Fascinerende Ligeti
Leonhardt in Bachs huid
éw QCteuws
Directeur Den Daas: Holland Festival geslaagd
MAANDAG 23 JUNI 1975
PAGTNA 15
Een componist ontbrak tijdens het
onlangs, in het Holland Festival,
I gegeven concert van "hedendaagse
j Hongaarse muziek": Gyorgy Ligeti.
j En al woont deze sinds 1956 in het
Westen, Hongaar is hij onmisken-
baar en daarbij wellicht een van de
I weinige componisten van echt
hedendaagse Hongaarse muziek. Het
ls maar wat je er onder verstaat.
Bovendien is Ligeti een van de
I weinige moderne componisten die,
op het moment dat zij zien, dat een
I ontwikkeling doodloopt, een stap
j terug durven te doen. Vorig seizoen
vormde Ligeti's "Melodien" een duic'e
lijke reactie op zijn klankvlakken-
muziek van daarvoor. "San Francisco
I Polyphony", dat vrijdagavond in
I A nsterdam (Concertgebouw) ziin
Europese premièfe beleefde, zet deze
j lijn duidelijk door. Het lijkt in zijn
bondigheid en helderheid tevens een
I winst ten opzichte van het vorige
werk.
"San Francisco Polyphony" ontleent
zijn naam aan twee feiten, in de
eerste plaats is het geschreven voor
het San Francisco Symphony
Orchestra. En "polyphony" duidt op
het complexe weefsel van melodieën,
dat ook dit werk zijn eigen karakter
geeft. Maar wat^een verschil met
vroegere werken. De insectachtig
zoemende microstructuren en klank-
vlakken zijn nog wel aanwezig,
maar ze hebben door hun meer
El Greco terug
NEW YORK Een schilderij van
E! Greco dat een miljoen dollar
waard is. tijdens de Spaanse burger
oorlog was gestolen én eens in de
V.S. voor 10.000 dollar van de hand
gedaan zou zijn, is vrijdag weer
eigendom gewerden van de oorspron
kelijke eigenaars, die het terug naar
Spanje zullen brengen.
Het is "De hemelvaart van Ma
ria'. een kleurrijk en sterk gedetail
leerd schilderij waarvan de waarde
tussen de 1 en 2,5 miljoen dollar ge
schat wordt. Het is in juni 1971 op
gespoord door Spaanse en Ameri
kaanse agenten van de inlichtingen
dienst. De FBI had het in bewaring
genomen.
Het doek is eind vorige week op
het hoofdbureau van de FBI terug
gegeven aan de dames Carmen en
Manuela Fagalde Herce, weduwen
van Ezequiel en Juan Bautista Sel-
gat, de oorspronkelijke eigenaars.
Een federale rechter in New York
had donderdag hun aanspraak op
het doek geldig verklaard. Het schil
derij heeft de laatste vier jaren in het
Metropolitaanse kunstmuseum ge
hangen.
De geschiedenis van het schilderij
over de laatste veertig jaar is ge
deeltelijk bekend maar nogal vaag.
Wallace Laprade, directeur van de
FBI in New York, zei dat het in de
V.S. eens voor 10.000 dollar is ver
kocht en ook nog eens in Chicago
was gewonnen bij het pokeren. Een
agent van de FBI ontdekte het in
New York, waar het toen eigendom
was van de bezitter van een juwe
lierszaak in Manhattan.
incidenteel optreden veel aan
zeggingskracht gewonnen.
Daarbij heeft Ligeti in dit werk een
meesterlijke economie betracht, zo
wel in het gebruik van de
instrumentale middelen als in de
tijdsduur. Zo is dit een van de
weinige moderne partituren gewor
den, waarvan je zou kunnen zeggen,
cat er geen noot te veel in staat. De
uitvoering door het Radio Filharmo
nisch Orkest onder leiding van Hans
Zender bezat beslist genoeg felheid
in de sterke dynamische impulsen
en adem in de vrij uitstromende,
soms bijna Alban Berg-achtige
melodiek, om te fascineren.
