'Kalmpjes
aan' met
de VARA-
Matinees
...e/7 gistl
Zo was het toevallig ook nog 's een keer r(J%J^vanrfaag...
toegelicht
Den Haag en Rotterdam van de lijst geschrapt
James Blish overleden
TV morgen]
DONDERDAG 31 JULI 1975
PAGINA 5
Het VARA-televisieprogramma
is het" zal vanavond (Nederland 2,
.2021.10) geheel gewijd zijn
,n „Zo is het toevallig ooic nog 's
keer", het befaamde Brok Opschud
ding van de televisie van de jaren
zestig. De waardering van kijkend
Nederland varieerde toen van
stormachtige bijval tot diepste
verguizing. Een deel van de
medewerkers had plots geen leven
Herinner vooral Mies Bouw
man, door haar 24-uurs-actie voor
„Open het Dorp" tot dan ongeveer
een Vrouwe des Vaderlands, die een
middelpunt van de kritiek werd.
Voor half Nederland viel ze diep,
zoiets had men van „onze Mies" niet
verwacht.
Het begon in het najaar van 1063.
Model stond het Engelse programma
.That was the week that was" van
David Frost. In Engeland waren zo
dan al eens moeilijkheden
ontstaan en het was te verwachten
aat ook „Zo is het" wel eens een
boze reaktie zou kunnen opleveren.
De derde aflevering van „Zo is het",
januari 1964, bevatte Pen
onderdeel getiteld „Beeldreligie"
waarin de verafgoding van het
televisie-scherm aan de kaak werd
gesteld; Peter Lohr las een tekst die
Het VARA-televisieprogramma ,.Zo was geinspireerd op het Onze Vader. m -
geinspireerd op het Onze Vader.
Nederland stond meteen op z'n kop,
er ontstond iets als een nationale
rel, de programmamakers werden
bedreigd, vroegen om politiebewa
king.
Natuurlijk kwam er ook steun; er
werd een vereniging „Vrienden van
Zo is het" opgericht, er verscheen
een boekje, „Pays Bah", met op de
rechter-bladzijden een onthullende
bloemlezing van de gevoelens van de
gekwetste vaderlanders en links de
opvattingen van sympathisanten.
Het programma (en de VARA)
overleefde deze gebeurtenissen, bleef
bestaan tot het voorjaar van 1966.
Toen leidde een meningsverschil
tussen de VARA-leiding en liet
programma-team over de moeilijk
heden in Amsterdam betreffende de
positie van burgemeester Van Hall
en de Provo-beweging tot stoppen
van de uitzendingen.
Aan „Zo is het toevallig ook nog 's
een keer" hebben in de loop der
jaren meegewerkt: Jan Blokker,
Dimitri Frank el Frank, Rinus
Ferdinandusse, Mies Bouwman, Joop
van Tijn, Yoka Beretty, Gerard
(toen nog: van het) Reve, Peter
Lohr, Else Hoog, Loesje Hamel, Aad
Kosto en Hans van den Bergh.
Oktober 1966: "Zo is het" bestond al niet meer toen de Televizierring afkwam voor "het beste
programma van het seizoen". Vier leden van de vaste kern van het -programma met hun ringen:
v.l.n.r. Dimitri Fr enkel Frank, Rinus Ferdinandusse, Jan Blokker en regisseur Leen Timp.
De VARA doet het wat betreft de "Matinee van de vrije za
terdag" in het komende seizoen "kalmpjes aan", om de woorden
van Hans Kerkhoff en drs. Cees Hillen te gebruiken. Kerkhoff,
groepsleider van de culturele programma's en hoofd van de af
deling muziek van de VARA-radio en zijn jonge assisten leggen
uit waarom.
NEDERLAND I
13.45 Minimolen (NOS)
18.55 Journaal (NOS)
19.05 Tralienkolder: serie o
(TROS)
JO 00 Journaal (NOS)
>0.21 Het verhaal van Jacob e
22 00 Aktua-special (TROS)
22.40 Journaal (NOS)
NEDERLAND II
i Jozef, speelfilm (TROS)
18 45 Minimolen (NOS)
18.55 Journaal (NOS)
19 05 De Stratemakeropzeeshow (VARA)
19.30 Terra Africa: documentaire serie dl. 2 (VARA)
20 00 Journaal (NOS)
20 20 Zo was het (VARA)
21.10 Ronnie Corbett (VARA)
21.40 Achter het nieuws (VARA)
22.10 Fatti en fattacci Italiaans tv-programma (Gouden Roos
van Montreux 1975) (VARA)
23.00 Journaal (NOS)
De Amerikaanse produktie-maatschappij "Screen Gems"
verfilmde in Israël een stukje bijbelse geschiedenis. Het re
sultaat wordt morgenavond door de TROS uitgezonden, op
Nederland I, 20.20 uur. "The Story of Jacob and Joseph", met
Keith Mitchell als Jacob en Tony Lo Bianco in de rol van
Jozef. Keith Mitchell verwierf bekendheid door onder meer de
vertolking van de titelrol in de film "Hendrik VIIP'.
