VS evacueerden in één dag
3000 man uit Zuid-Vietnam
Portugese leger houdt grootste macht
Geen hervatting
gesprek Rhodesie
Militaire coup
in Honduras
PLO IN ARABISCHE PLOEG
BH GESPREK MET DE EG
Diplomatieke activiteit te laat geacht
Paisley
ontloopt
aanslag
Grote meerderheid
in Hogerhuis voor
lidmaatschap EG
)ok na de eerste vrije verkiezingen in vijftig jaar:
Belgie bouwt in vijf
jaar 800 km autoweg
)ENSDAG 23 APRIL 1975
VASHINGTON/SAIGON/PARIJS (AP/AFP/Reuter) Ter-
ij I gisteren na het vertrek van Thieu in vele centra grote
iplomatieke activiteit werd ontwikkeld, en in Zuid-Vietnam
e opmars van de troepen van de VVR vrijwel zonder ophou-
en werd voortgezet, evacueerde Amerika met vliegtuigen on-
eveer 5000 Amerikanen en Zuidvietnamezen uit het bedreigde
aigon en omgeving naar de Filippijnen. President Ford en zijn
oornaamste medewerkers hebben verklaard, dat het aantal
.merikanen, dat thans nog in Zuid-Vietnam aanwezig is, giste-
eft tot het "absolute minimum" is teruggebracht. De Ameri-
aanse dienst voor immigratie en naturalisatie heeft bepaald,
at in totaal 129.000 vluchtelingen uit Indochina mogen worden
pgenomèn, van wie 50.000 Zuidvietnamezen.
De Franse regering bood gisteren met aan het hoofd de nieuwe presi-
ücieel haar goede diensten
vredesregeling,
jordvoerder van de VRR verklaar-
geen onderhandelingen mo-
11 jk zijn met de huidige Zuidviet-
regering, dit ondanks het
trtrek van Thieu.
In Saigon onderzochten de leiders, derhandelen heeft.
Velen denken echter dat Thieu's
dent Tran van Huong, naar moge-
de lijkheden om tot onderhandelingen
te komen. Men houdt rekening met
de mogelijkheid dat ook premier
Nguyen Ba Can zal vertrekken,
maar niet voordat een nieuwe kabi
net is gevormd dat een kans op on
trek te laat is gekomen om nog een
kans op vrede door onderhandelin
gen te hebben. De ring om Saigon
wordt steeds nauwer aangehaald door
de oprukkende troepen van de VRR
en de Noordvietnamezen.
De strijdkrachten van de VRR
hebben de kuststad Ham Tan, op
120 kilometer ten oosten van de
Zuidvietnamese hoofdstad veroverd.
De troepen van de VRR en de
Noordvietnamezen trokken van twee
kanten op in de richting van Saigon
en voerden een artillerie-aanval op
de grootste luchthaven Bien Hoa uit,
24 kilometer ten noorden van de
hoofdstad. Het geluid van een ex
ploderende munitie-opslagplaats
deed de ruiten in Saigon rinkelen.
De Zuidvietnamese strijdkrachten
infanterie-aan-
val in de richting van Bien Hoa tot
staan te brengen, maar er vielen 20
granaten op de luchtmachtba-
Op het moment""dat' palsley zich sis-waardoor een startbaan onklaar
slechts 25 meter van het café be- raakte- munitie-opslagplaats ont
plofte door een bom van de rege-
scha- ringsluchtmacht die een VRR-stel-
met ling miste.
De commissie voor de strijdkrach-
Pafcley was op propagandatocht ten van het Amerikaanse Huis van
erband met de op 1 mei plaats- Afgevaardigden heeft met 21 tegen
17 stemmen besloten Ford's aan-
vraag voor 722 miljoen extra wapen- blSdvergletem Op 1 december 72
ELFAST (UPI) Dominee Ian
lisley, de Noordierse militante pro-
tetantse leider en lid van het Brit- clQQ_oori
parlem, nt. is gisteren op het nip- sv„, a" JTh,
ertje ontsnapt aan een bomaanslag
een café in Belfast waar
genaar Rooms-Katholiek is.
