Het eiland van
groen en water
Waardeiland wordt woonwijk
ZATERDAG 24 MEI 1975
Haarlemmerstraat 181
ZILVEREN SIERADEN
Een schoonheid van een
collectie
JUWELIER V D. WATER
Altijd Voordelig
Het bord "voederplaats" geeft aan, dat het Waardeiland
vooralsnog een oase is voor watervogels. Dat moet het ook
blijven. Voor de 113 te bouwen "tussenhouses" liggen de
fundamenten gereed.
Deze kaart geeft een overzicht van het Waardeïland, zoals
het er in de toekomst uit zal komen te zien. De onderste
brug (Kettingbrug) is op dit moment de enige toegang: Er
zal nog een tweede brug (Domela Nieuwenhuisbrug) worden
bijgebouwd, vanaf de Hogendijkstraat. Wie het eiland via
de Kettingbrug betreedt, belandt op de Laan der Verenigde
Naties, die zich over het eiland, te beginnen langs het
winkelcentrum, slingert.
Foto boven: Zo moet het
worden. De foto is gemaakt van
een schilderij, dat het toekomst
beeld weergeeft. Veel water, veel
groen in een geïsoleerde woon
wijk.
Foto onder: een blik in de
huiskamer van één der model
woningen (toionhouses). Het zijn
woningen, die vooral op de eerste
verdieping veel ruimte bevatten.
Omdat deze over de garage heen
loopt. De meeste slaapkamers
hebben een balkon. De tuinen bij
de woning zijn betrekkelijk klein;
gekozen is voor een opzet, waarbij
het groen zoveel mogelijk ge
meenschappelijk bezit is en door
een stichting zal worden onder
houden.
LEIDEN Ingeklemd tussen de
Oude Rijn, het Rijn- en Schie-
kanaal en de Nieuwe Rijn ligt
het Waardeiland. Toegankelijk
via één brug verder geïsoleerd van
de buitenwereld. Niet ver van de
Leidse binnenstad nochtans,
grenzend aan Leiderdorp en met
snelle wegverbindingen nabij:
Kortom: zo op het oog een ideale
plek om te wonen.
Toch was het Waardeiland gedu
rende driekwartdeel van onze twin
tigste eeuw een grauw stukje Lei
den. De Koninklijke Nederlandse
Grofsmederij bouwde er in 1897 een
kettingfabriek en bleef er tot 1974.
Maar een deed van het eiland was
bebouwd: verder restte er slechts de
saaie leegte. De Grof kon het hoofd
maar net boven water houden en
dacht de afgelopen periode wel het
laatste aan uitbreiding.
Toch zou de dreigende verdwijning
van dit bijna 140 jaar oude Leise
bedrijf één van de belangrijke fac
toren worden, die er toe hebben ge
leid, dat het Waardeiland bezig is
een metamorfose te ondergaan.
Het waren niet eens zo zeer stede-
bouwkundige overwegingen, die het
gemeentebestuur erin deden toe
stemmen om het bestemmingsplan
(uit de jaren dertig daterend) voor
het Waardeiland te wijzigen. Veel
meer gaven economische argumen
ten daarbij de doorslag: het voort
bestaan van zowel de Grofsmederij
als het aannemersbedrijf IBB/Kon-
dor, dat van Amsterdam naar Lei
den is verplaatst, kon gewaarborgd
worden door een transactie aan te
gaan met de Brusselse bouwmaat
schappij Sokol. Sokol, dat zijn acti
viteiten over de ganse wereld heeft
verspreid, pompte geld in het kwij
nende bedrijf IBB/Kondor, dat de
orderportefeuille vervolgens bijge
vuld zag met twee niet onaanzien
lijke opdrachten: een geheel nieuwe
fabriek voor de Grofsmederij, die
inmiddels met een interne reorga
nisatie bezig was, in de Zoeterwoud-
se Grote Polder (opdracht voltooid)
en een woonwijk op het Waard
eiland.
Directeur van Sokol is J. M. G.
Melkert, geen Belg, maar een Ne
derlander, die in Alphen aan den
Rijn geboren is. Tegenwoordig
woont hy in Overijs, nabij Brussel.
