VAAK EEN
GEZELLIG
DAGJE UIT
M
'Aandeelhouders voelen zich vaak directeur'
ZATERDAG 24 MEI 1975
PAGINA 15
Hi--*
Menig aandeelhouder loopt de drukte dezer dagen misschien
wel lichtelijk over het hoofd. Want het seizoen is aangebroken,
het seizoen van de jaarlijkse algemene vergaderingen van aan
deelhouders. En dat betekent dat de ware aandeelhouder, het
kersverse jaarverslag onder de arm geklemd er weer veelvuldig
op uit moet.
Want zo'n belangrijke bijeenkomst van 'zijn' onderneming
mag hij niet missen. Hij geeft dan ook maar al te graag gehoor
aan de wettelijk verplichte oproep voor de aandeelhoudersver
gadering, die deze en komende weken in groten getale in de
financiële rubrieken van de dag- en weekbladen verschijnen.
Ach, en het kunnen toch ook weer bar gezellige dagen zijn.
Je ziet nog eens wat, je hoort nog eens wat. Gratis kopje koffie.
Prima borreltje, ook al voor niets. En als het meezit, krijg je
na afloop nog een leuk presentje mee. Nee, wat dat betreft geen
wanklank.
Dus op naar de aandeelhoudersvergadering. Keuze te over.
Allereerst stond de Friesch-Groningsche Hypotheekbank op ons
programma, op grond van een uiterst willekeurige keus. De
FGH had een bepaald sjiek zaaltje afgehuurd in het Amstel
Hotel in de hoofdstad. Achter de groengedekte tafel de hoogste
man van het bedrijf, gesecondeerd door een zestal commissaris
sen en een viertal adviseurs. Voorts een 70-tal aandeelhouders
en zowaar ook vier aandeelhoudsters. Op de tafeltjes voor ons
een keur aan verfrissingen en rookwaar.
Door
Jan Kees Kokke
Zo maar een willekeurig
gekozen foto van een aan
deelhoudersvergadering. Het
is die van de Koninklijke Ne
derlandse Petroleum Maat
schappij in het Haagse Con
gresgebouw. De voorzitter
van de Raad van Commissa
rissen, Jhr. mr. J. H. Loudon,
bij het uitspreken van zijn
openingstoespraak.
Mr. J. de Wilde, voorzitter van de raad van bestuur is zijn officiële functie, rolt een sjekkie en opent de
vergadering. In financieel jargon worden de cijfermatige opstellingen in het jaarverslag besproken. De
Wilde: „Ik zie een heleboel aandeelhouders, die echt vergroeid zijn met de Friesch-Groningsche. Echt
vergroeid. Want je hebt allerlei aandeelhouders. Je hebt inlepers en uitlopers. Wij zijn een binnen
vetter Wij zijn een groeiaandeel". Dan krijgen de aandeelhouders een kans voor hun zegje. Aandeel
houder Somerzwart jasje en dito vest, gestreepte broek is helemaal uit Assen gekomen en laat zich
op de voorste rij gezeten dan ook niets ontgaan. In goed Hollandse stijl leest hij van een papiertje een
lange theologische beschouwing voor. De aandeelhouders en de bestuurders kijken vrijblijvend, maar nog
net beleefd naar het plafond.
En ten slotte moeten ook de jaar
stukken goedgekeurd worden.
„Gaarne", geeft een aandeelhouder
op de voorste rij beleefd glimla
chend te kennen. Een wat jeugdige
aandeelhouder heeft nog een vraag
op z'n gemoed, maar het bestuur
houdt zich goed. Maar dan worden
de jaarstukken met een bescheiden
applausje goedgekeurd.
Aandeelhouder Somer uit Assen zit
intussen rinkelend de muntjes in
zijn beurs te tellen. Steekt nog een
gratis sigaartje op en trekt kieskeu
rig een flesje Spa uit de koeler. In
tussen schrijden gerokte obers met
irme bladen alcoholica binnen, de
voortreffelijke service van het Am-
stelhotel eigen.
Voorzitter van de commissarissen
mr. Ph. C. M. van Campen wordt
zonder problemen herbenoemd en
blijkt ook nog commissaris van een
zestal andere ondernemingen. Com
missaris Caron heeft er daarentegen
niet minder dan tien.
