Kleine stap toont Israels
goede
bedoeling
Noord-Ier land zal zich tegen EG uitspreken
NORIT
Oud-premier Sato overleden
Geen ingrijpende besluiten
op topoverleg in Salzburg
Troepen voor opening Suezkanaal uitgedund
SOWJET-UNIE
VERKOOPT
ATOOMCENTRUM
AAN LIBIË
Uw Kunstgebit
Protestantse meerderheid fel tegen lidmaatschap
DINSDAG 3 JUNI 1975
BUITENLAND
PAGINA 13
Drie dagen voor de heropening van het Suezkanaal heeft de
Israëlische regering gisteren op een speciale kabinetszitting
besloten haar troepen, tanks en artillerie in de uitdunningszone
in de Sinaïwoestijn met de helft van het volgens het in januari
1974 gesloten troepenscheidingsakkoord toegestane aantal te
verminderen. „De Israëlische regering neemt stappen die zullen
bijdragen militaire spanningen in het gebied te doen afnemen",
zei premier Rabin.
Internationale scheepvaart door het Israëlische stap het bestaande troe-
bekende militaire commentator ge- reidheid onderstrepen om een nieu-
neraal Heraog, die binnenkort de we overeenkomst tussen Israël en
ambassadeurspost van Israël bij de Egypte te bereiken.
Verenigde Naties zal gaan bekleden,
ziet in het Israëlische vredesgebaar Na de verlenging van de manda-
vanuit militair oogpunt geen enkel ten van de VN-troepen in de Si-
belang. De uitdunning van de Is- naiwoestijn en op de Golanhoogvlak-
raëlische troepen verandert volgens te heeft dit Israëlische initiatief
hem niets aan de militaire verhou- voornamelijk politieke betekenis. Na
dingen. De Israëlische generale staf him aanvankelijk wantrouwen is het
heeft deze uitdunning trouwens al de Israëliërs nu duidelijk geworden
twee maanden geleden voorgesteld dat Egypte de heropening van het
de bekendmaking van president suezkanaal niet als een voorwend-
de heropening
Suezkanaal. Destijds werd deze stap
het gei zai gebruiken om extra troepen
de oostelijke kanaalover in de
echter door premier Rabin afgewe- sinaiwoestijn over te brengen.
zen aangezien het na Kissingers af- de maandenlange crisis in de Ame-
gebroken bemiddelingspogingen als rikaans-Israëlische betrekkingen heeft
een zwakheid van Israël zou kunnen premier Rabin nog voor zijn ontmoe-
worden uitgelegd. Als publiciteits- ti met preSident Ford, volgende
stunt komt dit Israëlische initiatief k Washingt0I1| op deze wijze
waartoe op aandringen van de Ver- goede Na Kjs_
valfend ^net^ he^ topoverleg tussendë f»» *£1"
presidenten Ford en Sadat op ,en kan gebaar de^weg
bijzonder goed gekozen tijdstip. Pre-
Een ivoonbol als woonhol, dat stond de Oostenrijkse schilder Edwin Lipurger voor ogen en con
strueerde dit huis. Zijn schepping, die uit 128 delen bestaat en een inhoud van 236 m3, staat in
Neudoerfl, als permanente expositie. De man woont nu met zijn gezin op dit rustige plekje.
TRIPOLI (AP) Libië heeft
gisteren bekend gemaakt dat de
Sowjet-Unie er in heeft toege
stemd dit land een atoomcentrum
te verkopen dat "alleen voor
vreedzame doeleoinden" gebruikt
mag worden.
De overeenkomst betekent een
verbetering in de betrekkingen
tussen Moskou en de eens heftig
anti-communistische Arabische Re
publiek.
In de bekendmaking door het
in Tripoli gevestigdeArabische
revolutionaire persburau wordt ge
zegd dat de overeenkomst vrij
dag in Moskou ondertekend is.
Volgens diplomatieke bron werd
de basis voor het atoomverdrag
gelegd tijdens besprekingen tussen
de president van Libië, Moammar
Gadaffi en de Russische premier
Alexej Kosygin, die in mei een
bezoek aan Tripoli heeft gebracht.
