna 3), al een poosje klaar
ken. Alleen het visum, dat elke
om naar Manokwari te vertrek
dag kan binnenkomen, moet het
sein geven. Heeft hij dat, dan
is het gezin Buikema ook bin
nen enkele weken weg.
Op 11 oktober is er namelijk
een vergadering van de pro
testantse kerk van West-Irian
en die wil Jan Buikema graag
bijwonen. Bovendien vindt de
Raad van Kerken in Indonesië
het belangrijk, dat hij eerst een
reis van zes weken naar Java
en Celebes maakt om te zien
uit welke dichtbevolkt samen
levingen de mensen die naar
Irian verhuizen afkomstig zijn.
transmigratie gepaard kan
gaan, het hoofd te bieden, zal
zij de culturele achtergrond van
de landverhuizers moeten ken-
Trek naar de stad
Irian Barat (West-Irian) dat
sinds 1963 deel uitmaaktvan
het uit meer dan 3000 eilanden
bestaande Indonesië, is tien-
maai zo groot als Nederland,
maar heeft slechts driekwart
miljoen inwoners. De noordwes
telijke punt, door zijn vorm de
Vogelkop geheten, is anderhalf
maal zo groot als ons land.
West-Irian bestaat uit grote
moerasvlakten en bergketens.
De Papoea's vormen een groot
deel van de bevolking, die voor
namelijk leeft van landbouw,
viserij en Jacht. In de stedelijke
gebieden Soroug aan de
voorkant van de Vogelkop en
Manokwari aan de achterkant
is de industrie in opmars.
De christelijke kerk in Irian,
verdeeld in zeven classes (dis
tricten), is ongeveer 170.000 le
den groot. De classis waarin Jan
Buikema, namens de gerefor
meerde zending, werkzaam zal
zijn omvat 70.000 leden. Elke
classis telt 12 13 gemeenten.
Het vinden van olie heeft een
trek uit het binnenland naar
de steden veroorzaakt. Hierdoor
zijn twee probleemgebieden ont
staan: een zekere ontwrichting
van het gezinsleven in het bin
nenland en een ontoereikende
huisvesting in de steden, die,
zij het op kleinere schaal, enigs
zins vergelijkbaar is met de toe
standen in de krottenwijken van
Zuidamerikaanse steden.
Buikema: „Het vervelende is
dat de kerk weinig zicht heeft
op de werkelijke oorzaken van
de problemen en dus ook geen
doeltreffende adviezen kan ge
ven of maatregelen kan nemen.
De predikanten hebben eenvou
dig geen tijd het hele binnen
land af te reizen. In heel West-
Irian zijn er 107, onder wie nog
een aantal evangelisten, die
geen volledige opleiding hebben
genoten. Om hierin te voorzien,
heeft de synode van de christe
lijke kerk een beroep op ons
is ook de verhouding met de
Islam. De transmigratie uit
Java en andere delen van In
donesië heeft ook de Islam het
land der Papoea's binnenge
bracht, en de kerk weet daar
nog steeds niet goed raad mee.
Er zijn predikanten die de be
lijders van deze godsdienst nog
steeds als „heidenen" afschilde
ren. Buikema wil in ieder ge
val proberen, een bijdrage te
leveren aan het op gang bren
gen van het gesprek met de
Islam.
Alleen helpen
Doorlichting
In het eerste halfjaar zal voor
Jan Buikema dit binnenland
het object van observatie zijn.
Hoe leven de mensen daar; in
hoeverre hebben de industriali
satie van de steden en de trans
migratie van Javanen en bewo
ners van Celebes naar Irian de
plaatselijke samenlevingen ver
anderd? De transmigratie uit de
overbevolkte gebieden geeft ook
spanningen binnen de kerk. De
meer ontwikkelde Javanen heb
ben het nogal gauw over „die
domme Papoea's". De verschil
len in afkomst, ontwikkeling en
leefwijze hebben wel niet tot af
scheidingen geleid, maar de pre
dikanten hebben het zeker niett
gemakkelijk en klagen er dan
ook over, dat ze verwaarloosd
worden.
