Politiek van
V or ster: een
ontwikkeling
maar geen
bevrijding
Erg veel vrouwen weten niet wat ze
moeten doen bij onderbetaling
MEDISCH COMITÉ
NEDERLAND-VIETHAM
Leger in
Ethiopië
is scherp
verdeeld
DONDERDAG 1 MEI 1975
PAGINA 13
ADDIS ABEBA (SP) Ethïopcê's
strijdkrachten zijn scherp verdeeld.
Twee van de vier divisies eisen van
de Dergue, de regerende militaire
raad, dat hij zich voor het eind van
de eerste week van mei ontbindt.
De twee divisies de Tweede Di
visie die in Eritrea is gelegerd, en de
derde met Harrar als basis mensen
dat de Dergue het land in een chaos
heeft gestort sinds het léger in sep
tember keizer Haile Selassie heeft
afgezet. Ze eisen dat de 120 Dergue-
leden naar de kazernes terugkeren
"voor ze het hele land verwoest heb
ben".
Premier Vorster van Zuid-Afrika hoopt een verzachting van de kleine apartheid' te combineren
mt een harder recht-en-orde beleid om de gunst van de blanke kiezers te behouden.
Het ultimatum dat Vorster zich in
november heeft gesteld, is vrijwel
verstreken. Hij vroeg toen de wereld
Zuid-Afrika „een half laar de kans
te geven, u zult verbaasd zijn
hoe onze positie dan zal. zijn". Zes
maanden later is de wereld
inderdaad verrast, maar ze vraagt
zich ook verwonderd af, wat nu d&n
de positie van Zuid-Afrika is.
De verrassing van het afgelopen
half jaar is de „ontspanning" in de
buitenlandse politiek geweest. Vor
ster heeft Liberia bezocht. Hij
draait het regime Smith van
Rhodesie de duimschroeven aan. Hij
ontwikkelt een boeiend spel met
rassen, dat uiteindelijk moet resul
teren in een „onafhankelijke" rege
ringsvorm voor Zuidwest-Afrika
(Namibië).
Buitenlandse staatshoofden van
dezelfde j politieke pluimage doen
hun best om Zuid-Afrika te
(bevrijden uit zijn isolement. Stroess-
ner uit Paraguay, Bordaberry uit
Afrikaanse Republiek...
Maar hoe staat het met de „interne
ontspanning"? Het grote Nico
Malan-theater in Kaapstad wordt
voor alle rassen opengesteld. Negers
kunnen nu gebruik maken van de
dure Blauwe Trein en van de
Drakensberg Express. Maar tot nu
toe is dat alles.
In de Kaapvlakten staan de zaken
er aanmerkelijk minder bemoedi
gend voor. Om half zeven 's morgens
reden de bulldozers de krottenwij
ken bij Philippi binnen, toen de
mannen naar hun werk waren.
Sommige mensen hadden nog tijd
om enkele eigendommen uit hun
golfplaten onderkomens te halen
voordat de rupsbanden "de hutten
platreden. Anderen waren minder
gelukkig. Die nacht regende het op
de vrouwen en kinderen die
noodgedwongen in de duinen
moesten slapen.'
Men zou kunnen menen, dat het
hier om maatscnappelijke mislukke
lingen gaat. Maar de meeste van
deze mensen zijn normale fabrieks
arbeiders die im naburige steden
werken.
Het lijkt een zinloze, wrede aktie,
wanneer een paar kilometer verder
op de politie van Kaapstad
spreken van verzac iting van de
„kleine apartheidH, Maar jammer
genoeg is het niet zonder zin. De
krotbewoners mogen zichzelf dan
zien als stadsarbeiders, de regering
beschouwt hen als leden van
Xhosa-stam, wier aanwezigheid in
de stedelijke gebieden tijdelijk moet
zijn en aan strenge regels onderwor
pen. Ieder die geen toestemming
heeft gekregen om onder de
geldende bepalingen te leven en te
werken, moet naar .,huis" terug: in
het geval van de Xhosa's betekent
dat naar het schrale en overbevolkte
„thuisland" Transkei.
