Illegale
gast
arbeider
laat zich
niet uit zijn tent lokken
vrijwel
LEREN LEVEN
MET DE VAD
Chemische lawine mag nakomelingen niet hinderen
Grote angst om
werkvergunning
kwijt te raken
Stoel Van standing
Grote Gnork.
Gratis van
deAmro Bank.
Voor nieuwe
spaarders die al
eigen briefpapier
hebben.^)
ZATERDAG 10 MEI 1975
PAGtNA 15
LEIDEN „Of Je nou door de hond
gebeten wordt of door de kat
gekrabd." Zit de Leidse hoogleraar
dr. F. H. Sobels met die woorden in
hetzelfde spoor als al die mensen
die op het zoveelste bericht van
alweer een kwalijke eigenschap van
de stoffen die ons dagelijks
omringen, reageren met machteloze
onverschilligheid?
Nee, prof. Sobels bedoelt het anders.
Hij vindt dat wel degelijk moet
worden uitgezocht of het de hond is
of de kat. Alleen dan vallen de
Dooir
Jan Otiteras
risico's afte wegen tegen de
voordelen, alleen dan kun je
bijvoorbeeld op verantwoorde wijze
van bepaalde stoffen een (produktie-
verbod overwegen.
Zo is de laatste tijd van een
groeiend aantal stoffen bekend
geworden dat zij in onze geslachts
cellen beschadigingen kunnen toe
brengen aan de dragers van de
erfelijkheid. En dus geestelijke of
lichamelijke beschadiging van onze
nakomelingen.
De schatting van de gevaren en
daarmee de vorming van een nieuw
stuk overheidsbeleid, begint ook in
ons land nu op gang te komen. Be
wijs daarvoor is het feit dat in Leiden
het eerste nationale congres op dit
gebied is gehouden. Prof. Sobels' La
boratorium voor Stralengenetica en
Chemische Mutagenese bracht 41
wetenschappers van industrie en
overheid in een samenspraak bijeen.
De hoogleraar meldt over de afloop
tevreden: „Men is er hier in Leiden
veel meer bij betrokken geraakt dan
daarvoor het geval was. Het is de
bedoeling dat men zijn kennis ieder
jaar komt opfrissen. Het vraagstuk
van de mogelijke veranderingen in
de erfelijkheid ligt zo ongelooflijk
ingewikkeld dat het van het grootste
belang is dat de kennis daarover
onder zoveel mogelijk mensen die
ermee te maken hebben wordt
verspreid. In de eerste plaats gaat
het erom dat men op de hoogte
raakt van de methoden om erachter
te komen of een bepaalde stof
mutagenetisch werkt, dat wil zeggen
erfelijke veranderingen teweeg
brengt."
Nadat in 1927 werd aangetoond dat
röntgenstraling schade aan het
erfelijk materiaal kan toebrengen,
gebeurde dat in 1941 voor het
beruchte mosterdgas. Sindsdien zijn
honderden chemische stoffen op
deze beschadigende werking onder
zocht, maar vooral de laatste vijf
jaar heeft het onderzoek een
geweldige vlucht genomen, in het
bijzonder onder invloed van steeds
weer nieuwe stoffen, die in de vorm
van bijv. toevoegingen van het
voedsel (smaak- en kleurstoffen),
kosmetische produkten, bestrijdings
middelen of zo maar als verontrei
niging aan ons directe leefmilieu
worden toegevoegd.
Zo staat het er vrij klinisch. „Een
chemische lawine" noemt prof. Sobels
het wat meer persoonlijk.
Toch toont hij zich uitermate
huiverig om voorbeelden te noemen,
waarmee de ernst van het probleem
kan worden geduid: „De mensen
raken vaak veel te snel in paniek",
zegt hij. -
Ach, iedereen herinnert zich nog het
spoor van genetische vernieling dat
de Softenon-pil trok en verder
waren er verdenkingen met een
welles-nietes-discussie: de cyclama-
ten (kleurstoffen) dichloorvos (het
werkzame bestanddeel van de
Shell-insecticide Vapona), haar
kleurmiddelen in Amerika, vinyl-
chloride, de gasvormige verbinding
waarmee de alom tegenwoordige
kunststof PVC wordt gemaakt.
