Pieterskerk, één
groot monument
voor geleerdheid
Dank
KERKDIENSTEN
Ontnuchterende tocht door het
Nederlandse kerkinterieur
De uitgeverij Bosch en Keuning
te Baarn heeft haar vijftigjarig
bestaan gemarkeerd met de uit
gave van een prachtig foto-al
bum, dat de samensteller, drs. R.
Steensma, karakteriseert als een
pelgrimage langs de oude Neder
landse kerken. „Een boek van ont
moetingen met monumenten van
geschiedenis en kunst, maar meer
nog met monumenten van ver
trouwen op God en vertrouwen in
menselijk kunnen. Ook van men
selijke ijdelheid". Het was niet de
bedoeling van de schrijver, de le
zer een kunsthistorische verhan
deling aan te reiken, maar de
mens te belichten, zoals hij zich
in het eeuwenoude kerkgebouw
laat kennen.
Kerken kunnen heel wat van de
voorgeslachten en hun godsdienstige
br svingswereld anifchulüem.
"Er zijn vele signalen op te van
gen van menselijk denken en doen
in voorbije tijden, signalen die ook
leren dat de aard van de mens ge
lijk blajyft", schrijflt Steensma. "HU
is dezelfde in de 15de en in de 20-
$be eeuw, ai veranderen de levems-
omstandlighedm en uitdrukkangsino-
gelijkheden".
Na een historische overzicht van de
kerkelijke bouwkunst in deze streken
wijdt Steensma Interessante hoofd-
Btukkem aan die lotgevallen van een
aantal kerken en de kerkinrichting
in de loop der eeuwen. Hij conclu
deert, dat bij de vervanging van
kleine door groter kerken mense
lijke ij delheid en stedelijke states-
zucht een belangrijke rol hebben ge
speeld. De volgendie geslachten moe
ten daarvan de gevolgen dra-
Kerken hebben soms in de meest letterlijke zin als toevluchtsoord gediend. Zo stonden bij de
overstroming van 5 februari 1825 de koeien in de Zaandamse Oostzijderkerk.
(Foto uit boek "Verbeeld Vertrouwen")
gen, want het onderhoud van zulke
gebouwen vergt miljoenen. Soms luk
te het de bouwers door geldgebrek
nie't eens, een grotere kerk te vol
tooien. Men greep duidelijk boven
zijn macht. Steenma noemt dit voor
beeld niet, maar ook de bouw van
de Hooglandse kerk in Leiden meert
wegens geldgebrek voortijdig worden
gestaakt. Het kerkschip bleef onvol
tooid.
Overstromingen, oranden, oorlog-
geweld en verval hebban ontelbare
kerken van de lyst dier cultuurmo
numenten afgevoerd. Er raakten ook
kerken wegens overbodigheid bui
tien gebruik. Vervul eünüiigd'e dan in
afbraak. In de 17de en 18de eouw
zijn in Groningen en Fniies'Jatnd meer
dan dertig middeleeuwse kerken af
gebroken. Men kan dat jammer vin
den, maar de culturele erfenis van
voorgaande geslachten kan nu een
maal nooit volledig womdien gecon
serveerd. Monumentenzorg komt nu
al jaarlijks ettelijke mü'joemen te
kort om het oude bezit op verant
woorde wijze in stand te houden.
Zitten op krukjes
Aan die hand van een prent van
Pieter Brueghel (1559) beschrijft
Steensma helt vroegere kerkinterieur.
Vast zitmeubilair ontbrak; veel men
sen stonden, terwijl anderen op losse
banken, stoelen en krukjes zaten.
Gegoeden lieten hun stoel naar de
kerk brengen. Het middeleeuwse in
terieur vertoonde veel open ruimte;
de liturgie werd niet gehinderd door
massieve bankenblokken.
Toen de protestaten bij de Refor
matie de meeste katholieke kerken
in handen kregen, bleef na verwij
dering van de altaren de rangschik
king van het meubilair vaak gro
tendeels het zelfde. De kansel bleef
aan de zuidkant (lengtemuur) staan.
Indien nodig, werd het koor vol
stoelen of banken gezet en bij de
preekruimte geltinokken. In Gronin
ger kerken en ook wel eiders, zoals
in Noordwijk-Binnen, kreeg het koor
de functie van avondmaalsruimte.