Lift oftrap
Lift of trap
De pasjes-wetten, die slechts een
werkvergunning van een jaar
toestaan, pompen koortsachtig een
eindeloze stroom tijdelijke arbeiders
terug naar hun „thuisland", al
hebben veel van de arbeiders van
Philippi dat „thuisland" nog nooit
tevoren gezien. Tegelijkertijd trekt
een stroom andere arbeiders in
tegengestelde richting naar Philippi,
wettig of onwettig, met het verbod
om hun gezinnen mee te nemen,
ten hoogste een jaar, waarbij ze
zich in enorme satelliet-wijken
rondom de blanke steden moeten
vestigen. Dit pompen - wegsturen en
ainderen doen toestromen is de
kern van de blanke overheersing in
Zuid-Afrika.
Een Afrikaanse accountant zei tegen
mij: „In de economie leerde men,
dat de prijzen met de lift omhoog
gaan en de lonen over de trap. Dat,
gaat in Europa niet meer op, maar
hier nog wel".
Met andere woorden: het mögran-
tenstelsel - steeds arbeidskrachten
aantrekken uit een lager ontwikkel
de economie en vooi komen dat deze
groepen zich permanent vestigen -
is een waarborg dat de arbeid
goedkoop blijft en de lonen
langzamer stijgen dan de inflatie.
De armoede van de Afrikaanse
thuislanden heeft zo een duidelijke
funktie in het geheel: de bewoners
worden gedwongen opnieuw ergens
naar toe te gaan om een Jaar als
fabrieksarbeider te werken. Als die
stroom ophoudt, is het gedaan met
blank Zuid-Afrika in de vorm zoals
wij het kennen.
Firagmenltait'iie
Voor Zuid-Afrika, dat alles bezit
behalve olie, is goud nog steeds de
belangrijkste bestaansbron. De prijs
van goud ging verleden jaar met 50
procent omhoog, terwijl de kosten
van de President Brand Mijn
veei miaider stegen. De
12.000 negers die er werken zijn
bijna allemaal arbeiders van buiten
Zuid-Afrika. Hun ionen zijn met 140
procent gestegen sinds de ..goudprij
zen in 1972 begonnen op te lopen.
Ze hebbennu een minimum
maandloon bereikt \an ongeveer 140
gulden. (Het minimumloon van de
1120 blanke mijnwerkers ging
omhoog tot 1400 gulden)
Het arbeidersaanbod uit andere
landen gaat achteruit., Terzelfder
tijd neemt de druk toe om zwarte
mijnwerkers geschoold werk te laten
doen. Maar elke baan wordt door de
blanke mijnwerkersbond slechts met
de grootste moeite vrijgegeven.
Niettemin gaat de „fragmentatie"
opsplitsing van een blanke baan in
verschillende zwarte banen
onstuitbaar door.
De industriële honger naar zwarte
geschoolde arbeid nt-eft twee effec
ten. Het eerste is de steeds
militantere houding van de „alleen-
blanke"-vakbonden, zoals bij de
spoorwegen en de bouw, en de
daaruit voortvloeiende neiging om
zich sterk rechts van de regering op
te stellen. Het andere gevolg is dat
de werkgevers hun arbeidskrachten
willen vasthouden (een geleidelijke
afbrokkeling van het migranten
stelsel) en zelfs graag het ontstaan
van erendje zwakte vakbonden
zouden zien.
Tussen deze 3 vijandige krachten:
de onrust onder de zwarte
„zwervende" arbeiders, de druk van
de grote ondernemers en de reactie
van de bevreesde blanke vakbonden,
zit Vorster pijnlijk in de knel.
Robbeneiland:
Twee Afrikanen in Zuid-Afrika. De
een speelt hoog en gevaarlijk spel,:
de ander zwijgt en wacht zijn kans
af. Opperhoofd Gatsha Buthelezi,
eerste minister van Kwazoeloe, is de
bekendste Afrikaan op het politieke
toneel. Robert Sobukwe, leider van
het Panafrikaanse Congres tot dit
in het begin van de Jaren zestig
verpletterd werd; is nu 50 jaar en
woont, na tien jaar gevangenschap
op het Robbeneiland, nu met streng
beperkte bewegingsvrijheid in Kim-
berley. Noig steeds geldt hij als een
van de -schranderste politici van hei:
land. Wat kan volgens hem de
„interne ontspanning" opleveren?