Zij maken er geen geheim van dat
de concerten die in de afgelopen
jaren in Rotterdam en Den Haag in
navolging van Amsterdam onder de
titel „Matinee op de vrije zaterdag"
werden georganiseerd wat de
belangstelling betreft geen succes
zijn geworden.
Daarom hebben we besloten in
Rotterdam en Den Haag achter deze
zaak een punt te zetten", zegt Kerk
hoff 'n radioveteraan, die vlak na de
bevrijding in '45-in een jeep stapte
zijn schouders te zetten onder
de radio-omroep Herrijzend Neder
land en die vier jaar later by de
VARA belandde.
Cees Hillen, doctorandus in de
muziekwetenschap en sinds kort in
het radiobedrijf werkzaam, voegt er
„Als de situatie in
Rotterdam en Den Haag zodanig
gewijzigd zou kunnen worden dat de
financiële lasten niet alleen door
ons gedragen hoeven te worden,
maar mede door de Doelen en
Diligentia. dan willen we graag
alsnog kijken wat er in de toekomstaltyd
mogelijk is".
De VARA heeft zich met z'n
matinee's teruggetrokken op de basis
waar deze concertformule in 1961 als
een primeur voor Nederland geïntro
duceerd werd: Amsterdam. In het
komende seizoen worden in het
Concertgebouw 23 zaterdagmiddag
concerten van de VARA gegeven.
De belangstelling daar? Kerkhoff en
Hillen eenstemmig: „Niet geweldig,
maar toch een stuk beter dan in
Den Haag en Rotterdam".
„Bovendien", zegt Kerkhoff „zal de
VARA de matinee's nooit helemaal
laten schieten. Dat ziet men hier" -
hij wijst om zich heen in zijn ruime
werkkamer in de Hilversumse
VARA-studio „zeker als een
gezichtsverlies. Ook al moest er in
het vorige seizoen anderhalve ton
bij, we gaan door".
Waarom en hoe zyn de „Matinee's
op de Vrije Zaterdag" in het leven
geroepen? We gaan vijftien jaar
terug. De zaterdag is uitgeroepen tot
een arbeidsloze dag. De VARA is als
Cees Hillen (l.) en Hans Kerkhoff, de muziekleiding van de VARA radio"We gaan door."
volksontwikkeling
VAR A's omroepsecretaris J. B.
Broeksz zegt: „Die mensen kunnen
toch niet de hele winter op zaterdag
duivenhokjes timmeren. Geef ze
stuk cultuur. Wat dachten jullie van
concerten?"
Het VAR A-bestuur had wel oren
naar deze suggestie. De concerten op
zaterdagmiddag kwamen er, in
eerste instantie alleen in het
Amsterdamse Concertgebouw. Er
kwam ook in samenwerking met de
Nederlandse Spoorwegen een gecom
bineerd concert-trein-kaartje voor
'n gereduceerde prijs. Men wilde er
ook graag de mensen in de
provincies bij betrekken. Maar de
provincialen kwamen allesbe
halve in drommen opzetten.
Wel kwam er geregeld een bus met
verstokte Belgische operaliefhebbers
naar het Concertgebouw, want wat
Kerkhoff daar programmeerde was
niet mis: allerlei hoogst belangwek
kende en zelden uitgevoerde opera's
kwamen aan bod.
Een opera-uitvoering in concertvorm
met de solisten keurig op een rijtje
links en rechts van de dirigent is
weliswaar niet het ideaal, maar wat
de VARA hier pure muzikale
informatie heeft geboden kent
nauwelijks z'n weerga, ook interna
tionaal.
