Leidsch Dagblad | 1975 | 24 mei 1975 | pagina 27

Leidse kinderen maken
muziek op de gamelan

ZATERDAG 24 MEI 1975

PAGINA 27

De Leidse gamelangroep onder leiding van Reynoud Maartense.

Is Oosterse muziek misschien toch
niet zo ondoorgrondelijk als we al
tijd denken? Een vraag van iemand
die op een willekeurige vrijdag
avond het oor te luisteren legt in het
Leidse Museum voor Volkenkunde.

De gamelan, een van de kosbtare
bezittingen van het museum, is daar
in vol bedrijf. Kinderen bespelen
slaginstrumenten van Indonesische
herkomst. Groepsleider Reynoud
Maartense maakt leerlingen van de
Streekmuziekschool Leiden systema
tisch en spelenderwijs vertrouwd met
de instrumenten en met de muziek
die daarbij hoort.

Zelf zit hij met gekruiste benen in
het midden van de.groep om zoals
dat in de gamelan gebruikelijk is
met de kendang, een grote trom
mel, leiding te geven. Op bepaalde
signalen vallen de kinderen in en
volgen de versnellingen en vertra
gingen van hun leraar, intussen kij
kend naar een schoolbord of in hun
notitieboekje waar reeksen cijfers
staan. Noten komen er niet aan te
pas. De muziek van Java en Bali
wordt door middel van cijfers geno
teerd.

"Het is naar mijn mening bijzon
der belangrijk dat in een pakket van
een muziekschool buiten-Europese
muziek is opgenomen. Er is een ta
boe doorbroken". Dit zegt Reynoud
Maartense, 28 jaar, pianist en doc
torandus muziekwetenschap, gespe
cialiseerd in ethnomusicologie ofte
wel de wetenschap die zich bezig
houdt met de volksmuziek.

Hij zegt ook: "Met die Oosters elan
-den komen we hoofdsakelijk in con
tact als er iets gebeurt, overstro
ming, hongersnood of oorlog. Aan de
cultuur van die landen komen we
niet of nauwelijks toe.

Ik zal de laatste zijn om te bewe
ren dat kinderen of volwassenen in
een jaar tijd goede gamelanspelers
kunnen worden, maar het is in ieder
geval een intensieve confrontatie met
een manier van muziek maken die
we hier helemaal niet kennen".

De muziek die we op vrijdagavond
in Leiden kunnen horen is inderdaad
in alle opzichten "anderrs". Geen
noten, geen voorgeschreven toondu-
ren, geen maten om uit te tellen. De
stemming wijkt volkomen af van
wat we hier gewend zijn. Bij de zo
genaamde slendro-gamelan van het
Leidse museum (bereidwillig om de
instrumenten aan de kinderen ter
beschikking te stellen) is het oktaaf
in vijf gelijke toonafstanden ver
deeld. Zo valt onze toonladder do-re-
mi- enzovoort volkomen buiten dit
bestek.

'De beginselen" zegt Rey
noud Maartense "zijn eigenlijk heel
eenvoudig. Er zijn door cijferformu-
les aangegeven kernmelodieën. Som
mige instrumenten spelen die melo-
dietonen, andere zorgen voor hoofd-
tegenritmen, of omspelingen en
'enkele slaginstrumenten laten inter
puncties horen, dat wil zeggen ze
bakenen bepaalde melodische fra
ses af.

Hoe meer ritmische en omspelende
elementen er bij komen en hoe lan
ger de kernmelodieen worden, hoe
moeilijker het wordt. Op dat terrein
is er op Midden-Java en op Bali een
speelcultuur ontwikkeld waarvan wij
hier alleen maar kunnen dromen.
Naar verhouding is in die streken
overigens het aantal kinderen dat
gamelan-instrumenten bespeelt aan
zienlijk groter dan het aantal dat
hier op muziekscholen les heeft".

Reynoud Maartense is zelf nooit
in Indonesië geweest om wat hij ge
leerd heeft aan de waarheid te toet
sen. Wel kreeg hij in Nederland les
van de Indonesische musicus, danser
en poppenspeler Raden-Mas-Rono-
suripto. Verder verdiepte hij zich aan
het Etnomusicologisch Centrum van
de Universiteit van Amsterdam on
der leiding van dr. Ernst Heins in de
Javaanse muziekcultuur.

