Zoeken naar een weg
in chaos van dieten
Ik moet de
brand erin
kunnen steken
Dankbare
mannen-
frouw
Tenfenfabrikant
lak aan jeugd
Autocoureur Henny Hemmes
ZATERDAG 9 AUGUSTUS 1975
PAGINA 19
DEN HAAG In de dieetleer is
langzamerhand een duidelijke com
municatiestoornis ontstaan tussen
patiënt en arts, en diëtist en indu
strie. De patiënten lopen als het wa
re door een oerwoud van diëten te
dwalen.
De mens stelde al vanaf de oud
heid voedingsvoorschriften op, die
veelal geen wetenschappelijke basis
hadden. Heden ten dage worden ook
nog vele diëten voorgeschreven, die
slechts ten dele op rationele medi
sche, natuurwetenschappelijke gron
den oerusten. Men kan rustig stellen
dat er een chaos in de benoeming
en uitvoering van diëten is. Er zijn
Jicht-, suiker-, laxerende-, stoppen
de, maag-, dikkedarm, maar ook
DOOR
AB ROZIJN
Borstdiëten, die geen invloed hebben
op de omvang van de borsten, maar
genoemd zijn naar de arts die dit
dieet geïntroduceerd heeft. Om nog
maar te zwijgen van de macrobio
tische diëten. In dit licht bezien is
een normalisatie van diëten een toe
te juichen zaak.
Onlangs werd hiertoe een sympo
sium gehouden. Aanleiding voor dit
symposium was het rapport met de
resultaten van de door het Neder
lands Nationaal Ziekenhuisinstituut,
en het Voorlichtingsbureau voor de
Voeding verrichte onderzoek, waar
mee twee studiegroepen vier jaar be
zig zijn geweest. Ons voedingspatroon
is sterk aan traditie gebonden en ons
voedingsprobleem wijzigt zich bij het
klimmen op de sociale ladder. Maar
deze verschuiving in voedingspatroon
zal steeds gebreken blijven vertonen.
Prof. dr. J. H. P. Jonxis, hoogleraar
kindergeneeskunde aan de rijksuni
versiteit in Groningen, wees er op
dat reeds medicijnmannen gebruik
maakten van verschuivingen van
het voedingspatroon, toentertijd een
bepaalde rite, die geen wetenschap
pelijke basis had. Tevens stelde prof.
Jonxis dat de kindergeneeskunde
ook absurde diëten heeft gekend, zo
als groenten-, bouillon-, gekookte-
vruchtendieet. In de kindergenees
kunde is de standaardisatie de nor
malisatie voorafgegaan. Op de stan
daard van de moedermelk moest een
gestandaardiseerd melkprodukt ge
vonden worden.
VERANTWOORD
Prof. Jonxis stelde ten aanzien van
de dieetleer, dat er nog steeds een
aanzienlijk verschil Is tussen wat in
de praktijk aan diëten voorgeschre
ven wordt en wat in onze ogen voor
dit ogenblik wetenschappelijk verant
woord is. Hoeveel levens worden
er niet mee vergald en weegt het
nut van het dieet wel op tegen het
grote ongenoegen aldus prof. Jonxis.
Overigens is het juist de kinderge
neeskunde geweest, waar diëten op
zuiver wetenschappelijke basis wer
den ingevoerd. Normalisatie van dië
ten kan verbetering in de huidige
toestand brengen. Normalisering
komt neer op het maken van af
spraken die op een theoretisch ver
antwoorde systematiek berusten. Uit
gangspunt van de systematiek is, dat
het dieet zich kenmerkt door een
afwijkende hoeveelheid of samen
stelling van een of meer voedingsstof
fen. Deze afwijking kan bestaan uit
een beperking, een verrijking, een
eliminatie of een substitutie van een
of meer in de normale voeding voor
komende voedingsstoffen. Op basis
van deze vier principes is, op enkele
kenmerken na, het gehele gebieo van
de dieetvoeding te benaderen en zijn
de diëten geclassificeerd en benoemd.