LONDEN Na het Lagerhuis heeft gisteren ook het
Hogerhuis in Londen met overweldigende meerderheid
de aanbeveling van de regering-Wilson voor voortgezet
lidmaatschap van Groot-Brittannië van de EG aanvaard.
Na het tweedaagse debat stemden 261 lords voor het lid
maatschap en 20 tegen. Kort geleden had het Lagerhuis
zich met een meerderheid van 226 afgevaardigden voor
Europa uitgesproken.
SALISBURY (AP) —Bisschop Abel wordt uitgesproken en een vervoeh
Moezorewa, voorzitter van de Rho- om in hoger beroep te mogen gaan
desische nationalistische raad ANC, afgewezen, het publiek moet aanne-
heeft de hervatting van de constitu
tionele besprekingen met de Rhode-
sische regering voorlopig uitgesteld.
dat het is voltrokken.
Tot nu toe werd er kort
voltrekking mededeling van
Premier Smith had voorgesteld het in het staatsblad.
overleg deze week te hervatten.
Moezorewa wil
ranties hebben
Door nationalistische leiders in h»i
i Smith eerst ga- land is gezegd dat de regering de
de toekomst van voorwaarden van het in decern^pr
de nationalistische leider dominee Si- overeengekomen bestand
deelnemen aan de vergadering terechte te stellen,
de organisatie van Afrikaans» De regering heeft hierop geantwoor
eenheid in Dar Es Salaam. Sithole dat men nooit is overeengekomen de-
TEGUCIGALPA (Reuter) De peerd. De afzetting van Lopez Arel-
Duizenden Italianen
stroomden gisteren samen op
het Domplein van Milaan
voor een massademonstratie
tegen het fascisme, dat met
vertoon van veel geweld in
heel Italië steeds meer de kop
gaat opsteken. Ook stakingen
moesten de aandacht van de
overheid voor dit probleem
wakker maken.
verblijft nog in de Tanzaniaanse
hoofdstad totdat is opgehelderd of
zijn vrijlating tijdelijk is bedoeld, of
dat hij in vrijheid naar Salisbury
kan terugkeren. Moezorewa wil bo
vendien eerst verslag uitbrengen
de OAE-vergadering ai
rende raad van de ANC.
In Rhodesië zullen voortaan geen
bekendmakingen
daan
vonnissen, aldus is gisteren
het Ministerie van Justitie meege
deeld.
Hij zei dat als
terechtstellingen te beëindigen.
Geen autobussen Bij Grenoble
i Frankrijk is een bergroute met
de uitvoe- haarspeldbochten gesloten voor auto
bussen omdat er in de laatste der
tig jaar 125 mensen om het leven
worden ge- zijn gekomen. In de toekomst mogen
ten uitvoer gelegde dood- alleen bussen van de vier plaatselil-
ke ondernemingen in Grenoble de
weg gebruiken, wat betekent dat on
geveer 4000 autobussen per laar een
doodvonnis grote omweg moeten maken.
>nd ontploften daar twee bommen,
ét etablissement kreeg
ar behalve enkele
ïijwonden liep niemand letsel op.
i trijdkrachten van Honduras heb
ben gisteren president Oswaldo Lo- beurde enkele
pez Arellano afgezet. Zij hebben de ficiële commissie
cud-minister van Binnenlandse Za
ken en Justitie Juan Alberto Melgar
Castro als zijn opvolger aangewezen.
lano door kolonel Melgar Castro ge-
voordat een of-
van onderzoek
ir Washington zou vertrekken om
te gaan wat er waar is van be
richten, dat het grote Amerikaanse
Een en ander is bekendgemaakt in bananencnncern "United Brands"
indende verkiezingen
itutionele conventie.
politie achtte het niet waarschijn- hulp
jk dat de bommen
ant bedoeld waren.
militair communiqué.
Zuid-Vietnam voor ken
de predi- nisgeving aan te nemen.