Vorige week ging de Libische
minister voor Plannning en Re
search, majoor Abdoella Mehesi,
naar de Sowjet-Unie, waar hij
het verdrag ondertekende.
Op grond van dit verdrag zal
de Sowjet-Unie Libië hulp ver
lenen bij de bouw van he atoom
centrum. Dit centrum krijgt een
ADVERENTTE
de gehele dag
onwrikbaar op zijn plaats!
Als II wilt, dat Uw kunstgebit de ge
hele dag door gemakkelijk, stevig en
zeker zit, neem dan Dentofix - het
speciale moderne poeder - en strooi
een weinig op de gebitsplaat. U zult
meer dan tevreden zijn en alle onge
makken van Uw kunstgebit vergeten,
want U kunt lachen, spreken en eten
zoals U wiltl Dentoflx is daarbij ver
frissend en is een weldaad voor Uw ge
hemelte. Verkrijgbaar bij apotheken en
drogisterijen.
kernreactor met een vermogen
van twee megawatt, dat opge
voerd kan worden tot tien mega
watt, aldus de bekendmaking.
Moskou zal tevens helpen bij
het opleiden van Libische tech
nici. De woestijn van Libië is niet
alleen rijk aan olie maar ook aan
uranium, zo zeggen geologen die
in dit gebied onderzoekingen heb
ben verricht.
Libië en de Sowjet-Unie heb
ben onlangs een grote wapen
overeenkomst afgesloten. Volgens
president Sadat van Egypte krijgt
Libië krachtens deze overeenkomst
moderne wapens ter waarde van
twee miljard dollar, waaronder
wapens die de Sowjet-Unie zelf
niet aan Egypte heeft willen le-
In het verleden hebben de Li-
biërs zelf heftige kritiek geleverd
op andere Arabische landen die
nauw met de Sowjet-Unie samen
werkten. Volgens geologen is Li
bië een land met een rijke bo
dem, die niet alleen veel olie maar
ook uranium bevat.
Het land is erg droog en heeft
dan ook een irrigatiesysteem no
dig zodat de landbouw kan wor
den ontwikkeld. Hiervoor zijn ech
ter enorme energiebedrijven no
dig. Het is mogelijk dat Libië Rus
sische hulp heeft ingeroepen om
aan energiebronnen te kunnen
komen.
De Sowjet-Unie, een van de
landen die het non-proleferatie
verdrag heeft getekend om de
spreiding van kernwapens in de
wereld tegen te gaan, mag niets
ondernemen dat kleinere landen
in staat stelt kernwapens te ont
wikkelen.
effenen om de geschonden vertrou-
uuitiiut w w wenssfeer tussen Jeruzalem en Was-
bestaan tussen deze hington te herstellen. Als een wei
enig
eenzijdige stap en de bijeenkomst kome bijdrage aan de ontspanning
van de Amerikaanse en Egyptische
leiders in Salzburg. Overigens zijn de
Israëliërs benieuwd of de besprekin
gen in Salzburg tot een voor hen
in het Midden-Oosten kan deze klei
ne Israëlische stap tevens de sfeer
over het deel-akkoord in de Sinai
woestijn helpen verbeteren.
SALZBURG (Reuter/UPI) Pre
sident Ford en president Anwar Sa
dat van Egypte hebben gisteren hun
tweedaags topoverleg afgesloten zon
der opzienbarende besluiten bekend
te maken over de brandende kwes
tie hoe de impasse in de vredeson
derhandelingen over het Midden-
Oosten doorbroken kan worden.
De uitkomst van hun eerste top
ontmoeting werd aan de pers meege
deeld tijdens een bizarre persconfe
rentie onder een zware regenbui op
het binnenhof van het lée-eeuwse
paleis van Salzburg, waar het top
overleg plaatsvond.
Naast elkaar staande onder door
leden van hun gevolg opgestoken re
genschermen spraken de twee staats
hoofden vriendelijke en beleefde
woorden over elkander en zeiden dat
zij naar hun land terugkeerden om
nieuwe wegen voor Arabisch-Israëli-
sche vredesonderhandelingen te be
studeren.