PROBLEMEN
Wanneer een patiënt uit het zie-,
kenhuis ontslagen wordt met een
dieet, werd er in het verleden en ook
nu nog onvoldoende rekening gehou
den met de omstandigheden thuis,
bijvoorbeeld in verband met de
grootte van het gezin. Het dieet is
vaak niet eenvoudig genoeg en be
paalde dieetprodukten zijn op klei
nere dorpen niet te koop. Een faktor
waaraan ook vaak voorbij wordt ge
gaan, is dat een bepaald dieet of voe
dingsadvies te duur is, waardoor de
patiënt mede daardoor in een uitzon
deringspositie komt in het gezin.
Hiertoe zal een goede samenwerking
nodig zijn tussen arts of specialist
die het dieet voorschrijft en de dië
tisten die het moeten vertalen in voe
dingsmiddelen, waarbij zij rekening
moeten nouden met de praktische,
voorhanden zijnde mogelijkheden bij
iedere patiënt.
De arts kom; op diverse plaatsen
in contact met dieet- en voedings
adviezen, zoals consultatiebureau-,
eigen patiënten-, specialistendiëten
enzovoort. De patiënten moeien wel
in verwarring komen als bijvoor
beeld het ziekenhuisdieet afwijkt van
hetgeen thuis voorgeschreven werd.
Vele dieetpatiënten hebben ervaren
dat een sneetje brood nogal in ge
wicht kan verschillen.
Alle verwarring ontstaat alleen om
dat de diëten niet genormaliseerd
zijn. Door normalisatie komen we tot
uniformiteit en eenduidigheid in de
wijze van voorschrijven en zal er
geen discussie meer zijn over wat
nu bijvoorbeeld zoutloos- of zoutarm
dieet is.
KEUZEGEVAAR
Als keuzegevaar wordt vaak aange
voerd dat normalisatie leidt tor stan
daardisatie, hetgeen zou inhouden dat
de patiënt elke dag hetzelfde ie eten
krijgt. N jrmaliseren betekent po.hter
aat de patiënt een voedingsm-doelen-
pakket krijgt aangeboden, waaruit de
patiënt een keuze kan maken en dus
in het geheel geen standaardisatie.
Deze normalisatie, waarvoei dit
rapport een eerste aanzet is. zou erg
goed in een Teleac-cursus gebracht r
kunnen worden. Hierdoor zoi de
drempelvrees van de velen die er bij
betrokken zijn snel opgei >st ttunnen
worden. Ook de voedingsmiddelenin
dustrie zal moeten meewerken. Om
verantwoorde dieet-produkten te krij
gen zal er een goede samenwerking
nodig zijn tussen de medische wereld
(artsen, diëtisten en andere deskun
digen op dit gebied) en de industrie,
die dieetprodukten fabriceex-l, waar
bij zij op de verpakking de inhoud
van de voedingsstoffen moet aange-
In de artsenwereld zal het\ geloof
in eigen diëten omgezet moe oer wor
den in een nieuw geloof van een ge
normaliseerd dieet, daartoe gedwon
gen door de diëtisten. Daardoor kun
nen vele medicamenten vervangen
worden.
Prof. Jonxis sprak de wens uit dat
normalisatie er mede toe zal leiden
dat de arts slechts daar diëten voor
schrijft, waar dit de toestand van
de patiënt werkelijk ten goede komt
en tevens vooral niet lander dan
werkelijk noodzakelijk.
Normalisatie is een systeem van
afspraken. Maar daar moet niet te
lang mee gewacht worden. De tele
visie zou een goed medium zijn om
alle betrokkenen snel en duidelijk
over dit systeem te informeren.
DOOR
CHRISTL VISSER
Er zijn twee Henny's Hemmes. De
een is fusie- en overname-adviseuse
en drijft samen met een compagnon
een bureau dat bemiddelt tussen
bedrijven, die willen uitbreiden en
bedrijven, die het op eigenen benen
niet meer kunnen redden. De ander
is Nederlands enige vrouwelijke
coureur. Samen met haar man en
de toer wagen op een trailer rijdt zij
van circuit naar circuit en probeert
zich langzaam maar zeker een
plaats in de nationale hardrijderij
te
Wat beweegt iemand om zoveel tijd
en zoveel geld in een toch op zijn
minst vrij riskante sport te steken
terwijl er genoeg vreedzamer
vrijetijdsbestedingen mogelijk zUnV
„Ik weet dat de meeste mensen
denken: die lui die zo gek hard in
een autootje moeten rijden, hebDen
een tik", zegt ze tijdens er-n
trainingsdag in Zancvoort. „Ik
geloof daar niet zo in. We zijn echt
niet allemaal geschift. Racen heeft
een bepaalde aantrekkingskracht. De
snelheid, het gevecht dat ie moet
leveren om iemand net voor te
blijven, weten tot hoever je xan
gaan en dat dan weer proberen op
te voeren. Het is moeilijk uit te
leggen, Je zou eigenlijk mee moeten
rijden."