„Mijn taak is, het hele gebied
van de Vogelkop kerkelijk in
kaart te brengen, de kerk als
het ware door te lichten en mo
gelijkheden te overwegen die
het proces van terugval ombui
gen. Ik vind het heel verstan
dig van deze Jonge kerk, dat zij
daarin niet alleen voor een
theoloog maar ook voor een cul
tureel anthropoloog een taak
ziet. Drs. J. Miedema uit Wom-
mels heeft zich hiervoor be
schikbaar gesteld. Hij is al on
derweg naar Irian. Met hem zal
ik nauw samenwerken". Drs.
Buikema meent, dat de Neder
landse kerken van deze brede
visie wel wat kunnen leren. De
kerk van West-Irian doet een
beroep op niet-theologische des
kundigheid om erachter te ko
men waar in de samenleving de
knelpunten zitten.
Een volgende taak van Jan
Buikema zal zijn. vormingscur
sussen te geven voor predikan
ten ouderlingen, diakenen en
leidsters van de vrouwenbewe
ging. Een punt van bezinning
binnen de kerk van West-Irian
„Mijn opdracht loopt, zoals
het zich nu laat aanzien, over
ongeveer vier jaar af. Het is
de bedoeling^ dat eigen predi
kanten, die 'daarvoor speciaal
worden opgeleid, het werk over
nemen, Dat past helemaal in de
strategie van de moderne zen
ding. Wij willen wel helpen,
maar het gaat niet om functies
die alleen door Europeanen ver
vuld kunnen worden. De zen
ding biedt, als erom gevraagd
wordt en het verzoek blijkt
voldoende gemotiveerd te zijn,
graag haar diensten aan. Dat
betekent, dat daarin tegelijker
tijd de afbouiw v
is verdisconteerd.
De Buikema's hebben ver
trouwen in de toekomst. „Soci
aal gesproken is dit geen waag
stuk. De voorzieningen bij de
zending zij^x bijzonder goed.
De kinderen kunnen in Mano
kwari naar school. En laten
zij in vergelijking met Neder
land nu eens een Jaar achter
komen, dan is dat zo erg niet;
zij doen ook ervaringen op die
andere kinderen missen'
Om hun aanpassing te ver
gemakkelijken zijn Jan Buike
ma en zijn vrouw een Jaar ge
leden begonnen, de Indone
sische taal te leren. Daarmee
kun je in West-Irian, dankzij
het integratieprogramma van de
centrale overheid, vrijwel overal
goed terecht.
Hun opneming in de kerk zal
evenmin moeilijkheden geven, al
zijn de Buikema's zich er wel
van bewust, dat zij daar een ker
kelijke situatie zuil enaantreffen
die ongeveer overeenkomt met
de kerk van dertig Jaar geleden
in eigen land. Jan Buikema heeft
de indruk, dat de kerk van Irian
aan de godsdienstige vormen nog
te veel waarde hecht. Daardoor
wordt het evangelisch élan soms
belemmerd.
"Ik veronderstel dat het mij
zeker kwalijk genomen zou wor
den als ik niet 2 keer op 'n zon
dag naar de kerk ging. En dan
duren deze diensten zeker ander
half uur. Als ik mijn werk goed
wil doen, is er een vertrouwens
relatie nodig. Dat zal van ons de
haar steun nodige aanpassing vragen, al wil
ik er uiteraard wel voor waken
dat het geen trucje wordt. De
verhouding tussen vorm en vrij
heid in de geloofspraktijk zal ze
ker ter sprake komen, maar dat
kan pas als je elkaar kent en
hebt herkend als leden van de
ene kerk van Christus."
S. J. DE GROOT
Dit kerkje (links) wordt het centrum van de kader
vorming die Jan Buikema in het gebied van Manokwari
ter hand gaat nemen. Op dit terrein is ook de woning voor
het gezin Buikema in aanbouw.
Dick de Heer na afscheid
LEIDEN Dick de Heer, tot
voor kort gereformeerd Jeugdhaven-
predikant in Leiden en nu directeur
van de Telefonische Hulpdienst in
Breda, geeft in een deze week ver
schenen eindverslag een overzicht
van zijn werkzaamheden als pasto
raal werker in de periode 1974-1975.
Hij laat zich daarin over de kerk
nogal scherp uit. De kerk, zegt hij,
is nog steeds in zichzelf gekeerd.
Zij legt nog heel veel tot schade
van haarzelf en van de wereld
naar zichzelf toe uit.