Hij is tevens (tijdelijk) directeur
van Nieman Holding B.V., een ver
kooporganisatie die vorig jaar spe
ciaal ten behoeve van het Waard
eiland is opgericht. Commissarissen
zijn de heren J. C. Wurfbain uit
Amsterdam (die na enig graven in
het verleden tot de conclusie is ge
komen, dat hij een uiterst verre neef
moet zijn van de directeur van mu
seum De Lakenhal) en G. D. Baron
van Slingelandt uit Hilversum.
Medio '73 presenteerden de men
sen van Sokol de plannen voor het
Waardeiland. Plannen, ontworpen
door Amerikaanse architecten, die
voor deze tijd revolutionair aandeden
met bijna Venetiaarse trekjes. Het
leek ongelooflijk, dat dergelijke plan
nen in Leiden uitgevoerd zouden
kunnen worden. "Maar U zult zien,
dat het er net zo uit komt te zien, als
op de tekeningen", zegt Melkert nu,
tijdens een wandeling over het veer
tien hectare grote eiland. Het Waard
eiland is het eiland van groen en wa
ter. "De mensen komen af op de
aparte sfeer, die zo'n eiland altijd
heeft", zegt Melkert, die zijn trots
tijdens de rondgang niet verhult. In
totaal zullen er zevenhonderd wonin
gen verrijzen. De eerste fase bestaat
uit 113 zg. townhouses. Een vijf
tal modelwoningen geeft een inzicht
in hoe deze huizen eruit zullen zien.
Eén ding is duidelijk: het Waard
eiland zal niet een oplossing beteke
nen voor de woningnood in Leiden.
Daarvoor zijn de huizen te duur.
"De huizen zijn duur, want de grond
eronder is duur", zegt Melkert. De
bouw van de 113. townhouses begint
zeer spoedig; de fundamenten zijn al
gelegd. In een volgende fase zijn de
(goedkopere) etagewoningen aan de
beurt.
Voor de townhouses moet gerekend
worden op koopprijzen van tussen de
tweeëneenhalf en drieëneenhalf ton.
Nochtans is de belawgisibeHLiing groot.
Eén cijfer: tijdens de paasdagen be
zochten tweeduizend mensen het ei
land. Er zijn reeds 25 woningen ver
kocht. Aan Leidenaars en aan niet-
Leidenaars. Hoewel de heren het op
dDt moment over de bebouwing van de
oosthoek van het eiland nog niet
eens zijn hoopt men in 1980 de woon
wijk te hebben voltooid. Het tempo
ligt inliet zo hoog ails in de Merenwijk,
maar dat brengt de opzet met zich
mee", aldus Melkert. Wel komt de
jachthaven tweehonderd ligplaat
sen) al in juli van d -t jaar gereed.
Het tempo van realisering is ook in
sterke mate afhankelijk van de me
dewerking die dé gemeente wil geven.
De verstandhouding Sokol-gemeente
Leiden is nilet ideaal te noemen. Mel-
lert is boos op het college van B. en
W., omdat het Waardeiland is ge
noemd ais mogelijke vestigingsplaats
van sexclubs.
,Jk hou van mooie vrouwen,
maar ik vind ook dat Nederland al
genoeg verloederd is. Sexclubs komen
hiier Sn ieder geval niet". Verder
laakt hij het feit, dat over de straat-
naamgeving op het eiland (Laan dei-
Verenigde Naties, Krefèldlaan, Troel-
straplein enz.) geen overleg wordt ge
pleegd met de toekomstige bewoners.
..We hebben met zo'n dertig a veertig
instanties te maken', zegt Melkert.
„Dat vergt wel eens moed, beleid en
trouw".
Op de bovenste foto een stukje van de toekomstige jacht
haven die binnenkort beschikbaar komt. Er is plaats voor
tweehonderd boten. Op de onderste foto de vijf proefwo-
ningen, die voor iedereen te bezichtigen zijn. Op de voor
grond is men bezig met het leggen van de funderingen
voor dé etagewonihgen, de volgende fase van het plan.
De keuken van één der proefwoningen van de townhouses.
-Deze woningen zijn overigens niet allemaal gelijk aan el
kaar: er is een variatie van vij ftypen wat de indeling
betreft.