Toch zegt Reynoud Maartense: "Ik
ben ergens nog een leek. Als wes
terling die Indonesië niet kent mis
ik de achtergrond. Het gevaar.

dreigt dat ik op routine ga werken.

Ik heb dan ook maar de knoop
doorgehakt. Aan het einde van dit
cursusjaar stop ik met die gamelan-
lessen. Ik ga me weer volledig con
centreren op de piano".

De belangstelling voor de ga
melancursus in Leiden is groot. Be
halve aan kinderen geeft Maarten
se ook les aan twee groepen volwas
senen. In principe blijft men een
jaar, maar het komt voor dat leer
lingen voor een jaar bijtekenen. De
Streekmuziekschool Leiden zoekt op
het ogenblik iemand om de game
lancursussen voort te zetten.

Reynoud Maartense: "Het ideaal
is iemand uit Indonesië die naar Ne
derland komt om les te geven. Ie
mand die uit die cultuur is voortge
komen kan het beter overbrengen,
ïk ben er van overtuigd dat er in ons
land voldoende belangstelling voor
is. Bovendien hebben juist kinderen
veel aan deze wijze van muziek ma
ken, omdat het gamelanspel altijd
groepswerk is en omdat de beginse
len eigenlijk zo eenvoudig zijn".

Heeft hij er wel eens aan gedacht
de gamelan voor andere danIndo
nesische muziek.te gebruiken"

"Alleen de speciale stemming van
de instrumenten al maakt dat on
mogelijk, maar afgezien daarvan:
voor onze westerse muziek llébben
we toch instrumenten genoeg. Ik
moet overigens zeggen dat juist de
kinderen die bij mij gamelanlessen
kregen en die daarvoor nooit echt
aan muziek hadden gedaan de mees
te vorderingen maakten. Zij stonden
er onbevangen tegenover.

Zowel bij kinderen als bij volwas
senen zie je twee categorieën: zij die
het aanvankelijk leuk vinden maar
bij wie de aandacht later gaat ver
slappen doordat zij er te weinig om
heen zien en ten tweede zij die juist
een toenemende interesse krijgen
door een sterker gevoel van betrok
kenheid met die vreemde cultuur".

AAD VAN DER VEN.

T entoonstellingen

Atelier „De Scherf", Nassa*ilaan 41.
Oegstgeest, tel. 50220. Ans v. cL Heide—
Kort exposeert eigen werk o.a. glas

2.30, 7.00 en 9.15 uur. zo. ook 4.45 uur.

14TRIANON: „Rufus", dag. 2.30, 7.00
en. 9.15 uur. zo. ook 4.30 uur. 18 jaar.

REX: ..Bedverhalen van een porno-
glrl", dag. 7.00 en 9.15

18 Jaar.

grote ge- ^SS

Derde klasse
14.00 uur en 18.30-19.30 uur.

Knderzaal: van 13.00-14.00
woensdagavond (uitsluitend

1.30 uur. 18 Jaar.

On geval lendienst
ziekenhuizen Leiden
Ongevallendlenst elke dag Acade-

Gaper Wisselende expositie dL

Diaconessenhuls

vrijdag

Voor de prematurenafdeling gelden
volgende bezoekuren (alleen vo<

dag 10—5 uur Zondag
l—o uur nam t/m 81 mei Tentoon
stelling: "Poppen van Oranje."

Maandag t/m vrijdag:

Bezoekuren Ziekenhuizen zaterdag

i 31 mei. Dag. geopend vanaf

sieken kunst uit particulier Bezit",
t/m 13 Juli.

Ars Aemula Naturae, Pieterskerk
gracht 9, ledenexpoeitie van 10 t/m

Leidse bioscopen

LUXOR: „De hel van Duinkerken",
dag. 2.30, 7.00 t
1 Jaar.

ouders zondag 14.0015.00 uur voor
overige familieleden. Kinderen beneden
14 Jaar hebben geen toegang op de
kinderafdeling.

