Doorzettingsvermogen eis
op wollige
sessie
Eindhovens politie blijft
ongehelmden verbaliseren
Buitenom
Forum Academicum in Leidse Pieterskerk
Dwang van gekwetste
minderheden heeft nu
lang genoeg geduurd
ZATERDAG 24 MEI 1975
LEDEN "Koopt u nu zon
plaat ten bate van de Pieterskerk,
dan neemt u in elk geval nog iets
meee van deze middag', aldus drs.
Herman van Run, gespreksleider van
het Forum Academicum gistermid-
in een moment van verbijste
rende slagvaardigheid. Het was op
het einde van een nogal wollige ses
sie babbelen in een ijskoude Pieters
kerk, het doorzettingsvermogen van
degenen die tot het einde bleven,
moet met name worden geprezen;
de burgemeester kon het in elk geval
niet langer aanzien en verliet on
tij ding het godshuis.
Het spraakwater was voorbehou
den aan het forum achter de tafel;
de talrijke hooggeleerde heren van
de feestende universiteit op de kerk
banken bijeen, vielen voornamelijk
op door zwijgzaamheid. Dat moet
dan kennelijk teruggevoerd worden
op de schroom die elke Nederlander
geletterd of niet heeft, zo gauw hij
moet spreken in het openbaar. An
dere verklaring is e r niet, want
de twee stellingen, die na een ochtend
discussie in afdelingen, waren ge
formuleerd waren interessant ge
noeg. Waarom was dan toch een ei-
gelijk met stomheid geslagen? Zou.
echt onderscheid moet worden ge
maakt tussen de grote stad en de
provincie?
De eerste stelling legde vast dat
wetenschap zonder ideologie een il
lusie is, maar dat door ideologie be
heerste wetenschap een ramp is.
Voorts werd daarbij gesteld dat de
universiteit in de maatschappij een.
bron van onrust dient te zijn, op
het gevaar af dat ze (de universi
teit daarbij bedoeld, aldus exegeten)
daarbij ontregeld raakt.
Hiermee hadden de forumleden
niet zoveel moeite. Mr. Molly Geert
sema bijvoorbeeld meende dat de u-
niversiteitsdocent moest benadruk
ken dat "de" waarheid "zijn" waar
heid was en duidelijk moest maken
dat er ook andere waarheden moge
lijk zouden zijn; Men had, aldus
Geertsema, wel de plicht om zijn
eigen edeologie bekend te maken
en de studenten moesten er wel op
kunnen rekenen dat de wetenschaps
beoefenaren hen ook tot steun zou
den dienen, wanneer ze zelf gekozen
weg wilden opgaan Drs. Wouter
Gortzak van de Wiardi Beekman-
stichting, het wetenschappelijk or
gaan van de PvdA, zag een door
ideologie beheerste wetenschap niet
zo zeer als een ramp. in lange
periodes van de geschiedenis, zo vond
hij, was wetenschapsbeoefening door
ideologie beheerst. Als iedereen, ook
zij die het onderwijs ontvangen, nu
maar dezelfde normen hebben, doet
die ideologie niet zo zeer als een
probleem aan. Pas wanneer een an
dere ideologie haar intrede doet, die
nen zich de problemen aan.
Dat leidt, aldus Gortzak, of tot een
definitieve vluchtreactie (de zoge
naamde waardevrije wetenschaps
beoefening) of tot een „contra"-ideo-
logie die de normen van de maat
schappij in discussie stelt en ooit de
vrije Universiteit en de Katholieke
Universiteit en de Katholieke Uni
versiteit voortbracht.
Mr. Anneke Goudsmit (advokate te
Amsterdam en baker van D'66) ver
mocht met haar fillipica dat ze de
universiteit in de beklaagdenbank
wilde zetten, het auditorium niet tot
noemenswaardige activiteit te bren
gen. Iedereen zat toch al lekker in
een bank? Ze vond dat de universi
teit veel te veel met zich zelf bezig
was „navelstaren" was het woord
en dat er een creatief denken nogal
wat zou moeten gebeuren. Ook dr.