En zo schrijdt de ochtend voort.
Gezellig
Ook bij Wessanen, waar een 70-tal
aandeelhouders in de Nassauzaal
Van het Amsterdamse Hiltonhotel
worden ontvangen, heerst een gezel
lige stemming. Oude bekenden
groetten elkaar recht hartelijk. Aan
deelhouders drentelen langs de be
stuurstafel, in de hoop dat een di
recteur hen nog herkent van de vo
rige bijeenkomst. Koffie en cake
vinden gretig aftrek. Ja, wat wil je.
V - or een kop koffie moet je anders
in het Hilton even een rijksdaalder
op tafel leggen. En dan opent com
missaris A. Jiskoot de vergadering.
De eerste aandeelhouder, die het
woord mag voeren is ene meneer De
Boer. Hij blijkt de Vereniging Effec
tenbescherming te vertegenwoordi
gen. Meneer De Boer vraagt aarze
lend, al vindt hij het zelf ook wat
gedurfd, iets meer informatie over
de gang van zaken van het bedrijf.
Bestuurder Andrea vindt het inder
daad een delicate kwesvie.
Steun
De volgende.
„Mijn naam is Spierings. Velen wis
ten dat natuurlijk al" Waaruit blijkt
dat we opnieuw met een vaste klant
van doen hebben. Korte man.
Strijdlustige baard. „Wij moeten
proberen het bedrijfsbeleid zo goed
mogelijk te beoordelen. Ik vraag mij
af of wij als aandeelhouders de on
dernemer wel voldoende steun in de
rug geven. Wij moeten ons beraden
of wij in deze moeilijke tijd, met al
die actiegroepen, de ondernemer
niet meer moeten helpen" .Commis
saris Jiskoot is het helemaal met
hem eens dat ze in een moeilijk kli
maat leven. „Maar van onze kant
moeten we de polarisatie niet aan
moedigen"
„Wat we nodig hebben is een Post
humus Meyjes", roept een aandeel
houder gedurfd uit. Naast mij
schudt iemand vermoeid zijn hoofd.
„Van die man krijg ik de rillingen.
Dat is een speculant. Die liet zich
omkopen tot commissaris bij de
EMS. Maar niet alleen bij de EMS,
maar ook bij de geschiedenis van de
Volks Aandelen Trust speelde Post
humus een heel kwalijke rol".
Een aandeelhouder is intussen be
gonnen met het hakkelend voorlezen
van een lang betoog over de distri
butie van de eerste levensbehoeften.
De zaal moet er niets van hebben.
„Wat heeft dat allemaal met het
jaarverslag te maken", roept men
verbolgen uit. Snel gaan we daarom
over op het goedkeuren van de jaar
stukken, hetgeen probleemloos ge
schiedt. Grappen schieten intussen
over en weer. „Nu schiet ik raak,
hoor voorzitter". Als de benoeming
van een commissaris aan de orde is,
schiet aandeelhouder De Boer ja,
die van de Vereniging Effectenbe
scherming naar de microfoon om
dat voorstel toe te juichen. De Boer
beschouwt zich als een soort voor
man van de andere aandeelhouders.
Aandeelhouder Schuthof staat op:
„In de eerste plaats wil ik uiting
geven aan het keurig verzorgde
jaarverslag. In de tweede plaats wil
ik het bestuur dank zeggen voor het
mooie pakket dat we destijds thuis
gestuurd kregen". Ten slotte meent
hij dat het aanvangsuur van tien
uur voor de vergadering redelijk
vroeg is.
Een dame uit Soestdijk meent het
bestuur ten slotte niet te mogen
onthouden, dat zij op Goede Vrijdag
een brood had gekocht. „En op
paasdag zaten er al groene puntjes
in. Erg akelig hoor. Hoe komt dat?"
wil zij weten. Jiskoot: „Vast geen
deeg van ons." Dame„Toch is het Happening
erg vervelend".
Verrassing
Verder valt er geen wanklank. En
bij de uitgang staat ons zelfs nog
een verrassing te wachten. Een blik
je echte Hollandse speculaas. In de
zaal ernaast staan de glazen sherry
al klaar en kunnen we ons nog on
gedwongen met de bestuurders in
hoogst eigen persoon onderhouden.