Normaal betekent dit dat de aan
vraag is afgewezen, maar het com-
missielid G. V. Montgomery deelde
dat het college
generaal Lopez Arellano op
relfde wijze aan de macht gekomen.
In maart van het daaraan vooraf
gegane jaar was dr. Ramon Ernes-
totaal 1.25 miljoen dollar
lage belastingen. Het nu
afgezete staatshoofd is herhaalde- gisteren besloten de dialoog met de eenheid zullen
Cruz
Verplichte riemen Met ingang
22 april zijn Spaanse automobi- beslissing alleen
sten en passagiers op de voorbank ten.
erplicht veiligheidsgordels te dra-
Op overtreding staat 5.000 Pese- gisteren
(50 gulden) De verplichting
eldt niet voor stadsverkeer.
de nationale partij tot met klem ontkend.
definitieve staatshoofd gekozen terwijl Lopez
wil opschor- Arellano zich niet herkiesbaar tro,
mocht stellen. Anderhalf jaar later chef
Het Amerikaanse Congres heeft maakte de generaal zich via
de verstrek- staatsgreep meester van de macht.
De nieuwe president, Melgar Cas- Het gesprek zou aanvankelijk in
en de verte
genwoordigers van de negen Eg-
landen eveneens. Van Europese kant
v/as men daarmee akkoord gegaan.
i enkele weken geleden staf- november vorig jaar worden gehou- De leiders
de strijdkrachten gewor- den,
president Assad van Syrië spraken
SO minuten in het bijzijn van de
nieuwe koning van Saoedi-Arabië
Khaled.
Door zijn besprekingen in Was
hington met de Amerikaanse minis
ter van Buitenlandse Zaken dr.
Syrië Henry Kissinger, is het ijs gebroken
werd uitgesteld omdat de nebben gisteren tijdens de Arabi- dat in de betrekkingen tussen Israël
besluit c
humanitaire en evacuatie-
Zuid-Vietnam uitgesteld.
den in de plaats van Lopez Arria- Europese landen de Palestijnse be- «rhe mini-topconferentie in Riad 'n m de Verenigde Staten
Deze wisseling scheen al een i
het congres werke- leiding te zijn op de totale verva
•r by decreet gere- ging van Lopez Arellano.
Tijdingsorganisatie PLO niet
deelnemer wilden uitnodigen.
Functionarissen van de Arabi-
ont-
Arabische strategie opgesteld ctaan, zei gisteren Kissingers Israë-
DEN HAAG (ANP) Op de dag
een jaar na de omwenteling van
25ste april gaan de Portugese kie-
trs vrijdag naar de stembus voor
ie verkiezing van een grondwetge-
ende vergadering. Wat dat betreft
lebben de militairen zich gehouden
hun belofte van het eerste uur:
erkiezingen binnen een jaar na de
nilitaire staatsgreep. Maar de gang
de stembus, aangekondigd als
eerste vrije verkiezing na een
lalve eeuw facisme" heeft veel aan
letekenis ingeboet.
Portugal heeft dan ook een woelig
ar achter de rug: twee mislukte
tontrarevolutionaire coups, een fel-
politieke machtsstrijd tussen de
partijen, die de laatste maanden
Het zelden gepaard ging met straat
geweld, stakingen en bedrijfsbezet-
ingen, in Lissabon zetelt nu al de
rierde "voorlopige regering" binnen
jaar en een zieltogende econo-
nie met een scherpe inflatie en gro-
werkloosheid. Op de feestelijke
levrijdingsroes van de anjer-revolu-
ie volgde de onvermijdelijke ont-
mchtering.
Een ding is het afgelopen jaar wel
(duidelijk geworden. De Beweging
fier Strijdkrachten (MFA) is niet
zich via de stembus te la-
in ontglippen wat „het Portugese
•olk zich reeds verworven heeft",
:oals premier Vasco Goncalves het
itdrukt. De ontwikkeling naar een
socialistisch Portugal vergt
Igens de MFA een actieve poütie-
m de strijdkrachten. De be
lofte dat 't leger na de vrije verkiezin
terug zou keren naar de kazer-
is al lang en breed vergeten. De
ïrkiezingen gaan door, maar de
'A heeft door een pact met de be-
rijke politieke partijen al de
|hoofdlijnen van de toekomstige con
stitutionele orde aangegeven. Dit
Ipact, dat in de vorm van een ultima-
JtQm aan de partijen werd voorge-
lègd, beperkt niet alleen de speel-
(ruimte van de grondwetgevende
vergadering, maar beknot ook de
macht van het in oktober te kiezen
parlement.