Maar niet alleen door mensen
gemaakte verbindingen prijken op
de lijst. Ook de natuur vervaardigt
stoffen die onze genen (de dragers
van de erfelijke eigenschappen in de
chromosomen), of die chromosomen
zelf (als dragers van de erfelijke
eigenschappen in de geslachtscellen)
onherstelbaar kunnen beschadigen.
Een bekend voorbeeld is aflotoxine,
een vergif dat door schimmels wordt
geproduceerd op pinda's, en dat dus
in pindakaas kan voorkomen, of op
kaas.
Prof. Sobels: „Hier krijg je te
maken met de vraag of het
schimmelwerende middel misschien
niet zelf ook mutageen is? Of je
door de hond gebeten wordt of door
de kat gekrabd?"
Bewijzen
Prof. Sobels vindt dat nieuwe
stoffen eigenlijk eerst grondig op
het gevaar van genetische beschadi
ging onderzocht zouden moeten
worden voordat ze op de markt
komen. Bestrijdingsmiddelen en
geneesmiddelen bijv. kennen deze
„omgekeerde bewijslast" al wel, maar
dan slechts voor een deel: op
kankerverwekkende en misvormende
eigenschappen namelijk.
Gebleken is dat de stoffen die
kanker kunnen verwekken en ge
netisch materiaal kunnen bescha
digen elkaar voor 80 procent
overlappen, dat wil zeggen dat
kankerverwekkende stoffen vrijwel
zonder uitzondering ook mutagene
werkzaamheid bezitten.
Deze bevinding opent het zicht op
een interessante mogelijkheid. Kan
kerverwekkende eigenschappen kun
nen eerst na langdurige proeven
met muizen en ratten bewezen
worden, maar erfelijkheidsrisico's
veel sneller, met behulp namelijk
van het bananenvliegje, dat al sinds
het begin van deze eeuw in het
genetische onderzoek een hoofdrol
vervult. Zo zou Je eerst het
bananenvliegje kunnen gebruiken
voor erfelijkheidsonderzoek en daar
na pas bepalen of het dure en
omslachtige zoogdierenonderzoek ter
bepaling van kankerverwekkende
eigenschappen moet worden ver
richt.
Een vraag die tenslotte onvermijde
lijk opkomt: moeten we niet gewoon
in een veel eerder stadium nee
zeggen tegen die stoffen die het
leven op aarde zouden kunnen
bedreigen?
Prof. Sobels: „Hier op het congres
zijn we gestuit op een man van de
chemische industrie, die een bepaal
de stof niet - verder ontwikkelde,
omdat die zo erg op een andere
gepatenteerd gevaarlijke stof leek.
Maar ik vraag me af: is dat wel zo
verstandig? Zou het niet om een
echt nuttige stof kunnen gaan? En
zou je dan niet met een kleine
verandering het gevaar tot bijna nul
kunnen terugbrengen?"
Prof. Sobels veel te snel -paniek
Rotterdam De illegaal in ons
land verblijvende gastarbeider laat
zich nauwelijks uit zijn tent lokken.
Dat betekent dat het probleem van
de illegale gastarbeider vooralsnog
niet opgelost wordt. Minister Boers-
ma van Sociale zaken en staatsse
cretaris Glastra van Loon van
Justitie buigen zich met hun
ambtenaren al meer dan een jaar
over het probleem van de buiten
landse werknemers, die zonder
werk- en verblijfsvergunning en dus
illegaal in Nederland zitten.
Aan de ondoorzichtige situatie van
de illegale gastarbeiders, met alle
onaanvaardbare sociale gevolgen
vandien, zou op 1 juni
een eind moeten komen. Een illusie,
kunnen we nu al stellen.
Boersma en Glastra van Loon
stelden eind vorig jaar een regeling
op van negen punten. De illegale
gastarbeiders, die aan deze voor
waarden voldoen mogen in ons land
blijven. De anderen worden de
illegale gastarbeiders en zullen na 1
juni over de grens worden gezet.
jaar Scha'fctmgen
Deze Wing Chair stoel van hoge Engelse
komaf, met z'n gecapitonneerde rug,
z'n 500 met de hand aangebrachte
siernagels, z'n mahonie poten en
bekleding van echt rundleder ademt een
voorname chic. Een stoel voor mensen
die niet tevreden zijn met gewone
meubels. Een stoel van standing. Die stoel
vindt u terug in de grote kollektie
betaalbare klassieke meubelen van
Vendomus. Waar u verder nog veel
vindt om uw interieur in stijl kompleet te
maken. Zoals een bloemmahonie
vitrinekastje in Sheraton Stijl. Of een
tafellamp op antique-finish koperen voet.