St. Elisabeth-zlekenhuls kiasseafde-
ilngen. Volwassenen dag._ v. 11.15 tot

de hoofdverpleegkundige hiervoor spe
ciale kaarten verstrekken.

Bezoektijden kinderafdeling:

aaS:u.l^-15.00 „UT

18.30—19.00 uur

18Ï30 tot 19.30 uur Kraamafdeling; Alphen aan den Rijn

Tor. 11 1* tr\* 19 nil- I -aIIPOTI vnop r J

ook 4.30
upon a time in the
wereld

Charlie Chaplin'V za. en woe. 2.30 uur.
Nachtvoorsteiling..La grande bouffe".

3e klasse: dag

Rijnoord: le en 2e klas 1111.30
13.30—14.15 en 18.30—19.30 u; 3e klas

Kraamafd: dag

i 18.30 tot 19.30

18.30 tot 19.30 uur; Kinderaf
deling dag van 15 tot 18.30 uur
CCD (hartbewaklng) dag. van 14.16

STUDIO: „Some like it

c 4.45
dag.

Intensieve verpleging: dag. van 14 tot
14.30 uur en van 18.30 tot 19 uur.
Endegeest: dinsdag en^ vrydag^lS—

Ida?tvlin3i4UTOt Geluidshinder Schiphol

14.30 uur; *s zondags 11—1
1415 uur; eerste klasse:

bij het Infor

hinder Schiphol (020—175000).

iformatlecentrurn Gelui ds-

(Bue/ ^ïlteums

24 mei 1975

Honderd jaar geleden stond
in de krant:

De voorstellers der be
roemde passiespelen te Ober-
Ammergau treden sedert
eenigen tijd in verscheidene
Duitsche theaters op en ma
ken daar met hunnen voor
stellingen een verbazenden
opgang. Zij bevinden zich
thans te Breslau, na eerst in
Beieren en Oostenrijk te heb
ben rondgereisd. Te Ober-
Ammergau vinden de spelen,

naar men weet, slechts om

de tien jaren plaats. Of het
eigenaardige der voorstellin
gen op deze wijze niet verlo
ren gaat, daarover laten de
Duitsche verslaggevers zich
niet uit.

Uit IJsland wordt bericht,
dat vulcanische uitbarstingen
een groot gedeelte van de
vruchtbaarste streek des
eilands met een aschlaag ter
dikte van 3 tot 6 duim hébben
bedekt. De grond zal in de
eerstvolgende jaren nauwe
lijks het noodige gras voor het'
vee kunnen voortbrengen. Men
rekent, dat omstreeks 200 boe
renplaatsen met veel vee door
de ramp getroffen zijn.

Vijftig jaar geleden:

De wetgevende vergadering
van den Amerikaanschen
stat Delaware heeft met 31
tegen 11 stemmen besloten de
openbare geeseling met een
leeren riem, die sommige ver
oordeelden moeten ondergaan
bij- het begin van hun gevan
genisstraf, te handhaven. De
gouverneur van den staat be
toogde, dat de methode zeer
opmerkelijke preventieve ge
volgen getoond had, omdat
bekende misdadigers, die zich
nooit door iets lieten beper
ken bij de keuze van hun
operatieveld, den staat De
laware blijken te mijden uit
vrees voor de geeseling.

PANDA EN DE INZIENER

56 - 128 De spionnen hadden een lelijke botsing gemaakt met
de lantaarnpaal en het duurde even voordat ze weer een
beetje aandacht voor hun omgeving kregen. De eerste die bij
kwam loas spion ABC.

Ahagromde hij. „DEF en GHI zijn nog buiten westen. Als
ik nu verdwijn, kunnen ze eindelijk eens niet op mij letten. Dat
voortdurende geloer maakt me zenuwachtig. Nu kan ik in alle
rust naar die onstapte gevangenen zoeken en ze bespieden, en
ongestoord rapport uitbrengen bij de Supremo..."

Met die gedachte opende hij een putdeksel en verdween in een
ondergrondse spionnengang. Hij was niet de enige die de vluch
telingen zocht Ook de politie was ingeschakeld en reed met
loeiende sirenes door de stad. Professor Kalker had daar echter
geen aandacht voor, want sinds hij een steen tegen zijn hoofd
gekregen had, herinnerde hij zich weer van alles.