Ik ervoer dan ook heel sterk het
verschil in denkwijze, in mensvisie,
in de manier waarop je
mond Jeugddi
De Vrr
Kerk
erk zat.
afd. Rijnsburg
10 ds. De Vreugd Haaf ten, 6
Geref. K< -
RK kerk
it; Ontmoetingskerk
taaften, 6.30 ds. Vink
5 ds. v. Beek (HA)
•nd. 9.30 en 11.45;
zond. 10.30.
Bonaventura
6.30. zond. 8, 10 en
zondag
i 7 ds. Bech. Ned.
OUD ADE RK Kerk,
8.30 en 10.30.
OUDE EN NIEUWE WETERING Geref. 9.30 ds. Be:
Herv. 9.30 ds. Lalleman. Geref. 9.30 t
6.30 hr. Schoenmaker. RK Kerk ze
Bond: 10.30 «is. Wi
WOUBRUGGE Herv. 9.30 ds.
6.30 ds. Hage Voorburg.
Be
zebosch. RK Kerk:
I.LIDEN Herv. Gem. H ogi. kerk Heils 10 en 6.30 Baptistengem. 10 ds.
- - - Koekoek, 6.30 ds v. Berghem; Noord
(Sportlaan) 10 de hr. De Looy. Volle-
Marekerk
Schoot V.schoten, 11.45 Koekoek, 6.30 ds v. Berghc
oortlaan) 10 de hr. De Lc
ang. Gem. (Kindenvreugd)
Leeuwen. Stol. Prot. Kerk y.ou as.
Woerden; Mol. Evang. Kerk
(Dennenlaan) RK
7, zond. 8.30, 10,
Rijnsburg. Geref. Kerk 10
Swierts.
Dorpskerk 10 ds.
7 zond. 7.45, 9.15 en 11 i
,amplng; Bethiehemkerk 10 ds
10 ds. Eekhof. Waalse kerk 10.30
Ribs; Acad, ziekenh. 10 ds. v. M'alssen;
Diao.huis 10.31 dienst; oec. werkpl.
Gemeente: 10 ds. Fockema Andreae
FeDgelo.
RIJNSATERWOUDE Herv. 9.30
dr. De Ru, 7 ds. Oostenbrug.
RIJNSBURG Herv. Grote Kerk
zond. 10
Gemeente
Alblas. RK 1
Ds. J. Wagenaar, die van 1948 tot
1967 predikant van de gereformeerde
kerk. te Zwammerdam is geweest,
is in 't Harde op 73-jarige leeftijd
overleden. Vandaag is hij daar be
graven. In Ede is op 73-jarige
leeftijd ds. W. H. Kelder overleden,
die van 1944 tot 1949 hervormd pre
dikant in Leiden (Pniël) was. Na
nog 10 jaar in Utrecht predikant te
zijn geweest, legde hij (in 1959) zijn
bediening neer. Het Geref. kerk
koor te Leiden en het hervormde
kerkkoor van de wijkgemeente Bos-
huizerwijk zijn samengegaan. De
leden komen uit heel Leiden, Zoe-
terwoude, Voorschoten en Leider
dorp. Dirigent is de heer J. Arnoldus.
De repetities zijn op maandagavond
van 8 tot 10 uur in de Bevrijdings
kerk aan de Montgomerystraat
(Zuid-West). Dé gemeente Hil
versum stemt in met de herbouw van
de in 1971 door brand verwoeste
Grote Kerk als de Stichting Her
bouw er vóór 1 oktober in slaagt
f 800.000 op tafel te brengen. Er is
al ruim 7 ton binnengekomen. De
reformatorische scholengemeenschap
De Driestar in Gouda is het nieuwe
leerjaar begonnen mét 1700 leerlin
gen. De Pedagogische Akademie
heeft 17 klassen, de kleuterleidsters -
opleiding 6, de mavo 25 en de havo
23. De internaten tellen 300 leer
lingen. Meer dan 90 procent van
de rooms-katholieken in de Ierse
Republiek gaat ten minste eenmaal
per week naar de kerk, zo is uit een
onderzoek gebleken. Ook de jongeren
gaan trouw. De meeste rooms-katho
lieken zijn sterk voorstander van in
voering van de volkstaal in de
liturgie. De Poolse regering heeft
de katholieke theologische akademie
in Warschau de status van 'hogere
beroepsopleiding' gegeven en alle
rechten en voorrechten van een
universiteit toegekend. De Rus-
sisch-orthodoxe kerk heeft er geen
bezwaar tegen als haar traditionele
datum voor Pasen (de zondag na de
tweede zaterdag in april) door de
andere kerken zou worden overgeno
men. De Zuidafrikaanse regering
is van plan geleidelijk aan alle par
ticuliere ziekenhuizen van de chr.
kerken over te nemen. Zij vergoedt
nu al bijna 100 procent van de ex
ploitatiekosten.