De oudste Nederlandse kansels (Ja-
teren uit de 16de eeuw (Oude Kerk
Delft 1548. Jacobskerk Den Haag
1550, Westerkerk Enkhuizen 1568).
Adam Straes te Weilburg deed vijf
jaar over het snijden van dé preek
stoel in de Zwolse Michaelkerk en
Albert Vinckenbrinck twee jaar over
die in de Nieuwe Kerk te Amster
dam, die vooral bekend is door de
perspectief-architectuur van de pa
nelen.
Doopvont voor vee
Steensma vetelt, dat de Reforma
tie niet alleen afrekende met de
beelden in de middeleeuwse kerken,
maar ook met de doopvonten, die
men te groot vond en te kenmer
kend voor de katholieke ereddienst.
Hij schat, dat 95 procent uit de ker
ken werd verwijderd. De meeste wer
den gewoon kapotgeslagen. Walt ont
kwam aam deze volkswoede, was nog
goed om als bloembak of drinkbak
voor het vee te dienen. Anderen
werden in de kerktoren begraven.
Een aiamitail overgebleven vonten is
inmiddels weer in ere hersbeM.
In het tweede deel van dit boek,
dat Steensma de titel "Verbeeld ver
trouwen" meegaf, doet hij een greep
uit de christelijke geloofdenkbeelden
in vroeger tijden. De foto's hebben
dan betrekking op de uitbeelding van
bijbelse verhalen, heiligenlevens sym
bolen, teksten en gedachten rónd
dood en vergankelijkheid.
In de middeleeuwse devotie stond
het lijden en sterven van Jezus cen
traal. Dat vond in hout, steen, glas
en verf zijn - vaak realistische -
uitdrukking. De reformatoren keer-
<j£in zich hiertegen en zo vinidlt men
maar heel zelden in een protestant
se kerk heit Stervansverhaal afge
beeld.
Het Laatste Oordeel daarentegen
wel. En verder verhalen over ont
moetingen van Christus met mede
mensen, over gelijkenissen en chris
telijke begrippen als geloof, hoop en
Oliefdie.
Op tientallen preekstoelen staan
allegorische vrouwenfiguren met een
of meer atributen de favoriet deug
den aan te prijzen, zoals voorzich
tigheid, rechtvaaridigheid en matig
heid. Soms komen ook de ondeug
den aan bod: gierigheid, orkuisheid.
"De heilige die in de katholieke
periode de mens tot navolging op
wekte, is vervangen door een vrouw
die de mens tot deugd aanspoort",
constateert Steensma laconiek.
Menselijke roem
De zerken, graftomben, bondon, te
kens, banken, glazen zilveren voor
werpen en schilderstukken in onze
kerken tonen wel aan, dat er naast
de eer aan God nog genoeg plaats
overbleef voor menselijke roem.
Zo typeert Steensma de Leidse
Pieterskerk als "bijna één groot
mausoleum voor de geleerdheid". Hij
heeft er 27 graftomben, gedenkte
kens en epitafen (tekens in de muur)
gebeid, die mjeremicïisJellis herinneren aan
beroemde geleerden. In vele kerken
hebben beroepsgenoten, gaidebroeders
hun merktekens geplaatst. Zo han
gen er in de Buurkerk te Utrecht
güMsibofldlsn voor smeden, visverko-
pers en bakkers, waarop de deugden
van het vak breed worden uitgeme
ten. In de Haagse Jacobskerk ziet
Steensma vooral een regeringsmonu
ment. Er hingen daar in 1795 nog
meer dan vijfhonderd borden.
In tal van kerken hebben be
stuurders van land, provincie en ge
meente, hun sporen achtergelaten.
Het was in de 17de en 13de eeuw
gewoonte, dat bestuurscolleges bij de
herbouw of verbouwing van een
keric eon gebrandschilderd raam ge
schonken.
Het kerkgebouw was ook goed om
de herinnering aan minder vreedza
me gebeurtenissen levend te hou
den. Een bord in de kerk te Wog-
num, dal betrekking heeft op eon
van de Engelse oorlogen, windt er
geen doekjes om als het zijn bezich-
tiger laat lezen: "Daar pronk-; ons
wapentuigh; het hangh' er eeuwen
langh".
