LEIDSCH
DAGBLAD
Kernenergie
vordert in
laag tempo
DO. 24 JULI
CIA gebruikte
geestelijkheid
als dekmantel
vandaag
1000 KOOPJES
Sylvia de Leur kreeg
shock bij filmopname
AUTO RIJDT
KANAAL IN
VIER DODEN
Israëlische inval
in Libanees dorp
Vissersbond vraagt
scherpe controle
ARP wil Hannie van
Luik open
LEDEN BRITSE
LAGERHUIS
VERHOGEN
HUN SALARIS
Leeuwen op Onderwijs
ZAALBERG ELECTRA
WOENSDAG 23 JULI 1975
OPGERICHT I MAART I860
34685
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
WASHINGTON De CIA heeft
de geestelijkheid en kerkelijke
groepen regelmatig geïnfiltreerd.
Tot deze volgens hem "opzienba
rende" ontdekking kwam John D.
Marks, leider van het CIA-pro-
Jekt van het Centrum voor stu
dies van nationale veiligheid in
Washington. Hij sprak met ruim
30 missionarissen en zendelingen,
met Kerkeljke autoriteiten, met
CIA-medewerkers en met oudge
dienden van deze inlichtingen
dienst. De meeste zegslieden wil
den niet dat hun namen werden
genoemd uit vrees voor repres-
sailles of schade voor hun repu
tatie of hun werk. De bevindin
gen van Marks zijn gepubliceerd
door de "National Catholic News
Service" van de Verenigde Sta
ten. Marks is een van de auteurs
van de bestseller "The CIA and
the cult of intelligence".
"De CIA heeft kerkmensen ge
bruikt voor praktisch alles in het
buitenland: als dekmantel, als
kanaal om geld in een land te
pompen, als tussenpersonen om
mensen uit te schakelen". Met
dit citaat van een CIA-veteraan
begint Marks zijn relaas. Een
ander oudgediende vertelde hem:
"Ik heb gebruik gemaakt van
boeddhistische monniken, katho
lieke priesters en zelfs van een
katholieke bisschop", doelend op
een bisschop in Zuid-Vietnam die
minstens tot eind 1971 betaald
werd voor zijn inlichtingen.
Marks heeft bij zijn onderzoek
vastgesteld dat men het in de ker
ken onderling niet eens is of de
band tussen kerk en CIA publiek
gemaakt moet worden. Een aantal
is tegen deze onthullingen, omdat
volgens hen de meeste missiona
rissen en zendelingen niets te ma
ken hebben "gehad met de Ame
rikaanse inlichtingendienst. Bo
vendien zeggen zij dat de CIA de
laatste jaren minder gebruik
schij at te maken van de kerken
en dat het daarom beter is om
geen oude koeien uit de sloot te
halen. Andere geestelijken, zoals
dr. Eugene Stockwell van de na
tionale raad van kerken en oud-
missionaris Charles Curry, zijn
het daar niet mee eens. Volgens
hem moeten alle geloofsrichtin
gen openlijk de vraag stellen of
samenwerking met een inlichtin
gendienst te rijmen valt met de
eigen rol van de kerken.
Marks onthult een aantal staal
tjes van het "monsterverbond"
tussen Amerikaanse kerkmensen
en de CIA in Bolivia, Chili, India,
Columbia en Ecuador.
In Bolivia maakte een zendeling
zo deelde de kerkleiding Marks
mee regelmatig rapporten voor
de CIA over de communistische
partij, de vakbonden en landbouw
coöperaties. De zendeling be
schouwde d®b als zijn plicht als
Amerikaan en aanvaardde dan
ook geen betaling. Zijn opvolger
op dezelfde post weigerde echter
om voor de CIA te werken.
Een andere zendeling, die ook
anoniem wil blijven, verklaarde
tot hij twee jaar geleden uit Bo
livia vertrok regelmatig namen
van Bolivianen van wie hij ver
moedde dat ze communist wa
ren, aan de Amerikaanse ambas
sade te hebben doorgegeven ten
behoeve van de CIA.
