'Ook Wirths was een mens'
toegelicht
vandaag
Frederic March
(77) overleden
RflQII] \prociramma
s
IKOR zendt tv-film uit over chef arts Auschwitz
TVmorgërf]
Bij zon 26.000 km per jaar
kost een Mercedes Diesel minder dan een
benzinewagen van rond 15 mille.
DINSDAG 15 APRIL 1975
Een pater-jezuiet beschrijft hem als een weekhartige, aardige
jongeman, bereid iedereen te helpen die in nood verkeerde. De
foto's uit zijn jeugd doen niets anders vermoeden. Ook de
latere beelden tonen een man met een vriendelijke oogopslag,
teder neerkijkend op zijn gezinnetje tijdens een dagje uit in de
bergen. In september 1945 zegt een Engelse kolonel tegen hem:
„Nu heb ik iemand een hand gegeven, die als chef-arts van
Auschwitz de verantwoording draagt voor de dood van vier
miljoen mensen. Morgen zal ik u verhoren. Denkt u vannacht
na over over uw verantwoordelijkheid".
Die nacht hangt hij zich op: dr.
Eduard Wirths. Hoe komt een man
wiens studie gericht is op eerbied en
behoud van leven er toe zich te
Auschwitz o.a. kampervaringen van
Solzjenitsyn, de dagelijkse tv-jour-
naals uit Vietnam, de uitspraken
Amin en de rapporten
laten gebruiken in een huivering- Amnesty International onder ogen
wekkend systeem gericht op de kreeg, kan niet willen doordenken
totale vernietiging
mensenle-
de vraag hoe Wirths leven
vens? Op deze vraag heeft Rolf bestaanbaar was, opnieuw schuld
Orthel getracht een antwoord te betekenen."
geven in een televisie-fidm die Komen deze goede bedoelingen op
Wijdag 18 april door IKOR een willekeurige televisieavond wel
(Nederland I 23.00—23.55 uur! wordt over? Ds. Koole zal er goed aan
uitgezonden. doen de documentaire van enig
De film is voornamelijk gebaseerd commentaar te voorzien opdat er
op interviews met de 94-jarige vader geen misverstanden ontstaan. Want
de voormalige kamparts, de hoewel de wandaden
weduwe, zijn twee zoons,
Wirths
worden genoemd wordt zijn portret
met zijn slachtoffers. „Uit die niet geschilderd binnen de contou-
m naar ren van een monster.
IsiltueJtie IKOR heeft begrepen dat
ievindt waaruit ontsnappen onmo- uizenden van deze film
gelijk is. Hij is opgevoed met de hachelijke onderneming is. Voor de
«egel dat plichtsgevoel
het persconferentie vorige week vrijdag
uitvoeren van orders hetzelfde zijn.
Deze plichtsopvatting leidde tot de
ondergang van anderen en van
hemzelf. En toch bleef Wirths waar
hij was neergezet en probeerde er
het beste van te maken."
