Socialisten eisen aftreden
van de Portugese
premier
111
Kans op akkoord
Midden-Oosten gestegen
het
FNLA mobiliseert
APOLLO-SOJOEZ WERD EEN COCKTAILSHAKER
Felle reactie van beweging der strijdkrachten
Spaanse bisschoppen
dreigen rechters
met excommunicatie
MAANDAG 21 JULI 1975
LISSABON (Reuter/AP) De Portugese socialistische leider Mario Soares heeft za
terdagavond op een massabijeenkomst in Lissabon het ontslag geëist van premier Vasco
Goncalves, die volgens hem onvoldoende garantie biedt voor politieke neutraliteit. De
toestand is zo ernstig dat een regering van nationale redding is vereist, zo verklaarde
Soaires. De militairen reageerden onmiddellijk met een scherpe verklaring tegen Soares.
Aan de bijeenkomst namen 80.000 socialisten deel. Soares veroordeelde het militaire
bewind wegens het oogluikend toestaan van communistische pogingen, socialistische be
togers van elders te beletten de stad binnen te komen. Waren de ,,nazi-achtige" barrica
des op de invalswegen er niet geweest, dan zouden hier 500.000 mensen hebben gede
monstreerd voor socialisme en vrijheid, aldus Soares.
Na afloop van de bijeenkomst
stroomden honderden betogers naar
de rand van Lissabon waar volgens
sommige berichten communisten
auto's met socialisten hadden aan
gevallen. Militairen schoten in de
lucht en gebruikten traangas om te
voorkomen dat bij een tolpost aan
hangers van de twee partijen elkaar
te lijf gingen. Vijf pantserwagens
hielden de groepen 300 met stok
ken en loden pijpen gewapende socia
listen en 150 communisten ge
scheiden.
In de stad Aveiro, 250 km ten noor
den van Lissabon, kwam
een militair
openden om een menigte te
een einde aan de speculatie in Por
tugal en in het buitenland dat de
premier ontslag zal nemen. De
MFA beschouwt de door de socia
listische leider Mario Soares geda
ne insinuaties als lasterlijk."
Het communique was het resul
taat van een uren durende bijeen-
bare orde de kop in te drukken. In
een communique werden partijen
en groeperingen aangespoord op te
passen voor "provocateurs". Volgens
het militaire bewind trachten anti
revolutionaire elementen de voor
waarden te scheppen voor een te
rugkeer naar het vorig jaar omver
komst van de uit 30 man bestaan- geworpen fascistische regime,
de militaire revolutionaire raad.
De militaire veiligheidsdienst
Copcon heeft na de socialistische
n demonstratie in Lissabon, eveneens
«■TT* C "ïSS
Eerder had de opperste raad van
de revolutie meegedeeld dat de po
gingen tot vorming van een nieuwe
verspreiden die het plaatselijk hoofd- °.rde
kantoor van de communistische c r""an
partij belegerde. Volgens een mili-
kabinet zou niet-partygebonden
zijn en de militairen verzochten de
storen. "Wij hopen dat de burgerzin P°^ieke partijen hun leden er niet
het volk het gebruik 1
tehl1JwoOTe|v™der°S vrfjweW^t zal maken", aldus gde
te weerhouden
BILBAO (AP) De bisschop de militaire autoriteiten overge-
net Baskische diocees Bilba,
mgr. Antonio Anoveros. heeft mi
litaire rechters met excommuni
catie gedreigd als zij proberen
twee priesters te berechten die
zonder zijn toestemming in staat
van beschuldiging zijn gesteld we
gens deelneming aan een politie
ke ontvoering, zo meldt het plaat
selijke dagblad "El Correo Es-
panol".
Bisschop Anoveros, die in 1.974
in Spanje een zeer ernstige crisis
tussen kerk en staat teweeg heeft
gebracht, weigerde toestemming
voor het in staat van beschuldi
ging stellen van pater Domingo
Arteche en Luis Amiano Arando,
die worden beschuldigd van deel
neming aan de ontvoering van de
industrieel Lorenzo Zabala door
leden van de Baskische guerilla-
organisatie E.T.A. in 1972.
Hoewel het concordaat tussen
de staat en het Vaticaan van 1953
bepaalt dat de toestemming van
de bisschop noodzakelijk is voor
het aanklagen van geestelijken,
heeft de politie onlangs de beide
priesters gearresteerd en ze aan
dragen voor berechting.
De bisschop, aldus het blad,
heeft dit bestempeld als 'n schen
ding van het concordaat en heeft
de verantwoordelijke met excom
municatie bedreigd als de pries
ters worden berecht.