KICK
t Is een paar dagen voor de Gland
Prix. De groten van de Formule I
klasse zijn nog niet aangekomen,
alleen Gijs van Lennep is er met
zijn bolide. Ruim baan dus voor een
paar rondjes Hemmes. Ze rijdt in
een middelgrote Japanse 1600 cc
wagen, zo een waarvan er duizenden
op de weg te vinden zijn. Alleen, zij
gaat er iets harder mee. De eerste
vijf minuten houdt ze zich een
beetje in om haar passagiere niet
ineens de volle laag te geven, m-ar
dan wordt het gaspedaal stevig
ingedrukt.
Een paar honderd meter copvenno-
gen, even krachtig remmen voor de
Panorama-bocht - „hier gebeuren
veel ongelukken," zegt ze terloops -
en weer met een noodgang verder.
„Als Je het eng vindt moet Je net
zeggen, hoor".
VERRUKKELIJK
onbewogen bij kan blijven. Of Je
doet je ogen dicht en krijgt
kotsneigingen, of je bent voor je
leven verkocht. Dat is dus de
snelheidskick.
Ze zit volkomen relaxed achter net
stuur. Praat, kijkt, lacht en laat
haar auto moeiteloos, zo lijkt bet
tenminste, van links naar rechts
over de baan zweven om de ideale
lijn te volgen. Tot het circuit
vrijgemaakt moet worden voor Van
Lenneps Formule I. „Je vond het
leuk, he", zegt ze na afloop. En even
later, wijzend naar de witte schim
die voorbijflitst: „Maar als je met
Van Lennep zou meerijden zou je het
in je broek doen van angst."
Henny Hemmes leeft in een
mannenwereld. Zowel wat haar
beroep als wat haar sport oetreft.
De vrouwen die ze in direktiekamers
tegenkomt brengen als sekretares.se
de koffie binnen; de vrouwen m de
racerij houden als pitspoes de tijden
bij. Dat er aan die ingeburgerd»
taakverdeling te ontsnappen valt,
heeft Henny Hemmes bewezen.
Ooit eens verliet ook zij als
nieuwbakken direktie-sekretaresse
het befaamde instituut Pont en, nog
niet eens zo lang geleden, zag zij
van een circuit ook niet meer dan
de pits en hield ze voor coureur
Roelof Wunderlnk de stopwatch
vast.
„Maar ik was echt wel iets_ meer
dan een pitspoes", merkt ze óp, ,,ik
organiseerde alles, zorgde ervoor dat
de inschrijvingen op tijd binnen
waren en zo. Een vreselijk leuke
tijd, maar op een gegeven moment
wilde ik zelf wel eens rijden".
Zelf iets te doen, zelf iets te zeggen
hebben. Daarom vond ze het
sekretaresse-bestaan ook niet bevre
digend meer. „En dan", zegt ze heel
simpel, „ga je iets ander zoeken."
Waarom zij wel en zoveel anderen
niet? „Ik geloof dat de meeste
vrouwen niet durven. Die zeggen:
ach, dat kan ik toch niet.
Een wat fatalistische levensinstel
ling, Je moet het gewoon doen, in
ieder geval proberen. Ik merk in m'n
beroep ook wel dat mensen: god,
moet ik nou met zo'n jong ding om
de tafel gaan zitten, dat kan toch
nooit goed gaan. Nou, na een paar
minuten zijn ze dat vergeten. Als
het niet goed gaat komt het doordat
de twee partijen niet tot overeen
stemming kunnen komen, maar niet
omdat ik toevallig een vrouw ben. 't
Gaat om je eigen houding en daar
kan zo'n hele stomme enmancipade
niets aan veranderen."!