De hoofdlijnen van de grondwet
de verhouding tussen de uit mi
litairen bestaande revolutionaire
raad en regering en parlement
liggen vast, voor een periode van
minstens drie en hoogstens vijf jaar.
De 247 afgevaardigden die vrijdag
zullen worden gekozen hoeven nog
slechts het schema in te vullen. De
verkiezingen worden gehouden vol
gens een systeem van evenredige
vertegenwoordiging. Veel kiezers
gaan voor het eerst in hun leven
naar de stembus. De afschaffing
van de stringente eisen inzake ge
volgd onderwijs, die golden voor de
schijnverkiezingen onder het oude
regime, heeft het aantal stemge
rechtigden doen stijgen van 1.8 mil
joen tot bijna 6.2 miljoen. Een der
de van de bevolking van Portugal is
nog analfabeet.
Toch wordt de verkiezingsuitslag
in binnen- en buitenland met gro
te belangstelling tegemoet gezien,
want die uitslag zal voor het eerst 'n
beeld geven van de politieke
krachtsverhouding in Portugal.
Daarover doen tot dusver alleen gis
singen, en op zijn best gebrekkige
opinie-onderzoeken, de ronde. Ge
heime opiniepeilingen, uitgevoerd in
opdracht van de MFA, voorspellen
een aanzienlijke aanhang
matigd linkse partijen, en slechts 'n
mager resultaat voor de communis
ten. Volgens deze peilingen, die een
zeer globaal beeld geven, krijgen de
socialisten van Soares (PSP) onge
veer 30 procent van de stemmen, de
PPD (middengroepen) eveneens 30
procent, het CDS (conservatieven)
10 pet. en de communististen (PCP)
eveneens 10 procent. De rest is voor
de kleinere partijen. Een ander be
langrijk gegeven uit deze peiling:
bijna de helft van de kiezers wist
nog niet op welke partij ze zouden
stemmen.
Geen duidelijke linkse meerder
heid dus, en daarom is het niet ver
wonderlijk dat de MFA alvast en
kele voldongen feiten heeft willen
stellen op de weg naar het socialis
me. De onlangs afgekondigde natio
nalisaties van banken, verzekerings
maatschappijen en enkele belang
rijke basisindustrieën en de maat
regelen voor een verdeling van het
grootgrondbezit zullen moeilijk nog
teruggedraaid kunnen worden door
toekomstige burgerregeringen. Het
pact met de politieke partijen moet
verzekeren dat de MFA de komen
de jaren een beslissende rol kan
blijven spelen.
Zo staat in deze overeenkomst on
der meer dat de president niet recht
streeks zal worden gekozen, maar
zal worden benoemd door een geza
menlijke vergadering van het par
lement en de assemblee van de MFA,
die bestaat uft 240 vertegenwoordi
gers van de drie krijgsmachtonder
delen. Het staatshoofd, die tevens
voorzitter van de revolutionaire
rqad en opperbevelhebber van de
strijdkrachten zal zijn, moet het
vertrouwen van de MFA hebben.
Hij benoemt na overleg met de re
volutionaire raad de premier. De
MFA zal de zeggenschap behouden
over de benoemingen op de minis
tersposten van defensie, binnen
landse zaken en economische zaken.
Voor de rest moet de regering een
afspiegeling zijn van de partij-poli
tieke verhoudingen in het parle
ment.