Marks heeft ook 'bekeerlingen'
ontmoet, die eerst zelfs gevleid
waren door de CIA gevraagd te
worden. Een oud-zendeling van
India: 'toen ik ontdekte wat de
activiteiten van de CIA in feite
waren, realiseerde ik me hoe
dwaas ik was geweest en sinds
dien heb ik niets meer met hen
te maken willen hebben'.
De CIA gebruikte de kerkelijke
groepen overigens niet alleen voor
het winnen van informatie. Er
werden ook geheime fondsen in
kerkelijke organisaties gepompt
om zo de gebeurtenissen of de po
litieke lijn te beïnvloeden. Ook
dat lukte niet altijd. Voor een vor
mingsprogramma voor vakbonden
in India had een priester 5000 dol
lar gehad van het Aziatische
steunfonds van de Amerikaanse
vrije vakbond. Toen hij merkte
dat het fonds een kanaal was van
de CIA, retourneerde hij het geld.
Volgens Marks zinkt dit luttele
bedrag in het niet bij de miljoe
nen welke de CIA gestopt heeft
in door de kerk geleide projekten,
vooral in Latijns-Amerika.
Met name in het begin van de
jaren zestig hebben vertegenwoor
digers van de kerk en van de Ver
enigde Staten er onder een hoed
je gespeeld om de opkomst van
links in te dammen.
Deze banden, die de CIA met de
kerk probeert te smeden, belet de
organisatie overigens niet om ker
ken te laten opblazen, zoals in
Ecuador.' In dit verband herin
nert Marks aan de onthullingen
van de voormalige CIA-agent Phi
lip Agee, die in zijn boek, dat
pas in de V.S. is verschenen, be
schrijft hoe de CIA in de jaren
1961 en 1962 de regering van Ecua
dor probeerde te bewegen om te
breken met Castro's Cuba en om
op te treden tegen de linkse op
positie. De CIA betaalde en train
de politieke aktiegroepen, die on
dermeer kerken opbliezen. Daarna
kreeg links altijd de schuld.
Marks besluit zijn onthullingen
met het citeren van een voorma
lige CIA-man, die zelf geestelijken
ïeeft geronseld: "In de CIA is
niets immoreel, ook niet wanneer
iemand wordt gewond, verminkt
of gedood
WENEN Financiële problemen, verzet van milieube
schermers en strenge veiligheidsbepalingen hinderen de
overschakeling op kernenergie in de wereld, zo staat in het
jaarverslag van het internationale bureau voor Kernener
gie (IAEA) dat in Wenen iis gepubliceerd.
Het gezamenlijke vermogen van al
le kerncentrales in de wereld zal
in 1980 wellicht dertig procent klei
ner zijn dan nog slechts een jaar
geleden is voorspeld. Twaalf maan
den terug voorspelde het bureau dat
het gezamenlijke vermogen van de
82.000 mega watt nu tot tussen
302.000 en 316.000 MW tegen 1980. Nu
denkt men nog slechts aan een ver
mogen van tussen 220.000 en 250.000
MW.
Sommige landen stellen hun
dure programma's voor de kernener
gie uit, opdrachten worden geannu
leerd of uitgesteld en toekomstige
plannen worden drastisch beperkt.
Maar zelfs uit de jongste ramingen
blijkt dat de kerncentrales hun aan
deel in het totaal in de wereld opge
wekte vermógen tegen het eind van
de jaren zeventig zullen hebben ver
dubbeld tot tien a elf procent.
Het bureau is van mening dat kern
energie nog steeds het erin gestoken
geld waard is. Uranium is vorig jaar
wel tweemaal zo duur geworden
maar de brandstofkosten van kern
centrales zijn vijf ..ïaal zo klein als
van centrales die met olie worden
gestookt.
In de komende twintig jaar, zo niet
langer, zal energie door kernsplit-
Wisselend bewolkt
Wisselend bewolkt met. enkele buien.