Wat een contrast, dit heldere
beknopte werk, met de compositie
van de Zwitser Klaus Huber
"...inwendig voller Figur", die na de
pauze ging. Hier niets van enige
beperking. Huber heeft het in zijn
bijna irriterend' hooggestemde pro
grammatoelichting al over zijn
"diepgaande studie van de Apocalyps
van Johannes met betrekking tot
een formele morfologische analyse
van het visioen" en zegt ergens
anders dat hij met zijn muziek "de
oerangst van de mensheid voor het
einde der tijden wil wegnemen". Wié"
zich zo opstelt heeft wel elk gevoel
voor proporties verloren.
Het Groot Omroepkoor van de NOS
met diverse electronisch versterkte
individuele stemmen, viersporige
tape, quadrofonisch door vier
luidsprekergroepen weergegeven en
orkest: het was een indrukwekkend
technisch spektakel, maar vaak
omgekeerd evenredig met de vaak
erg lawaaierige armoede van deze
muziek, die in zijn meest effectvolle
momenten aan Penderecki's "Luca
Passion" doet denken. De tekst van
dit op een houtsnede van Albrecht
Durer geïnspireerde werk kwam ook
met programma vrijwel onverstaan
baar over en bovendien gaf de
vertolking niet de indruk, dat alles
vlekkeloos verliep.
Dat moest men eigenlijk meer de
aanwezige componist, die in het
verleden beslist veel beter werk
heeft geschreven, verwijten dan het
orkest en de exact en beheerst
leidende Hans Zender, die zich in
het als eerste werk gespeelde
"Zeitstrome" uit 1974 bovendien als
een knap componist met veel gevoel
voor klankcombinaties deed kennen,
ook al duurde het geheel iets te
lang.
PETER VISSER
Gustav Leonhardt wist heel goec!
waar bij zijn clavecimbelrecital van
gisteravond in het Haagse Diligentia
de schoen wrong. Hij speelde voor
het eerst zijn eigen clavecimbelbe-
werking van Bachs drie partita's
voor vioolsolo, maar voordat hy
daaraan begon richtte hij zich
mondeling tot het publiek.
"U vraagt zich met betrekking tot
mijn bewerking misschien af", zei
hij, "of Bach al niet genoeg werken
voor clavecimbel heeft gecompo
neerd. Welnu, mijn antwoord is nee"
Hij vestigde er vervolgens de
aandacht op dat bewerkingen in een
kwade reuk zijn gekomen doordat er
vooral sinds de Romantiek een
toenemende discrepantie tussen de
voorbeelden en hun bewerking is
ontstaan.
Voor een dergelijke discrepantie
hoeft men bij de stilist-pur-sang
Leonhardt niet bang te zyn.
Na het horen van zyn
premiere mag men zelfs zeggen dat
hij werkelijk in de huid van Johann
Sebastian is gekropen. Over enkele
details in zijn bewerking valt
misschien te twisten, maar over de
totale geloofwaardigheid wat mij
betreft absoluut niet: dit is
werkelijk een Bach-reconstructie die
de Thomascantor - getuige diens
eigen bewerkingen - zelf gemaakt
had kunnen hebben.
Een rechtvaardiging van zijn daad
vindt Leonhardt in het onloochen
bare feit dat Bach zelf in de
huiselijke kring vaak zijn composi
ties voor vioolsolo op een klavierin
strument speelde. Bij die activiteit
deinsde Bach - zo meldt een leerling
- er niet voor terug in rijke mate
akkoorden aan het origineel toe te
voegen.
Leonhardt is evenmin teruggedeinsd
voor de weelde van rijke akkoorden
en versieringen waar die tot hun
recht kunnen komen (vooral in de
schitterend' klinkende Sarabandes)
en voor pittige tegenstemmen in de
linkerhand (speciaal in de Doubles
en de Bourree's). Hij bleek zijn
eigen bewerkingen nog niet zo goed
in zijn spelende vingers te hebben,
maar hij gaf zijn voordracht in
elk geval wel de ruimtelijkheid en
allure die men van hem gewend is.