De Lutherse Wereldfederatie
heeft zich bij monde van haar dage
lijks bestuur, dat in Amsterdam ver
gadert, solidair verklaard met de
Lutherse Kerk in Zuid-Afrika. In
Gemeen- het bijzonder geldt dit i
de i
11 ds.
Lerk: Bonifacius s
9.80 ds. v. Niel, 5 ds. v.d. Bogerd, Beth,
kerk 9.30 ds. v.d. Bogerd, 5 ds. v. Niel;
camping Koningshof 10.30 hr. Ravens-
beigen. Geref. Kerk: Petrakerk 9.30
H Geest zat. 6 80, zond. 9 e
i 11.
de Herder
jeugdkapsl
jeugdkapel
0.30 hr Robbers;
Plantage 16 11.30; jeugdkapel De Goe. ds. Den
BENTHUIZEN Herv. Gem. 9.30
LEIMUIDEN
ef.
RK Kerk
Geref. 9.30 dr. Gilhuis, 7
Oeveren; Mar. acin a.ou ui. v. uowc»,
5 ds Damsma. Geref. Kerk Vrijg. 10
er 5.15 ds. Blokland. Evang. Chr. Ge
meente (mavo) 10 ds. Agtereek.
RIJPWETERING RK kers zat.
7, zond. 7.30, 9 en 10.30.
SASSENHEIM Herv. 9 en 10.30
ds Oostlnga Lisse 6.30 ds. Koole Den
Haag. Geref. 9.30 ds. v.d. Berg, 7 ds.
v. Santen. Chr. Geref. Kerk 10 en 5
cs. Rebel. RK Kerk zat. 7, zond. 8,
9.30 en 11 uur.
TER AAR Herv. Gemeente: 9.30
ds Lindenburg, 6.30 ds. Mostert Zw.-
dam. Geref. Kerk 9.30 ds. Huizebosch,
6.30 ds. Bezem. r. RK Kerk Langeraar
12.lt» uur.
;rk 9.30 dr. v. Oeveren
n^Mara
5 ds. Koolstri; Bevrijdingskerk 9 ds.
Sotoch, 5
Aagtekerke.
BODEGRAVEN
9.30 ds.
10 ds. Pouweló-
;rg; Groenhi
De Mirt 10 hr.
Jcng; Mlerenn -st 10 mej. Owêl; I
huls 10.30 ds. v. Loenen. Geref Kera.
Vrijg. 10 en 5 ds. Zemel. Chr. Geref.
Kerk 10 ds. Reoel R.dam, 5 ds v Dijk
Ccuda. Lutherse kerk 10.15 ds Happee.
Loopsgez.-ReiK.nFtr. Gem.
Herv. dorpskerk
Gorkum, 6.30 ds.
Embden; Salv. kerk 9.30 ds. De Jong
van Laar (W.-Puitsland), 3.30 ds. v.d.
Velden Doorn; Bethl. kerk 9.30 ds.
V es tra; Pauluski
(HA). Geref. Gei
kenberg. Geref. Vrijg. Pr.
vemen uuutu, jdcuiii. b.cib. ».ou uo. v. oq - vy,it»
Embden, 6.30 ds. De Jong. Geref. Kerk r
r. on wrnv «in ric en 5 ds. öcnui irran. c.
Wijk Nieuwkoop, 6.30 ds.
Dijk A.foort. RK kerk
Var
ïilderbei
O. R
Christïngemeenschao
3, 10 hr. Dikkers, zendingswerk. 27)
BOSKOOP Herv. 9.30 ds. Heij- fefd. Poelpolder zet. 7, zond. 9 en 11.30;
nanB, 6.30 ds. Stelwagen; De Stek 9.3" - -- -
Dijkstra. Geref. Kerk 9.30 ds. Bui
Oud-Geref. Gem.
