De dolle wereld van kampioen Mohammed Ali
Heit Huis Heeft Het wat bejaarde, solide aanzien van de
meeste panden aan dé Woodllawn, een brede, rustige straat
iin Heit zuidelijke deel van Chicago diie in de loop van de
tijd de bezadigde gastheer is geweest van enkele opmerke
lijke maatschappelijke verschijnselen. Hier verwerden de
fantasieën van Leopold en-Loeb tot moord. Voornoemd
huis heeft onlangs een al even fantastische zij het gezon
dere reputatie verworven. Het werd gekocht door Moham
med Ali en is het middelpunt van zijn nieuwste streven
naar het onmogelijke: zijn poging om al dravende wortel
te schieten.
Door
Hugh Mcllvaniney
Hij droomt hardop over een fort
van huiselijkheid. Hij ratelt enthou
siast over vredige taferelen, gevan
gen tussen fluwelen wandbekleding
en beschenen door talloze kroonluch-
I ters. Maar terwijl de metselaars en
stukadoors, de elektriciens, loodgieters
en timmerlieden aan het slopen en
herbouwen zijn geweest heeft hij
I zijn theatershow in heel Amerika
en daarbuiten gebracht, waarbij hij
af en toe in Chicago langskwam om
een muur een bezitttelijk tikje te
geven of aan een uitstekende buis
te schudden op de manier waarop
een doelman een doelpaal beproeft.
Zijn belangstelling voor het huis
en zijn opvattingen over waar het
voor staat zijn oprecht genoeg.
Maar toch wordt de bezoeker die
met hem door de ontluisterde en
met afval bezaaide kamers loopt,
over gereedschappen en opgestapeld
bouwmateriaal stapt en naar zijn
trotse opmerkingen luistert, getrof
fen door een vage melancholie, mis
schien een gevoel van romantische
aspiraties die in botsing zijn niet
de natuur.
Aanmatiging
Een dergelijke reactie kan zeer
aanmatigend zijn maar men ont
komt niet aan de gedachte dat een
deel van de prijs die Ali zal moeten
betalen voor de grote stroom van
eigenzinnige energie die hem in zijn
eerste 32 jaar zo ver heeft gebracht,
voor de mystieke gedrevenheid in
het binnenste van zijn persoonlijk
heid. er in ligt dat in de komende
tientallen jaren rusteloosheid de rust
zal belemmeren.
Hoe geraakt een "happening" tot
middelbare leeftijd? Zal de prachtige
onstuimigheid van zijn lente en zo
mer plaatsmaken voor een rijpe
herfst? Zal het huis aan de Wood-
lawn er in slagen meer te worden
dan de andere vier of vijf huizen
die hij elders heeft bezeten - meer
dan een plek om korte rustperioden
in door te brengen, zich te verkle
den en voor korte tijd de abstracte
bagage neer te zetten, die hij rond
de wereld met zich meesleept? Mén
kan veilig aannemen dat privacy iets
is dat hij meer als een principe dan
als een tealiteit zal blijven waarde
ren, iets waar hij in zeer kleine
doses behoefte aan zal hebben. "De
menigten zullen er altijd blijven",
mompelt hij. "Ze zullen er om an
dere redenen zijn. maar ze zullen eir
altijd blijven".
Hij heeft recht op die aanmati
ging. Gedurende het grootste gedeel
te van zijn volwassen leven heeft
hij beweerd dat de gehele wereldbe
volking zijn publiek diende te zijn
en zo is het, als men niet op een
miljard meer of minder kijkt, nu
ook wel. Hij wordt onmiddellijk her
kend door mensen die nietsziend
naar de grootste staatsman of de
beroemdste filmster zouden kijken.
Zoals hij eens met een van die
welsprekende versprekingen zei: "Ik
*heb het meest populistische gezicht
van de wereld". Als hij vorig jaar
in Zaïre door George Foreman, zou
zijn verslagen zou deze bewering
niet zijn aangetast.