Matig tot krachtige aan de kust nu en
dan harde westelijke wind. Minimum
temperaturen ongeveer 13 graden,
maxima omstreeks 19 graden.
i uur, onder 20.43
,48 uur, onder 0.21
Katwijk te 3.48 en
sing het enige bruikbare middel
zijn dat de wereld minder afhanke
lijk kan maken van fossiele brand
stoffen, aldus het jaarverslag.
Saclal weinig
concreet over
nieuw akkoord
met Israël
CAIRO (UPI) President Anwar
Sadat heeft vandaag verklaard dat
hij 'geen concrete resultaten' had te
melden betreffende het overleg over
een nieuw interim-akkoord met Is
raël. Hij wees er echter op dat
Egypte's belangrijkste voorwaarde
bleef de Israëlische terugtrekking uit
de strategische passen en de olievel
den in de Sinaï.
Tijdens een ongebruikelijk vraag
gesprek voor de televisie met leden
van de Arabische Socialistische Unie,
ASU, de enig toegestane partij, zei
Sadat dat hij rapport over de laatste
onderhandelingsronde zou uitbrengen
zodra er resultaten zijn bereikt.
Als er tijdens het huidige congres
van de ASU (dat tot vrijdag duurt)
resultaten zijn, zal ik u inlichten, al
dus de president. Als het later wordt,
zal ik het volk op de hoogte brengen.
Hij zou ook meedelen of hij zijn be
sluit om het VN-mandaat in de Sinaï
niet te verlengen, zou wijzigen. Dit
mandaat loopt 24 juli af.
Zie ook pagina 6.
HULSHOUT Bij de opnamen
van de Nederlands-Belgische film
Pallieter" naar het boek van Felix
Timmermans in het Belgische Huls-
donk zijn drie mensen rewond opge
nomen in een ziekenhuis toen een
800 kilogram zware "scorpu -lolly"
van een stellage viel. Het camera
platform viel naar beneden tijdens
een massale eet-scène er sleurde de
regisseur Roland Verhaverd er de
camera assistent Frits Oostvogel
mee. Ook de acteur Idwig Stepha-
r.e. die de rol van Frausoo veivult,
moest met verwondingen worden op
genomen.
Hoofdrolspeler Eddy Brugman en de
nieuwe Nederlandse ontdekking Ja-
cueline Rommerts, die de rol van
Marieke speelt, bleven ongedeerd.
De Nederlandse actrice Sylvia de
Leur liep een shock op.
Echte Friese BURGUMER
BEERENBURG in stenen kruik.
Adviesprijs 10,95. NU 7,95.
Beroemde DON ROMANA
JAMAICA RUM, geen 12,95
Nu kraakprijs 7,95
Voor de liefhebbers
RELSKY VODKA. Adviesprys
13,95. Klerksprijs 10,50
KLERKS
Kennedylaan 7 - telefoon 63123
Gitzwarte rookwolken en dansende vuurballen verhinderen het
zicht op de hemel bij een brand in een pakhuis in het Ameri
kaanse Canadaigua, waar door onbekende oorzaak plastic
vleesbakjes en eierdozen bij een chemische fabriek van Mobil
aan de vlammen ten prooi vielen. Brandweerlieden uit de ivij-
de omgeving ivisten te voorkomen dat het vuur oversloeg
naar het hoofdgebouio van de fabriek. De schade wordt ge
schat op bijna vier miljoen gulden.
Oost, West en Middelbeers (ANP)
ln de gemeente Oost, West en Mid
delbeers (N-Br) is vandaag bij de
Groenewoudsebrug een auto het
Wilhelminakanaal ingereden. Vier
inzittenden kwamen hierbij om
het leven. Over de identiteit van de
slachtoffers en de toedracht van het
ongeluk is nog niets bekend.
TEL AVIV (AP) Tydens een
vuurgevecht met Arabische schut
ters in ^uid-Libanon zijn vanmor
gen zeven Israëlische militairen ge
wond geraakt. Dit heeft het Israë
lische militaire opperbevel bekend
gemaakt.