Een kans die menig aandeelhouder
aangrijpt.
Op een steenworp van de idyllische
vesting Naarden ligt de Chemische
fabriek Naarden. Omdat „chemisch"
een wat minder prettige klank heeft
gekregen werd de naam van het be
drijf onlangs omgedoopt in Naarden
International.
Bij de ingang worden we al opge
vangen door een aantal portiers, die
ons keurig naar het zaaltje loodsen,
waar de aandeelhoudersvergadering
wordt gehouden. De belangstelling is
niet overweldigend. Een dertigtal
heren en twee dames. Voorzitter van
de vergadering is commissaris Van
den Wall Bake. Gezellig neemt hij
bladzijde voor bladzijde het jaarver
slag met ons door.
„Hier ziet u 'n heel smakelijke fo
to van onze smaakstoffen". Vragen
tot zover? Ja, een aandeelhouder
staat op en maakt het bestuur uit
voerig complimenten over de uitvoe
ring van het jaarverslag, de leuke
foto's, de lay out. „En gelukkig zitten
er geen storende taalfouten in". Wall
Bake: „De president en ik vonden de
letters op de buitenkant niet zo
mooi, maar ja, een oude vent als ik",
zo verontschuldigt hij zich. En zo
kabbelt de vergadering voort.
Als de herbenoeming van commissa
ris Renooy aan de crde is, mompelt
een grijze aandeelhouder op de
voorste rij „Voor". Die zaak is dus
ook snel geklaard.
Rondvraag. Vragen nog? Nee, geen
vragen, we zijn allemaal geheel te
vreden. Beneden in de t'bliotheek
wacht het aperitief. „Jammer, dat u
er vorig jaar niet was", schiet ie
mand ons aan. „Toen kregen we zo'n
interessante rondleiding. Nou, ik
kom elk jaar hoor. Zo gezellig. En
je ziet altijd bekende gezichten".
„Wie is hier lid van de Rotary?"
vraagt een aandeelhouder aan een
directeur.
„Wij witten het bedrijfsleven"
„Er moet op de aandeelhoudersver
gadering gewoon gediscussieerd kun
nen worden over het bedrijfsbeleid.
Het is in feite de enige plaats, waar
de directie verantwoording over zijn
beleid moet afleggen. Maar de mees
te aandeelhouders, die identificeren
zich met de directie. Die voelen zich
zelf nog vaak directeurtje of eige
naar. Dus als je het bedrijf aanvalt
op zo'n aandeelhoudersvergadering,
dan val je die hele zaal met oude
zakken aan.
Op de meeste aandeelhoudersverga
deringen heerst trouwens een walge
lijke mentaliteit. Bovendien wordt
zo'n vergadering nota bene geleid
door de mensen, die zelf verant
woording over hun beleid moeten
komen afleggen"
Dat zegt de heer T. L. Lakeman
(27), voorzitter van de vorig jaar
opgerichte Stichting voor Sociaal
Aandeelhouderschap. De heer Lake
man studeert rechten in Utrecht.
Voordien was hij van z'n 17de tot z'n
24-ste zelf werkzaam in het bedrijfs
leven. De stichting bestaat voorts
uit een achttal juristen en econo
men en wil het bedrijfsleven kri
tisch en desnoods hinderlijk volgen.
Met name de ondoorzichtige
machtsverhoudingen in het bedrijfs
leven zijn een doorn in het oog van
de stichting.
„Vooral bij slechtlopende bedrijven
zal je altijd zien dat er iets fout is
met de zeggenschapsverhoudingen",
aldus Lakeman. „Daar zie je dan
ook vaak dat de banken het volledig
voor het zeggen hebben. Die banken
beschikken dan over twee machts
middelen. Het bankcommissariaat en
de mogelijkheid om het krediet op
vaak zeer korte termijn in te trek
ken. De banken hebben daarom in
het bedrijfsleven ontstellend veel te
vertellen op een manier, waarop
vrijwel niemand enig inzicht heeft".
„Het enige machtsmiddel, dat de
aandeelhouders hebben", aldus Lake
man, „is het recht van enquette, een
soort van 19de eeuws klaagrecht.
