Cg>
Geschilderde propaganda
in het paleis op de Dam
DONDERDAG 26 JUNI 1975
PAGINA 25
'Kniest als regeringszaak'
Voor een gulden mogen we deze
eomer het vorstelijks te gebouw in
Nederland bekijken: het paleis op
de Dam in Amsterdam. Het werd
gebouwd om de onwrikbaarheid te
demonstreren van het koopliedenre
gime in het van Spanje vrijgevoch
ten Nederland', dat voorgoed een
republiek zou zijn. in 1808 ging
Lodewijk Napoleon dit stadihuis als
paleis gebruiken. Sedert 1930 is het
Rijkseigendom. Een paleiscommissie
beijvert zich, voor het gebouw een
waardig emplooi te bedenken. Zo is
er nu. tot 1 september, de
tentoonstelling „Kunst als regerings
zaak".
j Na de Tachtigjarige Oorlog heeft,
langer dan een eeuw, een gesloten
groepje rijke families de bestuurde-
fen geleverd van de stad. die tevens
fle koers aangaf voor het landsbe
stuur. Met welk recht? Dat van de
sterkste, uiteraard. Maar de recht-
raardiging moest natuurlijk beter
klinken. Daarom werden schilderijen
besteld, die zouden tonen dat zo'n
bestuur op nobele voorbeelden in de
historie kon wijzen en dat het zich
ervan bewust was, aan hoge morele
eisen te moeten voldoen.
We weten niet precies, op welke
manier die kunstopdrachten werden
verleend. De „heren", zoals de
stadsbestuurders eenvoudig werden
genoemd, wisten waarschijnlijk vrij
nauwkeurig wat zij wilden en de
kunstenaars hadden zich daar aan
te houden. Rembrandts grote
schilderij „Claudius Civilis" werd
blijkbaar afgekeurd. Zijn leerling
Ferdinand Bol daarentegen wist aan
de wensen te voldoen.
Uit afgekeurde ontwerpen en
Uitgevoerde schilderijen leidt de
kunsthistoricus Albert Blanken af,
welke die wensen waren. Evenals
Rembrandt zette Bol aanvankelijk
de figuren in zijn voorstelling naast
elkaar op een rijtje, zodat er boven
hen veel „lege" ruimte bleef. Voor
een schilderij over „Pyrrhus en
Fabritius" zijn vijf ontwerpen
bewaard gebleven. Gaandeweg
plaatste Bol de figuren zo, dat zij
dp een Rubensiaanse manier heel de
ruimte beheersen.
Van Rembrandts afgekeurde schil
derij is alleen het gedeelte met de
figuren aan de tafel overgebleven.
De „overtollige" ruimte is er af
gesneden. Deze ..Claudius Civilis" is
voor deze gelegenheid niet uit
Stockholm geleend, want dat zou
aan verzekering en transport
evenveel kosten als heel het budget
voor de expositie bedroeg.
De voorstellingen op de bestelde
schilderijen hadden betrekking op
de Romeinse en de Bijbelse
geschiedenis. Het volk. dat overal in
het stadhuis mocht rondlopen, was
met de oude Romeinse literatuur
niet op de hoogte. Maar dichters,
nnder wie Vondel, zorgden bereid
willig voor de toelichting.
De Rembrandt sloeg op een opstand
Van de Batavieren, zoals die was
verhaald door de historicus Tacitus.
Aangezien men Willem van Oranje
Ontwerp van Bol voor "Fabritius en Pyrrhus".
vereenzelvigde met de verzetsleider
Claudius Civilis, was dit een
onderwerp waar de republikeinen
niet voor voelden. De opdracht kon
dan ook pas worden gegeven toen de
invloed van de Oranjegezinden in
Amsterdam weer toenam. En de
regenten zullen graag bezwaar tegen
de compositie hebben gehad. Zo
werd voor het Leprozenhuis niet de
gebruikelijke voorstelling gekozen
van de rijke man en Lazarus, want
volgens dat verhaal gaat de rijke
naar de hel, terwijl de bedelaar in
de hemel komt. De rijke regenten
hadden meer sympathie met een
verhaal over een dienaar, die zich
bedrieglijk wilde verrijken en met
melaatsheid werd gestraft.