Mgr. Anoveros, aldus de krant,
heeft laten weten dat volgens de
bepalingen van het concordaat er
eerst een oplossing moet worden
gevonden tussen de regering en
het Vaticaan, voor men bij ver
schil van mening verder iits kan
ondernemen.
Mgr. Anoveros werd in maart
'74 bijna uit Spanje gewezen, na
dat hij toestemming had gegeven
voor een preek in zijn diocees,
waarin werd aangedrongen op
meer vrijheid en autonomie voor
de Basken.
Na een zeer ernstige crisis tus
sen het Vaticaan en Spanje en
na lange onderhandelingen mocht
mgr. Anoveros blijven.
Het secretariaat van voorlich
ting van het bisdom Bilbao heeft
het bericht over het dreigement
met excommunicatie "onwaar"
genoemd.
OMGESLAGEN Een Lo,ndieoise
touringcar is zaterdag ten oosten
van Bonn in een onweer van de
autobahn geraakt en omgeslagen.
De politie meldde dat 37 passagiers
werden gewond, van wie drie le
vensgevaarlijk. Het ongeluk gebeur
de in het Zevengebergte in het Rijn
land. Toen de bus van de weg raakte
zijn val van vijf meter maakte
„Heraanpassing"
in Zuid-Afrika
JOHANNESBURG (AFP) - Zuid-
ontstonden er enkele kettingbotsin- afrikaanse negers wier pasjes niet
dat het slachtoffer getroffen is door
kogels die een andere militair had
afgevuurd. De vermoeide troepen
hadden de veiligheidsvoorschriften
onvoldoende in acht genomen, zei de
woordvoerder.
De beweging van de strijdkrachten
Copcon.
Het Portugese leger is sinds vrij
dag in staat van alarm en het is di
verse malen opgeroepen communis
tische eigendommen te komen be
schermen en anti-communistische
demonstranten te verdrijven uit de
(MFA) heeft haar "volledige steun" noordelijke buitenwijken van Lissa-
toegezegd aan premier Vasco Gon- bon. Militairen verwijderden zondag tingendienst CIA.
calves. Impliciet werd daarmee de so- wegversperringen die zijzelf buiten
Lissabon hadden aangebracht om
auto's te doorzoeken op wapens.
Anti-communistische geweldda
digheden werden gemeld uit ae
noordelijke steden Oporto, Minde,
Valenza, Batalha, Porto de Mos,'
cialistische leider Marios Soares
oordeeld die tot het heengaan van
Goncalves heeft opgeroepen. De
steuntoezegging was neergelegd in
een communiqué dat zondagoch
tend vroeg door de strijdkrachten
werd uitgegeven.
Het communiqué vormde de cli
max van een periode van 24 uur
waarin op minstens tien plaatsen in
Portugal anti-communistische
De Sowjet-Unie schenkt grote geld
bedragen aan de communistische par
tij van Portugal, zo heeft dde Ame
rikaanse senator Lloyd Bentsen ver-
de Amerikaanse inlich-
De schattingen
over de omvang van de hulp lopen
sterk uiteen.
Het hele weekeinde vertoonden de buitenwijken van Lissabon
dit beeld van soldaten, die alle auto's controleerden en tracht
ten socialisten van het -platteland te verhinderen de stad bin
nen te komen voor demonstraties.
gen van achterop- en tegemoetko
mende wagens. De chauffeur slipte
toen hij afremde op een deel
de autobahn dat door
val blank stond.
Als die berichten Juist zijn wordt
het vastleggen van het beginsel van
niet-inmenging in de binnenlandse
zaken van andere landen, op de ko-
t mende top van de Europese veilig-
In de stad Matoslnhos, bij Oporto, heidsconferentie in Helsinki, een
het kantoor van de Portugese de- 'bespottelijke zaak', aldus de Demo-
Algeuidao en Matosinhos.
mocratische beweging door
monstraties werden gehouden. Het nigte geplunderd. Ook is daar
geweld dat daarbij werd gebruikt on- aanval gedaan op het gemeentehuis, denschaD
derstreept nog eens dat het land zich waar het bestuur in handen
in de grootste politieke crisis be- eerder genoemde beweging
vindt sinds de militairen 15 maanden communisten,
geleden de macht overnamen.
"De MFA bekrachtigt deze och
tend haar volledige steun aan ka- de het militaire bewind dat het niet gaan praten
Hij vindt het 'ongeloooflijk' dat
president Ford onder deze omstan-
Zondagmorgen vroeg waarschuw- digheden met de Sowjet-leiders wil
r non-interventie.