A. Pannenborg, lid van de raad van
beheer van Philips, liet tuchtigende
taal horen door op te merken dat de
laatste 25 jaar enorme ontwikkelin
gen op velerlei terrein hadden plaats
gevonden, waar niemenad nog het
antwoord op had gevonden, maar dat
Het spraakwater was voorbehouden aan het forum achter de tafel.
de universiteit zich niet zonder aan-
matigheid voorstelde de- oplossingen
te kunnen aandragen.
De hoogleraren Doenen en Roorda in
het forum droegen met hun acade
mische vertogen niet al te veel bij
aan het verwijderen van de commu-
nicatieproppen die de vertegenwoor
digers van de maatschappij hadden
aangebracht en toen werd het tijd
voor de tweede stelling, die als wen
selijk formuleerde dat er „generalis
ten" zouden worden opgeleid die ln
een beperkt aantal studierichtingen,
een algemene vorming zouden krijgen
waarop dan na een doctoraal —ge
specialiseerde praktijkfuncties zou
den kunnen worden gebouwd. Bij het
algemene deel geen humerus fixus,
bij de statusnijd tussen academici
uiterst mondjes maat.
Dr. Pannenburg onderkende veel
symapathieks in de stelling, wees op
de Anglo-Amerikaanse variant van
batchelor en master. maar voor
zag veel moeilijkheden, omdat hierbij
het monolytische beeld van de aca
demicus zou kunnen worden aange
tast. De Philips-man schilderde daar
bij de status nijd tussen academici
en HTS-ers en zag tussen volle aca
demici en houders van baccaluaurea-
ten vele donkere wolken van wedijver
hangen. Mevrouw Goudsmit was ent
housiast voor een dergelijke scheiding
omdat ze meer zou passen bij de hou
ding van de huidige student die kiest
voor wat hem interesseert, in tegen
stelling tot de generatie daarvoor die
zich nog bij zijn keuze liet motiveren,
door wat hij ermee zou kunnen wor
den. Gortzak sloot zich hier bij aan.
Alleen mr. Geertsema was falikant
tegen de stelling. Hij vond dat realise
ring slechts zou leiden tot de corpora
tieve maatschappij, die de grenzen
van de (studie) vrijhoud veel te eng
zou trekken. „Het plan gaat uit van
een statische, niet van een dynami
sche maatsfhappij, zo klonk zijn sten
torstem. Zijn woorden stolden in de
kilte tussen de pilaren. De universi
taire heren achter de tafel, de profes
soren dr.H. Philipsen en dr. A. Que-
rido vonden juist het tegenddeel van
wat Geertsema had beweerd. Het sy
steem van generalisten- latere spe
cialisten zou juist de mobiliteit bevor
deren en ook best in de verleden week
in de Tweede Kamer aangenomen
wet Posthumus kunnen worden in
gebracht.
Daar was dan de decaan van de fa
culteit van wis en natuurkunde, pro
fessor Brouwer, 't weer niet mee eens
Hij vond dat het idee het onder
zoek bedreigde en 't handenvol geld
zou kosten. De collegiale discussie die
daaruit voortkwam was door het hard
nekkig optreden van een geluidswa
gen buiten niet meer te volgen. En zo
sloot Van Run na twee uur dan maar
af. De universiteit had misschien wel
in het strafbankje gezeten, maar was
ontslagen van rechtsvervolging.
Het reilen en zeilen van de alma ma
ter was op niet een strafbaar feit be
vonden.
UTRECHT Veilig Verkeer Nederland gelooft niét, dat de Nederlandse bromfietser
zijn helm zal afzetten, nu de kantonrechter in Den Bosch een ongehelmde bromfietser
heeft vrijgesproken. „Het is onze taak, de mensen te motiveren een helm te dragen, en
dat 18 goed gelukt. Uit een onderzoek is gebleken dat 85 pet van de bromfietsers het
eens is met de maatregel"' aldus een woordvoerder van Veilig Verkeer.
De organisatie wijst
men niet moet denken dat iedere
rechter tot een dergelijk vonnis zal het
komen. Woensdag nog heeft de kan- grand
op dat raar ln de neurochirurgie aan de E- met de verplichting een helm te dra-
-universiteit In Rotterdam ,zou gen en met de maximumsnelheid op
n ramp vinden als men. op de wegen bulten de bebouwde kom.