President Ford, die op 11 en 12 Ju
ni in Washington de Israëlische pre
mier Yitzhak Rabin ontvangt, zei
dat hij daarna zijn hernieuwd on
derzoek van de Amerikaanse politiek
ten aanzien van het Midden-Oosten
denkt te voltooien met "een plan dat
ik te gelegenertijd zal lanceren".
President Sadat gaf te kennen dat
hij de Verenigde Staten blijft be
schouwen als de belangrijkste macht
bij het streven naar vrede.
Ford zei dat hij en Sadat alle we
gen hadden bestudeerd die zouden
kunnen leiden tot. hervatting van de
vastgelopen onderhandelingen in het
Midden-Oosten.
Hieronder vallen de stap-voor-
stap-diplomatie van Kissinger en
een veelomvattend akkoord voor een
regeling. In Amerikaanse kringen
verklaarde men dat ook de kwestie
van een opnieuw bijeenroepen van
de conferentie in Genève aan de
orde was geweest en dat de twee
presidenten belangstelling hadden
getoond voor een mogelijke hervat
ting van Kissingers "pendeldiploma
tie".
Op de laatste dag van de conferen
tie baarde de bekendmaking uit Je
ruzalem dat Israël zijn strijdkrach
ten ten oosten van het Suezkanaal
wilde uitdunnen om een bijdrage tot
vermindering van de spanning te
leveren, veel opzien. President Sadat
noemde het besluit "zeer bemoedi
gend" en een stap naar vrede. Mi
nister Kissinger sprak van een con
structieve stap, die hij in het belang
achtte van de pogingen een vrede in
het Midden-Oosten te bereiken.
De Amerikaanse minister van
Buitenlandse Zake.n Henry Kissin
ger, vindt dat er positieve en con
structieve aspecten zijn aan de be
sprekingen tussen president Ford en
zijn Egyptische ambtgenoot Sadat
en dat deze zouden moeten leiden tot
diepgaand overleg tussen de Ver
enigde Staten en Israël.
Kissinger verklaarde op een pers
conferentie dat hij bemoedigd was
door de resultaten van het twee
daagse topoverleg in Salzburg. "Ik
geloof dat zij de basis verschaffen
voor nuttige besprekingen met de
de Israëliërs".
Portugal vraagt
lening aan V.S.
LISSABON (UPI) De Portuge
se regering heeft aan de V.S. en niet
aan de Sowjet-Unie een lening ge
vraagd om de huidige economische
crisis van het land te boven te ko
men, zo heeft minister van Voorlich
ting Jesuino gisteren op een perscon
ferentie gezegd. Hij zei niet om welk
bedrag het gaat.
Het antwoord van de V.S. was in
prinicpe positief, zei hij.
Na de revolutie in het land zijn de
voornaamste bronnen van inkom
sten van het land, het toerisme en
de Portugese gastarbeiders, scherp
gedaald, evenals de investeringen.
Wanneer het zo doorgaat zal de Por
tugese deviezenreserve over drie
maanden geheel zijn opgeteerd.
Zweden verlaagt
prijs Viggen
KOPENHAGEN (Reuter) Zwe
den heeft Denemarken een korting
van 25 procent aangeboden als het er
toe over zou gaan het Zweedse ge
vechtsvliegtuig Viggen te kopen in
plaats van de Amerikaanse YF—16.
Een woordvoerder van de Zweed
se ambassade in Kopenhagen, die
dit gisteravond verklaarde, zei dat
deze prijskorting het totale bedrag
dat Denemarken voor de 58 vliegtui
gen heeft uitgetrokken terugbrengt
tot 2,39 miljard kronen. Dat is tien
miljoen kronen minder dan het be
drag dat voor de YF-16 nodig zou
zijn.
Volgens de woordvoerder geldt het
Zweedse aanbod uitsluitend voor
Denemarken en is het niet afhanke
lijk gesteld van het feit of Noorwe
gen, België en Nederland ook de Vig
gen zouden willen kopen.