De zinnen tussen aanhalingstekens ding geen bezwaar gemaakt,
z n afkomstig vam het IKOR. Het Twee Nederlandse
dient met nadruk tie warden gezegd, Auschwitz
werden eerst het Auschwitzcomite
en enkele wetenschappers met de
film geconfronteerd. Ondanks de
kritische bedenkingen en anderslui
dende opvattingen ten opzichte van
de nazi-beulen werd tegen uitzen-
die
den lijve hebben
'omdat zu te veel klinken als be-' ondervonden bleken bereid in de
wezen feiten. De psycholoog, de film commentaar te geven on hun
criminoloog en de historicus oordelen eigen ervaringen. De een noemt
misschien anders over Wirths en de Wirths een gentleman-schoft, de
duizenden andere beulen, die andere een gevaar in uniform. "Als ie
verspreid over negenentwintig kam- binnenkwam voelde je iets van
pen in Europa hun satanische driegend gevaar. Ik zag hem niet
arbeid verrichtten. »«er als mens." De selectie van
De behandeling van een dergelijk dood of leven op het perron van
onderwerp - zeker op de manier Auschwitz werd sinds 1943 uitge-
zoals het in deze documentaire is voerd door de kampartsen. Het was
kan met name bij de Wirths die daarvoor ijverde. Aan
NEDERLAND I
13.15 W.K. IJshockey in Düsseldorf (NOS)
18.45 Paulus de Boskabouter (NOS)
1855 Journaal (NOS)
19.05 Boy Dominic, jeugdserie (NCRV)
19.30 Tweekamp, kwis voor middelbare scholieren (NCRV)
20.00 Journaal (NOS)
20.20 Herkent u deze tijd?, spelprogramma (NCRV)
11.15 Sam, tv-serie (NCRV)
.'2.05 Hier en Nu (NCRV)
22.45 Tot Besluit (NCRV)
.22.55 Den Haag vandaag (NOS)
23.10 Journaal (NOS)
NEDERLAND II
13.15 Het menselijk lichaam, les 5 (TELEAC)
18.45 Paulus de boskabouter (NOS)
18.55 Journaal (NOS)
19.05 EO-kinderkrant (EO)
20.00 Journaal (NOS)
20.20 De bevelhebbers, documentaire serie 'EO)
21.10 Nader Bekeken (EO)
21.35 Dordrecht zingt (EO)
21.55 Tenslotte (EO)
2-» 00 VPRO-laat: De jaren van Lumière (VPRO)
21.15 Journaal (NOS)
Kick Stokhuyzen vraagt vanavond (20.20 uur, Nederland I)
opnieuw aan drie families: 'Herkentu deze tijdHij ont
vangt als muzikale gasten de George Baker Selection en
Marcel Thielemans, de zanger van The Ramblers.
*De EO schenkt vanavond (21.10 uur, Nederland II) in zijn
actualiteitenrubriek 'Nader Bekeken' aandacht aan de po
sitie van de kerk en de zending in het binnenkort onaf
hankelijk Suriname.
k Op Nederland II brengt de EO om 20.21 uur 'De bevelheb
bers'. Het betreft hier een door de BBC gemaakte serie
documentaires van zeven delen over de Tweede Wereld
oorlog. De EO koos drie delen van deze serie voor tv-uit-
zendingen uit. De aflevering van vanavond handelt over
Isoruku Yamamoto, admiraal van de Japanse keizerlijke
vloot. Hij plande de verrassingsaanval op Pearl Harbour in
1041. De documentaire bevat uniek archiefmateriaal. Zowel
vrienden en vijanden van Yamamoto komen aan het woord.
Op de foto boven dr. Wirths even buiten het kamp temidden van lentebloemen, op de foto links
beneden de chefarts van Auschwitz temidden van zijn gezinnetje en op de foto rechts beneden
de beul in uniform.
gevangenen
kennelijk niet
Wel was h(j
ar de medische
hij
I velen die de pijn en vernederingen het zelf doden
van het concentratiekamp hebben heeft hij zich
ondergaan. maar ook bij Me schuldig gemaakt
nabestaanden van niet teruggekeer- verantwoordelijk
de gevangenen protesten ontketenen experimenten,
die verklaarbaar zijn. Want nog verschillende zelf organiseerde. Hij
altijd is de smart om zoveel hegon een onwetenschappelijk baar-
J mensonterende uitroeiing niet ver- moederkankeronderzoek en probeer-
I werkt, kan men achter de bestiali- de een geneesmiddel uit door vier
En dat is Juist een van de °<>k naar voren dat hij na zijn
uitgangspunten geweest die tot het benoeming verbeteringen aanbracht
maken van deze film hebben geleid, in de hygiënische toestanden in het
I Ds. Koole. directeur van het IKOR kamp, dat hij de dodelijke
as in zijn jonge
ambitieus man.
cartière als arts te
te kunnen opbouwen meldde hij zich
als lid van de NSDAP. Hij had
>en hekel aan zijn uniform te
j achtig, onmenselijk en onvoorstel- Europa. Wirths
j baar ter zijde te schuiven. Zo slagen Jaren al
wil er in het ongewenste feit dat Teneinde
j ook Wirths een mens wa<
ontwijken."