De propagandistische historieschil
dering is in het algemeen een
vervelend genre, dat in het
burgerlijk Nederland gelukkig niet
veel is beoefend. Vooral d'oor de
uitvoerige toelichting in tijdschrift-
vorm is de expositie, die 19 werken
omvat van Bol, Govert Flinck, Van
der Helst, Pieter de Hoogh en Jan
Lievens toch interessant.
De rondleiding begint met een
prachtig klankbeeld over het ge
bouw, dat voor de „heren" duidelijk
het centrum van de wereld aangaf
en dat met veel „overtollige" ruimte
imponeert. Openingstijden: dagelijks
van 10 tot 12 en van 13 tot 16 uur,
op zondagen alleen 's middags. Tot 1
september.
DOLF WELLING
T entoonstellingen
Atelier .JJe öcüerf' Nassaulaan 41
Oegstgeest. oei 50220 Ans v d Helde—
buigen*00566" eiee° WePk °'a KlaS
Rijksmuseum van Oudbeden (Rapen-
k»'-jrkd. 10 uu"
1—5 uur c
d. VI 1st c
Fred Koo
Meerts (t/m 30 |unl)
Rijksmuseum van Oudbeden: „Klas-
t/m 18 lull
uit particulier Bezit"
Burgers (Burchtsteeg 2a): 18 3019
lljks
Drukkerij De Bink, Rooseveltstraat 3
expositie van autodidactlscb schilder
G. J G van den Berg. t/m augustus.
Leidse bioscopen
'Ben Hur". dag. 8.00 uur.
adln en de wonder-
LIDO: "The
of the Pink dag
Panter", dag. 2.30, 7.00 en 9.1
ook 4.45 ui
STUDIO:
2.30. 7.00
Kindermatinee:
toverdrank", dag. (behi
uur. A.L.
TRIANON: "Flossie", dag. 7.00 en
9.15 uur, zo. 4.30. 7 00 en 9.15 uur.
18 jaar.
Kindermatinee: "Pipo de Clown", dag.
2.30 uur. A.L.
REX: Geen opgave ontvangen.
Ongevallendienst
ziekenhuizen Leiden
Ongevallendienst elke dag Acade
misch ziekenhuis behalve van dins
dag 13.00 uur tot woensdag 13.00 uur
(Dlaconessenhuls) en van vrijdag
13.00 uur tot zaterdag 13.00 uur (Eli
sabeth ziekenhuis)
Bezoekuren Ziekenhuizen
Dlaoones8enhuls: Middagbezoekuur;
4514.30 uur Avondbezoekuur;
uur Kinderafdeling dage-
it.00—19.00 uur alleen voor
zondag 14.00—15.00 uur voor
overige familieleden Kinderen beneden
IfnJS
St E
llngen Volwar
12 00 uur van 14
18 30 tot 19.30 i
dag van 11.15 to
SPSS
16 tot 18.30 uur 3e klasse: dag
14 tot 14 14 uur en van 18.30 tot 19.30
uur Kraamafd: dae van 15 tot 16 uur
en van 18.30 tot 19.80 uur. Kinderaf
deling dag van 15 tot 18.30 uur
CCU (hartbewafclng) dag van 14.15
tot 14.45 uur en van 19 tot 19.30 uur
Intensieve verpleging: dag van 14 tot
14 30 uur en van 18 30 tot 19 uur
Endegeesrt; dinsdag en vrijdag 13
14 30 uur; 'e zondags 1112 uur en
9 klasse: de gehele
Annakllnlek:
Klasse afdeling van 13.00-14
van 18.30 tot 2(
Derde klasse bezoekuur van
14.00 uur en 18.30-19.30 uur.