De Deense regering had al tot aan
schaf van de YF-16 besloten. Het
parlement zal naar verwacht wordt
eind deze week hierover stemmen.
ADVERTENTIE
TOKIO (AFP/Reuter) Eisaku De sterk Westers geöriënteered Sa-
Sato, voormalig eerste minister van to behaalde zijn grootste diplomatie-
Japan, is gisteren overleden. Hij ke triomf toen hij in 1969 de Ver
werd op 19 mei door een hersenbloe- enigde Staten ertoe wist te bewegen
ding getroffen. Sindsdien was zijn Okinawa en de Rioe-Kioe-eilanden
gezondheidstoestand zorgwekkend.
Sato, die 74 jaar is geworden,
premier
riode
rakel".
Japan terug te geven. In 1966
normaliseerde hij de tot dusver
1964 tot 1972 in de pe- slechte betrekkingen van Japan met
"economische mi- Zuid-Korea. Hiervoor was een Ja
panse lening van 800 miljoen dollar
President Sadat, met naast zich president Ford, zegt op een persconferentie, terwijl dr. Kissinger
toekijkt, dat Ford een voorvechter is voor vrede. De persoconferentie werd in de regen gehouden
in Salzburg.
besluit dat nogal wat deining Onder de regering Sato tekende
veroorzaakte. De Japanner kreeg de- Japan in 1970 het internationale t
prijs samen met de Ier Sean Mac-
bride, VN-cominissaris
bië (Zuidwest-Afrika).
drag tegen de verspreiding van kern-
Nami- wapens. Hij slaagde er echter niet in
het verdrag door het parlement ge
ratificeerd te krijgen.
De verkiezing van Sato als een van
de winnaars van de Nobelprijs voor
de vrede werd door linkse groeperin
gen in Japan en Noorwegen aange
vochten. Zij beschuldigden de oud
premier ervan dat hij jarenlang zijn
invloed had aangewend om een ver
zoening tussen Japan en communis
tisch China te verhinderen.
Het aftreden van Sato in 1972 werd
gedeeltelijk veroorzaakt door de ont
hulling dat de Amerikaanse rege
ring al enige tijd bezig was met
Peking te onderhandelen zonder
haar Japanse bondgenoot daarvan
op de hoogte te steleln.
LONDEN (SP/DPA) Hoewel
verwacht wordt dat de opkomst
klein zal zijn, staat het vrijwel vast
daat Noord-Ierland zich in het EG-
referendum aanstaande donderdag
tegen de gemeenschap zal uitspreken.
De protestantse meerderheid is fel
tegen de EG, al was het alleen maar
omdat de Ierse republiek er lid van
is en dat zal blijven ook al besluit
Engeland de gemeenschap te ver
laten. De politieke ideologie van de
protestanten is bovendien zo door
drenkt van religie dat zij de Noord-
ierse protestanten het idee geeft dat
het Verdrag van Rome meer te ma
ken heeft met de paus dan met de
EG in Brussel.
De grootste protestantse politieke
groepering, de United Ulster Unionis
ten vreest dat de voortzetting van
het Britse EG-lidmaatschap op den
duur zal leiden tot pressie van Brus
sel om te komen tot een verenigd
Ierland. Hoewel men er voor uit
komt daar geen enkel bewijs voor te
hebben, zeggen de protestantse poli
tici dat het in ieder geval beter is
als er "geen verflauwing optreedt
in de betrekkingen tussen Ulster en
de rest van het Verenigd Koninkrijk
wat volgens hen zou kunnen gebeu
ren door het EG-lidmaatschap, om
dat Engeland een deel van haar sou-
vereiniteit zal verliezen".
De ironie wil dat twee van de voor
naamste protestantse politici, Har
ry West en William Craig, privé
vóór de EG zijn. West omdat hij
hereboer is en het nooit onder stoe
len of banken heeft gestoken dat de
gemeenschappelijke landbouwpolitiek
voor hem zeer voordelig is. Craig
heeft meermalen verklaard dat een
eventueel "nee" tegen de EG desas
treuze gevolgen zal hebben voor de
Noordierse economie in het algemeen
en voor het kiesdistrict van Craig in
het bijzonder, waar de grootste
scheepswerf van Ulster, die van Har-
land and Wolf is gevestigd.