Of tapijten, biezondere karpetten en
tientallen andere klassieke-tijdloze
woonaccessoires. Pure kwaliteit in alle
prijsklassen. Enfin, als dit niveau u
aanspreekt doet u er goed aan gauw eens
uw hart te komen ophalen.
WdlMDOIVIUS
het woonwarenhuis van Vroom Dreesmann
Rijswijk winkelcentrum in de Bogaard
In Amsterdam stondèn er gedurende
de eerste dagen, toen de regeling
bekend was gemaakt in eind maart,
flinke rijen voor de deur bij de
vreemdelingendienst. Inmiddels is
die toeloop vrij sterk teruggelopen.
In totaal hebben zich in de
hoofdstad tot nu toe zo'n driedui
zend gastarbeiders gemeld, die voor
legalisering van hun verblijf in
aanmerking willen komen.
In de overige gebieden, die als
centra van illegale gastarbeiders
worden aangemerkt, is de belang
stelling beduidend minder. In
Rotterdam meldden zich tot nu toe
achthonderd illegale gastarbeiders.
In het tuinbouwgebied rond Delft
kwamen vierhonderd aanvragen tot
legalisatie. Op het ministerie van
justitie heeft men overigens nog
geen totaal overzicht van het aantal
aanmeldingen. Over het aantal
illegaal in ons land verblijvende
„illegalen" lopen de schattingen
uiteen van 15.000 tot 25.000.
Mislukt
„Deze aanpak mislukt in ieder geval
absoluut", zegt mevrouw Nel Soetens
van de actiegroep Stichting Pro
Gastarbeider in Rotterdam. Vrijwel
elke avond is het erg druk op het
kantoor van de stichting in de
Jacobusstraat in Rotterdam, waar
vooral illegale gastarbeiders komen
vraeen wat zil moeten doen.
Mevrouw Nel Soetens: „Met deze
regeling blijf je illegale gastarbei
ders houden. Er moet een generaal
pardon komen voor de illegaal in
ons land verblijvende gastathalrtMfc
En daarna zullen er zulke hoge
straffen moeten worden ingesteld,
dat geen werkgever het nog in zijn
kop zal halen om illegale gastarbei
ders in dienst te nemen".
Er zijn talloze illegale gastarbeiders,
die al jaren in cms land werken.
Vooral bij koppelbazen, die in
bepaalde gevallen geen sociale
premies voor deze mensen betalen.
Om echter voor legalisering van hun
verblijf in aanmerking te komen,
moeten de illegale gastarbeiders
onder meer kunnen aantonen dat zij
regelmatig vast werk hebben gehad.
Sommige werkgevers, met name
degenen, die geen sociale premies
hebben afgedragen, weigeren een
dergelijke verklaring af te geven.
Afhankelijk
„Vooral in Rotterdam is het wat dat
betreft heel erg", aldus mevrouw
Soetens. „Wij schatten dat er hier
maar drie procent van alle illegale
gastarbeiders zich zal melden. Zij
zijn volkomen afhankelijk van de
werkgever, of zij een werkvergun
ning krijgen".
De meeste illegale gastarbeiders in
Rotterdam zijn te vinden onder de
Pakistanen, Marokkanen en Turken.
Ook veel vrouwen van de Kaapver-
dische Eilanden werken hier zonder
vergunning. Vooral deze laatsten
hebben grote problemen. Op de
Kaapverdische Eilanden is het
namelijk niet gebruikelijk dat men
officieel trouwt. De vrouwen, die
hier met hun man, die wel legaal
werkt, mee zijn gekomen, worden
daarom vaak uitgewezen. Kinderen,
die hier geboren worden, worden
niet aangegeven.
Bovendien zijn er in Rotterdam en
omgeving bedrijven, die vrijwel
helemaal zijn aangewezen op illegale
gastarbeiders, omdat ze eenvoudig
weg geen ander personeel kunnen
krijven, zoals bijvoorbeeld de
tanker-schoonmaakbedrijven. Legale
gastarbeiders halen voor dat werk
hun neus op, laat staan dat
Nederlanders er zich voor lenen.