Knderzaal: van 13.00-14.00 i
woensdagavond (uitsluitend i
bezoekuren als volgt:
Elke dag:
14.15—15.00 uur.
18.30—19.30 uur.
Voor de prematurenafdellng gelden c
volgende bezoekuren (alleen vo<
ouders)
Maandag t/m vrijdag:
Kinderafdeling dag
i 1830
de hoofdverpleegkundige hiervoor spe
ciale kaarten verstrekken
BezoektUden kinderafdeling:
Elke dag:
14.15—15.00 uur
Alphen aan den Rijn
13.30—14.15 e
Geluidshinder Schiphol
Klachten over geluidshinder van
vliegverkeer van en naar Schiphol
kunnen dag en nacht worden gemeld
bij bet Informatiecentrum Geluids
hinder Schiphol (020175Ö00)
(Ducf <e
teuws
26 juni 1975
Honderd jaar geleden stond
in de krant:
De Dinsdag te Rijnsburg
gehouden paardenmarkt was
als gewoonlijk druk bezocht.
Zoowel voor de beste werk
paarden als de mindere soor
ten werden hoóge prijzen be
steed, iveeldepaarden waren
waren gezocht. In he geheel
waren er pm. 200 stuks aan de
lijn.
De aanstaande ontmoeting
van de keizers van Rusland
en Oostenrijk zal spoedig door
eene nieuwe ontmoeting van
de keizers van Duitschland
en Oostenrijk worden gevolgd,
hetgeen eene nieuwe beves
tiging is van de vriendschaps
betrekkingen van de drie kei
zerrijken welke sedert 1872 de
vaste, degelijke grondslagen
van den Europeeschen vrede
Vijftig jaar geleden
In Sow jet-Rusland heeft
een wolvenplaag in het afge-
loopen jaar groote schade
veroorzaakt. Meer dan hon
derdduizend koeien en paar
den en 25.000 stuks ander vee
toerden door wolven gedood.
De geldswaarde van de verlo
ren gegane dieren wordt ge
schat op vier millioen roebel.
Ook talrijke waardevolle pels-
dieren zijn den wolven ten of
fer gevallen. De landbouw
commissaris heeft een krediet
van 100.000 roebel aange
vraagd om een verdelgings
veldtocht tegen de wolven te
gaan voeren. De plaag is der
mate toegenomen, aat de wol
ven tot in steden zijn doorge-
drongen en zelfs menschen
hebben aangevallen.
In Santavenera (in de Ita-
liaansche provincie Messina
heeft een boer in een aanval
van razernij negen personen,
onder wie eenige bloedver
wanten. doodgeschoten. Ten
slotte werd de woesteling door
een neef neergelegd.
PANDA EN DE WA-WEI PLANT
16129 Zodra hovenier Fung-Ha uit het gezicht verdwenen
was, haastte Panda zich terug naar Jollipop. Die had zijn
hoofd juist bevrijd uit de bloempot maar zijn humeur werd
er niet beter op toen Panda hem vertelde dat hij een baantje
had gekregen als plant-oppasser.
"Foei"! sprak hij. "Als wij nu nog een werkeloze kunstenaar
waren, zouden wij nog van een beetje passende betrekking
kunnen spreken. Maar het verzorgen van onkruid is toch wel
een laatste toevlucht".
Panda luisterde echter niet naar hem.
"Als jij nu wat jasmijnthee klaarmaakt, zal ik intussen deze
rommel opruimen"stelde hij voor. "Wa Wei mag alleen maar
thee hebben, zie je"?
"Bah mompelde de bediende. "Thee voor een plant!
Wat een onzin. Hoe sneller wij dat gewas uitroeien, hoe eerder
meneer Panda een passende werkkring zoekt".
