F. Wafelbakker: 'Vergaderingen moeten rookvrij worden'
flirt met
de dood
Overheid
'vangt'
van
rokers
twee
02Q9
'I Ij
maar
da!
u he!
wee!
mum
wmyum
JEZELF EN
ZATERDAG 9 AUGUSTUS 1975
PAGINA 15
Dokter F. Wafelbakker, inspecteur
van de jeugd-gezondheidszorg en
verbonden aan het ministerie van
Volksgezondheid en Milieuhygiëne,
is een prive-kruistocht begonnen
tegen het rookvrij krijgen van
vertrekken en bijeenkomsten.
In het tijdschrift voor Sociale
Geneeskunde stelt hij, dat iedere
niet-roker in een zeer rokerig
vertrek passief per uur de rook van
een sigaret binnenkrijgt. Boosdoe
ners zijn vooral de pijp- en
sigarenrokers, omdat zij niet inhale-
ren. Hun longen dienen dus niet als
filter voor de omgeving. Dokter
Wafelbakker wü geheel rookvrije
vergaderingen, die eventueel kunnen
worden geschorst voor een rookpau-
Het verwondert hem hogelijk dat
bezwaren tegen het niet-roken op
bijeenkomsten nogal eens afkomstig
zijn van de kant van de artsen.
„Milieuhygiëne," zegt Wafelbakker
„is ook een zaak van werkkamer,
vergaderruimte, kantoor en schoollo
kaal".
Frits Wafelbakker heeft over
rookvrije vertrekken een nota
gestuurd naar de dienstcommissie.
Zijn standpunt is dat elke
werknemer recht heeft op een
rookvrije arbeidsomgeving.
Wat grijnzend zegt hij: Vermoede
lijk zeggen we na tien rookvrije
jaren: Gut was het nodig dat
daarvoor iemand als een soort
Aletta Jacobs op de bres is gaan
staan".
Zelf heeft hij meegewerkt aan het
rapport over de maatregelen inzake
de beperking van het roken. Ook
hem is het te zacht gesteld. „Het is
waanzin om te denken dat je kunt
volstaan met te zeggen: we moeten
de jongeren niet laten roken, want
zolang pa nog wel zijn sigaret
opsteekt, krijg je dat van de
kinderen niet gedaan. „Als ambte-
Door
Reny Dijkman
naar probeer ik de weg te
bewandelen die daarvoor ligt, dus
via de dienstcommissie. Als het echt
zou moeten, ben ik wel bereid om
het tot in de ministerraad uit te
vechten. Je moet kunnen komen tot
rookvrije departementen. In Duits
land kan het ook. En in de
Oostbloklanden mag in de stations
wachtkamers bijvoorbeeld niet wor
den gerookt. Het is voor mijn gevoel
fout om te stellen dat de
meerderheid beslist. Zodra er een
man of vrouw op een vergadering of
bijeenkomst tegen rook is, zou dat
doorslaggevend moeten zijn. Ik
geloof niet dat dit ondemocratisch
is, want anders blijf je de
niet-rokers verplichten om schade
lijke stoffen binnen te krijgen".
Dokter Wafelbakker, die zich sinds 8
jaar bezig houdt met rookgewoonten
onder jongeren, hoopt vurig dat de
zaak in der minne kan worden
geregeld. "De vergaderingen vande
Wëreldgezondheidsorganisatie
(WHO) zijn ook rookvrij. Op
verschillende Duitse departementen
geldt het rookverbod ook".
„We hebben hier (volksgezondheid)
brieven gekregen van jongens van
middelbare scholen, die hun con
tactlenzen niet kunnen inhouden,
doordat de leraar zoveel rookt
tijdens de lessen. Ik begrijp niet dat
Onderwijs dit niet verbiedt". „We
zullen hoognodig van het idee
afmoeten dat roken of leven in
rokerige vertrekken iets vanzelfspre
kends is".
Wafelbakker meent het serieus
wanneer hij stelt: „Als dit
ministerie er niet aan wil, dan zal
ik het verder uitvechten. Ik wil het
werken in een rookvrije omgeving
zien als een grondrecht van de
werknemer, maar alle acties die >p
dit gebied zijn gevoerd, waren veel
te zwak". Zelf heeft Frits Wafeloak-
ker heel zelden gerookt.