Maar dat recht is een farce en er
wordt dan ook nooit gébruik van
gemaakt".
„Daarom moet dat recht gewijzigd
worden. Als dit een wezenlijk recht
was, dat zou zo'n aandeelhoudersver-
gadering veel interessanter zijm Zo'n
vergadering wordt pas vruchtbaar
als er partijen tegenover elkaar
staan, die beide over behoorlijke
wapens beschikken. En ovèr dezelfde
informatie".
De heer Lakeman ontkent ten stel
ligste dat zijn Stichting voor Sociaal
Aandeelhouderschap het bedrijfsle
ven zwart wil maken. „Wij witten
het bedrijfsleven, wij gaan bepaalde
wantoestanden te lijf. Nu bijvoor
beeld op het gebied van de mede
zeggenschap. Het enige wat wij in
feite willen is een stuk openbaar
heid. En als daardoor allerlei wan
toestanden aai) het licht komen,
dan is dat de schuld van het be
drijfsleven zelf".
Lakemans toekomstideaal is een op
sporingsapparaat dat grote economi
sche delicten, onrechtmatigheden en
onregelmatigheden in het bedrijfsle
ven aanpakt. „Men zegt wel eens
wie een spoorbiels jat, is een dief.
Maar wie een spoorwegmaatschappij
;at, is een genie".
hoven. Dat is zowaar een hele hap
pening. De enorme zaal van de Phi
lips Jubileum Hal blijkt maar net
groot genoeg om de meer dan 1800
aandeelhouders, die opgekomen zijn,
te herbergen. Er zijn er zelfs uit het
buitenland gekomen. Voor hen is er
een speciale vertaaldienst.
Op het enorme podium, achter een
batterij van microfoons, 27 naam-
plaatjes.De allerhoogste top van
een enorm concern, de derde multi
national buiten Amerika. Aandeel
houders zwaaien uitbundig naar het
podium. De voorzitter van de verga
dering, ir. P. J. Philips, glimlacht
i terug.
maar ook nog een minzaam mens". Porties kaas
dweept meneer De Boer. Het is dan
ook niet niks zulke hoge bestuur
ders toe te mogen spreken over de
hoofden van die vele duizenden
aandeelhouders. Is het dan verwon
derlijk dat meneer De Boer er een
kleur van heeft gekregen?
Nee, dan de dag daarop de aandeel
houdersvergadering bij de NV Phi
lips Gloeilampenfabrieken in Eind-
De vergadering begint e
Philips zegt dat hij het plezierig
vindt wanneer er veel vragen gesteld
zullen worden en dat zij hun best
zullen doen alle vragen zo goed mo
gelijk te beantwoorden. Het eerste
applaus barst los. De president van
Philips, jhr. H. A. C. van Riemsdijk
leest nu, enigszins moeizaam, zijn
rede voor „Onze onderneming on
derweg".
En ten slotte mogen da aandeelhou
ders vragenstellen. „Wie?" verzoekt
meneer Philips de zaal. Even lijkt
het alsof niemand iets wil weten
over dit machtige bedrijf. Maar dan
rijst, bijna majestueus de gestalte
op van de ons al bekende meneer
De Boer. Hij laat zich de microfoon
aanreiken en zegt: „Mijn naam-
De Boer, maar dat heeft u al opge
merkt. Ik vertegenwoordig hier de
Vereniging Effectenbescherming". Hij
feliciteert meneer Philips recht har
telijk met zijn 70ste verjaardag. Ap
plaus. „U bent niet alleen een intel
ligent. aimabel en opgewekt persoon,
Meneer De Boer vertelt ons verder
dat van de ondernemer vandaag de
dag een flexibiliteit wordt verwacht
en een inventiviteit, die haast niet
meer is op te brengen. Ook een
compliment over de uitvoering van
het jaarverslag.mag de bestuurstafel
niet worden onthouden.
Maar dan ter zake. Het dividend-
voorstel, een stokpaardje van me
neer De Boer, zo weten we van vori
ge vergaderingen. Dan gaat meneer
Van Riemsdijk antwoorden. Wat
nu? Klopt er iets niet met de ge
luidsinstallatie? Bij zo'n bedrijf mag
dat toch niet. Telefonisch krijgt me
neer Van Riemsdijk instructies.