De kerk hiaid, volgens Sfceemsma,
dikwijls het karakter van een open
baar gebouw. by welks inrichting
ook de overheid een woordje mee
sprak. "Ze zijn tijdgebonden, die
monumenten, maar dan toch wel
aan een heel lange tijd, waarin de
kerk zich dikwijls al t1 nauw heeft
verbonden met de wereldlijke over
heid en haar daden in zeer grote
mate goedkeurde".
Nog een beeldenstorm
Er is ln onze geschiedenis ook een
patriottisch beeldenstorm geweest.
Toen dé Fransen hier de dienst uit
maakten, is er onder de gedenkte
kens behoorlijk huisgehouden. Steens
ma vindt dat uit menselijk oogpunt
heel begrijpelijk.
Men had genoeg ellende beleefd
van de ridders en graven, baronnen
en jonkers en wat er verder aan
hooeweledelgeboren volk rondliep.
Het zijn historische overwegingen
dat wij ze in onze tijd laten staan
of hangen. De moraal Js dat het
streven van de ijdel'e mens maar eer
nauwelijks grenzen kent.
Voor Steensma is deze tocht door
het Nederlandse kerkinteriwur ont-
muohbeird geweest. Het confronteer
de hem met de mens die bang is
voor de dood en door zijn eigen te
kens verder tracht te leven. De ba
ronnen en de geleerden de generaals,
deboerem en de kooplied: ui.
In tweeërlei opzicht heeft Bosch en
Keuning met deze jubileumuitgave
naar een idee van Aize de Visser
een goeide keus gedaan. Het boek
accentueert nog eens de bijzondere
aandacht, die deze uitgeverij het
NiedlarOainaae monument toedraagt.
Ocik de reeks "De oud» Nederlandse
kerken", eveneens onder redactie van
drs. Steensma, en de vier paper
backs "Nederlandse monumenten in
beeld", ter gelegenheid van het Mo
numentenjaar 1975, komen hiervan
daan.
In drs. Steiensma vond men een
man, die in dit onderwerp niet al
leen professioneel volkomen thuis
is hij is als wetenschappelijk me
dewerker verbonden aan het Litur
gisch Instituut van de Groninger
universiteit maar ook in staat is
zijn kennis in gepopuDajriseerde vorm
over te dragen op "gewone" beliang-
s/b&lCiemldidn. Een enkele keier raakt'ht)
door persoonlijke ontboezemingen te
ver van zijn onderwerp af, zoals
waar hij zijn visie geeft op de plaats
van de dood in de moderne maat
schappij.
De kwaliteit van dit boek, zowel
in de beschrijving als in het foto
werk, laat nauwelijks toe, dat het
alleen naar medewerkers, vrienden en
relaties gaat, wat nu is gebeurd.
De uitgever liet öns echter weten,
diait er eind van dit Jaar een handels
editie zal verschijnen tegen een tij
delijke lage prijs.
S.J DE GROOT
Leiden Herv. Gem. Hooglandse leesdienst 3 u ds Bac (dinsdag 7 30 u
Kerk 10 u ds Pannekoek (H.A.) 11.45 ds Elshout. 1 g
ref. Kerk Vrljg. 10
Schreuder. Geref. K
10.45 en 5 u ds H. Schuurman
(H.A.) Oud Geref. Gem. 9.30 en 3 u
Leesdlensten (dond. 7.30 ds J. Schln-
KK Kerk Agathakerk
en 11.30 u: Poelpolder za.
11.30 u: Engelbewaarders
Bar- torkerk 9.30 u ds Droogers 6.30 u
Nieuwkoop Herv. 9.30 u. kand.
Ribs. Academisch Ziekenhuis 10
«thr Stroo. Diaconessenhuls 10.30
ds Hemmes. Oecumenische Werkpl.
/Plantage 16)
Van Embden Bethlehemkerk 9.30 u
ds Van Embden 6.30 u dr -Haitsma.
Geref. Kerk 9.30 u dr v. d. Kraan 6.30
Voorhout Herv. 10 u ds Brokerhof
IC uleugdkerk in Boerhaaveschool.
R.K. Kerk (za. 7 u) 9, 10.30 11.45 en
Voorschoten Dorp10 u Vic. Berk
hof Aula Noord-Hofland 9 u cand Hofs
Kapel Rijndijk 10 u ds v. d. Schoot.
Kerk Hulp en Heil 10 u ds Verheule.