9.30 en 3 leesdienst. aktie kruistochten
ndeel. RK Kerk
Agatha zat. 7, zond. 8.30, 10 en 11.30;
"ilDolder zet. 7. zond. 9 en 11.30;
zond. 7.30,
tenhuls, 5 hi
Mameren. 9.30 en 4.30 k<
'1— Verg.
Ter Hoeve A.dam.
lovigen 9.30 en 5 (Nieuwstr.
Middernachtsroep, Zoetw.singel 21 x 6
7.30 Evangeiicenti
Verwoerd. Geref. Gei
Zijlsingel 2 10 kerk dorp
8 id>
F jeugdamenkomst. "Geref.
•gem. (Concordii
eref. Gem. 9.30 en o
9.3'« hr. Modderkolk.
Zijlstrt
ïgdame:
ïijn, 10 e
dem, 29 aug.
1C.30, 12. en 5.30.
NIEUWKOOP Herv.
ging ds. Bronsgcest, 2.30
6.30 kand. v.d
kerk: zat. 7, zend. 7.30, 9
NIEUWVEEN Herv. 9.Ï
Krispijn Leiden, 6.30 kand'. Van Osch
.d. Heiden. RK ut;echt. Geref. Kerk 9.30 en 6.30 ds.
~s'_?°TS^Aerf:_®K ^lrk.ln.d2£p lutie van de Zuidafrikaanse Luthe
ranen, waarin gezegd wordt, dat in
de gegeven situatie van apartheid,
politieke afzijdigheid en onverschil
ligheid een even grote zonde zijn als
moord, omdat afzijdigheid en on
verschilligheid bijdragen tot vergro
ting van het onrecht.'
St. Jan
Christus Dienaarkerk s
8.30, 10 en 6; Rijndijk
Kerk 9.30 hr.
ds. Koekkoek Waddinxveei
10 ds.
Ter Aar.
«ïraan, 6.30
benadert en ook in de wijze waarop Je
met je uitgangspunten omgaat. Zo
voelde ik met steeds meer een
vreemde in het kerkelilke pakhuis
met zijn vergaderingen op klassikaal
niveau, zijn kerkeraadsvergaderingen,
zijn bijeenkomsten van predikanten.
Zelfs als het ging over pastoraat en
kerkelijke structuur, groeide het
besef van machteloosheid en ver
vreemding om in mijn positie iets te
doen waar zowel de kerk als het
clubhuis profijt van kon hebben.
Totdat ik besloot zo duidelijk te
worden en zo radikaal te kiezen als
ik metterdaat heb gedaan. Aldus
Dick de Heer, die, zoals wij toen uit
voerig hebben bericht, enkele maan
den geleden het ambt van predikant
neerlegde.
De Heer is van oordeel, dat in
de kerk de individuele hulpverlening
vaak het kind van de rekening
wordt. Er wordt te veel naar aan
tallen gekeken en er ligt te grote na
druk op het groepswerk. Niet dat
ik wat tegen groepswerk heb, zeker
niet wanneer het een duidelijke re
latie heeft met de omgeving en geen
inteelt-toestand is, maar veel pro
blemen, die men met elkaar heeft
zijn persoonlijke problemen, die ook
persoonlijk worden verwerkt. Bij de
clubhuisbezoeker is een identiteits
zwakte aanwezig. Hij moet zich wa
penen tegen de bedreiging van zijn
persoonlijkheid die uit de maatschap
pij op hem afkomt.
Probleemstad
Dick de Heer karakteriseert Lei
den als een "enorme probleemstad".
De structuren politieke, maat
schappelijke, maar ook kerkelijke
zijn daar mede oorzaak van. Zij hou
den de problemen in stand, want ae
geboden oplossingen zijn meestal
schijnoplossingen. Men is te weinig
bereid zichzelf te discussie te stellen
van de ander uit te denken. Wie de
macht hebben, denken doorgaans in
de eerste plaats aan zichzelf, aan
hun eigen belang of aan het be
lang van him eigen groep of soort.
En maken zichzelf wijs, dat dit eigen
belang nu Juist het belang van de
ander is.
De arbeider zou welvaren bij de
voorspoed' van de industrieel. Het be
lang van de kerk zou ook het belang
van de wereld zijn.
Misschien zou het zo moeten zijn,
maar het is, aldus De Heer, zelfbe
drog.