In de vroege ochtenduren viel 'n
Israëlische patrouille het dorpje
Kalach binnen met het doel een
aantal terroristen te zoeken. In een
legercommuniqué werd gezegd dat
de patrouille vanuit twee woningen
18 PAGINA'S
De Nederlandse vissersbond
vraagt een scherpere controle op
de vangstbeperking voor tong en
schol. Als minister Van der Stee
(foto) van Landbouw en Visserij
voor vrijdag geen duidelijke toe
zeggingen doet zal aan de vissers
geadviseerd worden zich niets
meer van de beperkende regeling
aan te trekken. In visserskringen
heerst momenteel grote onrust
omdat veel vissers zich nu al
niets aantrekken van de interna
tionaal overeengekomen vangst
beperkingen. In de eerste helft
van dit jaar is al tweederde van
de hoeveelheid vis die er zou mo
gen worden gevangen opgevist.
Een woordvoerder van de Alge
mene Inspectie Dienst liet weten
dat de controle op de vangstbe
perking soepel wordt uitgevoerd
op grond van instructies van het
ministerie van Landbouw en Vis
serij: „We zitten nu in een pe
riode waarin vrywel alleen maar
waarschuwingen mogen worden
gegeven. Er worden zeer veel
overtredingen geconstateerd, al
leen wachten we nog met straf
maatregelen". Bij het ministerie
verklaarde men vanmorgen dat
het er niet naar uitziet dat de in
structies voor het soepele optre
den op korte termijn zullen wor
den ingetrokken: „Dat is het pro
bleem ook niet. Er is gewoon te
weinig vis en teveel vangstcapa
citeit. Iedereen probeert zo snel
mogelijk zijn deel binnen te ha
len" PAGINA 7
De NOS zendt vanavond op Ne
derland II „Z" uit, een fascine
rende film over Griekse politiek
PAGINA 5
Sadat aarzelt nog steeds. Fanfa-
ni moet opstappen. PAGINA 6
Zwemcoach Bert Sitters is tot nu
toe de enige van al degenen die
het wereldkampioenschap zwem-
Het verhaal is al oud en ook het
kort geding van gisteren draagt
geen nieuwe wending aan.
Barmhartig toonde de Nederland
se rechtsstaat zich door ter
dood veroordeelde oorlogsmis
dadigers niet te executeren,
maar op levenslang te zetten.
Het zou nu. zoveel decennia la
ter, zeker barmhartig zijn om
die veroordeelden on vrije voe
ten te zetten. Vrijheidsbene
ming van deze lange duur moet
zelfs van lieden met zulke ver
grijpen tegen de menselijkheid
als het drietal in Breda andere
wezens maken. Het waren bo
vendien de ploertige pionnen
voor het vuile werk en voorzo
ver de verantwoordelijken aan
de top al niet kort na de oorlog
zijn terechtgesteld, lonen ze nu
al weer met een enkele uitzon
dering geruime tijd vrij rond.
Daarom dan toch maar het luik
van het hok openen en het stel
letje loslaten, de wei in?
Zolang er nog zovelen ziin onder
de slachtoffers van de beuls
knechten die ook levenslang
hebben, hun oorlogssyndroom
moeten meetorsen en vrijlaten
van dit drietal of "schorsing"
van hun verblijf in Breda, als
een onverdraaglijke verzwaring
van hun lot zien. moeten we het
luik maar gesloten houden.
Barmhartigheid voor misdadigers
mag niet ten koste gaan van
barmhartigheid iegens hun
slachtoffers. Ook hier ligt een
taak voor de rechtsstaat.
Mr. v. d. Stee
men in Cali met stoutmoedige
voorspelling tegemoet zijn getre
den, die zich aan zijn woord heeft
gehouden. Zijn dameswisselslag-
estafetteploeg deed zelf meer dan
de nationale coach voor mogelijk
had gehouden: er werd een bron
zen plak geoogst. PAGINA 9
LONDEN (AP) De leden van het
Britse Lagerhuis hebben vanmorgen
besloten nun salarissen met onmid
dellijke ingang met bijna 28 procent
tc verhogen.
De beslissing over de salarisverho
gingen kwam vier uur nadat het La
gerhuis had besloten dat de Britse
weeklonen per 1 augustus met niet
meer dan 6 pond omhoog mogen.