Metaalmoeheid
Toch is er geen twijfel aan mo
gelijk dat Ali's explosieve herove
ring van de titel in Afrika een diep
gaand effect op zijn huidige levens
wijze heeft gehad. Als verliezer zou
hij alleen maar beschouwd zijn als
de meest opzienbarende bokser in de
geschiedenis. Als nieuwe kampioen
wordt de goochelaar, wiens trucs on
weerstaanbaar lijken, meegevoerd op
een stroom van ontzag en bijval die
men uit de eerste hand moet on
dergaan om onderkend te worden.
In de maanden sinds zijn vernie
tiging van Foreman heeft hij een
aantal buitenlandse uitstapjes ge
maakt en is hij door de Verenigde
Staten getrokken volgens een sche
ma waar een straalvliegtuig metaal
moeheid aan zou overhouden.
De laatste week van januari was
redelijk typerend, afgezien van het
feit dat fotograaf Chris Smith en ik
probeerden ons aan zijn jaspanden
vast te klampen terwijl hij zijn da
gen achtereenvolgens doorbracht in
New York, Chicago, Lake Tahoe
(Californië), Chicago, Philadelphia,
New York, zijn trainingskamp bij
Deer Lakë (Pennsylvania) en op
nieuw New York.
Het was essentieel om hem al
thans gedeeltelijk te volgen omdat
een persoonlijk interview met Ali, of
dat nu voor de televisie of de krant
gebeutr, reeds lang geleden groten
deels zinloos was gebleken. Een be
nadering met bloknoot en pen ver
oorzaakt of de bekende show de
blufferige scherts, de grappen en
rijmelarijen en bespottelijke profe
tieën of men treft hem, schijn
baar tot in het hysterische, van één
onderwerp bezeten aan, waarschijn
lijk het Moslimgeloof en zwarte af
scheiding.
Het levert niets op om vérgaande
conclusies uit dergelijke interviews
te trekken. Zijn uitroepen over het
rassenprobleem tijdens een recente
televisieshow kunnen aanduiding ge
weest zijn van het uiten van een
van de krachtige stromingen in zijn
*ard, maar het gaat veel te ver om te
veronderstellen dat de camera ein
delijk was doorgedrongen tot 's mans
ciepste ziel, dat er onder al die hyp
notische charme de vernietigende
onverdraagzaamheid van een zwarte
fanaticus schuilt.
Verzamelbak
Als je de afgelopen twaalf jaar
vrij vaak in de buurt van Ali bent
geweest weet je dat zijn geest een
kaleidoscoop is, dag na dag door ver
anderende beelden beheerst. Zijn
bezorgdheid om de slechte behande
ld ng van de zwarten in Amerika is
uiteraard voortdurend aanwezig,
maar de nadruk erop verandert
aanzienlijk naar gelang stemming
en omstandigheden.
Zijn persoonlijkheid is organisch,
r.iet in staat te verstenen tot abso
lute kwezelarij. Daar hij vrijwel elk
moment wordt overvallen door nieu
we dromen, dient hij aanvaard te
worden als een mysterieuze verza
melbak van energie en verbeeldings-
sracht inplaats van als een geval
voor de psychiater.
Van fanatieke anti-blanke gevoe
lens bleek niet veel in zijn villa aan
de rivier de Zaïre buiten Kinsjasa
tijdens die trage, ontmoedigende da
gen tussen het uitstel van de kam-
pioensstrijd en de hervatting van de
zware training.
Soms, wanneer we met ons twee-
en of drieën in de kamer waren en
het gesprek lusteloos en zonder on
dervragingen verliep, lag hij op een
bank en peinsde hardop alsof hij
tegen zichzelf sprak. Hij had het over
seksuele onthouding ("vijf, zes we
ken zonder, man, dat is een hele
tijd"), en vergelijk de lichamelijke
kenmerken van de plaatselijke da
mes ongunstig met die van de meis
jes thuis.