Ik had, zo gaat hij verder, altijd
gehoopt, dat de kerk en haar leden
aan de kant van de verdrukten zou
den staan, als partijgangers der ar
men, maar de kerk identificeert
zich nog te veel met de machtheb
bers. Ondanks het evangelie.
Ik was naar Leiden gekomen in
de hoop dat ik hier in de clubhuis-
wereld mijn invulling van het ambt
kon waarmaken. Aanvankelijk leek
dat ook zo te zijn. Maar steeds dui
delijker werd mij, dat Je door het
ambt zelf al niet vrij bent. Aan het
clubhuis heeft het niet gelegen. Maar
naar de kerk toe lukt het niet. Kon
het ook niet lukken, zolang de kerk
de instelling heeft toch weer eerst
aan zichzelf te moeten denken. Ik
denk,' dat het hard nodig is dat men
alleen een agoge (leider in vormings
werk vraagt om iets over mogelijke
hulp aan de jeugd te vertellen, maar
dat men zelf voor langere tijd onder
leiding van een deskundige een ago
gisch proces aangaat om te zien wat
er allemaal aan de knikker is, om te
zien waarom de miensen afhaken, om
zelf in despiegel te kijken.
Dick de Heer besluit: Juist, omdat
ik zielsveel van die kerk gehouden
heb, ben ik zo teleurgesteld. En Je
zus en alle profeten lieten evenmin
na, juist deze dingen te zeggen. Als
ze niet gezegd mochten worden,
heeft de kerk hiermee zichzelf ge
schaad. Als ze zichzelf tracht te red
den, zal ze het loodje leggen.
Pinksteri
Kfrk (H. Rijnd. 24) 9.30
tian Science (8-teenschu
RK kerken: H. Lodewijk
1"> en 11.30,
s-ond. 9.30, 11
Vreewijkstr.
•Ïieuw-Apost
;n 4. Chris-
10.30
wijk. RK Kérk: Michael
zond. 9; Bernard us zat. 7, zond. 10.3
dorp zat. 7, zond. 8, 10 en 11.30; Rid-
Antoniuskerk
derhof Koudekerk zond. 10.3
HILLEGOM Hef. 10 ds. v. Brug-
zond. gen. nam. Jeupadiens in geref. kerk.
tiiiuc.iiiu0B.-iB. zat. 7. Geref. 10 prof. Kunla Kampen, 7 Jeugd
12.15: Hartebrugkerk dienst. Chr. Ger. 10 dienst. 7 ds. Rebel
nd. 8, 9 30. 10.45, 12 en 6.30; S.teim. RK Kerken Martlnus zat. 7,
k zat. 7, zond. a. 10.30, 12 zond. 8.30, 10, 11.30, 12.45 en 7; Jozef
6; Leonar iusterk zat. 7, zond. 9, zat 7, zond. 8.30, 10 en 11.30: Eloems-
.45. 12 en 6.30. kerk H Middelares waard zat. 7, zond 8 en 10.
kerk Herensingel za. HOOGMADE Herv. Gem. 10 ds.
AARLANDERVLEN Herv. 10
Volthaus, 7 ds. Fennekoek Leiden C
nd. 7,30, 10.30. Dorpshuis Ter Aar z
Geursen L. Dorp RK Kerk
zond 8 en 11.30.
7.30, zond. 7.30, 9
NOORDWIJK Herv. Grote kerk
3innen 10 ds. Ko<
l0 ds. Keuning
ds. Keuning; De I
gpr A. foort, 4 ds. v.d. Bergh; Oude
Kerk 7 ds. Keuning; Grote Kerk Bin
nen 7 ds. Allers; De Rank a Duitse
dienst. Geref. Kerk Hoofdstr.kerk 10
ds Warnink, 7 ds. Elgersma; Vinken-
laan 9.30 ds. Flgersma, 5 ds. Warnink.
RK kerk Zee zat. 5, zond. 8, 9.30 en
11; Binnen zat. 4 in kapel kerkhof,
7 in kerk. zond. 8. 9.30 en li en 12.45.
Rooze. Geref. Kerk Vrijg. 9.30
ds Hoff.
VOORHOUT Herv. 10 vlc. Berk
hof Voorschoten. RK Kerk zat. 7. zond.
9. 10.30, 11.45 en 5.30 u.