Wie de lijst met opera's ziet 'toch
maar een facet van de verder
voornamelijk uit orkestconcerten
bestaande matineeserie staat
versteld: een lange reeks onbekende
opera's van Verdi, een stel Russische
meesterwerken, bekende opera's in
elders nooit en te nimmer uitgevoer
de ongecoupeerde versies, etc. Een
operagezelschap zou er vele decennia
voor nodig hebben.
In het komende seizoen staan er
het lijkt alsof Hans Kerkhoff van
z'n geloof is gevallen geen opera's
op het programma. Kerkhoff: „Het
wordt steeds moeilijker om iets
origineels te brengen. Wij kwamen
in 1963 met een Rigoletto die geen
enkele coupure bezat. Dat was toen
een bijzonderheid. Nu heerst er een
ware compleetheidsrage.
Aan een onbekende opera van Verdi
hoef je eigenlijk ook niet meer te
beginnen. Ze staan of ze komen
binnenkort allemaal op de grammo
foonplaat. Dan kunnen we via de
radio net zo goed de platen draaien
Het gaat bij die matinee's tenslotte
niet alleen om die paar honderd
mensen die in de zaal zitten, maar
vooral om de radioluisteraars voor
wie we die concerten opnemen".
Maar problemen qua originaliteit
hebben niet de doorsalg gegeven in
de besissing om met de opera's te
stoppen. Kerkhoff: „De kosten voor
die opera-uitvoeringen zijn bijna
onoverkomelijk. En wat ook een
probleem is: de goede mensen zijn
er bijna niet voor te krijgen en als
je ze eenmaal hebt komen ze vaak
niet. Op het laatste moment hoor je
dan dat sopraan A een aantrekkelij
ker contract in San Francisco heeft
kunnen krijgen of dat tenor B
een bekende smoes door het
onverwacht verschuiven van repeti
ties bij zijn eigen operagezelschap
niet kan komen.
Hillen: „Wat dat betreft hebben we
sterke staaltjes meegemaakt en als
gevolg daarvan half mislukte
uitvoeringen met ontoereikende in
vallers".
GEEN PLATEN
De VARA-radio heeft per week nog
geen vijf uur zendtijd voor klassieke
muziek. Het grootste deel van die
tijd wordt besteed aan het
uitzenden van de matinee-opnamen.
Grammofoonplaten draaien is er
niet bij, afgezien van wat zeldzame
historische opnamen. Voor platen
moet men naar de winkel gaan,
daarover zijn Hans Kerkhoff en
Cees Hillen het gloeiend eens.
Kerkhoff zegt ook: „Je moet
geschikte tijden vinden voor sommi
ge vormen van klassieke muziek.
Niet 's morgens van negen tot half
elf Bruckners Vijfde symfonie voor
bij het stofzuigen. Dat zal een
gepuzzel worden wanneer we Hilver
sum 4 hebben".
Al blijven in het komende seizoen
de Matinee's beperkt tot Amsterdam,
al staan er geen opera's meer op de
lijst, er valt op dit terrein bij de
VARA nog wel dat te beleven. De
orkesten van de NOS - Radio
Filharmonisch Orkest, Radio Kame
rorkest en Omroeporkest - en ook
het Omroepkoor moeten er weer
veel werk voor verzetten.
Ook spelen het Rotterdams Philhar-
monisch Orkest, het Concertgebouw
orkest, het Amsterdams Philhar-
monisch Orkest en als opening
van de reeks op 27 september het
Filharmonisch Orkest van Moskou.
Enkele niet-alledaagse werken op de
23 programma's: „L'enfant prodigue"
van Debussy, de Derde symfonie van
Zweers, de Derde symfonie van
Prokowjew en, eveneens van Prokow-
jew, de cantate ,Iwan de Verschrik
kelijke" (oorspronkelijk muziek voor
films van Eisenstein) onder leiding
van het jonge Italiaanse dirigeerfe-
nomeen Riccardo Muti.
Een van mijn vooroordelen luidt,
dat Scandinavië een niet zo vrolijk
deel van de wereld is, en
gemakkelijk aanzet tot pessimisti
sche beschouwingen. Wie wel eens
een film van Ingmar Bergman heeft
gezien, zal het meteen beamen.
Woensdagavond bevestigde de televi
sie dit vooroordeel twee keer. Eerst
met een door de NOS uitgezonden
Deense film, en later nog een keer
bij de KRO, die leerlingen van de
Amsterdamse filmacademie helemaal
naar Finland had gestuurd om de
vader van een van hen uitvoerig in
de sneeuw te filmen. Maar gelukkig
was er ook nog „Studio Vrij", waarin
een meneer uitleg gaf over
tuingereedschap. Zo werd het dus
toch nog een informatieve avond.
