De Cock kreeg een pistool
in het Groninger Spinhuis
KERKDIENSTEN
Geschiedenis van de twistzieke vader der Afscheiding
ZATERDAG 22 MAART 19
Door
Alb. van Dongen
Toen Hendrik de Cock, de vader
van de Afscheiding van 1834, drie
maanden moest uitzitten in het
Spinhuis te Groningen, kreeg hij
een „pistool". Zo heette een apart
Vertrek voor gevangenen die daar
voor wilden betalen.
Een pistool was lang voordien de
naam van de gouden munt die voor
zo n kamertje moest worden betaald.
Eind 1834 was de huurprijs
waarschijnlijk vier gulden per
maand. In zo'n eigen kamer kon
men het goed van eten cn drinken
hebben, mits men maar betaalde.
Uit een dagboekje van De Cock
blijkt dan zijn eerste uitgave twintig
cent was voor een bittere borrel en
koffie. „Het aanbieden van een
borrel gold in die dagen als een
teken van gastvrijheid", aldus dr. J.
Wesseling die deze bijzonderheden
meedeelt in zijn boek „De Afschei
ding van 1834 in Groningen".
De Cock werd in 1834 door de
hervormde kerkbesturen aangepakt
op niet zulke erg sterke gronden,
maar voornamelijk omdat hij een
dwarsligger was die zich niet
aansloot bij de in zijn stand
gangbare opvattingen. Hij zocht en
vond weerklank bij het gewone volk
op het Groninger platteland (het
Hoogeland gehetenwaar in
vroeger tijd het calvinisme en de
bevindelijkheid diepe sporen hadden
getrokken en waar nog een doperse
onderstroom te vinden was.
Hij sloot zich veel nauwer dan de
meesten van zijn collega's in preek
en pastoraat aan bij de Schrift en
bij de gereformeerde traditie.
Bovendien had hij een groot talent
om ruzies op te lossen. Van ver
buiten zijn standplaats Ulrum kwam
men bij hem naar de kerk.
Van de kant zijner bestrijders is hij
vaak voorgesteld als een twistziek
fanaticus. En de taal van zijn
geschriften lijkt wel aanleiding tot
die opvatting te geven, totdat men
kennis neemt van de niet minder
fanatieke toon die uit officiële
hervormde bescheiden van die tijd
spreekt.
Tegenwoordig weet een rechter wel
dat in sommige bevolkingsgroepen
de term „ik rijg Je aan mijn mes"
geen bedreiging met geweld is, maar
hetzelfde als in andere kringen: „Ik
kan het tot mijn spijt niet geheel
met U eens zijn". In de domineestaai
van die tijd was bijvoorbeeld een
ellendeling iemand die men niet het
allerbeste toewenste.
Een Noordgroninger schoolmeester,
bepaald geen vriend van De Cock,
zag de grote aanhang van deze
predikant voornamelijk als een
gevolg van de hoogmoed en trots
van vele andere predikanten, die
Nadat ds. H. de Cock te Ulrum en opbrengst tijdens De Cocks hervorm-
zijn kerkeraad zich hadden afge- de jaren was verdubbeld). Enkele
scheiden van de Hervormde Kerk Jaren kwam de vervolgde gemeen-
konden ze niet meer in de dorpskerk te bijeen in de schuur van een kui-
terecht (de kerkvoogden deden niet perij. Daarna kocht zij een huis aan
mee, maar merkten het vertrek wel een boekweit en mosterdmaalderij
aan de offerblokken waarvan de was gevestigd (zie tekening). Voor
aankoop en verbouwing werd 2400
gulden geleend. Overgebleven ka
mers, zolder en tuin werden alle a-
part verhuurd. Er bestaan vrijwel
geen kerkjes van dit soort uit de af-
scheidingstjjd meer. De Sterke uit
breiding van het ledental in de twee
de helft van de negentiende eeuw is
reden van afbraak geweest. Latere
bouwsels die nog iets van de oude
tijd en sfeer bewaarden zijn vaak
aangepast aan de betere smaak van
niet meer zo kleine luyden.
UOORD VAN BEZINNING
Bedenk toch, wat op aarde
gaande is! Dat wordt ons van
alle kanten toegeroepen. Bezint u
op de belangen van de aarde,
want de aarde is in gevaar. Het
boek van Sicco Mansholt is één
van de noodkreten, die allerwege
worden overgeseind naar de mas
sa, die zich afzijdig houdt van de
wereldproblemen. De mens. die
uit de aarde genomen is, wordt
Dpgeroeipen om de aarde te hulp
te komen. We moeten horizontaal
gericht zijn, zo wordt ons gezegd,
en dat wordt in het bijzonder de
volgelingen van Jezus onder de
neus gewreven. Bedenk de din
gen, die op de aarde zijn, niet de
dingen die in de hemel zijn.
Weet u wie zich intens met de
aardsheid van het leven heeft be
zig gehouden? De schrijver van
het boek "Prediker".