De rooms -katholieke sociaal-demo
cratische arbeiderspartij, die onge
veer eenderde van de een miljoen
kiezers vertegenwoordigt is vóór de
EG. De partij neemt dit standpunt
in omdat zij gelooft dat een even
tueel uittreden van Engeland haar
ideaal van vereniging met de Ierse
republiek in de weg zal staan. De
katholieke politici gaan daarmee lijn
recht in tegen de campagne van de
IRA, het verboden Ierse republikein
se leger, die anti-EG is.
Hoe succesvol de anti-EG-campag
ne van de IRA zal zijn, zal moeten
blijken op de dag van het referen
dum zelf.
Zij zullen waarschijnlijk dezelfde
tactiek volgen als bij de verkiezin
gen van de conventie op 1 mei. Toen
stonden IRA-leden bij stemlokalen
de namen te noteren van hen die
gingen stemmen. Een politicus uit 't
graafschap Zuid-Tyrone zei dat hij
alleen in zijn kiesdistrict al 30 ge
vallen van intimidatie wist te noe-
Het centrale thema in de debatten
en toespraken met betrekking tot 't
EG-lidmaatschap van Groot-Brit-
tannië was gisteren opnieuw de Brit
se soevereiniteit.
De problematiek over inflatie en
werkgelegenheid werd hierdoor naai
de achtergrond gedrukt.
De voormalige premier Edward
Heath verklaarde in een televisiede
bat dat "onze souvereiniteit iets is,
wat we goed kunnen gebruiken, en
door het lidmaatschap in de EG kun
nen we haar inzetten om een vaste
basis voor onze veiligheid en defen
sie te creëren". Heath zei verder dat
de gemeenschap haar bestaansrecht
vindt in het vermijden van Europe
se conflicten. Door iets af te staan
van de Britse soevereiniteit kunnen
we die van de andere acht landen
mede beheersen.
Zijn vroegere partijgenoot, Enoch
Powell, die tegen het lidmaatschap
is, stelde daartegenover dat de ge
meenschap zich gebonden had aan
net instellen van een direct gekozen
Europees parlement. Het Britse par
lement zou daardoor hoe langer hoe
meer ontkracht worden volgens Po
well.
In Schotland, heeft de soevereini-
teitskwestie door de gedeeltelijke
loskoppeling van Londen, die men
daar nastreeft, een extra dimensie.
De commissie die moet zorgen voor
het instellen van een Schots parle
ment, waarschuwde dat er een cam
pagne tegen de gedeeltelijke Schotse
autonomie zal losbarsten wanneer
de Schotten aanstaande donderdag
"Ja" zullen zeggen.
Uit de laatste opiniepeilingen
blijkt dat rond 45 procent der Schot
ten zich zou uitspreken vóór het EG-
lidmaatschap. Dat is een toename
van 7 procent vergeleken met een
maand geleden. Twee, direct of indi
rect bij Schotland betrokken kabi
netsleden, hebben zich in het week
einde tijdens de Europa-debatten
tegen het lidmaatschap uitgespro
ken. De minister voor Schotland,
William Ross, zei in een toespraak,
in het Schotse Kilmarnock dat de
regering bij haar laatste onderhan
delingen in Brussel geen opzienba
rende resultaten had geboekt.
Energie-minister Eric Varley, een
van de zeven anti-Europeaner in 't
kabinet heeft zich voor de eerste
maal in het openbaar uitgelaten
voor het uittreden uit de EG. Groot-
Brittannië en daarmee Schotland
zouden ten aanzien van de zeggen
schap over de olievoorraden in de
Noordzee water in de wijn moeten
doen als ze lid van de EG zouden
blijven. Brussel zou Londen onder
druk kunnen zetten om de olie- en
gasvoorraden sneller op te souperen
ten gunste van andere EG-landen,
zonder dat de Britse nationale be
langen daarbij gebaat zouden zijn.