-de uitspraak van de Bos-
tonrechter In Gouda, mr. J.H. Land- sche kantonrechter
wehr, een gehelmde bromfietser
oordeeld tot 40,- boete, omdat hij
een ongehelmde duopassagier ver
voerde. Daarbij voegde de rechter de
veroordeelde toe; „het hoofd
van uw vriend is dit toch wel waard".
Veilig Verkeer zou het betreuren 1
als de politie op grond van de uit- fietsers
spraak van de kantonrechter in Den
Bosch tot een ander verbaKseringsbe- Justitie deze zaak snel zal uitzoeken
leid zou komen, „al kunnen
dat niet eens voorstellen: het dra
gen van een helm is immers een
wettelijke verplichting".
Prof. dr. S. H. de Lange, hoogle-
De politie in Eindhoven blijft na
denkt ba liseren totdat de uitspraak van de
kantonrechter eventueel wordt be
vestigd door een vonnis van de Hoge
Raad.
Twee leden van de tweede-kamer
fractie van de KVP, de neren M.
wvan Söhaiik en P. A. M. Carnelissen,
helm dragen. Hij hoop- hebben inmiddels vragen gesteld aan
op het ministerie van minister Westerterp van verkeer o-
ver de uitspraak van de kanonrech
ter in Den Bosch. Zij pleiten ervoor
dat de minister de "dreigende onze
kerheid over de juridische basis van
de draagplicht van do hromfietshelm
en de autogordel" wegneemt.
dat men geen helm meer hoeft te
dragen.
Hij meende dat de uitspraak ge
baseerd is op zuiver juridische gron
den en dat het uit medisch oogpunt
verstandig is aJs brom-
te dat
1, indien nodig, de wettelijke bepa
lingen zal aanpassen.
Met het voorlezen van
het sprookje 'De Windmolen'
van Hans Christiaan Ander
sen heeft wethouder Roel v.
Duyn van gemeentebedrijven
gistermiddag de culturele
manifestatie 'Boek en Stad
Amsterdam' op het museum
plein in Amsterdam geopend.
De manifestatie zal tot en
met zaterdag 31 mei duren.
Foto: Roel van Duyn op
een witte fiets op weg naar
de manifestatie.
Peters moet
van schoenen
veranderen
ARNHEM De voetbalschoenen
fabrikant Quick heeft gistermorgen in
een kort geding voor de president van
de rechtbank in Arnhem van de 20-
Jairigie NEC-voetballer Jan Peters ge-
eist, dat hij niet meer op Adiiidas-
voetbalschoenen speelt. Quick hieeft
aan deze eis 'n dwangsom verbonden
van f 10.000 voor elke overtreding.
Aanleiding van het door Quick aan
gespannen kort geding was 't feit dat
de veelgeprezen voetballer tijdens de
revanchewedstrijd tegen West-Duits-
land, vorige week zaterdag, op Adi-
das-schoenen had gespeeld, terwijl hij
bij Quick onder cóntract stond.
Volgens prof De Lange bestaat bij
de artsen in ziekenhuizen waar men
ongevalsslachtoffers opvangt al een
poosje de indruk dat het aantal fata
le ongevallen in het verkeer af
neemt evenals het aantal gevallen
met ernstig schedelletsel. Dat geldt
voor heel West-Europa, maar met
name voor Nederland. Die daling
kan vrij zeker in verband staan
ADVERTENTIE
EINDHOVEN „Het moet in Ne
derland nu maar eens uit zijn dat
confessionele minderheden ont
wikkelingen blokkeren, omdat zij
er geen behoefte aan hebben".
De dwang van de gekwetste min
derheid, die tegen verruiming van
abortus is, die niets naast het huwe
lijk wil, die stelselmatig neen roept
als het gaat om bevrijding van het
individu uit de wereld van dogma's
en voorgekookte zekerheden, heeft
lang genoeg geduurd", aldus mr. M.