Maar inmiddels redt meneer De
Boer, meneer Van Riemsdijk uit z'n
benarde positie door snel een nieuwe
vraag te bedenken.
Meneer Philips toont zich niet onge
voelig voor de mooie woorden van
meneer De Boer. En weer barst het
applaus los. De man wordt op han
den gedragen door de zaal.
Dan staat iemand op die vragen wil
stellen over het beleid van Philips
in Rhodesië en Zuid-Afrika. Wat is
dat nu? Ook meneer Philips en de
andere bestuurders fronsen. „Ja, ik
weet wel wat u wilt vragen", zegt
meneer Philips wrevelig. „Nee, die
vraag moet u maar uitstellen tot de
rondvraag". De zaal stemt er ap
plaudisserend mee in.
Nog méér vragen? Ja, daar is ene
meneer Lankkman. „Met twee k's.
Twee porties kaas, ja, ha, ha". Maar
het liegt er niet om wat volgt. „Het
ondernemingsklimaat moet verbe
terd worden. De onderneming zorgt
voor de welvaart, voor een góed be
legde boterham".
Zelfs de aandeelhouders uit Duits
land stellen vragen. Een beetje lang
en vervelend, merken we aan de
reacties van de zaal. Meneer Philips
vindt het dan ook welletjes en
maakt er een eind aan. „Unhoflich,
aber notwendig".
Dr. Ir. Tromp, vroeger directeur van
Philips, nu aftredend commissaris
wordt in het zonnetje gezet. Tromp
zegt dat hij het volste vertrouwen
heeft in het vrije ondernemersini
tiatief. Applaus. Maar hij blijkt zich
erg te kunnen opwinden over som
mige publiciteitsmedia die de euvele
moed hebben om te vragen of er
soms iets schort aan het beleid bij
Philips. Iemand, kennelijk van de
centrale ondernemingsraad, merkt
bij het voorstel om meneer Bon-
gaarts te benoemen tot commissaris
op, dat diens verleden geen indruk
heeft gemaakt, en evenmin waren
de verwachtingen voor de toekomst
hoog gespannen. Meneer Philips
blijkt afkeurend te staan tegenover
een werknemerscommissaris. „Het
moet een universeel gezelschap zijn.
Ik ben ertegen dat bepaalde com
missarissen bepaalde groepen verte
genwoordigen".
En zo spoedt de vergadering zich
voort. Tenslotte de rondvraag. Dan
staat de man weer op die namens
het Interkerkelijke Vredesberaad
Geen politiek
Nog voor een duidelijk vertoornde
meneer Philips kan antwoorden,
schiet een aandeelhouder in de zaal
driftig overeind. „Mijn naam is
Gratema, van het bestuur van de
Vereniging Effectenbescherming.
Geen politiek hier".
Applaus uit de zaal. "Ik protesteer
ertegen dat deze man überhaupt
aan het woord komt. Ik verzoek het
bestuur niet op deze wagen in te
gaan".
Meneer Philips heeft zelf ook niet
veel zin om op de vermetele vragen
in te gaan. Maar hij wil er toch nog
dit van zeggen, "ik ben er zelf ge
weest. En ze hebben ons gesmeekt te
investeren in zuid-Afrika juist voor
dé zwarte bevolking." Hij vindt het
wel schandelijk dat men twijfelt
aan de goede bedoelingen van Phi
lips. „Uit kerkelijke motieven nog
wel. Daar geven wij in ieder geval
geen geld meer aan. Dat is dan per
soonlijk bedoeld".
De man in de zaal wil nog wat zeg
gen, maar meneer Philips ontneemt
hem resoluut het woord. De verga
dering wordt gesloten en iedereen
wordt bedankt voor z'n komst. Dat
hebben we op hoge prijs gesteld. Bij
de uitgang kregen we allemaal een
grammofoonplaat van meneer Phi
lips. En dan durft een Jonge snot
aap naast ons toch nog te zeggen:
„Ik geloof dat het tijd wordt dat de
heer Philips van het spreekgestoelte
wordt afgevoerd".