Kiljk 5 u jeued-
Kerk (vrijge
maakt: 10 u leesdienst 5 u ds Hordilk
R.K. Kerk (zat. 7 u.) 8.30, 10.30 en
12 u.
Waddinxveen Herv. Brugkerk 9.30
u ds Verboom 6.30 u ds v. d. Bank.
De Hoeksteen 9.30 u ds v. d. Bank 6.30
u cand. v. d. Valk. Bethelkerk 9.30 u
ds v. d. Heuvel 5 u ds Verboom; Im-
manuelkerk f
stra- Chr- Geref. Kerk 9.30 en 4.30 u
Ie»; LVoÜKttg fi°-
■"enberg, 5 u ds Brederveld. Maranatha-
i kand. Hllzelaar
t.K. Kerk (zat. 7
Nieuw-Vennep Chr. Geref. Kerk
9.30 en 3 u ds Seggelink Geref. kerk kerk" 30
9.30 u ds Wijngaarden. 6.30 h« v.n
i Sijtsma. Groenhovpn:
„Het Mierennest" dhr De
9.30 u leesdienst 3 u ds Breen. Chr.
Mameren. Evang. Chr. Gem. 10 u dhr
Dikkes. Leger des Hells 10 en 7.30 u
Evang. Centrum Zijlsingel 2 10 u evang
Zillstra (dinsdag 8 u idem) Pinkster-
gem. 3 u ds Van Twillert. Nw. Apost.
hel 9.30 u de heerModderkolk R.K. kerk (zat, 7 u) 9.3
Tas Chr. Afgesch. Gem. 9.30 en 5 u ds
Verloop. Oud Ger. Gem. in Ned. 10.00
6.30 u leesdienst, RK Ontmoetings-
k 8.30, 11.45 en 6.30 u (zat. av. 7
u) St. Victorkerk 10 u (zat. av. 7 u).
Volle Evang. Gem. "Sion" 9.30 u
dhr v. d. Helden. Jehovah's getuigen
Noordwijk Herv. Grote Kerk 10 u
ds Keuning 5 u ds Elgersma (gemeen-
sch. dienst) Oude Kerk 10 u ds Hoek
stra De Rank 10 u ds v. d. Bergh 3.30
u ds Catsburg 7 u ds Keuning. Geref.
Kerk Vinkenlaan 9.30 u ds Bosman 5
WPHIBBW u ds Elgersma. gem. dienst (Hoofd
kerk (zat. 7 u) 9 u. Engelbewaarders straat) 10 u ds Elgersma, 7 u ds Bos-
Hillegom Herv. 10 u ds Pouwels
u ds Van Bruggen. Geref. Kerk 10
i ds Van Bruggen 7 u kand. Splinter.
Wassenaar Herv. Dorpskerk 10 u
dr Frederikse 4.30 u ds van der Plas.
7 u hr P. C. Taal. Klevietkerk 9 u
Jeugdkapel (11 t/m 13 Jaar) 10 u kin
derdiensten 10 u prof. dr. Berkhof.
Messiaskerk 10 u ds van Zanten dorps
centrum 9.30 u dr Broekhuis 10 u kin
derdiensten. Gebouw Shalom: 10 uur
Jeugdkapel (12-14 Jaar). Zuiderhout:
Geref. Kerk 10 i
Kamp. R.K. Kerk
zat. 7. zo. 8.30 10. 1.
St. Jozefkerk zat. 7. zo. 8.30, 10
Noordwijkerhout 10 u In zaai OUIluul x
d. Brama ds Bouma 10 u in De ZUk ds u Kinderdiensten. Geref.
Martinuskerk J. Streefland. R.K. Kerk S. Jozef (za. -
i ds Cziria (Zuid) 10
Ned. Prot. Bond 10.30 u ds Van Ros-
7?1kstraa$ 19) RK Kerk Steenschuur Hoogmadc Herv.
I Harte-
brug zat 7 u. zo. 8. 9.30. 10.45. 12 en
6.30 u. Haagweg zat. 7 u.f zo. 9, 10.45
R.K. Kerk (zat. 7 u) 9 e
Kaag Herv. 9.30 v
Open Hof" 10.30 ds
Hart ln de ZUk '(zat. av. 7 u) 8.30 10
en 11.30 u Kapel Sint Bavo 9.30 u Ka-
pel Sancta
Rijn Herv.
ventskerk 9.30 u dr G. P.
dingskerk 9.30 u drs Broeyer 6.30 u ds
Fokkema. Zaal Opstandingskerk 9.30
u Jeugdkapel de heer Bouwman. Mar-
Dorpshuis" 6 u ds Heymans. Öntmoe-
tingskerk 10 u ds Heymans 6.30 u ds
v. Ieperen. Geref. Kerk 9 en 5 u ds El-
derman. R.K. Kerk St. Jan de Doper
(zat. 7 u) 9.15 en 11.15 u Mgr. Bek-
kersschool 6.00 u.