Mohammed Ali, gestoken in de 'outfit' van de Zwarte Moslims, "brengt de (gevreesde)
vuisten op elkaar voor wijlen het is een archieffoto de leider van de Moslims, Elijah
Mohammed. De levenswandel van Ali, de vroegere Cassius Clay, strookt overigens niet altijd
met de strenge regels van de secte.
Onderscheiding
"Hier hebben ze zo weinig haar,"
zei hij, met zijn vingers knippend.
"En ze hebben geen mooi gezicht.
Misschien is er een blank baasje
voor nodig om ze lekker te vinden."
Het was een grapje, maar nauwe
lijks van het soort dat verwacht kon
worden van de man die vele
tijdens dat televisieprogramma on
derkend meenden te hebben.
Dit alles heeft enkele van ons
er van overtuigd dat de enige ma
nier om een nauwkeurig beeld van
Ali te krijgen is om een poosje in zijn
buurt rond te hangen, om hem waar
te nemen en aan te horen en af en
toe een duikje te nemen in zijn soms
fonkelende, soms modderige bewust
zijnsstroom.
Tijdens deze laatste expeditie trof
fen we hem aan in het Plaza Hotel
in Manhattan (New York). Hij was
daar voornamelijk om alweer een
onderscheiding als Man van het Jaar
te ontvangen. Maar eer hij aan tafel
kon om de loftuingen over zich heen
te laten gaan, moest hij zich wijden
aan de belangrijke taak om publici
teit te maken voor zijn gevecht te
gen Chuck Wepner (een duel dat hij
inmiddels heeft gewonnen).
Daar Wepner had bewezen een
betere drankverkoper te zijn dan
bokser hij staat geklasseerd als
dertiende zwaargewicht in een we
reld die er verbaasd over is dat er
zo veel bestaan had dit gevecht al
le fanfares nodig die er maar te krij
gen waren.
De volgende dag bleef de kampioen
net lang genoeg in New York om
naar een voorpremière op Broadway
te gaan van alweer een film die over
hem gemaakt was. Wat er te zien
was was goed, zei hij, maar er zat
niets in over zijn ontmoetingen met
Foreman en het Wondet van Zaïre,
zodat hij uitgebreid diende te wor
den.
"Het verhaal is okay", riep een
enigszins stotterende zwarte stem
van achter uit de zaal. "Maar we
moeten een nieuwe ster hebben. De
ze' vent is een zak. Die moest ver
dwijnen".
Ali tolde met een op oorlog staand
gezicht om. "Pak Bingham die came
ra af en maak dit plaatje. Ik sla
hem in mekaar. Jullie hebben me
nog nooit als straatknokker gezien.
Pak die camera. Dat gaat wat wor
den."
Howard Bingham liet een ho
ge, aanstekelijke lach los. Hij is een
freelance fotograaf uit Los Angeles
die al met Mohammed Ali bevriend
is sinds de tijd voor zijn eerste ge
wonnen titelgevecht tegen Sonny
Liston. Bingham is de visuele kro
niekschrijver aan hethof en brengt
meer tijd met de man door dan wie
ook. Tegenwoordig zijn ze aanzien
lijk vaker bij elkaar dan bij hun
vrouw en gezin.
"Je vrouw is blij. dat je weg bent",
pleegt Ali lachend tegen Bingham
te zeggen. "Wij mannen moeten me
kaar steunen. Ik heb in de tijd dat
ik jou ken met vier of vijf vrou
wen gebroken. Wij zijn nog steeds
bij mekaar".
Binghams lach in de bioscoop
werd overgenomen door Reggie Tho
mas, die min of meer de lijfwacht van
Mohammed is. Reggie is niet voort
durend aanwezig, maar hij duikt op
bij de belangrijkste openbare bijeen
komsten.
Hij is ongeveer half zo groot als
zijn baas maar hard en lenig en
de ogen onder de kaalgeschoren sche
del zien er uit alsof ze nog nooit
behoefte aan slaap hebben gehad.