„Meer kruimels van de tafel van de
baas. Vorster 'heeft heus niet
bedoeld, dat er in dathalfjaar
belangrijke interne veranderingen te
verwachten Waren."
Sobukwe verwacht wel, dat hét
stelsel waarbij bepaalde banen
alleen voor blanken toegankelijk
zijn, zal afbrokkelen, zij het van
onderaf. „Banen die de blanken
vrijgeven, nooit banen die een neger
baas over een blanke maken. De_
pasjës-wettèn zullen misschien wat
verzacht worden, maar strenge
regeling van vestiging zal ongetwij
feld blijven. De lonen zullen blijven
stijgen, maar het verschil met de
blanke lonen zal blijven en
waarschijnlijk nog groter worden."
Volgens Sobukwe betekent de
„thuisland-politiek" een ontwikkeling,
maar geen bevrijding.
Over opperhoofd Buthelezi, die
regelmatig scherpe kritiek op de
hele grondslag van de „gescheiden
ontwikkeling" laat horen, zegt
Sobukwe: „Hij is eerlijk, maar hij is
al verplicht te werken binnen het
beleid van Vorster. Omdat Zijn eigen
positie hem dwingt naar oplossingen
te zoeken, pleit hij voor een federaal
Zuid-Afrika. Maar het zoëken naar
oplossingen die alle rassen kunnen
accepteren, betekent dat hij op zijn
beurt meer water in zijn wijn moét
doen."
Ki»ezers
Alles is aaü het veranderen. Maar
het ?ijn onvoorbereide veranderin
gen, die soms Uit -e hand lopen.
Vorster hoopt waarschijnlijk een
verzachting van de „kleine apart
heid" te combineren met een harder
recht-en-orde beleid om de gunét
van de blanke kiezers te behouden:
Hierin schuilt het.: gevaar dat er
mogelük alleen van de verharding
van zijn politiek iets komt. Het
politieke probessen opleveren en het
nieuwe, vastbéslöten streven in
Natal naar vakbonden waar alle
rassen lid van kunnen zijn, zal hem
misschien verleiden tot een nieuiwe
uitbarsting van onderdrukking. De
Afrikaanse thuislanden wijzen hun
afhankelijke rol af en hun steeds
toenetnende verpaupering moest uit
eindelijk wel leidien tot geweldda-
dighéid.
OpperhoofdButhelezi waarschuwt
blanke liberalen om. Vorsters streven
naar! ontspanning in zuidelijk Afrika
niet belachelijk te maken. Maar hij
benadrukt dat alleen binnenlandse
veranderingen dit buitenlandse be-
lèïd geloofwaardig kunnen maken
voor het buitenland.
De grote moeilijkheid bij de interne
kwestie is, dat er eenvoudig niet
onderhandeld kan worden over het
fundament van de blanke overheer
sing: het hele stelsel van de
pasjes-wettén en de vestigingsver
gunning voor de zwarte werkkrach
ten. Zélfs niet als de blanken bereid
zouden zijn de rassendiscriminatie
uitte bannen uit sport, cultuur,
vervoer en alle andere zaken van
het dagelijkse leven. En daartoe zijn
de meeste blanken nog niet bereid.
Overigens is de verkoop van
geweren aan blanken verleden jaar
nog sneller gestegen dan de prijs
van het goud...
Observer-dienst
ADVERTENTIE
Deze week heeft het MCNV voor 1,5 miljoen gulden aan
hulpgoederen verzonden naar de Voorlopige Revolutio
naire Regering van Zuid-Vietnam. Per vliegtuig is 1000 kg
kinine, 22000 blikken babyvoeding en een grote hoeveel
heid antibiotica, anti TBC middelen en vitamineprepara
ten verstuurd en per schip 120 ton melkpoeder.
Het MCNV draagt hiermee bij aan de bestrijding van de
direkte nood van de bevolking van Zuid-Vietnam.
Voor nieuwe, dringend noodzakelijke hulpzendingen, is
zeer Veel geld nodig.