Katwijk aan Zee Herv. Nieuwe
Kerk 10 u - - -
de Kerk 10 i
Ichthuskerk 10 u ds Vink 5 u ds Ho-
Pnlëlkerk 9.30 u ds Catsburg 6 u
rrr ,n J Woubrugge 9.30 u ds Blenk 6.30 u
(zat. av. 7.15 u) 10 ds Hagen. Geref. Kerk 9.30 u Prof.
Nauta 6.30 u ds Verschoor.
Zevenhoven Herv. 9.30 u dhr
Goedhart Geref. Kerk 9.30 u ds Zand
bergen 7 u ds van Houten R.K. kerk
(zat. 7 u) 7.45, 9 en 10.45 u.
Zoeterwoude Herv. 10 u ds Schoch
R.K. St. Janskerk (zat. 7.30 u) 7.30 10
Berg. R.K. Willïbrord (zat. 7 u), 9, (zat.'7 10, 12 e
Riddervela "De ds Vos. Groen v. Prinsterer'school 10
„J__N. J. M. Hoogendijk
Gereformeerde Kerk. Maranatha-
Harmelen 6.30
Goede Herderkerk 9 en 10.30 u ds_<
Ruiter Gez. diensten 6..30
nijenhuis. Ridderveld
ds Koelman. Ziekenhuis Overduin 2 u
Ieperen. Geref. Kerk Vredes-
Santen 5 u ds de Vries. Chr. Gereform
Kerk 10 en 5 u ds v. d. Ent. Geref.
(vrijgemaakt) 8.30 en 3 u ds Hoff
(HA.). Geref. Vrijgemaakt buiten
verband 10 u ds Roukema 7 u ds v.
d. Brink Geref. Gem. 10 u en 5 u lees
dienst (donderdag 7.30 u student v. d.
Net). Volle Evangelie Gemeente 9.45
Oude Wetering Herv. 9.30 u da
Lalleman. Geref. Kerk 0.30 u da Czi
ria 6.30 u ds Langedijk. Rem. Geref.
Gem. 10 u ds Knoppers. R.K. kerk
Meerkreuk (zat. 7 u) 8.15, 9.45. 11.30
s Bouw. R.K. Kerk (zat. 7 u) 7.30 9.30
Geref. Kerk 9.30 iH
Belt. Oud Geref. Gem. 9.E
leesdienst Baptisten gen
6.30 u ds Koekkoek. Leger des Heils
Gebouw Corn, de Vlamingstraat 10 u
en 6.30 u R.K. St. Bonifaciuskerk (zat.
7 u) 8.30, 10 e
(zat. 7 u) 9. 1
U.45 u. H. Geestkerk (zat. 6.30 u) 9
en 11 u. Kapel Dennenlaan Molukse
Evangelische Kerk
nala. Molukse
Aarlanderveen Herv. 10 u ds
Wolthaus 7 u ds Mostert Geref. Kerk
BirntlmiTtn Geref. Gem. 9.30
Soefie Beweging Universel
den Geref. Kerk 10 u dr Kunst. 7
Rijnsburg Herv. Grote Kerk 9.30
u ds Van Niel, 5 u ds v. d. Bogerd.
Bethelkerk 9.30 u ds v. d. Bogerd
(HA) 5 u ds van Niel (HA) _Geref.
Kerk Petrakerk
Leiderdorp Herv/Geref. Dorps-
5 u dienst. R.K. Kerk (zat.
Geref. vrijgemaakt 10 en
5.16 u ds Vreugdenhll. Chr. Gereform
Kerk 9.30 en 5 u ds Den Boer.