Grote lijnen
De "revolutionaire raad (bestaan
de uit 29 officieren) zal de "grote
lijnen" van de binnen- en buiten
landse politiek vaststellen, met na
me op sociaal-economisch gebied, 't
Parlement krijgt de bevoegdheid mi
nisters naar huis te sturen, maar de
revolutionaire raad kan in een "po
litieke impasse" het parlement ont
binden. Een wetsvoorstel van het
parlement dat door de revolutionai
re raad wordt afgewezen kan in
tweede lezing toch met tweederde
meerderheid worden aangenomen.
Dat althans is een concessie die de
politieke partijen hebben weten te
verkrijgen, want in het oorspronke
lijke MFA-voorstel was een drie
kwart meerderheid vereist.
Alle politieke partijen, met uit
zondering van de splintergroepen
links van de communistische partij,
zijn uiteindelijk met dit pact ak
koord gegaan. Alleen de communis
ten aa de met hen verwante MDP
zetten hun handtekening van harte.
De rechtse fel omstreden CDS is niet
in een positie om veel bezwaren te
maken, maar PSP en PPD gingen
pas na lange aarzeling akkoord.
Beide partijen erkennen weliswaar
dat het leger voorlopig een rol te
spelen heeft, maar zien die rol meer
als een "waakhond"-functie voor de
democratie, of hoogstens als scheids
rechter boven de politieke partijen.
De MFA wil meer: het leger is niet
alleen de hoeder, maar de motor
van de democratische ontwikkeling,
zegt admiraal Rosa Coutinho, lid
van de revolutionaire raad.
De socialisten hebben zich door
hun consequente streven naar het
herstel van de burgerlijke democra
tie, waardoor ze regelmatig in con
flict kwamen met de MFA, in een
moeilijke positie gemanoeuvreerd.
In het linkse kamp nemen ze een ge-
isoleerde plaats in, zowel door hun
afwijzen van alle "volksfront"-ge-
dachten als door hun kritisch vol
gen van de MFA. Tegen wil en dank
worden de socialisten nu door "ver
der links" vaak op een hoop gegooid
met de bourgeois-partijen, hoewel
de PSP op haar partijcongres in de
cember zich duidelijk uitsprak voor
het uitbannen van het kapitalisme,
en haar marxistische grondslag be
klemtoonde.
Communisten
De verkiezingsuitslag zal waar
schijnlijk aantonen dat de huidige
politieke invloed van de PCP heel
wat groter is dan hun electorale
aanhang. De communisten hebben
veel profijt getrokken van hun goe
de startpositie op de 25ste april '74.
De PCP was toen de best georgani
seerde partij, met het hechtste par
tij-apparaat, een goed geschoold ka
der in de meeste delen van het land
en een strakke partijdiscipline. Alle
energie kon worden besteed aan uit
breiding van de machtspositie, en
ging niet verloren aan interne
strubbelingen. Al lang voor de om
wenteling waren de communisten
geïnfiltreerd in het leger, met name
in de marine, en in de vakbonden.
De PCP, door haar tegenstanders
betiteld als de meest Stalinistische
communistische partij van West-
Europa, is een veel orthodoxer par
tij dan bijvoorbeeld de communis
tische zusterpartijen in Spanje, Ita
lië en Frankrijk.
De communisten volgden het af
gelopen jaar overigens een gematig
de tactiek. Het partijcongres schrap
te zelfs 'de dictatuur van het prole
tariaat' uit het partijprogramma om
de kiezers niet af te schrikken, maar
het program van de communisten
blijft toch onverenigbaar met het
reformisme van de socialisten.
Het afgelopen jaar is de Beweging
der Strijdkrachten steeds sterker
gaan leunen op de communisten. Niet
zozeer omdat de militairen een voor
liefde zouden hebben voor een volks
democratie naar Oosteuropees mo
del, maar vooral omdat er volgens
de MFA behoorlijk te werken valt met
de gediciplineerde harde werkers van
de PCP, die bovendien onmisbaar
bleek bij het handhaven van tenmin
ste enige arbeidsrust. Maar van de
starre orthodoxie van de PCP moet
de militaire top niet veel hebben.