Stort uw bijdrage
op postgiro
t.n.v. de
penningmeester
MCNV-Amsterdam
o.v.v. 'advertentie'
Dit ultimatum verklaart ook
waarom plotseling in Addis Abeba
de geruchten weer opduiken dat de
Dergue de gevangen gehouden keizer
terecht zal stellen en misschien de
"(bloedige zaterdag" uit november zal
herhalen, toen zeventig vooraan
staande Ethiopiërs werden doodge
schoten. In de Ethiopische hoofdstad
zitten meer dan 350 politieke gevan
genen.
Tot de crisissfee'r draagt nog bij
dat de Derde Divisie in Eritrea de
Dergue een tien punten tellend pro
gramma heeft voorgelegd, waarin
zij onder meer een onmiddellijk be
stand en serieuze vredesbesprekin
gen met het Eritrese Bevrijdings
front (ELF) eist.
Een tweede eis is, dat, de Dergue
het .recente plan voor nationalisering
van alle grond wijzigt. Militairen en
oud-militairen zouden hun grond
niet mogen verliezen, zo verlangt de
derde divisie. Als argument daarvoor
voeren de ontevreden militairen aan,
dat zij hun land indertijd hebben
gekregen in plaats van een pensioen.
Nog afgezien van deze interne te
genstellingen kampt de legerleiding
met nog twee grote problemen. Een
groot deel van het land wordt geteis
terd door droogte. De situatie is naar
verluidt ernstiger dan tijdens de
droogte in de provincie Wollo. (Se
lassie's geringe aandacht voor de el
lende in Wollo was vorig jaar een
vam dé- redenen voor de militaire
staatsgreep). Aangezien het over
heidsapparaat nauwelijks functio
neert én de boeren en landeigenaren
in het onzeke're verkeren over hun
toekomst is bovendien de opbrengst
van de oogst sterk gedaald. Dat
maakt het voedseltekort als gevolg
van de droogte nog nijpender.
Het tweede knellende probleem is
dat in steeds meer provincies ge
wapend verzet op gang komt. Afge
zien van Eritrea over het verloop
van de strijd daar wordt de laatste
tijd weinig vernomen wordt nu al
in vier provincies gevochten. En de
Dergue heeft dan wel de toezegging
van de Verenigde Staten gekregen,
dat zij voor zeven miljoen dollar aan
wapens en munitie kan krijgen,
maar daarvan is nog niets aangeko-
Naar verluidt is de Dergue er zeer
verontwaardigd over, dat de Ameri
kanen deze wapenverkoop bekend
hebben gemaakt, de Dergue wilde
liever niet weten dat het zich voor
wapenhulp tot Washington had ge
wend. En al even boos waren de
Ethiopiërs over de openlijke Ameri
kaanse voorwaarde voor verdere le
veranties, namelijk dat de Dergue
eerst zou moeten tonen bereid te
zijn tot onderhandelingen over vre
de in Eritrea.
OBSERVER-DIENST
r Minister Boersma van Sociale Zaken is de initatiefnemer ge
weest van de wet gelijke beloning man en vrouw. Zijn ministe
rie geeft een folder uit waarin de procedure staat beschreven
ivat werkende vrouwen kunnen ondernemen wanneer ze het
gevoel hebben dat ze tekort worden gedaan.
Sinds op 20 maart J.l. de wet op
gelijke beloning in werking trad,
hebben vrouwen recht op hetzelfde
loon als mannen die ongeveer
hetzelfde werk doen. De meeste
werkende vrouwen weten echter niet;
precies wat ze kunnen ondernemen
als ze het gevoel hebben dat ze
tekort worden gedaan.
Het ministerie van Sociale Zaken!
heeft daarom een voorlichtingsfolder
uitgegeven waarin de hele procedure
duidelijk wordt beschreven. De
brochure bevat ook een briefkaart
waarmee men bij de Commissie voor
Gelijk loon voor vrouwen en
mannen, Lange Vobrhout. 27a, Den
Haag een formulier kan aanvragen,
wanneer eeen gesprek met chef of
directeur over een redelijk geachte
loonsverhoging niet bevredigend is
verlopen. Maar voor het zover is is
het belangrijk om de volgende
punten in aanmerking te nemen.
Stel: voelt zich-tekort gedaan.—De
man die in uw bedrijf precies
hetzelfde werk doet, verdient meer
dan u. En hij maakt evenveel uren
en kan zich evenmin beroepen op
meer dienstjaren of betere presta
ties. Dan is de oorzaak eenvoudigtJ
wordt duidelijk tekort gedaan.