Reggie is bijzonder alert en heeft,
in Joe Fraziers veelzeggende uit
drukking, de neiging "gekleed" te
gaan. Dat betekent dat van hem be
kend'is dat hij andere metalen voor
werpen op zak pleegt te hebben dan
kleingeld.
Na de voorpremière vloog het in
tieme groepje door naar Chicago,
en de volgende ochtend vroeg gin
gen we naar Howard Bingham in
een motel- in de buurt van het Mi-
chiganmeer om op Ali te wachten.
Toen hij kwam droeg hij hetzelf
de ruimvallende pak als in New York.
Terwijl andere vooraanstaande bok
sers, vooral Frazier en Foreman,
zich kleden om op te vallen, gaat
zijn voorkeur uit naar eenvoudige
zwarte pakken, witte overhemden
waarbij de manchetten niet te zien
zijn en smalle zwarte stropdassen.
Hij draagt geen ringen of arm
banden, zelden zelfs een horloge. De
Moslimszijn voorstanders van der
gelijke sobere kledij maar het stelt
geen zware eisen aan hem.
Hij heeft duidelijk het gevoel dat
je wanneer je knap genoeg bent
dergelijke versiering niet nodig hebt.
Toen hij dat motel in Chicago bin
nenstapte nam hij niet eens de
moeite een lachje voor te binden.
Integendeel, hij zag er duidelijk nors
uit en tijdens het uit onbeboterde
toast met gepocheerde eieren be
staande ontbijt begon hij de Engel
se indringers de les te lezen omdat
ze uit Londen in zijn richting wa
ren vertrokken "zonder mijn toe
stemming".
Vrouw
Minder verrassend was zijn boze
monoloog waarin hij de mogelijk
heid van de hand wees te worden ge
ïnterviewd samen met zijn vrouw
Belinda en him vier jonge kinde
ren, de drie dochters Maryum, Ra-
cheda en Jamillah, en zoontje Ibn
Mohammed Ali.
Een dergelijke ontmoeting was
altijd afhankelijk van stemming en
toevallige timing en zou weinig ent
housiasme los weken in Belinda, die
sinds haar derde al Moslimse is en
in het toepassen van de regels van
de sekte strenger is dan haar man.
Deze strengheid was een van haar
voornaamste aantrekkelijkheden
voor Ali nadat hij van zijn eerste
vrouw Sonji was gescheiden op
grond van het feit dat ze te weinig
eerbied voor het geloof had getoond.
Belinda is een opvallend knappe,
zeer zelfverzekerde vrouw en we wa
ren ons er van bewust gearriveerd
te zijn op een tijdstip van aanhou
dende geruchten die er op wezen, dat
haar trots gekwetst leek te zijn door
All's vrijpostige levenswandel. Er
was sprake geweest van een kwade
botsing in Zaïre en nu werd er
steeds meer gespeculeerd over de
hechtheid van het huwelilk.
Gerechtvaardigd of niet, die spe
culaties waren sterk genoeg om ons
te wapenen tegen een schok toen Ali
ons vertelde dat zijn vrouw en kin
deren vijfenzeventig of vijfentach
tig kilometer buiten de stad verble
ven en bovendien stelde een goede
Moslim prijs op privacy voor zijn
vrouwvolk. Hij had zich over dit on
derwerp zo opgewonden dat het er
een moment uitzag dat hij van ons
zou weglopen.
Toen stond hij opeens op en zei:
"Kom op, jongens, we gaan". Een
minuut later zaten we in zijn Rolls-
Royce Silver Shadow, met hem ach
ter het stuur gewrongen, en we gin
gen op weg naar de Woodlawn en
het nieuwe huis. Het pand staat bij
na recht tegenover de namaak-
Moorse residentie van Elijah Mo
hammed, wijlen de leider van de
Moslims, en vlakbij een groepje klei
nere, in dezelfde stijl gebouwde hui
zen waarin onder andere Herbert
Mohammed woont, de zoon van
Elijah en de zaakwaarnemer en ui
terst invloedrijke adviseur van Ali.