G. Rood, voorzitter van het Hu
manistisch verbond ter opening van
het Humanistisch congres '75, dat
vandaag in Eindhoven wordt gehou
den. Het is volgens mr. Rood, onduld
baar, dat één groep van de bevol
king anderen oplegt te leven zoals zij
dat voor zichzelf verkiezen, zeker nu
het omgekeerde niet gebeurt noch
dreigt te gebeuren".
De voorzitter van het Humanistisch
Verbond namin zijn nd* stelling xmb
betrekking tot de politieke partijen,
het universitaire onderwijs, de elite
vorming, minister Van Agt van Justi
tie en de confessionele blokkering
van ontwikkeling. Hij noemde het
Verbond „een inspiratie-beweging"
waarvan de verbindende factor geen
politieke opstelling, maatschappelijke
positie, geen leeftijd of gevoel is,
maar een geloof in menselijke moge
lijkheden in het kunnen kiezen, in
het zichzelf rekenschap geven, in de
opwindende, boeiende taak er zelf
iets van te moeten maken".
Over het universitaire onder
wijs merkte mr. Rood op, dat het
natuurlijk juist is, dat de maatschap
pij, die tenslotte betaalt voor univer
sitair onderwijs, in het oog houdt hoe
dat geld wordt besteed, maar het ls
levensgevaarlijk als dat slechts van
een funktioneel beginsel uit gebeurt.
„Als de studieduur en de toelating uit
sluitend afgestemd worden op de
maatschappelijke relevantie, op het
korte-termijn-nut, voor de samenle
ving, doen wij gevaarlijke dingen".
Deze maand o.a.:
De bloedhete zomer van ...1975I
Voorspel van een nieuwe ijstijd?
Tweedekker schoot zichzelf neer
Wonderkind laat bedden dansen
Revolutie in openbaar vervoer
trein op magneten
Hond gaf zichzelf de doodstraf
Kijk kost f 3,50 en is verkrijgbaar bi] elk*
kiosk, boekhandel of warenhuis.
„Internationale
economie in
het Westen
schiet tekort"
DEN HAAG (SP) Premier Den
Uyl is het niet eens met de Ameri
kaanse üiinister van buitenlandse za
ken Kissinger, die onlangs heeft ge
zegd dat het huidige westerse econo
mische systeem naar wens werkt.
Den Uyl zei dat gisteren op de
eerste dag van een internationaal
symposium in het Haagse Congres
gebouw over een nieuwe internatio
nale economische orde. Het sympo
sium dat gisteren en vandaag op ini
tiatief van minister Pronk van ont
wikkelingssamenwerking werd gehou
den, werd onaangekondigd door de
minister president zelf geopend.
Volgens Den Uyl ls het dringend
noodzakelijk te komen tot 'n systeem
van economische betrekkingen, dat
gebaseerd is op de gelijkheid en het
gemeenschappelijk belang van alle
landen.
De premier erkende dat de groei
van de wereldeconomie sinds de oor
log enorm is geweest, maar toch
kleven er fouten aan het huidige e
conomische systeem: Ongelijke inko
mensverdeling tussen de ontwikkel
de en onderontwikkelde landen, toe
nemende verwoesting van het milieu
en schaarste aan hulpbronnen.
Honoris causa (1)
In vak C gezeten, terwijl een
massieve pilaar het zicht slecht
hinderde aan de periferie, heb ik
woensdag de ere-doctores van de
Leidse uniyersiteit aanschouwd.
Dit is een gebeurtenis die men
slechts eens in het leven mee
maakt, zo mag men aannemen en
derhalve zal het ooit nog eens on
derwerp van gesprek met klein
kinderen zijn.
De aanblik van hooggeleerde
heren van bevriende universiteit
ten uit het buitenland alleen aL
Daar zijn r bij in een bijna olij
ke outfit. Eén van de hooggeleer
de heren, een Zweed volgens mijn
informant, was gehuld in een
wijnrode toga en droeg een soort
geplisseerde hoge hoed op het
hoofd. Eén van d ere-promoven-
di, een Frans historicus, ging in
het geel gekleed en had het hoofd
bedekt met een kledingstuk dat
het midden hield tussen en be
scheiden uitgevallen tulband en
een generaalspet, waarvan de
klep was verwijderd.