Sassenheim Herv. 9 en 10.30 u ds
Westra 7 u (in Geref. Kerk) Open
Deurdienst Geref. Kerk 9.30 u ds Ge-
sink 7 u Open Deurdienst ds Warn Ink
Chr. Geref. Kerk 10 en 5 u ds Rebel
Volle Evangelie Gem. 7 u. Samen-
Gij- komst (gebouw Ned. Prot. Bond) RK
ds Huizebosch. R.K. Kerk (zat. 7
Lisse Herv. Grote Kerk 9 en 7 u
ds van der Velden Pauluskerk 10.30 u
ds van der Velden Geref. Kerk 10 uur
ds Den Hengt 7 u Herv ./Geref. dienst
ds Steenbeek Chr. Geref. Kerk 10 en
4.30 u ds Slof stra Geref Gem. 10.00
u (H A.) en 4 u ds D. Hakkenberg. Ge-
Kerk (za 7 u) 8. 9.30 en 11 u.
dienst R.K. Kerk (zat. 7 u) 8, 9.3
6.30 u ds Rooze. Geref. Kerk vrij
gemaakt 10 en 5 u ds Hoff.
kandidaat den Braber 6.3_
v. d. Kraan. R.K. Kerk (zat. 7 u) 8, 10
KERKELIJKE STAND Her
vormde Kerk: Beroepen te Kinder
dijk H. Jongerden te Veenendaal, te
Capelle aam de IJssel J. dism Hoed
te Sliedrecht; toegelaten tot evan
geliebediening: A. Bekkenkamp, Oort-
laan 22 Utrecht. H. Bousemam, Hoen-
diep 300 Hoogkerk, G. Hoekstra,
Lellensterweg 21 Stedum en J. van
Twist, Korreweg 164 Groningen; be
roepbaarstelling: G. Hoeks tsra en
J. van Twist. Geref. Gemeenten:
beroepen te Almelo. Corsica (Ver.
Staten), Katwijk aan Zee, Middel
burg-Zuid, Hilversum en Oudemir-
dum: kand. J. Kareis te R.dam. A.B..
v.d. Heiden te Veen, J. de Pater
te Boskoop en M.J. Visser te R.dam
zijn toegelaten, tot de theologische
school te R.dam; zij hopen de ge
meenten in de toekomst als predi
kant te gaan dienen. De Studenten
R. Kattenberg en C. Vogelaar ho
pen dit jaar aan deze hogeschool
hun proponentsexamen te doen.
Ds. P.J.D. van Malssen, wonend
te Leiderdorp, heeft de wens te ken
nen gegeven zijn werkzaamheden
als hoofd'van dde geestelijke ver
zorging in het Academisch Zieken
huis in Leiden per 1 augustus van
dit jaar te willen beëindigen. Hij
werd officieel al emeritus per 1
maart 1973, maar verklaarde zich
toen bereid dit werk nog enige tijd
voort te zetten. Een commissie van
drie, die fungeert als tussenpersoon
tussen de hervormde classis en het
ziekenhuis, heeft enige kandidaten
benarderd om tot vervulling' van de
vacature te komen. De kosten van
deze functionaris worden geheel door
het ziekenhuis gedekt. Gezien de
situatie, wil ds. Van Malssen nog
blijven tot een opvolger is benoemd.
•De heer L. van Loo, pastoraal
medewerker in de gereformeerde wijk
rondom de Petrakerk in Leidcn-
Noord, zal zijn werk hier binnen
kort neerleggen om in Amsterdam
zijn studie te kunnen voortzetten.
Dan zal de geref. kerk van Leiden
ook de grenzen van haar wijken
moeten gaan wijzigen. De hoop dat
de financiënvoldoende zouden zijn
voor vier en een half predikants
traktement vindt geen vervulling.
Verder dan vier predikanten kan men
niet gaan. #De moeilijkheden in
de hervormde gemeente van Alphen
aan den Rijn, waarover wij onlangs
schreven en die zich toespitsen op
een verwijdering tussen de plaatse
lijke predikant Bogers en de kerk
voogdij, zijn nog niet in het sta
dium vah een oplossing gekomen.
De kerk voogdij deelde in een ker-
keraadövergaideiriaig meer, dat er vam
hogerhand nog niets is gedaan om
een uitweg te vinden. Blijkbaar
weetmen er ndet goed raad mee.