VOORSCHOTEN Herv. dorpskerk
10 ds. Meijering, 7 ds. Lentz; aula
Noord-Hofland 9 ds. De Zeeuw; kapel
Rijndijk 10 hr. Jansen Voorburg. Ge
rei. Kerk 9.30 ds. Heemskerk O.geest,
7 ds. Lentz; aula NH 9 ds. De Zeeuw.
Geref. K. Vrijg. 10 en 5 ds. Drost.
RK Kerken: Laurentius zat. 7, zond.
8.30, 10.30 en 12; aula NH 10.30; Moe-
der-Godskerk zat. 7, zond. 8, 10 en
13.30.
WADDINXVEEN Herv. Brugkerk
9.30 ds. Baars (HA), 6.30 kand. Rlpha-
ge Reeuwljk; De Hoeksteen 9.30 en
6.30 ds. v.d. Heuvel (HA); Bethelkerk
9.30 en 5 ds. Verboom (HA)
Hoogendijk, 6.30
alt .kerk zat. 7
Herderkerk 9 d—
Opst. kerk 9.30
KATWIJK AAN ZEE Herv.
Nieuwe Kerk 10 ds. De Vos, 6 ds. Ho-
vius; Oude Kerk 10 ds. Catsburg, 6
ds. Boer; Ichtb.Tskerk 10 ds. Hovius, 5
as. Koelman; Pniëlkerk 9.30 ds. Boer,
6 ds. Catsburg; Gr. v. Pr. school 10
ds Vroegindewey; Overduln 2 ds.
Ieperen; De Hoeksteen
9.30 en 7 ds. Flink. Geref.
Kerk Kruiskerk voorm. -Is. Koekkoek.
5 ds. Groeneveld; Ontm.kerk 10
Groeneveld, 5 ds. Koekkoek;
Chr. Afgescheiden Gemeente 9.30
Goudt. RK Kerk: Jozef
it. 7, zond. 3, 10 en 11.30; Vikor zat.
zond. 8,
Groeneveld, 5 ds. Koekkoek;
Chr. Afgescheiden Gemeente
5 ds. Verloop. Oud-Geref. Gem. 10
7, zond 8.30,
7. zonl. 10; kapel
Geref. Kerk: Mar. kerk 10 kand.
t.cl Woude; Go )t'p-H.kerk 10.30 as. De
Ruiter, 6.30 idem. De Bron 9 ds. Mul
oer N Bulnen, 6.30 ds. Schneider Den
Dolder. Geref. Kerk Vrijg. 10.30 kand.
5 ds. Tan is.
en 5 leesdienst, 28 aug. 7.30 ds. Karens.
Volle-Evang. Gem., Voorstr. 100, 9.45.
10.30 ds. Hulsman Zoet-ri
Gem. centruin 7 dr. v. Oeveren Rijns
burg; Groene Kerk 9.30 ds. Hemstede
gem. centrum 10.30 ds. v. Rossum
Voorburg. Geraf Kerk: zie herv. ge
meente. Geref. Kerk Vrijg. 10.30 ds.
Kuiper,
5 ds. Hordijk. Oud-Geref. Herv. Gem.
leesdienst. Leger dee
RIJN
Hof 10.30 ds. Bou-
6.30 ds. Den Tonkelaar War-
:rk zat.
zónd. 8.30, 11.45 en 6.30; Viktor zat.
7, zond. 10 Volle-Evang. Gemeente,
Lindengaarde L'i a, 9.30 hr. v.d. Heiden;
Tesselschadelaan 28 4 jeugdbij een.
komst, dinsd. 8 bijbelstudie.
WARMOND Herv. Gemeente: 10
ds Den Tonkelaar. RK Kerk zat. 7,
zond. 8.30, 10 er 11.30.
WASSENAAR Hervormde Ge
meente, dorpskerk, 10 dr. Emmen,
Den Haag, 4.30 ds Kolijn Krimpen a.d.
IJssel, 7 ds. Wier erna; Klevietkerk 10
ds Wiersma; iJessiaskerk 10 ds v.
Zanten; Dorpscentrum 9.30 kand. v.
Oorschot; gebouw Shalom 10 Jeugd
kapel. Geref. Kerk: 10 en 7 prof. Veen-
Het wordt voor veel ouders en
hun opgroeiende kinderen zo
langzamerhand tijd elkaar los
te laten. De vakantie is geno
ten, het nieuwe werk wacht of
het studieseizoen breekt aan.