Alleen de grote Chaconne klonk wat
schichtig en abrupt. Leonhardt wil
deze bewerkingen niet laten uitge
ven - helaas - omdat hij ze als een
prive-zaak beschouwt. Wel gaat hij
ze voor de grammofoonplaat spelen.
Een vreemde inconsequentie.
AAD VAN DER VEN.
De Russische pianist Michael Roe-
di is zaterdagavond winnaar gewor
den van het 16de internationale
pianoconcours Marguerite Long-Jac
ques Thibaud. Zijn landgenoot Alex
ander Broessillowski won een week
tevoren het gelijknamig vioolcon
cours, eveneens in Parijs.
De tweede prys van het pianocon
cours ging naar de Japanse Akiko
Ebi, die daarnaast nog drie speciale
prijzen ontving. De derde plaats was
weer voor een Russische kandidaat,
Joeri Lissistsjenko Lissitza.
Gewichtheffen Tegen de Belgi
sche gewichtheffer in het superzwaar
gewicht Serge Reding is een klacht
ingediend bij het parket in Brussel
door 'n vrouw, die Reding anderhalf
miljoen Belgische francs had toever
trouwd om aan een notaris te over
handigen. Dat gebeurde niet en
sindsdien is Reding spoorloos.
T entoonstellingen
Nassaulaan
7.00 en 9.15 uur. zo. ook 4.45 uur. 14
jaar.
STUDIO: „You only live twice", dag.
2.30, 7.00 en 9.15 uur. zo. ook 4.45 uur.
TRIANON„The longest day", dag.
2.00 en 8.00 uur. 14 jaar.
REX: „De vrolijke burcht vol on
tucht", dag. 7.00 en 9.15 uur. zo. 2.30,
7.00 en 9.15 uur. 18 jaar.
Kindermatinee: „Pippi Langkous", woe.
Ongevallendienst
ziekenhuizen Leiden
Fred Kooi
Ongevallendienst
Derde klasse bezoekuu
woensdagavond (uitsluitend
volgende bezoekuren
particulier bezit"
Hanneke BolandDe Boer;
tekeningen en etsen van Frans van
der Zee. Geupend: ma t/m vrij 12.00—
17.00 u. en 18.30—21.00 u.; za en zo
13.0017.00 u (t/m 20 juni)
Sociëteit Burgers (Burchtsteeg 2a):
Expositie wandkleden Adrlenne Ris
Peetere (t/m 30 tunl)
Drukkerij De Bink, Rooseveltstraat 3
expositie van autodidactisch schilder
G. J G. van den Berg. t/m augustus.
Bezoeku
Ziekenhuizen
vrijdag Maandag t/m vrijdag:
18.30—18.45 i
Zaterdag en zondag:
13 45—14.30
18 30-
UJ ks 1
alleen
uur voor
Kinderen beneden
Leidse bioscopen
nbuls: Mlddagbezoekuur;
r Avondbezoekuur:
Kinderafdeling dage-
•19.00 uur alleen
ouders zondag 14.00—15.00 uut
overige familieleden
14 |aar hebben eeen toegang op de
St Elisabeth-ziekenhuis klasseafde-
llngen Volwassenen dag. v 11.15 tot
12 00 uur van 14 tot 14 45 uur en van
18 30 tot
dag
r ernstige patiënten door.
k wordt toegestaan, kan
de hoofdverpleegkundige hiervoor spe-
14.1515.00
18.30—19.00 t
-Alphen aan den Rijn
?Wu't
16 tot 16 i
r en van 18.3
Kinderafdeling dag
9.30 u Kraam-
19.30
Nacht voorstelling: ..Les Biches".