"Onze leider", zei Ali toen we langs
het gietijzeren hek van Elijah's op
rit zoefden, "heeft eigenlijk geen op
leiding gehad en kijk eens wat hij
voor zijn mensen heeft gedaan. En
nu heeft hij voor 187 miljoen dollar
aan onroerend goed. Daar ga ik ook
in doen, onroerend goed".
Heldor
We waren bij zijn voordeur aan
geland en hij gaf de muur van de
veranda een goedkeurende klap.
"Dit is ook een investering", zei hij
en begon geestdriftig te praten over
het installeren van een snellift en
genoeg kroonluchters om een voet
balstadion te verlichten.
Van het buis reed hij naar het
eerste flatgebouw dat hij wil ko
pen, een blok van meer dan 200
flats aan de rand van het meer. In
de foyer leverde zijn plotselinge
verschijning, zoals overal, een reeks
verraste gezichten op. Mensen lie
pen langs, beseften wie hij was, tol
den om terwijl hun mond bijna
hoorbaar openzakte. Vrij vaak be
gonnen ze dan te lachen. Hem te
zien maakte hen op de een of ande
re manier blij, gaf een kleurtje aan
hun dag.
Het volgende oponthoud was bij
oe centrale moskee en universiteit
van het Land van de Islam, waar
hij zich bereidwillig liet omringen
door jonge studenten, van wie enke
len aanboden met hem te sparren.
Die knapen zijn zo goochem", zei
hij, terwijl hij naar zijn auto vlucht
te. "En ze leren zoveel. Ik heb een
dochtertje van zes dat Engels en
Arabisch spreekt en nu leren ze haar
Spaans. Ik heb varkensvlees gegeten
tot ik 20 was. Deze kinderen eten
geen varkensvlees, dus hun hersens
zijn goed helder en alert. In de eer
ste klas leren ze al hoe zwaar de aar
de is'.
Hij noemde het preciese gewicht
in cijfers die zijn toehoorders ver
bijsterden. "Dat getal, zestiljoen",
voegde hij er behulpzaam aan toe,
'dat is een getal dat niet aan Euro
pese mensen werd gegeven toen de
getallen werden uitgereikt".
Hij bereidde zich nu voor op een
preek en na bezichtiging van zijn
Moslimrestaurant, bedoeld als een
effectieve demonstratie van hun
normen van hygiëne en decorum,
begaf hij zich in een lezing over ver
gelijkende theologie. "Het Christen
dom leert dat God een geest is. Dat
is waanzinnig. Hoe kan Jezus nou
God geweest zijn als hij God almaar
vroeg, om hem te helpen? Ze zijn te
stom om aat in te zien'.
Waarom zouden we de Bijbel
versie van koning. James accepte
ren? Koning James was een homo
seksueel. Hij heeft zijn moeder ver
moord omdat ze met zijn vriendje
omging. In die tijd had je allerlei
soorten griezels. We accepteren Je
zus als een groot profeet maar Al
lah is de enige ware God. Allah ver
schijnt op aarde in de vorm van een
Hij is in de dertiger jaren in
Amerika geweest. We hebben foto's
van hem. Er staat natuurlijk een
hoop in de Bijbel dat ook vandaag
nog betekenis heeft. Als het gaat
die in Egypte in sla
vernij zijn dan gaat, het over de
zwarte mensen in het Amerika van
vandaag. Elijah Mohammed is Mo
res. President Ford is de Farao.
We stapten over in een andere
auto, bij een forse blanke man met
slappe wangen. Gene Dibble. Dib
bles preciese functie in de entoura
ge van Ali is dubbelzinnig.