JERUZALEM/CAïRO (Reuter/AP)
Een vooraanstaand functionaris
van de Israëlische regering is van
mening dat de kansen op een nieuw
tussentijds vredesakkoord tussen Is
raël en Egypte dit weekeinde aan
zienlijk zijn gestegen. De niet met
name genoemde functionaris vertel-
de verslaggevers dat het speciaal tenlandse'"zaken
daat voor de VN-troepen, en beves
tigde dat Israël zich zal verzetten
tegen elke verandering in de reso
lutie, waarop de vorming, de opera-
Egypte heeft besloten met ingang
van 1 augustus geen havenfacilitei
ten meer te verlenen aan Russische
oorlogsschepen, zo meldt het
aaa orde zijn, kunnen voortaan naar
een „h e r aaupassmgsceintr urn" wor-
den gestuurd voor een haroriënta-
regen- tie die wel drie jaar kan duren. Dezt
bepaling is zaterdag afgekondigd.
Pasjes zijn psrsoonsbewyzen
die negers altijd bij zich moeten
hebben en waarin de autoriteiten
aantekeningen maken van werk- en
verblijfsvergunningen. Volgens de
nieuwe bepaling is de maatregel ge
richt op "de bevordering van het
lichamelijk en geestelijk welzijn" van
die zwarte bevolking in Zuid-Afrika.
Lopez Rega
naar Spanje
het gezag van de VN-troe- Al-Hayat in Beiroet, dat geen bron
penmacht is gegrondvest", aldus noemt. Volgens het blad is de maat-
ministerieel onderhandelingsteam
zaterdag het antwoord besprak van
Washington op de jongste Israëlische
voorstellen.
Volgens het gezaghebbende Is
raëlische dagblad Haaretz hebben
betrouwbare kringen in Washington
laten weten dat "binnen een paar
dagen een akkoord zou kunnen wor
den bereikt". Haaretz meldt dat de
voornaamste problemen, betreffende
de lijn van de Israëlische terug
trekking in de Sinai-woestijn en de
controle van de waarschuwingssys
temen, zijn opgelost. Bij dit laatste
probleem zou in de toekomst een rol
voor de Amerikanen zijn weggelegd,
in die zin dat zij belast worden
met het beheer van de radar- en
andere installaties aan zowel de Is
raëlische als de Egyptische kant van
het Sinai-front.
De Amerikaanse ambassadeur in
Cairo, Hermann Eilts, is gisteren op
zijn post teruggekeerd na instruc
ties te hebben ontvangen van de
Amerikaanse minister van Buiten
landse Zaken Henry Kissinger. Kort
na zijn aankomst bracht hij presi
dent Sadat op de hoogte van de bij
zonderheden van de laatste Israëli
sche voorstellen. Sadat sprak ook met
Farouk Kaddoumi, de minister van
buitenlandse zaken van de Pales
tijnse bevrijdingsorganisatie PLO.
De Israëlische regering heeft, na
een nachtelijk kabinetsberaad, van
ochtend bekendgemaakt dat zij zich
zal verzetten tegen veranderingen
in het mandaat voor de VN-vredes-
macht in de Sinaï. "De regering be
sprak de hernieuwing van het man-
regeringscommundqué
De Egyptische minister van Bui-
Ismail Fachmy
heeft verklaard, dat Egypte nog
geen formeel verzoek voor de terug
trekking van de VN-vredesmacht in
de Sinai heeft ingediend.
"Wij hebben slechts te verstaan
gegeven, dat Egypte niet kan in
stemmen met een verlenging van het
mandaat eer vedesmacht onder de
huidige omstandigheden.
regel bedoeld
gen tot wapenleveranties.
Een flatblok
van Jeruzalem
door een ontploffing, hoogstwaar
schijnlijk veroorzaakt door een gas
lek. Een kind kwam om het leven,
zeven vrouwen en kinderen zijn ge
wond in ziekenhuizen opgenomen.
De Jeruzalemse politie sloot
mogelijkheid
terreuraanslag vrijwel volledig uit.
RIO DE JANEIRO (AP) De
blad voormalige Argentijnse minister Jose
Lopez Rega is gisteravond vanuit Rio
Rusland te dwin- de Janeiro naar Spanje vertrokken
hij in ballingschap zal gaan.
de buitenwijken Rega werd beschouwd als de macht
gisteren getroffen
hebber achter president Isabel Pe-
Voligens heit Braziliaanse ministerie
van Buitenlandse Zaken bevindt Re-
Arabische ga zich in gezelschap van zes ande-
LOEANDA (AP) Het nationaal
front voor de bevrijding van Ango
la (FNLA) heeft gisteravond in een
nationale radioboodschap al zijn
strijders onder de wapenen geroepen.