LIDO: ..The Frontpage", dag. 2.30. dag
14 tot 14 14 uur en van 18.30 tot 19
uur Kraamafd- dag van 15 tot 10 t
en van 18 30 tot 19 30 uur; Klnderaf-
deime das van 16 tot 18.30 uur
CCD i hartbewaklng) dag van 14.15
tot 14 45 uur en van 19 tot 19.30 uur.
Intensieve verpleging: dag van 14 tot
14 30 uur en van 18.80 tot 19 uur
dinsdag en vrijdag 13—
's zondags 1112 uur en
eerste klasse: de gehele
4.30
-15
echtgenoten 1920 u.; Kinderafdeling
Geluidshinder Schiphol
kunnen dag en nacht worden gemeld
bij het Informatiecentrum Geluids
hinder Schiphol (020—175000)
23 juni 1975
Honderd jaar geleden stond
in de krant:
Te Dublin heeft een brand
35 huizen vernield. Het vuur
was ontstaan in een whisky
pakhuis. Het brandende vocht
dat met stroomen over de
straat vloeide, maakte alle
pogingen tot blusschen vruch
teloos en was oorzaak, dat de
vlam zich snel verspreidde Al
wat de brandweer doen kon,
was de door het vuur aange
taste huizen te isoleeren en
door het opbreken der straat
den brandenden whisky-
stroom te stuiten. Alleen de
waarde van de verbrande spi
ritualiën wordt op 100.000
pond sterling begroot.
De Luxemburgsche regee
ring heeft besloten, de feesten
ter gelegenheid van het 25-
jarig stadhouderschap van
Z.K.H. Prins Hendrik ("de
Zeevaarder"broer van Ko
ning Willem III, Red.), in het
laatst van October, op te luis
teren met een internationaal
landbouwkundig concours. Zij
heeft hiertoe de medewerking
ingeroepen der beide in Lu
xemburg gevestigde landhuis
houdkundige genootschappen.
Vijftig jaar geleden:
In den Lithauschen Land
dag is het bij de behandeling
van een nieuwe perstoet tot
zeer vinnige woordenivisselin-
gen gekomen tusschen de op
positie en de regeering. Het
tumult nam tenslotte een zoo-
danigen omvang aan, dat de
voorzitter de hulp van de po
litie moest inroepen. Twee af
gevaardigden der oppositie,
die het regeeringsontwerp fel
gecritseerd hadden, toerden
van de zitting uitgesloten, en
toen zij weigerden de zaal te
verlaten, door de politie met
geweld verwijderd. Toen ook
de voormalige president. dr.
Grinius, de grijze voorvechter
der Lithausche vrijheidsbewe
ging, die jaren lang in Russi
sche kerkers heeft gesmacht,
van de zitting werd uitgeslo
ten, nadat hij het optreden
van den voorzitter tegen de
oppositie had gehekeld, ont
stond een woeste vechtpartij.
Met behulp van een versterk
te politiemacht werden de
afgevaardigden der oppositie
uit de zaal verwijderd. De
vechtpartij werd evenwel in
de gangen van het gebouio
voortgezet.
PANDA EN DE WA-WE1 PLANT
13129 Omdat de heer Fung-Ha er niet meer zo gevaarlijk
uitzag, waagde Panda zich in het tuinhuis. Daar stond de oos
terse hoftuinier handewringend naar het zaadje te staren dat
zo-even naar binnen ivas gezweefd en dat nu wortel schoot.
"Aimijjammerde de vreemdelingMijn nederig bestaan
heeft nu geen enkele zin meer. De nobele Wa Wei heeft zich ge
plant in het huis van de waardige Panda. Nu ben ik, nietige
worm machteloos. Ik moet leeghandig naar keizer Mung terug
keren cn hem vertellen dat ik gefaald heb
"Als u nu verder voorzichtig bent, mag u die pot met eh.Wawei
wel meenemen, hoor", zei Panda troostend.
Maar de hovenier schudde droevig het hoofd.