Hij geeft zakelijke adviezen,
maar volgens Don King,
de gokker uit Cleveland die
ondernemer is geworden en de
welbespraakte promotor van het
gevecht in Kisjasa was, doet de
harde en amusant-cynische Dibble
ook publiciteitswerk voor het land
van de Islam. „Betekent het dat
Herbert Mohammed zijn baas is"
werd aan King gevraagd. HIJ lachte.
„Man, Herbert is de; baas van
iedereen".
Dat standpunt werd niet ontkracht
door wat er gebeurde terwijl Ali
werd rondgereden door de binnen
stad van Chicago terwijl hij moest
wachten op een afspraak met
burgemeester Ridhard Daley, die
deze dag zou beginnen aan zijn
campagne voor herverkiezing. „Ik
krijg genoeg van dat gezeik," zei Ali.
„Waarom moet ik naar de
burgemeester?" Dibble wie'rp het
antwoord over zijn schouder:
„Omdat Herbert het gezegd heeft.
De fotosessie met Daley, tussen zijn
rondcirkelende groep van Ierse
assistenten, was niet meer dan een
kortstondige vlaag van bonhammie,
maar toen we vertrokken pakte een
van de publiciteitsmensen Ali bü de
arm. En het geluid dat uit hem
opsteeg was extatisch. „Hal-lo wat
ik daar mee kan doen. Reuze
bedankt, Ali."
Op straat stond weer een bewonde
rende menigte, er moesten weer
handtekeningen gezet worden en er
waren weer meer donkere meisjes
waar AU mee flirtte en meer
telefoonnummers die opgeschreven
moesten worden. Een begeleider van
Ali begon te lachten. „Als Je bij die
man bent komen ze uit de lucht
vallen het regent mooie meiden."
Het boeiende is dat zijn paraplu
tegenwoordig dicht sbhUnt te ztfn.
Toen hij weer in de auto zat begon
hij over de macht van mensen als
Richard Daley. „Zou ik een kans
maken als ik het tegen hem opnam?"
vroeg hij aan Gene Dibble. Er werd
geantwoord dat hij het iedereen,
zelfs Daley, moeilijk zou maken.
„Sjee," zei hij opeens. „Laten we
ophouden met die goedkope spelle
tjes en op de top mikken. Laten we
achter het presidentschap van de
Verenigde Staten aan gaan. Als ik
zou winnen kon ik Detroit en
Washington aan de zwarten geven."
„Kom nou," zei Dibble, „die hebben
ze al." „Daar zit wat in," mompelde
Mohammed.
Toen het gelach was verstorven zei
Howard Bingham: „Je kunt Je
slechtere presidenten voorstellen.
Van alle dingen die ik in de loop
van de jaren van hem te weten ben
gekomen is het belangrijkste dat hij
gewoon van mensen houdt. Ik ben
geen Moslim en als ik zeg dat hij
van mensen houdt bedoel ik alle
Vele blanke mensen die hem van
het begin af hebben meegemaakt,
mensen die sentimenteel noch gauw
om de tuin geleid zijn, geven toe
dat „hij au fond eèn erg fijne,vent"
is. Maar er zijn er die zich zorgen
maken over wat er.et Ali zal
gebeuren als tenslotte zijn fysieke
magie verslapt, als die grote
wilskracht op zijn spieren overkomt
als een zwakke stem in een kille
gang.
HU zal een groot aantal interesses
hebben om hem bezig te houden
maar bij elkaarzullen ze misschien
niet voldoende zijn om te compense
ren voor wat hij zal opgeven. ZUn
vermogen wordt geschat op ruim
drie miljoen dollar en dat kan nog
vermeerderd worden met vier of vijf
miljoen eer hij klaar is met boksen.
Maar zal dat genoeg zUn?
Een zo klein dier als een muis kan
elke dag hondermaal zijn eigen
gewicht eten. Hoeveel van zijn
geestkracht is Mohammed Ali aan
het verbruiken? Misschien niets,
misschien leeft de geestkracht van
de lucht en het licht en van de
dingen die hij elke ochtend op
straat vindt. Misschien.