I Rolf Orthel en Hans Pels (de
stuitten toen op de vraag: hoe thuis te voelen. Hij kwam er toch
r kan een mens gaan? En als hij terecht omdat zijn gezondheid leed
gaat, onvoorstelbaar
onder het soldatenbestaan.
vindt dat dan zijn oorzaak. Onder Eduard's levenspad eindigde
welke druk heeft hij zijn menszijn misdaad. Of is hij van nature altijd
gangster geweest
omstandigheden aanvankelijk nog
niet zodanig dat hij zich in die
volledig aan de kant gezet?
Ds. Koole en de filmmakers zijn
mening dat Auschwitz niet als
op zichzelf staand feit. als een nooit richting ging manifesteren?
meer terugkerende gruwel kan FAMILIE
Wij wagen ons niet
antwoord. Ook de nog compleet
levende familie Wirths komt er niet
uit. Pas later heeft de weduwe
Wirths, die zelf Auschwitz eens
heeft bezocht haar kinderen het een
en ander over haar man verteld. „Ik
heb gezegd dat vader veel goeds
heeft gedaan. Schuld heb je als je
te veel afschuift, als je je niet ten
volle realiseert wat het betekent als
jij daar zou zitten."
Van de drie kinderen is de Jongste
zoon arts geworden. Hij wilde
aanvankelijk dienst weigeren, maar
realiseerde zich later dat het
misschien goed is te weten hoe het
in het leger toegaat. De dochter
komt niet veel verder dan verwarde
gedachten, de oudste zoon zegt over
zijn vader: „Hij heeft niet alles
gedaan om het te vermijden.
De Amerikaanse filmster Larry
Parks, de nieJt-zingsnde hoofdrol
speler in 'The Jolson Story", die in
1951 voor opschudding zorgde met
zijn bevestiging lid van de communis
tische partij te zijn, is op 60-jarige
leeftijd aan een hartaanval overle
den.
Parks was de eerste filmster die
in 1951 voor de commissie voor on-
amerikaanse activiteiten van het Huis
van Afgevaardigden toegaf lid van
de communistische partij tê zijn.
Hij boekte toen Juist grote succes
sen met de film "Jolson sings
again", maar verdween door zijn be
kentenis naar de achtergrond en
ging in de makelaardij.
Larry Parks was getrouwd met
de actrice Betty Garret. Hij laat, be
halve zijn weduwe, twee zo
Weggaan was voor hem beter
geweest. Maar of het voor de
mensen ook beter was geweest, blijft
de vraag."
De film die u vrijdagavond te zien
krijgt, kwam tot stand door een
ontmoeting van Rolf Orthel met de
joodse journalist Hermann Lang-
bein. Langbein bracht als gevangene
vele jaren in Dachau en Auschwitz
door, overleefde de oorlog en wijdde
zijn leven aan het verzamelen van
documenten voor de nia-oorlogse
processen tegen Duitse oorlogsmis
dadigers. In zijn boek „Mensen in
Auschwitz" wijdt hij een uitvoerig
opstel aan Eduard Wirths, wiens
secretaris hij was.
De blinde zanger-gitarist Jose
Feliciano geeft op Hemelvaartsdag
8 mei 's avonds een concert in de
RAI-congreszaal in Amsterdam. De
niet in een hokje in te delen artiest
was al eerder in ons land: vier jaar
geleden in het Olympisch Stadion en
daarvoor op het Grand Gala du Dis-
que.
DUITSE TV
IJshockey ln Düsseldorf.
Paulus de Boskabouter. 18.55 (K) Jour-
19.05 (K) Van Gewest tot Gewest.
munlstlsche Partij Nederland. NOS:
20.30 (K) Trekking Staatsloterij. 20.35
De overval, speelfilm. 22.10 (K) K11-
v"35 (K) Panom_
ADVERTENTIE
heden - les 8. NOS: 18.45 (K) Paulus
de boskabouter. 18.55 (K) Journaal.