In zijn privé-leven neeft Wafpioat-
ker zijn standpunt al doorgezet. Op
de vergaderingen die hij' bijwoont,
worden rookpauzes ingelast. „Het is
merkwaardig", bepeinst hij. „dat er
wel mensen apart naar mij
toekomen en zeggen dat het een
goed idee is. Staande de vergadering
durft niemand mijn kant te kiezen,
dan sta je alleen..."
Dagelijks doet ongeveer de helft van de wereldbevolking
mee aan dezelfde loterij. Elke dag weer koopt men daartoe
zo'n twint ig, dertig loten. Met daarmee een fraaie kans om
in de prijzen te vallen. Alleen al in Nederland gaan er jaar
lijks ruim twaalfduizend mensen heen met de hoofdprijs.
Dat is de dood.
De tweede prijs dat is longkanker geeft uiteindelijk
in de meeste gevallen echter ook recht op de eerste prijs.
Het lijkt een raadsel waarom deze verschrikkelijk lugubere
loterij toch zo ongekend populair is. Dat is het raadsel van
het roken. Ofwel de flirt met de dood.
Longkanker is vrijwel ongeneeslijk.
Slechts een op de vijf patiënten met
longkanker kan geopereerd worden.
Slechts een van die vijf operaties
slaagt. Dat wil zeggen dat nog geen
vijf procent van de mensen met
longkanker een kans op overleving
heeft. Aan longkanker sterven
Jaarlijks steeds meer mensen. In
1973 waren het er in ons land 6040.
Iemand, die vanaf zijn
achttiende jaar twee pakjes
sigaretten per week rookt,
leeft gemiddeld vier jaar kor
ter dan iemand, die niet
rookt.
Per jaar sterven ruim zes
duizend mensen aan long
kanker. Ruim 90 procent van
hen zou niet aan deze ziekte
zijn gestorven als zij niet
hadden gerookt.
Tengevolge van het ro
ken sterven echter nog meer
mensen aan hart- en vaat
ziekten dan aan longkanker.
Het sigarettenverbruik per
hoofd van de volwassen be
volking in Nederland neemt
nog steeds toe.
Het ziekteverzuim op hun
werk is bij degenen die meer
dan twee pakjes sigaretten
per dag roken dubbel zo groot
dan bij degenen die niet ro
ken.
Het roken vermindert het
lichamelijk prestatievermo
gen aanzienlijk, vermindert
de sexuele potentie, vergroot
bij chauffeurs de kans op
verkeersongelukken.
Het bedrag dat in Neder
land wordt besteed aan re
clame voor tabaksprodukten
is 70 maal zo groot als het be
drag dat dr. Meinsma krijgt
om het roken te beperken.
Sport- en sigarettenrecla
me lijken twee werelden
apart. Toch komen ze samen
in het fenomeen SDortsDonso-
ring. De enige sportsponso
ring van de sigarettenindus
trie die nog verklaarbaar is.
is die in de raoerii. Zowel de
coureurs, als de sigaret.tenfa-
brikanten kiiken de dood
"oortdurpnd diep in de ogen
Dat hebben ze in elk geval
Vorig jaar zullen het er zeker
duizend meer zijn geweest. Dit jaar
nog meer. Ook aan andere gevolgen
van het roken.
Slecht
Ondanks alle wetenschappelijke
inspanningen zijn de vooruitzichten
op een grotere kans op genezing
slecht. Het is nog steeds niet
Door
Jan Kees Kokke
mogelijk gebleken om longkanker in
een vroeg stadium te ontdekken.
Het massale bevolkingsonderzoek
biedt daarbij weinig steun. Als de
longkanker zich verspreid heeft
naar de klieren, kan de patient al
niet meer worden geopereerd.
Bestraling verlengt het leven van de
longkanker-patient maar heel wei
nig. Hoogstens enkele maanden. Ook
de chemotherapie - de geneeswijze
met behulp van geneesmiddelen -
helpt maar in zeer geringe mate.
Alleen een operatie biedt een
geringe kans.
Wat het opereren betreft, zijn de
vooruitzichten op een grotere kans
van slagen, gering. Men zit als het
ware aan de grens van zijn kunnen
op dit gebied. Ook bij de
bestralingstherapie zijn er geen
vooruitzichten op verbetering. Enige
mogelijkheden zijn er nog op het
gebied van de chemotherapie, de
geneesmiddelen. Maar erg groot zijn
de verwachtingen hiervan op het
ogenblik niet.
Of longkanker in de toekomst ooit
met een grotere kans op succes kan
worden genezen, weet dagrom
niemand. Dat beeld is vooralsnog
uiterst vaag. Meer duidelijkheid
bestaat er over de veroorzaker van
longkanker. Dat is het roken van
sigaretten.