In een verslag van deze kerkeraads-
vergadering wordt opgenterkt, dat
het een onleefbare en onwerkbare
situatie is, nu alle contacten tussen
centrale kerkeraad en kerkvoogdij is
verbroken. Honderdzestig gemeente
leden hebben inmiddels een brief
aangeboden, waarin zij ernstig be
zwaar aantekenen tegen het beleid
van de centrale kerkeraad. Zoals
wij in onze krant van 3 mei bericht
ten, besloot de centrale kerkeraad
unaniem bij de provinciale instantie
voor de kerkvoogdijen een bezwaar
in te dienen tegen de toelichtding vain
de kerkvoogdij op de begroting. #Ook
dit Jaar zullen de gezamenlijke ker
ken van Wasssenaar aanwezig zijn
op de camping Duinrell, waar in de
weekeinden in die "kerikschuur" (de
oude schaapskooi in het oarava/n-
pairik) die diensten worden gehou
den: op zaterdagavond 7 uur een
rk eucharistieviering en op zondag
morgen 10 uur een protestantse
kerkdienst. De diensten beginnen op
zaterdag 21 juni.
Ze zijn er tot én met weekeinde
van 9 en 10 augustus Wassenaarse
belangstellenden zyn ook welkom.
Ds. P. E. vtam Staveren te Amers
foort is door de Vrij-Evangelische
Gemeenten benoemd tot hoogleraar
voor een nieuwe bijzondere leerstoel
aan de Utrechtse universiteit. Hij is
rector van dis theologische hogeschool
van deze gemeenten in Utreoht
De toezeggingen voor de vrijwillige
kerkbijdrage zijn in het bisdom Bre
da ruim 9.5procent hoger dan in
1974. De landelijke stijging is 7pro-
o&nit De roomskaithofliCken van het
bisdom Den Bosch hebben f535.000
bijeengebracht ter gelegenheid van
het zilveren priesterfeest van bis
schop Bluyssen. Het geld is be
stemd voor vormingscentra op Ha
iti om daar kader op te leiden voor
evangelisatie en ontwikkelingswerk.
Er komen nog steeds oijdragen bin-
niern. Mgr. Bluyssen kreeg ook nog
een schaap. Het beestje graast in de
tuin achter het bisschopshuis. Dot
de katholieken van het aartsbisdom
Utrecht en van geheel Nederland vol
strekt geien invloed hebben op de
opvolging van kardinaal Alfrink,
vindt de beweging "Open Kerk" een
vernederende situatie, die de kerk
grote schade berokkent. De bewe
ging, die werd opgericht na de be
noeming van mgr. Gijsen tot bis
schop van Roermond, crlt ongeveer
5000 leden. Het gebrek aan inspraak
noemt Open Kerk een feitelijke mis
kenning van het gemeenschappelijk
priesterschap van alle g»lovigen en
van de daaruit voortvloeiende ver
antwoordelijkheid. Een ambtsdrager
alls de opvolger vam toamdinaall A1-
frimik zaïl zyn taak alleen goed kun
nen vervullen als hij net vertrouwen
kan verwerven van de gelovige ge
meenschap, aldus Open Kerk. De
synode vam de Hervormde Kerk heeft
de Sovjet-Russische amuassad-mr in
ons land een brief geschreven over
het Russische optreden tegen Joodse
lamdigematiem dde naar Israël willen
emigreren. De brief spreekt van
'groeiende zorg' over de reeks rechts-
Wij zitten weer midden in de
examentijd. Jonge mensen pom
pen in deze weken heel veel
kennis in hun hoofd en proppen
het soms zo vol, dat het er op
het beslissende moment niet
meer uit te krijgen is, of het
antwoord komt zo langzaam als
gemtepap uit een melkfles.
Anderen beginnen er op het
laatste nippertje aan en met
een zekere zwier wordt het di
ploma. waarvoor, niet is „ge
vochten". in de zak gestopt.
In ieder geval verkeren er
heel wat mensen in spanning,
niet het minst zij, die zelf geen
examen behoeven te doen de
ouders. En temidden van al die
zenuwslopery worden er heel
wat schietgebedjes afgestoken.
Of ook wordt er heel gemeend
gebeden om een goede afloop,
om succes, na maanden van
zwoegen en studeren. Want bid
den betekent niet: met de ar
men over elkaar maar afwach
ten of God je gebed zal verho
ren. Bidden betekent belijden,
dat je het toch alleen maar sa
men in verbondenheid met die
God, die je zoveel bekwaamhe
den, zoveel mogelijkheden en
zoveel kansen geeft, met die
Gever van alles wat je bent
door ZJjn inspirerende kracht
kunt volbrengen.