Minister Lubbers wilde mogelijkheid van opschorting
Minister Boersma regeling van negen punten
We moeten leren leven met het
onmogelijke woord. Alle opwinding
in en om de kraamkamer van de
vermogensaanwasdeling zal ons wel
voorgoed hebben opgescheept met
die afschuwelijke, ondoorzichtige
term. Niemand zal nu nog de fut
opbrengen om die VAD te herdopen
in een wat aardiger in het gehoor
liggende benaming als Boersma-de-
ling, collectief loon of desnoods
slagroom. Maar dat terzijde, natuur
lijk.
Wel een typisch compromis voor de
VAD-opzet, zoals het tenslotte
binnen het kabinet is bekokstoofd.
De drastische koppeling aan de
loonontwikkeling die minister Lub
bers eigenlijk wilde, die is niet in de
voorgestelde regeling geraakt. Maar
Door
Joost Calkoeii
dat de werknemersdeling in over
winst wel degelijk met de directe
loonstijgingen blijft samenhangen
blijkt duidelijk uit de gekozen oplos
sing van wisselende tarieven.
Lubbers wilde de mogelijkheid van
opschorting van VAD gedurende een
of meer jaren inbouwen voor het
geval de arbeidskostenstijging het
toenemen van de produktiviteit zou
overtreffen. Maar het daaraan van
progressieve kant snel verbonden
beeld van „een pistool op de borst
van de vakbeweging" heeft toch
slechts betrekkelijke waarde. In die
vakbeweging zal het bepaald niet
hardop worden gezegd, maar althans
in de komende magere jaren moet
de VAD door alle betrokkenen wel
mede worden gezien als een
compensatie voor een erg matig
uitvallende directe loonstijging.
Hoe dan ookwat bewindsman
Lubbers dan toch nog voor de
ondernemers heeft bereikt, is dat de
door hen zo gevreesde VAD geen
eenheidsworst zal worden waarvan
elk Jaar voor elke bedrijfsoort
plakken van gelijke dikte worden
gesneden. Het kan nu van jaar tot
jaar dunner of dikker uitvallen.
Het wordt intussen wel razend
moeilijk om de nu door het kabinet
voorgestane regeling technisch be
vredigend in het wettelijk vat te
gieten. In de maanden die daartoe
nog nodig zijn blijft het buiten het
Binnenhof ook nog stormachtig
genoeg rond die zaak. De werkgevers
zullen hun verzet niet opgeven, en
aan de andere kant is het ook de
vraag of de vakbeweging vrede kan
hebben met de compromisvorm.
Wellicht vinden de vakcentrales zich
in de verwachting, dat de toch nog
aangedragen VAD-inhoud niet zo
snel zal verzuren.
Wat in de verhitte discussies van de
laatste tijd minder op de voorgrond
is gekomen, dat is het min of meer
revolutionaire van de zaak. Er wordt
weliswaar al een jaartje of vijftien
over mogelijkheden van winstdeling
geprakkizeerd, voorzichtig eerst en
tenslotte harder maar nu de
VAD voor de deur staat betekent
dat weinig anders dan een essentiële
ingreep in ons kapitalistische
systeem, zoals het sinds jaar en dag
toont in het beginsel van de vrije
ondernemingsgewijze produktie. Een
nieuw macht in de gevestigde
verhoudingen is op komst. De
werknemers krijgen collectief in
vloed op een terrein dat tot nog toe
vrijwel volledig in handen was van
de kapitaalverschaffers.
Het werkgeversverzet is dan ook
vooral psychologisch verklaarbaar.
De ondernemers zien hun smalle
vrijheid nog verder afkalven. Maar
diezelfde VAD kan er intussen ook
voor zorgen, dat ondernemingen in
stand blijven die anders wellicht
vroeger of later het loodje zouden
hebben gelegd.
Het is een kant van de medaille,
waaraan men niet voorbij kan:
tegenover het akute gevaar voor
verlies aan werkgelegenheid dat
Lubbers vreesde, staat juist via de J
mogelijkheden van een verstandig
gestuurd VAD-fonds op den duur 1
behoud van werk.