Drie seconden
Het duurt maar drie seconden voor
een sigaret om zijn werk te doen. In
die drie seconden gaat het hart van
de roker sneller kloppen. Gaat de
bloeddruk omhoog. Wordt er zuur
stof in het bloed vervangen door
koolmonoxyde. Intussen worden er
kankerverwekkende stoffen aan het
lichaam afgegeven. Bij iedere
volgende sigaret opnieuw
Veroorzaakt roken alleen maar
longkanker? Nee. Bronchitis kan
ook een gevolg zijn. Dat geldt met
name ook voor mensen, die zelf niet
roken, maar de rook van anderen
inademen; de zogenaamde passieve
rokers. Er bestaat ook een duidelijk
verband tussen roken en hartziek
ten. Tussen roken en ontstekingen
in de maag. Tussen roken en hart
en bloedvatenafwijkingen. Tussen
roken en aderverkalking.
Jaarlijks stei-ven meer dan twaalf
duizend mensen voortijdig ten
gevolge van het roken, daarnaast
L»een nieuws
Dit zogenaamde anti-rokers-rapport
van de „commissie beperking van
het roken" van de Gezondheidsraad
bevat nauwelijks iets nieuws. De
bekende anti-rook-propagandist dr.
L Meinsma verkondigt de meeste
aanbevelingen in het rapport al
jarenlang.
In medische kringen is het rapport
van de Gezondheidsraad dan ook
niet overal met evenveel gejuich
ontvangen. Prof. dr. E. Lopes
Cardozo, hoofd van de afdeling
interne geneeskunde van het acade
misch ziekenhuis van de Vrije
Universiteit in Amsterdam, zegt er
bijvoorbeeld over: ,Jk mis er harde
maatregelen in om het roken
effectief te bestrijden. Het rapport
is veel te voorzichtig. Dat je met
zo'n slap rapport na vier jaar op de
proppen komt, dat is gewoonweg
ongelooflijk. Dit had ik bij wijze
van spreken in een avond kunnen
opstellen. Ik kan me voorstellen dat
Meinsma verontwaardigd is".
„Het is onbegrijpelijk dat men in
afwachting van dit rapport in al die
Jaren van overheidswege niets
gedaan heeft tegen het roken. Als
minister van volksgezondheid en
milieuhygiëne had je toch iets
moeten doen. Maar ja, van een
minister van volksgezondheid die
zelf rookt als een ketter, zelfs op de
televisie, heb je weinig te verwach
ten".
Rookverbod
„Om maar een voorbeeld te noemen.
Het is natuurlijk krankzinnig, maar
hier in dit ziekenhuis worden bij de
ingang gewoon sigaretten verkocht.
Officieel geldt hier in het ziekenhuis
een rookverbod. Maar in alle
dagverblijven wordt gerookt. De
patiënten zijn daar zeker niet mee
gediend. Want er zijn velen bij, die
de rook slecht kunnen verdragen".
„Zelfs in de vergaderingen van het
hoofdbestuur van de Maatschappij
ter Bevordering van de Geneeskun
de stond het rookgerei altijd
breeduit uitgestald. Moet je je
voorstellen. En daar moet je als
niet-roker urenlang in de rook van
anderen zitten. Overigens komen er
in de wetenschappelijke vergaderin
gen van de medici steeds vaker
rookverboden. Toch rookte men daar
vroeger als ketters".
veroorzaakt het roken een groot
aantal gevallen van ziekte en
invaliditeit.
Strafbaar
In artikel 174 van het Wetboek van
Strafrecht staat letterlijk: „Hij. die
waren verkoopt, te koop aanbiedt,
aflevert of uitdeelt, wetende dat zij
voor het leven of de gezondheid
schadelijk zijn, en dat schadelijk
karakter verzwijgt, wordt gestraft
met gevangenisstraf van ten hoogste
vijftien jaar. Indien het feit
iemands dood ten gevolge heeft,
wordt de schuldige gestraft met
levenslange gevangenisstraf of tijde
lijke van ten hoogste twintig jaar".
Er bestaat weinig verschil tussen de
bovenomschreven overtreding en de
dagelijkse praktijk van de sigaretten
industrie.
Hoe kan dat? Omdat die sigaretten
industrie zich weinig behoeft aan
te trekken van de wetgever. De
regering heeft de sigarettenindustrie
en -handel namelijk nooit een
strobreed in de weggelegd.