De oproep wordt door waarnemers
beschouwd als het voorspel tot een
bloedige burgerooorlog, die minister
Kabangoe zaterdag reeds zei te voor
zien.
In de uitzending beschuldigde het
FNLA de Portugese strijdkrachten
ervan samen te spannen met de an
dere grote bevrijdingsbeweging de
linkse volksbeweging voor de bevrij
ding van Angola (MPLA). Het FN
LA is de afgelopen week vrijwel
volledig door de MPLA uit Loeanda
verdreven. Alleen een garnizoen in
het 16e eeuwse havenfort Sao Pe
dro da Barra houdt het al vier da
gen uit tegen de MPLA-strijdkrach
ten die hen belegeren. De sterkte
van dit garnizoen wordt in tegen
stelling tot eerdere berichten niet
op 600, maar op 1100 a 1200 man
geschat.
Het FNLA beschuldigt de Portu
gezen ervan dat zij de opmars van
een uit het noorden naar Loeanda
oprukkend legertje samen met de
MPLA tot staan heeft gebracht.
Het FNLA waarschuwde het Portu
gese leger voor krachtige tegenak-
ties als het de opmars van zijn troe
pen blijft belemmeren.
Men neemt in Loeanda aan dat
de Portugezen het FNLA ter hoog
te van Caxito, 55 kilometer ten
noorden van de hoofdstad, tot staan
hebben gebracht.
In de Angolese hoofdstad zijn gis
teren even voor het middaguur min
den dan zeven kilometer van het
centrum zware gevechten uitgebro
ken.
Men houdt de gevechten voor een
grootscheepse poging van de MPLA
(volksbeweging voor de bevrijding
van Angola) om een ca. 600 man
sterk garnizoen van die FLNA (na
tionaal front voor de bevrijding van
Angola) te verdrijven uit het 16e
eeuwse havenfort Sao Pedro da Bar
ra, waarin ze sinds donderdag wor
den belegerd.
Dit fort ligt op een 65 meter ho
ge heuvel en bestrijkt die toegang
tot de haven van Loeanda.
Men is bang dat er by die MPLA-
beschietingen van het fort een af
zwaaier terecht zal komen in de
enige Angolese olieraffinaderij, vlak
bij het FNLA-bolwerk in het haven
gebied. Als de opslagtanks zouden
worden getroffen kan dit een ramp
betekenen voor het aangrenzende
industriegebied en ook de woningen
van duizenden zwarte Angolezen
zouden bij een brand direkt gevaar
lopen.
President Idi Amin van
Oegandagastheer voor de
pan-Afrikaanse conferentie
die thans in Kampala gehou
den wordt, laat zich door vier
blanken op een draagstoel de
zaal binnen brengen, waar de
openingsreceptie voor de con
ferentie wordt gehouden. Een
van de vele "grapjes" waar
mee hij de aandacht op zich
wil vestigen tijdens deze be
sprekingen.
Stonehouse in
hongerstaking
LONDEN De Britse Labour-af
gevaardigde en voormalige minister
van Posterijen John Stonehouse, die
gevangen zit in de Londense Brix
ton-gevangenis, weigert voedsel tot
zich te nemen. Volgens verwanten
zou de 49-jarige Stonehouse boos
zijn omdat hem zaterdag vrijlating
op borgtocht geweigerd is toen hij
voor de rechtbank in Bow Street
moest verschijnen.
Langzaam en behoedzaam dreven
zaterdagmiddag om 16.26 uur de
ruimteschepen Apollo en Sojoez uit
elkaar op 225 kilometer boven de
Middellandse Zee. Dat was het de
finitieve einde van de eerste ont
moeting van Amerikanen en Rus
sen in de ruimte.
„Missie volbracht", riep de Russi
sche commandant Leonow, en kreeg
als antwoord van zijn Amerikaanse
collega Stafford „Uitstekende show".
De gezamenlijke vlucht tussen eer
ste koppeling en laatste ontkoppeling
had 47 uur en 17 minuten geduurd,
waarvan echter ongeveer een half
uur ontkoppeld. Van een kortston
dige ontkoppeling zaterdagmiddag
werd gebruik gernaakt voor een we
tenschappelijk experiment en voor
een tweede koppeling, waarbij dit
maal de Sojoez de jager was en de
Apollo het doel; het omgekeerde van
bij de eerste koppeling donderdag
middag. Ook deze entering zelf ver
liep soepel.