"Kijk", sprak hij. „Dit is een leugen-ontdekker, Panda! Met
deze knop kan men het geluid inschakelen

„We moeten ons verstoppen!" onderbrak Panda hem zenuw
achtig. „Daar korrvt de politie! Kom onder deze bank!"

De

avonturen
van

Jommeke

De

strijd
om de
Incaschat

Kooktip

GEBRADEN
LAMSKOTELETTEN

Koop 2 lamskoteletten
van ongeveer 300 gram.
Vraag de slager ze in
tweeën te hakken.

Wrijf het vlees in met
zout, oregano, tijm of ma-
joraan en daarna met
knoflook. Bak ze snel aan
beide kanten aan, leg er 4
gehalveerde tomaten om
heen, eveneens bestrooid
met een der bovengenoem
de kruiden (wel dezelfde)
en laat de tomaten 5
min. meebakken. Voeg
wat heet water toe en
laat het geheel zo nog
even doorsudderen. De to
tale bereidingstijd van
het vlees mag niet veel
meer zijn dan 15 a 20
min. geef er aardappelen
bij of, nog lekkerder, fla
geolets (tn blik verkrijg
baar) of gekookte linzen.

WINA BORN

T EEN

AW mr IS JONGELUIJllLLIE' HEBBEN WA4ROM Cv» JE"

JE HaEMA/U MET VB?F IN GESMEEKT» EM

DWSUOOI? HEB JE GEWEKKl/WN DE
ONTWIK EE LI MG V/IN JE FIGEM
CREATIVITEI T

'Vs-

NOO TOCH OOOR MET VFKF
yl^SMEKEW AAH JE lEDD/BPEK!/

Cura-
Santos.

KLEINE VAART

Cornells B 2 23 te Rotterdam,
Cornells Broere 22 te Rotterdam.
Danlella 23 250 nw Panama,

Marian Maria 22 v Ascension nr Rio

Meres pass 22 Kp S.T. Vincent nr

Proton 22 v London nr Rotterdam,

GROTE VAART

Abida 22 815 zo Cape Race i

Acila 23 te Anto Fagasta.

Alkes 22 e Buenos Aires n
Amersfoort 22 1000 zw

Barcelona.

AntUla Bay 23 te^Houston verw.

i n Djibouti,
n Miami.
leans verw.
Caplluna 22 360 no Djibouti n Mena.
Cartago 22 40 2rw Azoren n Tela,
~2 35 w Mar

s Noire n Abidjan.

Seven Seas 22 r
Taras 23 te Rotterdam.

De Gele Tulp 22 rede Klngslynn,
Vanda 22 te Rotterdam,

Viking 23 v Rotterdam nr Pasajes,
Zeeburgh 22 te Dordrecht.

Dosina 22 v Portland n Curacao.
Esso Europoo: - - -
Gaasterland
Ganymedes 2
Guayaquil.

Grotedijk 22 150 nMiami

lem.

;lna

3 Europoort 22 e Fawley,

cheadcity.

Gulf Hollander 22 240 zzw Conakry Straat Chatham p 22 Cairns n Dja-
n Escravos, g

Ilias 23 te Rottedam.

Katwijk 23 700 no Cristobal n Crito-
bal,

Kyllx 22 v Casab
Mahcaon 22 t.a. Af
Macoma 22 185
Curcao,

MaLnlloyd 22 v Hamburg n Breme
haven,

Mereylloyd 22 100 o Svannah nNew
Neder Elbé 23 te Hongkong.

Salland 23 t.a. Lourenco Marques,

"'raat Ct

karta.

Straat Tauranga 22 120 n Bilbo n
Abidln,

aTlnt 22 v oPrt Antnol n Suthmp-
tn'.

Trdent Rtterdm 22 te Brrn ul-

r Rotterdam n Djibou-

Nediloyd Katwijk 22 v Kobe ne Kee-
luug.

Patro 22 v Bombay n Mena,

Safocean Amserdam 22 v Durban n
Sydney,

De

Generaal

weer

actief