Iedereen, die wil roken, krijgt daar
alle kansen voor. Tot de jongste
Nederlander. Het wordt alleen steeds
wat duurder, omdat de accijnzen
worden verhoogd. Maar dat is meer
ten bate van de overheid zelf. Want
roken is nog altijd een relatief
goedkope bezigheid.
Desondanks raakte ook de overheid
er steeds meer van overtuigd dat
het roken een belangrijk volksge-
zondheid-vraagstuk is. Ruim vier
jaar geleden gaf de toenmalige
staatssecretaris van Sociale Zaken
en Volksgezondheid de Gezondheids
raad opdracht een advies op te
stellen voor maatregelen om het
Argelo
In 1936 kon de sigarettenindustrie
zich nog hoogst argeloos veroorloven
om te adverteren met: „Er zijn
meer artsen die Camel roken dan
enige andere sigaret". Sigaretten
roken' gold toen nog als een sjiek, in
ieder geval ongevaarlijk plezier.
In het begin van de jaren vijftig
rolde de eerste golf filtersigaretten
uit de fabrieken. Die werden toen
nog aan de man gebracht met
reclameteksten zoals: "Zo zeker, zo
schoon, dat hij zelfs de lucht van
klinieken niet vervuilt". Intussen kon
men wetenschappelijk met steeds
grotere zekerheid vaststellen, dat
roken schadelijk is voor de
gezondheid, ja zelfs dodelijk kan
zijn. En toch nam de consumptie
toe. Per persoon rookte de
Nederlander voor de eerste wereld
oorlog minder dan duizend sigaret
ten per jaar. Inmiddels is die
hoeveelheid ruim verdubbeld.
De toename van het roken - vooral
na 1970 over de hele wereld - is
moeilijk te verklaren. Als mogelijk
heden worden wel genoemd: de
spanningen, die in de samenleving
zouden toenemen; de ruimere
financiële middelen, waarover vooral
jongeren beschikken; de toenemende
emancipatiebehoefte van jonge
miesjes en vrouwen; de invloed van
de reclame.
In de Nederlandse sigaret
tenindustrie en -handel gaat
heel wat geld om. Ook de
overheid heeft daar een aan
zienlijk deel in. Jaarlijks
vangt ze ongeveer een mil
jard gulden uit tabaksaccij l-
zen en nog een miljard uit
btw-gélden.
In de Nederlandse tabaks
industrie werken 11.500 men
sen, waarvan minder dan een
kwart in de sterk gemecha
niseerde sigarettenfabrieken
Geschat wordt dat er in ons
land ruim vier miljoen men
sen roken. Gemiddeld steken
ze bijna een pakje per daq op
De Nederlandse sigaretten
industrie in geheel in handen
van buitenlandse bedrijven
De Zuidafrikaanse Rupert-
Rembrandt-groep heeft via
zijn Britse dochter Rothmavs
al meer dan de helft van de
Nederlandse sigarettenmarkt
Dat zijn de Rothmans-doch-
ter Turmac Tabacco Compa
ny in Amsterdam met. een
marktaandeel van ruim 20
procent. Ed. Laurens in Den
Haag met ruim 30 procent
van de markt en Gruno-Van
Rossem.
Turmac verkoopt de mer
ken. Rothmans, Pall Mali.
Golden American, Peter
Stuyvesant, Norton. Consula
te, Cambridge. St. Morris. Dr
Dushkind. Old Mac. Rem
brandt, Gauloises. Gitanes.
Bastos. Laurens verkoopt Ca-
ballero, Tivoli, Chesterfield.
Golden Fiction, Chief Whip
El Paso, Stella. En Gruno-
Van Rossem heeft de merken
Lerington, Kent, Lord. St
Michel.
Het Britse tabaksconcern
British-American Tabacco
heeft een marktaandeel in
ons land van ruim 20 procent
met de merken, Mantano. Ar
senal, North State. Lucky
Strike, Gladstone. Alaska, Be
linda. The Three Castles. Miss
Blanche, Players.
Het Amerikaanse Philip
Morris-concern heeft met zijn
sigarettenmerken Marlboro.
Philip Morris en Runner hier
een kleine tien procent van
de markt. Evenals de Ameri
kaanse Reynolds-groep met
Camel.
Tenslotte heeft American
Brands Corvoration via de
Groningse firma Theodorus
Niemever met de merken
Roxv. Everest, Kelly. Arizona
en Black Beauty een markt
aandeel van zo'n 6 procent.