Helemaal zonder problemen ging
het daarna niet, want volgens Rus
sische deskundigen hebben zich na
de tweede koppeling even wat moei
lijkheden voorgedaan. De Apollo-
capsule zou zijn gaan schudden als
een cocktailshaker, waardoor de
combinatie in een roterende bewe
ging kwam. Na veertig seconden
hield het verschijnsel op en kon de
zaak worden gestabiliseerd. Men zou
nog altyd, ook na de definitieve
scheiding, op zoek zijn naar de oor
zaak van het onvoorziene verschijn
sel, dat achteraf gezien geen enkel
ogenblik gevaar voor de ruimtevaar
ders heeft opgeleverd. Van Ameri
kaanse zijde is over dit onverwachte
probleem geen melding gemaakt.
Van Russische zijde werd er op
gewezen, dat het slagen van deze
tweezijdige koppelingsmanoeuvres
aantoonde, dat in de toekomst zowel
een Apollo een Sojoez als een Sojoez
een Apollo in de ruimte hulp kan
bieden, wanneer een capsule in moei
lijkheden komt. Over en weer zou
men reddingsacties kunnen uitvoe
ren. Helemaal reëel is dat niet, want
er zullen geen bemande Apollo's meer
de ruimte in gaan. Er zijn er nog
wel een paar, maar die zouden eerst
uit de motteballen moeten worden
gehaald, evenals een lanceerraket,
en het zou vele weken duren voordat
de Apollo.te hulp zou kunnen komen.
En een Sojoez hoeft geen redding
actie voor Apollo-astronauten uit te
voeren, want er staat geen Apollo-
vlucht meer op het programma. Het
koppelingssegment, waarmee tijdens
deze eerste ontmoeting in de ruimte
werd geëxperimenteerd, is alleen ont
worpen voor Sojoez-Apollo-combina-
ties. Toegegeven moet wel worden,
dat het systeem van op elkaar af
gestemde koppelingsmechanismen
dienstbaar is gebleken. Het is te ho
pen, dat bij de ontwikkeling van een
volgende generatie ruimteschepen,
zoals de Amerikaanse space-shuttle
die in 1979 operationeel wordt, en
een Russische evenknie met een der
gelijk voor beide bruikbaar mecha
nism rekening wordt gehouden.
Het wetenschappelijke experiment
tijdens de korte ontkoppeling betrof
het simuleren van een zonsverduis
tering voor de bemanning van de
Sojoez. De Apollo ging zo vliegen,
dat het ronde hitteschild van de
Sojoez uit precies de maan voor de
zon leek op aarde. Daardoor werd
de buitenste atmosfeer van de zon,
de corona, zichtbaar. De studie van
deze corona is van groot belang voor
begrip van wat zich op de zon af
speelt. Op aarde doet zo'n zons
verduistering zich slechts af en toe
voor op vaak moeilyk te bereiken
plaatsen. Bovenal is een moeilijk- sfeer,
heid, dat de aardse atmosfeer dan
een groot deel van de coronastraling
absorbeert of verandert. In de ruimte
is dat niet het geval.
Bij het definitieve afscheid van de
twee ruimteschepen liet Stafford een
speciaal geluidsbandje draaien, dat
hij op aarde had laten maken. De
country-zanger Conway Twitty,
evenals Stafford afkomstig uit Okla
homa, zong in het Russisch zijn
succes-song „Hello darling". Com
mentaar van het vluchtleidingscen-
trum in het Amerikaanse Houston:
„Hé, Oklahoma ligt niet bij Kiew".
Na dit afscheid gingen de capsules
ieder huns weegs om nog eigen we
tenschappelijke en technische expe
rimenten uit te voeren en waarne
mingen te doen, voor een groot deel
gericht op de aarde en haar atmo-
aar ook op verre sterrenstel- in Centraal Azië; die van de Amen
de zonnestraling. kanen moet pas donderdagavond ein-
De Russische missie zou vanoch- digen met een landing in de Stille
tend ten einde zijn met een landing Oceaan naby Hawaii.
De Sojoez tijdens de na
dering van de Apollo voor de
koppeling die het duo voor
korte tijd tot een cocktail
shaker zou maken. De foto
werd uiteraard genomen van
uit de Apollo. De lichte ach
tergrond is de aarde.