't Is niet eng, integendeel. Het is
verrukkelijk. Hard, harder, »n nog
harder. Een ervaring waar Je niet
BRAND ERIN
Ze is als coureur door haar
mannelijke collega's helemaal geac
cepteerd. „Het is wel zo dat ze meer
op je letten en daardoor misschien
meer van je verwachten. Je moet
het beter doen dan de middelmaat.
Ik denk niet dat je het als vrouw
jarenlang onderaan de ranglijst uit
zou kunnen houden. Ik zou dat
trouwens niet willen. Ik moet het
gevoel hebben dat ik de brand in
die auto kan steken."
Er de brand in steken, alles wat
erin zit eruit halen en nog meer.
Dat brengt bepaalde risico's met zich
mee.
Is ze nooit bang?
„Als je bang bent, ben Je verloren.
Bovendien in mijn klasse is het met
zo gevaarlijk. Je kan van de baan
afgereden worden of een paar keer
over de kop gaan. Nou, dan rol je
eruit en verder niets. Je ziet wel
ongelukken, natuurlijk. Zeker oij aie
Formule I races. Dat is echt iot,
maar het houdt mij niet uit de
auto."
„Nee, mijn man vindt het eigenlijk
niet zo leuk dat ik rij. Of ik ermee
op zou houden als hij het absoluut
niet meer zou willen?" Even aarzelen
en dan: "Dait weet ik nog zo net
niet. Ik zou het daar niet graag op
laten aankomen."
„Ach, die hele houding van: racen
dat is toch niks voor een vrouw
begint al in je jeugd. Je broer krijgt
een autootje en jij een pop. Als je
zestien bent mag je een brommer
hebben. Een Mobylette of een Solex
maar geen Puch want die zijn met
voor meisjes. Ik kreeg dus ook een
Mobylette en heb hem meteen cp
laten voeren."
Toch heeft haar vrouw-zijn en het
feit dat ze net dit jaar, het jaar van
de vrouw, haar officiële entree in de
race-wereld maakte, haar een
voordeel opgeleverd: een sponsor.
Waar anderen een moeizame strijd
voor moeten leveren, lukte haar vrij
snel. De firma Eumig in camera's,
projektoren en soortgelijk materiaal
was wel vatbaar voor Henny
Hemmes" ongetwijfeld overtuigende
argumenten om haar financieel te
steunen. Altijd leuk voor de
publiciteit, zo zullen de heren
gedacht hebben.
Henny Hemmes: „Het is misschien
wat hypocriet om aan de ene kant
te zeggen: het jaar van de vrouw
vind ik onzin en om het aan de
andere kant toch uit te buiten,
maar goed, ik heb mijn sponsor, ik
kan rijden en aat vind ik het
belangrijkst. Zelf is het namelijk
niet op te brengen. En zelfs als je
wordt gesteund, het blijft een dure
sport, je moet er zelf erg veel
bijleggen. Aan prijzen haal je het er
niet uit. Dat blijft in mijn klasse
beperkt tot een beker cm een
bloemetje. Ja, die grote Jongens met
hun bolides, die kunnen aardig
verdienen."
Zelf heeft ze voorlopig geen
ambities in die richting. „Stei Je
voor, ik begin pas. Ik weet nog niet
eens wat mijn mogelijkheden met
deze wagen zijn. Ik zou het
waarschijnlijk ook niet willen.
Hoewel, als ze me ooit zouden
vragen met een formule-Fordje of
zo voor te rijden... Ik kan er
uiteindelijk zeker nog wel een Jaar
of tien mee doorgaan. Misschien wel
langer." En dan, tegen haar man
Peter die erbij zit: „Hoe oud is
Graham Hill ook alweer?"
In het jaar van de vrouw wat
schrijven over de vrouwentong (san
severia) lijkt wat gewaagd. Beter is
het daarom het te hebben over
„mannentrouw", evenwel zonder hu
welijkszaken daarin te betrekken. De
ze naam wordt namelijk wel eens
gegeven aan de Plumbago auricu-
lata, een uit Zuid-Afrika stammen
de pot- en kuipplant, die ook in de
zomermaanden in de tuin uitstekend
groeit en bloeit. Het is zelfs beter
voor de plant in de warmere tijden
buiten te staan, maar dan wel be
schut. In ieder geval op een plekje,
waar de zon niet de hele dag op de
grond boven de wortels schijnt, want
de Plumbogo houdt dan graag de
voeten koel, maar het hoofd wel
warm. De top van de plant mag dus
wel in de zon komen.