In bovengenoemde Deense produk-
tie, „De ballade van Ann", staat het
13-jarige meisje Ann centraal. Thuis
is het een sombere boel. Grootmoe
der, een kifterige dame, regeert met
harde hand over Ann en de andere
huisgenoten, te weten een ouder
zusje, een tante (die haar vrijer
lang geleden op aandrang van
grootmama liet lopen) en de vader,
het type van de stugge zwijger, die
zyn dagen slyt met het hakken van
hout in de besneeuwde tuin. Als de
stilte rond de vader al te drukkend
wordt, belt grootmoeder het zieken
huis om hem weg te laten halen.
Op de dag dat Ann voor de eerste
keer menstrueert, loopt ze thuis weg
om haar moeder, die elders woont,
op te zoeken. Het komt er niet van.
In plaats van moeder ontmoet ze
een jongen van een jaar of achttien,
die aardig voor haar is, en haar
meeneemt naar huis. Voor het eerst
ervaart ze iets van genegenheid,
sympathie, liefde (of hoe je het
verder ook noemen wilt). Het duurt
niet lang, de politie komt haar
halen. Omdat ze niet terug wil naar
huis wordt ze ondergebracht in een
„kinderpension", een Deens instituut
waar kinderen terechtkomen die
zich aan kleine vergrijpen schuldig
maken. De film eindigt met treurige
beelden van Kopenhaagse daken,
voorlopig ziet het er voor Ann weer
somber uit.
Deze film was, aldus de regisseuse,
bedoeld om ouders begrip bij te
brengen voor huiselijke omstandig
heden die kinderen ertoe brengen
weg te lopen. Een film met een
boodschap dus, maar desondanks
was het een zeer onderhoudend
geheel, waarin overtuigend de
problematiek werd behandeld, waar
mee velen (hetzy als kind, hetzij als
ouder, hetzij beiden) te maken
krijgen. Dat kun je niet zeggen van
die andere, in de aanhef genoemde
in Scandinavië spelende film,
„Jaakko Morttala", gemaakt door
leerlingen van de filmacademie
onder leiding van Orlov Seunke.
De jonge regisseur legde in een
korte inleiding uit, dat het niet
allemaal van een leien dak was
gegaan, daar in Finland. Zo had hij
er bijvoorbeeld geen rekening mee
gehouden dat dagen in Finland
rond Kerstmis zeer kort plegen te
zijn, waardoor een hoop tijd
verloren was gegaan, misschien was
dat ook de reden dat nogal wat
opnamen aan .de donkere kant
waren, met name die welke gemaakt
waren in het hutje van Jaakkoo
Morttale, de hoofdpersoon. Hij is
een zonderling met een mank been,
die in een afgelegen huisje woont,
en door de jeugd van het dorp
getreiterd wordt. Wat daar precies
de oorzaak van is wordt in de film
niet duidelijk gemaakt. Er kan van
alles achter zitten, zo zijn die
Finnen wel, speciaal in sombere,
besneeuwde en afgelegen streken.
Arlov Seunke en zyn vrienden van
de academie (plus de tientallen
andere vrienden en vriendinnen die
blijkens de aftiteling hebben meege
daan) moet in elk geval geprezen
worden voor het sfeervolle filmpje
dat zij hebben gemaakt. Al begreep
ik niet waarom die hoofdpersoon
(een Nederlander) zo nodig die paar
zinnen in het Fins moest uitspreken.
En hij deed het nog niet eens zelf,
maar „leende" de stem van Wim
Kouwenhoven, ook al een Nederlan
der.
„Kenmerk" ging over Angola. Eind
mei filmde men er een aantal
activiteiten van de bevrijdingsbewe
ging MPLA. Inmiddels is er het een
en ander gebeurd in Angola. De
twee bevrijdingsbewegingen MPLA
de FLNA bestrijden elkaar op leven
en dood. Het NOS-journaal leverde
er gisteren actuele beelden bij van
kleuters in uniform, getraind door
MPLA. Ze demonstreerden een soort
paradepasje, ter gelegenheid van de
begrafenis van de slachtoffers van
een schietpartij door Portugese
militairen. „Het bloedvergieten had
eigenlijk moeten ophouden, maar
jammer genoeg gaat het maar door",
zei Sietze Bosgra van het Angola
Comité in Kenmerk. En het eind is
nog lang niet in zicht.