Maar staan daarmee in ver
houding ook de dank-gebedsn
achteraf? Danken we voor de
hulp, voor de goede afloop net
zo vaak als we er om gebeden
hebben? Ik ben bang, dat dat
wel vaak vergeten wordt. Toch,
een dankbaar mens is ook een
blij mens. Hy heeft weet van
de byzondere verhouding, die
ontstaat tussen God en de
hulpzoekende, tussen God en de
hulpontvangende. Een blij mens
dankt met een boordevol hart.
Een dankbaar mens 'roep vol
blijdschap uit: God, wat bent U
toch geweldig, dat U aan my
wilde denken.
In deze gemoedstoestand ko
men hem de woorden van Psalm
8 in dp gedachten: „Heer, hoe
machtig is Uw naam op de ge
hele aarde. Wat is toch de mens
dat Gij aan hem denkt, dat Gy
naar hem omziet. Gy hebt hem
bijna goddelijk gemaakt en hem
met heerlijkheid en luister ge
kroond. O Heer, onze Heer, hoe
heerlijk is Uw naam op de ge
hele aarde".
Ja, die Naam van God. Wat
wordt die toch vaak gebruik op
de gehele aarde! Het meest
misschien nog door hen, die niet
in Hem geloven. Gods Naam
wordt immers om de haverklap
achteloos uitgesproken als
stopwoord, als uitroepteken,
als vloek. Men moet zich te
genwoordig kernachtig uitdruk
ken, anders tel Je als gespreks
partner niet meer mee.
Wat moet het vermoeiend
voor God zijn, steeds opnieuw
te worden aangeroepen, zonder
dat men er bij nadenkt of Hem
werkelijk nodig heeft. Wanneer
Je hierover wel eens schuchter
een opmerking maakt, word je
verbaasd aangekeken. Men be
doelt er immers niets mee
God bestaat eenvoudig niet.
Eigenlijk heeft men nog gelyk
ook. God bestaat niet, want God
is geen ding. Maar alles wat be
staat wy zelf, alles om ons
heen bestaat dóór God en in
God. Zonder Hem bestaat er
niets.
Wat kan de dankbaarheid dan
groot zijn van hen, die alles
van God verwachten, die weten
d&t ze alleen leven door Hem,
die wél in Hem geloven en vol
blijdschap en verwondering de
psalmist kunnen na zeggen:
Heer, hoe machtig is Uw naam
op de gehele aarde, hoe gewel
dig dat U naar ons mertsen om
ziet en ons wilt helpen bij al die
dingen, die zo belangrijk in ons
leven kunnen zyn. Dank U God,
dank U wel!
J. T. KOOPMANS-
SCHOTANUS.
Leiden
Belangstelling
voor de Bijbel
weer toenemend
Het Nederlands Bijbelgenootschap
heeft in 1974 veertien procent meer
bijbels en bijbelgedeelten verspreid
in ons land dan in 1973. Het aan
tal was 354.636.
De stijging is ietwat onverwacht.
In 1973 was het aantal verspreide
bijbels al flink toegiemamm, ander
meer doordat het nieuwe testament
in de omgangstaal, "Groot Nieuws
voor U", net op de markt was. Men
daohit diait meft die kleine honderddui
zend exemplaren diaarvam de markt
wel zo'n beetje verzadigd zou zijn.
Maar in 1974 ging nog eens zo'n
aantal van "Groot Nieuws voor U"
de deur uit. En bovendien steeg ook
de verkoop van alle andere uitgaven.
Zelfs van. de Statenvertaling wer
den meer exemplaren verkocht dan
in 1973. En datzelfde geldt van de
vertaling uit 1951 nos steeds de
"nieuwe vertailing" genoemd.
Het Bijbelgenootschap leidt uit
deze cijfers af dat de belangstelling
voor de bijbel weer sterk toeneemt.
Dat blijkt, tevens uit een enquête die
vorig jaar door de NCP.V is gehou
den. Een onderzoek van het Leger
des Heils leverde een gelijk beeld.
zaken tegen de betrokkenen en "ver
hijs tering over de tegenstellingen
tussen de idealen die uw regering
belijdt, en de manier waarop Joodje
mannen en vrouwen worden behan
deld".