Duizenden studenten maken
momenteel kennis met de we
reld in en rond de universiteit.
Veel wordt voor de nieuwkomers
gedaan. Naarstig wordt naar
woonruimte gezocht. De een is
hier gelukkiger in dan de ander.
De een heeft zich reeds min of
meer ingesteld op deze nieuwe
periode van het leven, de ander
is er nog nauwelijks aan toe.
Maar het zelfstandig zijn, het
ritme van eigen leven zelf te
bepalen, het op eigen benen
staan is een sensatie op zich
zelf.
Anderen Jongeren beginnen
met de diploma's in hun zak
aan een baan in de maatschap
pij. Ook zij zoeken in 't algemeen
naa,r eigen onderdak. Ook zij
maken de banden los met het
ouderlijk huis. Waren deze
banden over en weer prettig,
was er aandacht voor elkaar,
dan zal dit geen problemen met
zich brengen. Dan voelen zij
zich ook op afstand met elkaar
verhonden. Dan zal de genegen
heid voor elkaar eerder toe- dan
afnemen. Dan zal er blijdschap
zijn bij ieder behaald succes, bij
iedere nieuwe levenservaring
van hen die zelfstandig verant
woordelijkheid gaan dragen voor
hun eigen leven en voor dat van
hun medemensen.
Er zijn echter ook ouders, die
met angst in hun hart hun kin
deren moeten loslaten. Die we
ten, dat als dezen hun be-
schermd milieu ontgroeien, zij
hun eigen weg gaan zonder om
te kijken naar hen die hen tot
zover op weg hielpen. Die wat
ze meebrengen aan geloofswaar
heden en geloofsonderricht,
meteen overboord gooien en het
als onnodige ballast wegwerpen.
Of die op zichzelf staande, het
ook zelf willen onderzoeken op
hun manier en er mee willen
leven op hun manier. Die zelf
naar wegen willen zoeken, om
dat meegekregen geloof te be
leven en in praktijk te brengen.
Ouders mogen hier niet door
in paniek raken. Zij mogen
blijven geloven in de oprecht
heid van hun kinderen, in hun
zijn in deze wereld, in hun
aanvaarden van de problemen
waarvoor zij gesteld worden. Zij
behoeven hen niet af te schrij
ven, want dat doet de Heer, in
wie zij hun kinderen willen
laten geloven,, ook niet. Hij gaat
met ieder van hen zijn weg. Hij
laat hen niet los.
Vaak is dit losmakingsproces
reeds op de middelbare school
begonnen. Daar kwamen onze
kinderen met nieuwe gedachten
over geloof en godsdienst in
aanraking. Daar werden nieuwe
inzichten verduidelijkt en we
ken deze vaak af van de kennis
die ons, ouderen, vroeger was
bijgebracht. Voor ouders en kin
deren waar geen generatiekloof
tussen was, werd dit een aparte
belevenis om samen hierover
van gedachten te wisselen, voor
de ouders om deels de nieuwe
inzichten te aanvaarden, deels
de waarschuwing te laten horen
waar zij meenden dat die nodig
was. Waardoor ze echter ook
begrepen dat de jongelui zelf
veel meer met deze levenswaar
den bezig zijn, dan zij vroeger
misschien op hun leeftyd van
groei naar volwassenheid.
Ds. Buskes, de bekende Am
sterdamse predikant, gaf eens
een prachtig gedicht door over
dit probleem. Misschien kan het
ook u die in dit probleem be
trokken bent helpen, wanneer
ik het hier laat volgen.
Zij zijn zo bang om mij alleen
te laten.
Beducht, dat ik in duisternis
verdwaal,
zetten zij lampen uit in alle
straten,
opdat ik bij hun licht mijn
weg bepaal.
Zij meten mij met hun ge
ijkte maten.
Geringschat sta ik meestal op
hun schaal.
Zij pogen mij te redden mét
hun praten,
in een voor mij toch onbe
grepen taal.
Maar Gij die lang geleden
mij formeerde,
en in de armen van mijn moe
der lei,
die mij uw ongeweten wetten
leerde,
maar zonder dorre dogma's
zoals zij
Gij werd het Lichtpunt, waar
ik mij naar keerde,
Gij blijft mijn Gids en toch
Gij laat mij vrij.
J. T. KOOPMANS—
SCHOTANUS.