GERARD PAGUES
DONDERDAG 31 JULI
Hilversum I
NCRV: 18.00 (S) Tijd vrij voor
nuziek in vrije tijd. 18.30 Nws. 18.41
23.00 Lezen
AVRO: 18.00 Nieuws. 18.11 Radiojour
jgj Lichte grammofoon-
7.20 (S) Dag
10.00 (S) Voor de kleu
ters 10.1O(S) Arbeidsvitaminen (11.00
Nws. 11.03 Radiojournaal.) 11.30 (S)
Knipperlicht. 11.55 Beursberichten.
12.00 (S) Trad. Overheidsvoorlichting:
12.30 Terzake. AVRO: 12.40 (S) Ko
ninklijke Luchtmachtkapel. 12.55 Ra-
diojourn. VPRO: 13.00 Nieuws. 13.11
Vandaag dit, morgen dat. 13.25 Pro
grammaoverzicht. lS.SOIintervlew 14.00
Muziek. 15.30 Permanent Wave. 16.00
Nieuws. 16.03 Vandaag dit. morgen dat.
16.05 Tahiti. 17.30 Welingelichte krin
gen. 17.55 Mededelingen.
Hilversum III
EO: 7.02 (S) Gospelsound.
Inleiding avondprogramma. 20.15 (S) 8.19 (S) Tussen thee en koffie. 9 03
'"v (S) De muzikale fruitmand TROS:
(S) Vanavond laat
idiojournaal. 23.45 (S tussen de middag.
Vanavond laat nieuws. 23.55-24.00 Nws. -
Schrijver van 'Star Trek'
HENLEY (Engeland) De uit wereld hebben genoten.
De vakaturebank. 18.10
iet eten. TROS: 19.02 (S)
Poster. 20.02 Soul-top-10. 21.02 (S)
G) De Hugo van Gel-
(S) Jazz-sir. 0.02 De
Gelderenshow. 1.02 De
Nachtwacht. EO: 5.02 (S) Oldtime re
ligion. 5.30-7.00 (S) Matinata.
VRIJDAG 1 AUGUSTUS
Hilversum I
7.00 Nieuws. 7.02 Het levende
Sesjun. 22.02 (S) De Hugo
Hugo
Terug uit Cali met zilver en brons. Links Wijda Mazereeuw, rechts Enith Brigitha, die beiden "de
nden er nog eens inzetten
Amerika afkomstige James Blish,
"meester van de science fiction'"
is gisteren na een langdurig ziek
bed in de ouderdom van 54 jaar ir
Henley overleden.
Behalve oorspronkelijke romans ei
wetenschappelijke werken, schreef
Blish de "Star Trek"-serie van
televisie paperbacks, waarvan ir
j oenen jongeren in alle delen van
Tot zijn romans behoren "Fallen
Star", "Titan's easter" "The day af
ter the judgment" en een serie on
der de titel "Cities in flight".
Verder heeft Blish veel onderzoek
en gedaan om een biografie te schrijven
van de 13de eeuwse grondlegger van
de de Engelse filosofie, Robert Bacon.
iil- Dit boek is verschenen onder de ti
de tel "Doctor Mirabilis".
woord. 7.07 (S) Badinerie. (7.30 Nws.
7.41 Echo). 8.24 Overweging.
op Europa. KRO
tot vijf. met om 12.26 Med. t.b.v. land
en tuinbouw. 12.30 Nieuws. 12.41 Echo.
.30 Nieuws. 17.00 Lichte
De hutsgeklutste
17.30 Nieuws. 17.32 Echo.
Hilversum II
AVRO: 7.00 Nieuws. 7.11 Ochtend-
18.45 Minimolen (NOS) 18.55 Jour
naal. KRO
Journaal (1
Ten huize 1
Romein Verschoor.
22.00 De Gouden Zeezwaluw 1974, deel
II (KRO) 22.35 Journaal (NOS) 22.50
Geloven in de onvoltooid verleden
tijd (IKOR.)
Nederland II
NOS: 18.45 Minimolen. 18.55 Journaal
AVRO: 19.05 AVRO's Toppop 20.00
Journaal. AVRO: 20.20 Cannon. 21.10
De Gebroeders Hammond. 21.55 Tele-
vizier magazine. 22.35 AVRO's Sport-
panorama. NOS: 23.05 Journaal.