IKOR: 19.05 (K) Als Je toch ln da
buurt bent (dl. 2) IKOR-KRO/RKK
kerk
Journaal. KRO: 20.__
20.40 (K) Studio Vrij. 21.40
versibelHlldeg;
ik wel dood?, dt
NOS: 22.45-22.50 (K) Journaal.
Duitsland I
17.55-18.00 (K) Journaal. (Regionaal
programma: 9.30-10.00 (K) Sesam-
strasse. 18.00 (K) Reportage over een
monument van Dagmar Voss. 18.30 (K)
Aktualiteiten. 18.45 (K) Zandmanne-
tje. 18.55 (K) Magazine van de Nord-
schau. 19.26 (K) Lokalselten unten
Links, tv-serle19.59 (Z/W) Program
maoverzicht. WDR: 9.30-10.00 (K) Se-
samstrasse. 10.05-10.35 (K) Wlr
und die anderen. 11.40-11.10 (K)
Informatief programma. 18.05 (K) Lo-
kalseite unten Links, tv-serie. 18.40 (K)
Aktualiteiten. 19.20 (K) Graf Lucknerl
tv-serie). 20.00 (K) Journaal en weer
bericht. 20.15 (KI Woordenspel in 4
delen. 21.00 (K) Der Wohltüter. film.
22.25 (K) Aufstand am Persischen Golf
23.10-23.30 (K) Journaal, weerbericht
en kommentaar.
Duitsland II
17.00 (K) Journaal. 17.10 (K) Infor-
.—119.00 (K) Journaal. 19.30 C
(K) Brandpunt. Schllessfach 763. mlsdaadspel. 21
22.00 (K) Bioscooppraatje. 22.45 (KI
Sport 23.45 (K) Journaal.
In het maartnummer van het
filmblad Skoop trekt criticus Frank
Zaagsma van leer tegen de
tv-recensenten. Met de kritieken op
recente drama-produkties bij de
hand wordt de volgende stelling
gelanceerd: de dagelijkse televisie
recensies weerspiegelen geen door
dacht en beargumenteerd normen
stelsel
Deze aanval zou natuurlijk gemaks
halve teruggevoerd kunnen worden
op jaloezie bij de filmcritici om de
grote leesdichtheid van de tv-recen-
sies. Of het college van tv-critici
zou de normen in de filmkritiek
eens kunnen gaan onderzoeken.
Maar goed, feit is dat het de lezer
wel eens zou kunnen ontgaan
waarom de beroepsmatige tv-kijker
vindt dat de Vogel Vrijdag had
moeten blijven of dat de Mounties
toch minder leuk zijn dan Johnny
en Rijk. Of dat Kojak gewoon een
betere serie is dan de FBI. De
NCRV was gisteravond aan de 17e
aflevering van Kojak toe. De TROS
had alweer de 57e aflevering van de
FBI.
Kojak is beter dan de FBI, omdat
de plot, het verhaal in Kojak
doorgaans beter is. Zowel in de FBI
als in Kojak was het gisteravond
een strijd tegen de tijd: Kojak
moest een bomaanslag verhinderen,
de FBI-mannen zaten met een
bankroof. Kojak zoekt dan niet naar
een ontsnapte misdadiger, maar
moet eerst nog even ontdekken dat
de samenhang tussen een hele reeks
aanslagen in een therapie-groep ligt,
waarbij een van de deelnemers zich
de ellende van de anderen te zeer
aantrekt.
Kojak is beter dan de FBI omdat
de dialogen in Kojak beter zijn. Di»
sprankelende teksten van Kojak zijn
zelfs voor de ondertiteling nauwe
lijks by te houden.
Kojak is beter dan de FBI omdat
de personen in Kojak krachtiger
werken. Hoofdpersoon Telly Savalas
bleek onlangs een prima gast in het
programma van Mies Bouwman,
maar wie zou opkijken van Effem
Zimbalist's aanwezigheid in Neder-
iaimd'? Toch is daJt inspecteur Louis
Erskine, hoofdrol in de FBI.