De stemming zwart tabberds en
dito baretten van de Leidse profes
soren en lectoren staken daar
loodzwaar bij af. Wetenschap is
hier geen pretje. Het is een ern
stige zaak.
Honoris causa (2)
De rector-magnificus had zich
met een zware zonnebril tegen
het felle licht van de opname
lampen gewapend. De media
stellen hun eisen. Met een schrik
beweging rukte hij de bril van
het gelaat,toen hij zich halver
wege de eerste strofe van het Wil
helmus realiseerde dat hij hem
nog ophad.
Bij het zingen van de nationale
hymne plegen mannelijke aanwe
zigen het hoofd te ontbloten en
zich bewust te worden dat zonne
brillen de eensgezindheid onder
graven.
Het licht viel ook nog even uit
tegen het einde van de plechtig
heid. Aan-uit, aan-uit, een paar
keer achtereen binnen vijftien se
conden. Een mens wordt gecondi
tioneerd door zijn ervaringen. Vijf
Jaar geleden zou iedereen ge
dacht hebben, hé, het licht floept
uit, de stoppen zijn zeker overbe
last. Nu was menigeen's eerste
gedachte, ik heb dat gechecked.
is dat een aanval, ligt er hier of
daar een bom, moeten we er da
delijk halsoverkop uit?
Honoris causa (3)
Zelden heb ik een buitenlander
en zeker nooit een Engelsman, zo
goed Nederlands horen spreken,
als die professor Foster uit Cam
bridge.
Hij sprak het dankwoord en
dat geschiedde vrijwel accentloos.
Het merkwaardige was dat jè
eigenlijk alleen aan de zinsmelo
die kon merken dat het om
iemand ging die de taal later had
aangeleerd en haar bovendien in
de praktijk weinig actief gebruik
te. Misschien is die melodie van
de taal wel het meest essentiële en
de oorsprong van alles.
Het applaus voor deze niet ge
ringe linguïstische prestatie da
verende tot in de verste hoeken
van de Pieterskerk, nu deden wij
Nederlanders een ervaring op die
doorgaans is voorbehouden aan
mensen die een wereldtaal als
hun moedertaal hebben. Er is een
redelijk groot aantal mensen dat
het Engels vloeiend spreekt en
zich daarin nauwelijks van de au
tochtonen onderscheidt. Maar die
zinsmelodie zal een tikje anders
blijven. Met een grote woorden
schat en kennis van alle onregel
matige werkwoorden kun je nog
geen lied van schijn en wezen
zingen. De schijn wel, het wezen
niet.
Justitie (1)
Een bijzondere coïncidentie in
deze feestweek van de Leidse uni
versiteit is wel dat uitgerekend nu
twee oud-hoogleraren op het mi
nisterie van justitie slaags zijn
geraakt: de heren Glastra van
Loon (staatssecretaris) en Mulder
(secretaris-generaal). Snedig riep
iemand op een bijeenkomst waar
een hoge ambtenaar van dat mi
nisterie zijn zegje deed, of hij nu
namens de staatssecretaris of de
secretaris-generaal sprak.
De opwinding over de zaak vol
trok zich via de bekende Neder
landse lijnen. Niet wat Glastra
van Loon zei (de schrikbarende
achterstanden in het gevangenis-
beleid), maar hoe (de vuile was
van het ministerie zou zijn bul
ten gehangen) dreef de emoties
hoog op. Niet de inhoud, maar de
vorm. Dat komt op lager niveau
ook vaak voor. Destijds publiceer
de deze krant vertrouwelijke stuk
ken rond de schorsingsprocedure
van een hoge Leidse ambtenaai,
waaruit bleek dat er waarschijn
lijk Juridisch, maar zeker moreel
(dat is niet altijd hetzelfde), wat
vreemd door het gemeentebestuur
met de man was omgesprongen
Stond de raad nu op zijn achter
ste benen over de gang van za
ken rond die ambtenaar? Neen.
men maakte zich alleen maar
druk over het feit dat de stukken
in de krant waren gekomen. En
zelfs wilde een enkeling, dwars te
gen de van meer inzicht getuigen
de woorden van de burgemeester
in, er de officier van justitie in
mengen.