Met die woorden pakte hij een flesje met onkruid-verdelger
DE VLIEGENDE 50L
SU/ST IN RAZENDE
VAART DOOR HET
LUCHTRUIM
Jommeke
De
strijd
om de
Incaschat
V/ER UURTJES LATER
DAALT HU.
j ZiezoFH/berke, we j
P^ll
Stap inJommeke
ENTRECOTE KOPEN
HAGEN
Een heel eenvoudig re
cept, maar zeer origineel
en lekker. Bestrooi een
mooie entrecote met gul
le hand met versgema
len peper en met weinig
of geen zout. Een mooie
entrecote wil niet zeggen
magei', maar juist een vet
randje houdt het vlees
sappig. Een goede slager
kan u ook een (veel goed
kopere) riblap verschaf
fen die u slechts behoeft
te braden. Vraag er eens
om. Druk 100 g danish
blue met een vork fyn en
meng er 50 g losgeroerde
boter door, enkele drup
pels cognac en eventueel
wat fijngeknipte bies
look. Zorg dat kaas en
boter minstens op kamer
temperatuur zijn. Braad
het vlees, boven hoog vuur
snel aan beide zijden
goudbruin, de entrecort 5
min. aan elke kant, een
iriblap enkele minuten
langer. Leg het vlees op
een warme schaal en leg
er onmiddellijk het kaas
mengsel op zodat dit wat
gaat smelten. Geef hier
stokbrood bij of aardap
pelpuree.
2003
"Ti
errr iat/VVO VB
AC 't WrscD
va tba/»* t*a*t
o» CS Kt c,ot>-
t>Eu*cS
De
Generaal
en
„De
Ballon"
Copyright:
Oberon/ Haarlem.
Tekenaar: Peter de Smet
Mare Sllentum 25
Maria 25 25 wGuernsey
KLEINE VAART
Altair 25 te Rotterdam
Bareudsz 24 v Clv. Vechia nr Genua
Bothnia 23 te Ostrand
Breeveertien 25 te Bayonne
Candlde 24 te Rotterdam
Carebeka 5 24 v Rotterdam nr zee
Claudia 25 80 oHumber nr Delfzijl
Constance 25 10 zw Dover nr IJmui-
Dutch Sailor 24 vRotterdam
GROTE VAART
Achilles 26 te Port of Spain
Alkes 24 v Rotterdam nr Santos
'24 vKlngston
Hoop nr Dar es Salaam
Antilla Bay 24 280 o Beira nr Ras Ta-
Fairlift 25 240 n New Foundland
Kingston
Bllderdljk 27 te Savannah
Bovenkerk 24 v Aqaba nr Jeddah
Capisteria 24 220 zzw Rashafun
Mena al Ahmadl
Hague 25 vRotterdam
Lelderkerk 24 vBremen nr Antwer-
Loire Lloyd 26 te Napier verw
Mersey Lloyd 24 120 zo Muscat nr
Bahrein
Meta 25 te Fos
Neder Lek 25 te New Plymouth
Nedlloyd Kembla 24 30Ó nw Madagas
car nr Dar es Salaam
Neptunus 25 te Fort au France
Phlllppla 24 110 no Oran nr Hamburg
RIJnborg 24 v Amsterdam nr Delfzijl
Safocean Albany 25 te Durban
SaHand 24 300 nnw Kaapstad nr Rot-
Scheldeborg 24 vAnjsterdam nr Delf
zijl
24 t
1 anker Lagua
Straat Mozambique 25 t
Waardrecht 24 180 wzw Port Eliza
beth nr Durban
Waterland 24 v Buenos Aires nr Por
to Alegre
Westerkerk 24 v Gothenburg nr Ant
werpen
Wonorato 24 v Antofagasta nr Valpa-
Zaankerk 24 160 zo Saigon nr Hong
kong
Zafra 24 vQuebec nr Curacao.
weuse machine.
uucwrve«ogTi?EJNjtQci?«
Oberon Haarlem