De parlementariërs hadden de af
gelopen vier jaar geen loonsverhogin
gen gehad
Na de volgende verkie
zingen worden nieuwe verhogingen
mogelijk omdat de parlementariërs
de aanbeveling hebben gedaan hun
'alarissen te koppelen aan die van de
Britse topambtenaren.
Journalisten
op bres voor
hun collega
BARCELONA (AP) Drie
van de zes Barcelonese och
tendbladen zyn vanmorgen
niet uitgekomen omdat Ce re
dacties van deze drie bladen
hun werk hebben gestaakt. Zij
deden dat uit sympathie met
een collega die in de gevange
nis is geworpen omdat hij een
artikel had gepubliceerd waar
in werd gezegd dat weduwen
van militairen zonder moeite
hotels als bordelen konden ex
ploiteren.
Twee avondbladen zullen
vandaag in Barcelona ook niet
uit komen.
Gisteren is José Maria Huer-
tas Claverua van de Barcelo
nese Tele-Express aangehou
den op bevel van een militaire
rechter nadat hij had gewei
gerd de bedoelde weduwen te
identificeren.
Het artikel van Huertas
droeg als kop "de erotische on
derwereld".
Demonstratie
in Athene:
70 gewonden
ATHENE (AP/AFP) De Griek
se politie heeft vandaag in de lucht
gevuurd en gebruik gemaakt van
traangas om een menigte van 2000
stakende bouwvakarbeiders te ver
drijven, die een demonstratie in het
centrum van Athepe hielden.
Op het middaguur, toen de scher
mutselingen nog steeds voortduur
den, was net aantal gewonden geste
gen tot 70, van wie 18 politiemannen,
'wintig gewonden moesten i
ziekenhuis Er zijn verscheidene ar
restaties verricht.
De demonstranten raakten gewik-
;ld in een slag met de politie,
wierpen barricades op en gooiden
in het dorpje werd beschoten. De
Israëli's zouden de huizen tijdens
het gevecht hebben opgeblazen.
De militairen zijn naar Israël te
ruggekeerd met zeven Arabieren
die ervan worden beschuldigd ter
roristen te hebben geholpen aldus t
communiqué.
De Israëli's beschuldigden de
Arabieren er verder van het Is
raëlische grensdorpje Metullah
met mortieren te hebben bestookt.
Hierbij zouden geen gewonden zijn
gevallen.
DEN HAAG (SP) De ARP heeft
het tweede kamerlid Hannie van
Leeuwen naar voren geschoven als
opvolgster van staatssecretaris Veer
man, Onderwijs.
Mevrouw van Leeuwen wenst deze
functie in beraad te houden totdat
minister van Kemenade, Onderwijs
en Wetenschappen, is teruggekeerd
van vakantie begin augustus.
MevrouW van Leeuwen (49), die
sinds 1966 voor de ARP in de Tweede
Kamer zit, heeft met dit verzoek
grote moeilijkheden. Volgens haar
eigen verklaring ziet zy het tot stand
komen van het Christen Democra
tisch Appèl helemaal niet meer zit
ten.
"Ik weet zelfs niet of ik nog wel ln
de politiek blijf. Ik wil tijd om over
alles na te denken, noewel ik deze
aarzeling mijn fractieleider Aantjes
had willen besparen," verklaarde zij
gisteravond. Zy ziet als consequen
tie van het staatssecretariaat dat zij
niet meer actief aan de CDA-dis-
cussie kan deelnemen.
Mevrouw van Leeuwen is specia
liste op het gebied van Volksgezond
heid en Defensie, maar de ARP acht
haar dusdanig ingevoerd in de poli
tiek dat zij ook binnen zeer korte tijd
de onderwijsmaterie volledig onder
de knie zal kunnen hebben.
KNIP UIT
HAARLEMMERSTRAAT 36 LEIDEN
9 UUR
ZIE ETALAGE.
Bij aankoop van minimaal f 100,-
zelfbouwlamp gratis.
BIJ INLEVERING VAN DEZE BON.
KNIP UIT!