Kojak is filmisch interessanter dan
de FBI. Maar dat valt tegen. Een
tv-serie in Amerika is lopende-
bandwerk, dat geldt voor zowel de
NCRV- alls de TROS-aankoop. Als in
Kojak gekust wordt, klinken er ook
violen.
Hoewel Kojak desondanks beter is
dan de FBI, is de FBI toch nog
6teeds succesvoller dan de avonturen
van de kale inspecteur. Op 17 maart
aaiten ze ook beide op de
maandagavond., de FBI na de quiz
Alles of niets, tegenover NCRV-in-
formatie, daarna (om 22.10 uur)
Kojak tegenover TROS-Aktua. De
FBI trok bijna twee keer zoveel
kijkers als Kojak. Wellicht dat de
normen van de tv-kijkers zoek zijn?
In elk geval is de ethiek van van de
tv-maker wel eens ver te zoeken:
voor TROS-Akitua had coming young
man Ivo Niehe in Amerika een
reportage over de Vietnam-vetera
nen gemaakt. Het verslag verschilde
in weinig van wat een Brandpunt
equipe in de VS maakte vorige week
en wat zaterdagavond werd uitge
zonden.
Totdat Ivo Niehe via een Nederlan
der in New York irritatie signaleer
de over een ander aspect aan de
lopende Vietnam-zaak: de import
van weesjes. De Nederlander in New
York wees op de 120.000 Amerikaan
se kinderen, die nog op adoptie
wachten. De commentaarstem van
Aktua vroeg dan tensDotlte om meer
aandacht voor deze kinderen. Ivo
Niehe had in Amerika waarschijn
lijk gewoon te weinig tijd om een
onverwacht nieuw aspect gedegen af
te ronden. Want wat werd er
eigenlijk bedoeld? Kojak. die oo't
tv-journalist is geweest, zou de
ontevreden Nederlander ln New
York ongetwijfeld gevraagd hebben
of de Vietnamese weesles dan maar
in Zuidoost-Azie hadden moeten
blijven.
BERT VAN DER VEER
B.V. L.I.A.M., Leiden, Vondellaan 45, tel. 071 - 69303 - Alphen a/d Rijn,
Gouwestraat 60a, tel. 01720 - 73344 ROOYAKKERS AUTOMOBIEL
BEDRIJF B.V., Oegstgeest, Leidse Straatweg 1, tel. 071 - 52643/4.
Dinsdag 15 april
muziek:
19.45 Instemmen met velen: het ge
zongen woord ln de liturgie. AVRO:
~0.00 (S) Vanavond: muziek, vrolljk-
(S) Voor de kleuters. 10.30 Nieuws.
10.33 (S) Sphinx: programma voor de
vrouw. 11.45 (S) Café-chantant: lied
jes en muziek van vroeger. 12.26 Me
dedelingen t.b.v. land- en tuinbouw.
12.30 Nieuws. 12.41 Aktua-magazine.
13.15 (S) Sport na sport: sportpro
gramma voor de Jeugd. 13.45 (S) Ge
mengd koor met instrumentale bege
leiding. 14.15 (S) Route - A: geva
rieerd programma. 15.30 Nieuws. 15.33
(S) After sesjun: licht muzlekprogram-
vogel ln de wel. 23.65-24.00 Nieuws.
Hilversum II
18.00 Nieuws. 18.11 Radiojournaal. 18.21
Gesproken brief. 18.25 (S) Dansorkest.
De Skymasters met zangsollst. 18.45
Toppers van toen (gr.). 19.25 (S) Ba- -
ry-nage: praten en platen. NOS: 19.50
Den Haag vandaag. 20.00 Nieuws. KRO:
20.05 Overweging. 20.15 (S) Komponlst
en radio VII. 21.20 Het verhaal vaD
de kanunnik, hoorspel. 2220 (S) Strijk
kwartet: klassieke r
NCRV: 16.00 Mlddagdlenst. 16.20
NCRV: 17.30 Nwi
Hilversum II
VARA: 7.00 Nieuws. 7.11 Ochtend-
mastiek. 7.20 (S) In de Roode
muziek.
ffiï
LOS ANGELES (AP) De Ame
rikaanse acteur Frederic March, die
Oscars won voor zijn rollen in "Dr.