Ook in de kamer kan heel wat ple
zier beleefd worden aan deze rijke
bloeier, die tot ver in de herfst de
blauwe (soms witte) bloempjes blijft
geven. Dan moet evenwel in de zo
mermaanden rijkelijk worden gego
ten. Uitdrogen van de grond is veelal
de oorzaak van ziekten. Vanaf de
hergroel tot en met augustus mag
elke week wat kamerplantenmest
aan het gietwater worden toegevoegd.
Het is zaak de plant nu nog niette
warm te zetten. Het gevolg zou zijn
dat de toch al welige groeier binnen
de kortste tijd te groot wordt voor
de vensterbank. Te lang geworden
scheuten kunnen wel worden afge
sneden die kunnen nu nog al
thans de zachte topjes daarvan
worden gebruikt om de plant te ver
meerderen. Dat kan door de stekken
in een flesje water te zetten, maar
dan moet wel geduld worden be
tracht. Sneller bewortelen kan door
stekken in een mengsel van bladaar-
de met scherp zand te steken en deze
potjes dan een warme ondergrond
bijvoorbeeld warme schoorsteen
als standplaats te geven.
DOOR
PIETER DE NIES
DEN HAAG De jeugd staat er
slecht op bij veel tentenfabrikanten.
Dat is merkwaardig want jaarlijks
worden naar schatting meer dan
50.000 jeugdtenten verkocht. Wie nu
een tentje voor zoon of dochter koopt,
loopt een behoorlijke kans om een
hoop narigheid tegen te komen. Nok-
gaten die uitscheuren, omdat verster
kingen ontbreken, plastic bevesti
gingsogen die van het grondzeil los
laten, binnententjes waarin een kind
nauwelijks rechtop kan zitten en
zelfs een tent die niet goed kan wor
den opgezet omdat binnentent en dak
van een groter type blijken te zijn,
Dit alles ontdekte de ANWB tij
dens een onderzoek dat de bond uit
voerde in samenwerking met leer
lingen van een school inSleeuwijk.
Slechts één van de 14 onderzochte
dubbeldakstenten (prijsklasse 150 tot
250 gulden) bleek volledig aan alle
gestelde eisen te voldoen en vertoonde
geen gebreken (Miro Happy).
De ANWB adviseert de kopers van
jeugdtenten dan ook met klem om
de tent vóór gebruik een keer op te
zetten en zeer goed te controleren
op de afwerking.
Het type tent dat de ANWB onder
zocht wordt heel vaak gebruikt als
slaaptent voor de kinderen bij cara
van of bungalow of als trekkers
tent voor de vakantie.
Tenten zonder gebreken die goed
tot redelijk uit de bus kwamen zijn
de Miro Happy (140 gulden) te koop
bij alle Miro yestigingen (tel. 075-
599222); de Vrijbuiter (159 gulden)
te koop bij Sporthuis Centrum; de
Aruba (159 gulden) verkrijgbaar bij
de intersportzaken (tel. 01820-20211)
PCA (178 gulden) te koop bij André
Jamet-dealer (tel. 01608-5950); en-
Vendex Handy (179 gulden) ver
krijgbaar bij Vroom en Dreesmann,
de Spin (185) ook van V. en D. en
Tourette (239 gulden) van Sport
huis Centrum.
De volledige resultaten van 't on
derzoek zijn gepubliceerd in het ju-
ni-nummer van de Kampeer en Ca
ravan Kampioen. Te koop bij de tijd-
schriftenhandel en bij de ANWB-
kantoren voor 2.25 gulden.
gegooid, ging het hoofd van een
school in de Californische stad Ca-
marillo tot 'n drastisch experiment
Na afloop van de lunchpauze liet
hij op een dag door -een aantal leer
lingen de inhoud van alle prulle-
manden en afvalbakken op een gro
te tafel omkeren en inventariseren.
Ze vonden, aldus een berichtje in
maandblad McCaU's, genoeg wegge
gooid voedsel om er een hele klas
mee te voeden. De school heeft nu
brieven verzonden aan de ouders
opgegeten gedeelte van hun lunch
mee naar huis te nemen in plaats
van het weg te gooien.
Henny Hemmes op haar snel le auto.