Justitie (2)
In de grote politiek van de drie-
Is er met Glastra van Loon nu
iets dergelijks aan de hand. Hoe
kon zo'n staatssecretaris nou tocb
zijn hoogste ambtenaar afvallen?
Daarbij zag men voorbij aan
de essentie van de situatie bij dit
oeroude ministerie. Het is geeD
geheim dat de hiërarchische pyra-
mide aan het Plein met mr. Mul
der op de top een nogal onwrik
baar geheel is. De zegswijze dat
het niet uitmaakt of Mulder mi
nister of secretaris-generaal is,
werd niet pas verleden week be
dacht. Om hier wat aan te doen,
heeffrmen paardemiddelen nodig.
Ambtenaren dragen geen politie
ke verantwoordelijkheid en kun
nen zich in zekere zin niet
'verdedigen". Dat maakt de
uiting van Van Loon niet zeer
gelukkig. Daarover zal geen ver
schil van mening bestaan.
Maar het incident verlicht
tevens het tekort schieten van de
Kamer op dit stuk. Dat verklaart
misschien deels de verontwaar
diging van sommige leden van die
Kamer. Voorzover het niet om
politiek-hete, ethische problemen
gaat als abortus of euthenasie, is
de begroting van Justitie zelden
onderwerp van uitgebreide aan
dacht. Met herzieningen in het ge
vangeniswezen is politiek niet zo
veel eer te behalen Ook over
starre structuren van departe
menten ligt men doorgaans niet
wakker. Dat verandert, als het in
eens om mensen gaat. Zoiets heeft
Glastra van Loon in feite gefor
ceerd. Een tragische held die door
eigen fouten tenonder gaat houdt
natuurlijk niet op om held te
zijn.
D'66
Pragmatisch blijf dat goeie
D'66. Tot in zijn doodstrijd toe.
Met een minister die tegenstrib
belend ongeveer aan de hand
van zijn premier naar de heren
van de pers moet worden geleid
en met een staatssecretaris die
een dame van de pers door uit
de school te klappen een één en
ondeelbaar journalistiek hoogte
punt verschaft: een heuse zaak.
De jaren zestig
Wat was zo'n provo Rob Stolk be
leefd tegen de mensen van de
t.v. en zo'n De Quay uiterst ón-
beleefd. Dat bedenk je bij de laat
ste aflevering van de VPRO-do-
cumentaires over het koninkrijk
in de Jaren '45 tot '70.
De zestiger jaren. Ze zijn ein
deloos ver. De term "langharig
tuig" dateert van die tijd. Wat en
wie werden daar toen toch precies
mee bedoeld? Met die keurige
provo-koppies van toen zou je
vandaag de dag zelfs in het Leid
se studentenkorps bij het rechtse
exhalon worden ingedeeld.
Amsterdam zinderde, Van
Hall viel, maar De Jong bleef
recht overeind. Dat kabinet van
toen wordt dikwijls kleurloosheid
verweten. Vaak niet ten onrechte.
Maar ik vraag me af of juist niet
een dergelijke club heeft voorko
men dat de situatie in Am
sterdam tot werkelijk bloedige
schermutselingen en tegenstellin
gen zou zijn geëscaleerd. Je moet
er niet aan denken, wanneer er
een grote ethische saus van begrip
afkomstig van een progressief ka
binet ét la Den Utfl over de Dam
en het Lieverdje was gegoten. Dat
nu al een groepje tot razernij ge
raakte mariniers met sabel en
schietgeweer "schoonschip" ging
maken, mag een teken aan de
wand worden genoemd.
Niet alleen de Jannen konden
het niet bijbenen, maar ook me
nige brave poorter van de hoofd
stad. Als daar door een wijze gu
ru (hij mag ook doctorandus
zijn), een premier of zo, in die
tijd het nodige over veranderen
de maatschappelijke structuren en
emancipatieprocessen tegenaan
was gegooid, was het hout van de
erepoorten van 700 jaar Amster
dam van nu, waarschijnlijk al
lang opgegaan aan doodkisten en
wapenstokken.
Misschien waren er nog te wei
nig agogen in die tijd.
HAN MULDER