Jekyll en mr. Hyde" en 'The best
years of our lives", is gisteren in
een ziekenhuis in Los Angeles op 77-
jarige leeftijd overleden.
March werd op 5 april in een zie
kenhuis opgenomen, waar hij de
laatste tijd reeds herhaaldelijk be
handeld was.
De oorzaak van zijn dood is niet
bekend gemaakt.
March heeft zijn grootste bekend
heid verworven door rollen waarin
hij de Amerikaanse man van mid
delbare leeftijd uitbeeldde die in een
crisis-situatie kwam te verkeren, in
de films "The best years of our li
ves" (1946) en "Death of a sales
man" (1952), op het toneel in "Long
day's journey into night" van Euge
ne O'Neill. March was 40 jaar ge
huwd met de actrice Florence Eld-
ridge, met wie hij vaak in dezelfde
stukken optrad.
Zij blijft met een zoon en een
dochter achter.
Hilversum III
NOS: 18.03 De vakaturebank. 18.1
Joost mag niet eten. VARA: 19.C
Drie loopt achter: Poprekonstrukti
0.02 (S) Nashville. 21.02 (S) Jazz
t Historisch Archief. 11.30 Spiegel
vtm DuitslandInformatie en muziek
uit de Bondsrepubliek. VARA: 12 00
Ouddorp - Centraal: gesprekken. 13.00
blue*. 22.02 (S) (P)opdonder. 23.02 ieuSM5£S2^
(S) Wachten op middernacht. 0.02 (S)
Nacht-drie-draal. 2.02 HELP. voor wer
kers ln de verplegende en verzorgen
de beroepen. 4.02 Truck, een program
ma voor vrachtwagenchauffers. KRO:
6.02-7.00 (S) Scheer Je weg.
WOENSDAG 16 APRIL
Hilversum I
Nieuws. 8.36-8.45 Gymnastiek vooi
hulsvrouw). 9.00 (S) Wegwezen,
tips voor trips. 9.30
VARA: 17.65 Mededelingen.
Hilversum III
9.03 Pep op drie. 1..03 (S) Drie draait
12.03 (S) Drie tussen da
Het mem
Aanschaffingsprijs
of kilomcterprijs
De aanschaffingsprijs van een
Mercedes Diesel is niet laag.
Maar verkijkt u zich niet: als
u met een Mercedes-Benz
200 D zo'n 26.000 km per
jaar rijdt bent u per kilometer
goedkoper uit dan met een
benzinewagen van f 15.000,-
of meer ..Afschrijving en rente
verlies meegerekend.
30°/o meer kilometers
Een Mercedes dieselmotor
haalt uit elke liter brandstof
ie Mercedes Diesel programma omvat de
ongeveer 30°/o meer kilome
ters. Dat versterkt nog eens
het voordeel van de lage brand
stofprijs.
Hóge inruilwaarde
Als u uw Mercedes over een
paar jaar weer verkoopt zal
de nieuwe gegadigde er nog
een aanzienlijk bedrag voor
moeten en willen neertellen.
Want bij verkoop krijgt hij
er ook weer veel voor terug.
Een Mercedes Diesel heeft nu
eenmaal een enorme lange
levensduur, dus vermindert
typen: 200D, 220D, 240 D, 240 D 3.0
maar weinig in waarde. Als u
zo'n 26.000 km per jaar rijdt,
in een benzinewagen van 15
mille of meer, wordt het dan
geen tijd dat u zich de veilig
heid, de degelijkheid en het
komfort van een Mercedes
Diesel gaat veroorloven? Voor
minder geld.
Mercedes Diesel.
Klasse als geen ander. c