Moeilijker wordt het als er niet zo'n
mannelijke collega is. U mag uw
positie dan gaan vergelijken met die
van een andere man in het bedrijf.
Misschien doet hij niet hetzelfde
werk, maar is het toch van gelijke
waarde bij voor beeld doordat het
even zwaar moeilijk of inspannend
is. Ook dan kunt u in principe
aanspraak op hetzelfde loon maken.
Is ook zo'n collega niet te vinden,
dan mag u zich vergelijken met een
man in een ander bedrijf binnen uw
bedrijfstak., Wel moet u rekening'
houden met èen eventueel verschil
in loonpeil tussen het bedrijf waar
u werkt en dat van dié rrian. Stel
dat het gehele personeel in dit
laatste bedrijf tien procent meer
verdient dan u en uw collega's. In
dat geval kunt u pas klagen als u
meer achterstand op die- man heeft
dan tien procent. Ho$ toon Je bij
deze moeilijke gevallen-nu aan wat
werk van gelijke waarde is? Dat is
Inderdaad niet eenvoudig. Maar de
bureaus van de Loontechnische
Dienst van het ministerie van
Sociale Zaken kunen u daarbij
helpen.
STAP EEN:
Ga naar uw personeelschef of uw
werkgever. Leg hem uw probleem
pit. Noem de mannelijke collega's
met wie u zich vergelijkt. Komt u er
samen biet: uit, dan moet u zich
voorbereiden op:
STAP TWEE:
Als georganiseerde kunt u eerst nog
die Vakbond inschakelen. Maar u
kunt ook bij de Commissie voor
Gelijk Loon in Den Haag (adres zie
bóven) een formulier aanvragen. Als
u het formulier ingevuld terügstuurt
krijgt}: u gratis advies.
STAP DRIE:
De commissie waarvan een ambte
naar van de Loontechnische Dienst
voorzitter is bestaat uit twee
vertegenwoordigers van de vakbewe
ging én-twee van ^werkgeversorgani
saties. Na het ontvangen van uw
vragenformulier zal de commissie
uw werkgever om inlichtingen
vragen. En in veel gevallen zal een
ambtenaar ter plaatse een onderzoek
instellen. Na het bestuderen van alle.
gegevens komt de commissie tot
STAP VIER
Zij geeft advtes u en uw werkgever
krijgen het toegestuurd. Laten wij
aannemen dat ze uw klacht terecht
vindt en dat ze dus uw werkgever
adviseert om meer loon te betalen.
Uw baas kan het advies opvolgen,
maar als hij het niet doet wat dan?
STAP VIJF
U stapt naar de kantonrechter met
het advies van
gelijk loon v<
mannen. U moet dit echter wel doen
binnen drie maanden nadat u het
advies hebt gekregen. Anders moet u
weer opnieuw een advies aanvragen.
Soms is een georganiseerde werk
neemster volgens de CAO verplicht
naar een z.g. CAO-geschfflencommis-
sie te gaan in plaats van naar de
kantonrechter. Informeer even bij
be vakbond.
STAP ZES
De kantonrechter of eventueel de
CAO-geschillencommissie doet ver-'
volgens een uitspraak. Is die in uw
Wait u nog weten moet
Wees niet bang dat de klacht by
de Haagse Commissie uw werkgever
misschien onplezierig stemt. Hij kan
trouwens ook blij zijn met een
onpartijdige uitspraak. In elk geval
hoeft u niet bang te zijn voor
ontslag om die reden. Als u
protesteert zal.de directeur van het
Arbeidsbureau nooit akkoord gaan
met dit ontslag.
De stajp naar de kantonrechter
begint met het verzenden van een
verzoekschrift aan de rechter. U
mag dit zelf doen. Maar u kunt
beter een advocaat of een deurwaar
der in de arm nemen. Als men
weinig verdient kan men gratis
rechtsbijstand krijgen. Bij het
stadhuis weten ze er meer van.
Als u geen baan voor alle of voor
hele dagen hebt en u dus part-time
bent, dan gelden die 'gelijk-lonn
regels net zo goed. Maar dit
natuurlijk wel in verhouding tot de
gewerkte uren.