"Als Wa Wei eenmaal grond heeft gevonden om te ontkie
men, moet hij verder met rust gelaten ivorden", verklaarde hij.
"Maar dat is niet het ergste. Wie zorgt er voor hem. terwijl ik
weg ben? De edele Wa Wei kan alleen aan edeldenkenden toe
vertrouwd worden anders groeit hij op tot een plant die on
heil zaait. En dat wordt door keizer Mung op vreselijke doch
rechtvaardige wijze gestraft
"Zou ik een edeldenkende zijn"? vroeg Panda zich af.
"Wie-weetEn dan zou ik voor Wawei kunnen zorgen ter
wijl deze meneer weg is. Dat lijkt me wel een nuttig en leer
zaam baantje toe.
De
strijd
om de
Incaschat
Kooktip
VIS OP CHINESE
MANIER
Neem 16 filets voor vier
personen. Roer een saus
je van 2 ragfijn gesnip
perde lente-uitjes, 2 eetl.
sojasaus, 3 eetl. sherry
en zout naar smaak. Leg
hierin de scholfilets 30
Klop 2 eieren los met 1
volle eetl. maizena. Neem
de schofilets uit het soja-
sausje en laat ze goed
uitlekken. Doop ze dan
even in het eimengsel en
bak ze 5 min. in het olie.
Snijd intussen 2schijven
ananas in kleine stukjes.
Leg de vis op een warme
schaal.
Vermeng het sojasausje
met het overgebleven ei
mengsel en de stukjes a-
nanas en laat het geheel
onder voortdurend roeren
goed heet worden en licht
binden. Giet de saus over
de vis. Geef er gekookte
rijst bij.
WINA BORN
FREO BASSET
Maar ik moet begrip
tonen...ïohjonkie weet
niet beter... IK MOST
KALM SLIMAl-cniers
saojK de keuken ii
ik heb rrtn best
i gedaan, moor erts
v moment datje r
De
Generaal
en
„De
Balloir
O O
DEN HAAG Het Holland Festi
val is dit jaar geslaagd. Pers en pu
bliek hebben de verschillende mani
festaties in het algemeen goed ont
vangen. Dit heeft mr. J. den Daas
gezegd op zijn laatste persconferen
tie van het Holland Festival. Hij
neemt als directeur afscheid. De heer
Den Das meende, dat de organisatie
dit Jaar is geslaagd met het eind
cijfer 7 a 8 op de examenlijst.
doornen van de blaam". Hij wees op
de factoren van buiten af, die een
betere programmering verhinderden,
de verbouwing van de Koninklijke
Schouwburg in Den Haag, het niet
kunnen beschikken over de grote
zaal van De Doelen in Rotterdam
omdat Poetry International de hal
voor de zaal in gebruik had, de ar
tistieke eisen van regisseurs en lei
ders van gezelschappen en de be
perkte mogelijkheden om manifesta
ties over de gehele drieweekse periode
te spreiden.
Afgaande op de
bezettingen vond mr. Den Daas. dat
het toneel uit Polen niet zo opzien
barend was als aangekondigd en dat
de manifestaties van het Mexicaanse
balletgezelschap ronduit waren tegen
gevallen. Daarby werd opgemerkt,
dat er uit de toneelwereld vrywel
geen aanbod komt, terwyl diversiteit
toch het uitgangspunt voor het Hol
land Festival moet blijven. Het Hol
land Festival zal artistieke risico's
moeten blyven nemen, zo zei hij.
Met de voorstellingen van de dan
sers van Lar Lubovitch en de uit
voeringen van het Nationale Ballet
en van het Nederlands Danstheater
was er een schot in de roos gescho
ten. Dat was ook het geval, meende
mr. Den Daas. met de reeks voor
stellingen van het Aziatisch Theater,
met de zang- en clavecimbelrecitals
en met de bijzondere producties als
het Philip Glass Ensemble uit New
York, de concerten met Billy Cob-
ham. Don McLean en Cleo Laine en
met tal van concerten.