"Wij willen geen rood land worden,
wij willen een regenboog-socialisme",
zegt admiraal Rosa Coutinho, lid van
de revolutionaire raad.
Andere kanshebbers bij de verkie
zingen zijn de PPD en het CDS, al
lebei nieuwe partijen die na de om
wenteling werden opgericht en het
•grotendeels moeten hebben van cen
trum- en conservatieve groepen. Bei
de partijen hebben het voordeel van
een kapitaalkrachtige achterban met
aanzienlijke economische invloed,
maar de handicap dat zij geïdenti
ficeerd worden met het verfoeide
regime van Salazar en Caetano.
Verkiezingsbijeenkomsten van de
PPD werden regelmatig verstoord
door uiterst-linkse onruststokers. Vol
gens de PPD maakten ook PCP-leden
zich schuldig aan gewelddadig op
treden, maar de communisten bewe
ren dat het politiek geweld op reke
ning komt van linkse extremisten
trotskistische sig-
Het politieke geweld richtte zich
nog scherper tegen het CDS, het
sociaal- en democratisch centrum,
waarin inmiddels ook de christende
mocraten zijn opgegaan. 'Sinds het
partijcongres van het CDS in Opor
to als gevolg van een belegering door
een woedende menigte, voortijdig af
gebroken moest worden, heeft de par
tij weinig grote bijeenkomsten meer
belegd. Zij concentreert zich op pro
paganda via pers, radio n televisie,
die krachtens de kieswet ruimte
moet bieden aan alle politieke par
tijen. De partij rekent er op dat de
'zwijgende meerderheid', beschermd
door de geheime stemming in de
stemhokjes, voor het CDS zal kiezen.
De partij heeft de steun van een
groot deel van de conservatieve ka
tholieke kerk.
BRUSSEL (ANP) Belgie is van
plan om tussen nu en 1980 nog zo'n
760 km autosnelweg aan te leggen.
Öie wegenbouw zal België ongeveer
zeven miljard gulden gaan kosten.
Voor het gewone wegennet zal de
Belgische overheid in die tijd nog
eens 4,2 miljard gulden uitgeven. Op
1 januari van dit jaar omvatte het
Belgische autosnelwegennet 1.014
km, aldus blijkt uit gegevens die ver
schaft zijn door ir. R. de Paepe, se
cretaris-generaal bij het Belgische
ministerie van Openbare Werken.
Nog dit jaar zullen 32,1 km auto
snelweg worden opengesteld. Het
gaat hierbij om de grote ring rond
Brussel, de ringen rond Gent en
Kortrijk en aansluitingswegea Het
vijfjarenplan tot 1980 omvat voor
namelijk het aansluiten van nog niet
ontsloten gebieden op het autowe
gennet, het aansluiten van de haven
gebieden op het achterland enz.
Ondanks dat de Belg het aanleggen
van autosnelwegen niet meer zo
ziet zitten (milieuoverweeingen eraan
een steeds voornamere rol spelen),
vindt hij nog steeds dat het verbete
ren van wegen voorrang moet heb
ben op het uitbouwen van het spoor
wegnet, de modernisering van ha
veninstallaties en de uitbouw van
het waterwegennet.
Volgens ir. de Paepe heeft België
nog genoeg regio's waar autowegen
volledig rendabel zullen zijn. Een
autoweg bespaart het verkeer nog
steeds zo'n zeven cent per kilome
ter. Wat men ook moge beweren:
autowegen blijven ook de veiligste
wegen, aldus ir. de Paepe.
Betrapt Vijf mannen en een
vrouw werden gedood toen zij tijdens
het graven van een tunnel ter be-
vrijding van geestverwanten uit de
gevangenis in het Argentijnse Cordo
ba verrast werden en het vuur op
de politie openden. De zes behoor
den tot een commando van het links-
extreme "Revolutionaire volksle
gei De politie had enkele lagen ge
beden bij een razzia lucht gekregen
t-an het graven van de tunnel. De
ze zou op een diepte van zes meter
over een afstand van 300 meter naar
de gevangenis lopen. Er zijn vijftig
personen gearresteerd.