Die man heeft zich zó uitgesloof
om de zin van de aardse dingen
De aardigheid
van de aarde
tot op het bot te onderzoeken, dat
hij er volkomen van buitten adem
is geraakt. Hij begon met frisse
moed en dankte de hemel dat hij
op aarde mocht vertoeven. De
aarde, dat is een heerlijk plekje
onder de zon, laat ik er van ge
nieten de weinige dagen van
mijn leven. Het lijkt me het bes
te om hard te werken, om veel
wetenschappelijke kennis op te
doen, om er wat van te maken.
Zo gezegd, zo gedaan en ja
hoor, onder zijn bekwame leiding
werd een hoog cultureel peil be
reikt. Hij kreeg er hoe langer hoe
meer aardigheid in om de tech
nische en wetenschappelijke
ontwikkeling op te stuwen tot on
gekende hoogte. Totdat hij zich
zelf afvroeg: Waarvoor leef ik
eigenlijk? Wat is de zin van mijn
leven? En toen deed hij een ont
stellende ontdekking: Het heeft
geen enkele zin gehad, al dat suc
ces in het leven. Hij kreeg zelfs
een afkeer van al zijn zwoegen,
waarmee hij' zich had afgetobd
onder de zon, omdat hij besefte,
dat hij het moest achterlaten aan
een volgende generatie, die rus
tig weer zou afbreken, wat hij
met zoveel zorg had opgebouwd.
Zie, dat gebeurt er als Je met ho
rizontale energie streeft naar een
betere wereld. Je begint met een
heleboel idealen en je eindigt
sonder enige bezieling iin je lijf.
Plotseling sla je om van cultuur
optimist tot cultuurpessimist. In
eens is de aardigheid er af. De
prediker ontdekt nog veel
meer. Op een dag verlaat hij zijn
technisch laboratorium om te
zien wat het publiek met zijn
vernuftige uitvindingen uitvoert.
Wel. dat is gauw bekeken, het
publiek doet er domme dingen
mee. Met de schrik nog in de be
nen zet hij zijn wandeling voort
en komt op de plaats van het
recht. Een nieuwe schrik: Daar
heerst nota bene het onrecht.
Toen was voor de prediker de
aardigheid van de aarde er wel
helema&l af.
Gelukkig is er later nog een
andere Prediker op aarde geko
men. Ook deze Prediker kwam
op de plaats van het recht, niet
als succesvol geleerde, maar als
een mislukte koning. Hij kwam
voor de rechterstoel van Pila-
tus. Opnieuw bleek het maar al
te waar te zijn: Op de plaats van
het recht heerst het onrecht. De
rechter bezwijkt voor de domheid
van het publiek, dat de man, die
hen voor de wereldproblemen
stelt, gemakshalve uit de weg
ruimt, in de waan dat de proble
men daarmee ook uit de weg ge
ruimd zijn. De rechter bezwijkt
voor deze domme massa en
spreekt over een onschuldige het
doodvonnis uit. Maar «deze Predi
ker, Jezus Christus, die dezelfde
bittere ervaringen heeft opge
daan als zijn voorganger, streef
de met verticale energie naar een
Miergite vam „Boven". Daarom
betere wereld. Hij haalde al zijn
was Jezus in staat om mensen zo
te inspireren, dat zij er weer aar
digheid in hadden om het aardse
leven op te stuwen tot een hoog
zedelijk en cultureel peil.
Volgelingen van Jezus blijven
toch maar "eigenaardige" men
sen. Zij hebben een vreemde aar
digheid in het leven, zij hebben
hun optimisme van "Boven" niet
van beneden.
R. S. ELGERSMA
Geref. Pred.
Noordwijk.
„voor een gewoon burgerman en nog
minder voor een dagloner te spreken
waren en daarop met minachting
neerzagen".
Windvlaag
Enfin De Cock werd geschorst en
afgezet, maar zijn afscheiding
doorliep als een wimicMaag de noor
delijke provinciën.
De algemene geschiedenis van deze
beweging, die een van de bronnen
van de Gereformeerde Kerken is
geweest, is tamelijk bekend. Solda
ten die werden ingekwartierd,
verbod van samenkomsten, gevan-
gisstraf, verkopingen van inboedels
om boetes te kunnen innen (soms
op zondag zodat de „fijnen" om
principiële redenen het boeltje niet
voor een zacht prijsje konden
terugkopen).
Nog leeft de vijandschap hier en
daar nog voort. In Middelstum
(midden in het stormgebied van
1834) vochten voor kort schooljonge
tjes nog als „Cocksen" en „openba
ren". En voor liberalen en „neutrale"
organisaties wordt nog hier en daar
gewaarschuwd: dsat zijn „onze
onderdrukkers"...
Maar hoe ging het toen verder met
die plaatselijke groepjes, die zich
opeens als kerk gingen gedragen?
Wesseling heeft in zijn boek deze
plaatselijke kerkgeschiedenis ter
hand genomen. Op grond van
gedeeltelijk door anderen bijeenge
bracht bronnenmateriaal heeft hij
nu de afgescheiden gemeenten van
Noord-Grondingen in him eerste
Jaren behandeld. Er komen nog
twee delen voor de rest van de
provincie.
Men moet er van houden en het is
ver van ons randstedelijke bed
(hoewel: voor al die ambtenaren die
naar het noorden gaan?). Maar wat
vooral opvalt is hoe kleinheid en
grootsheid bijna onontwarbaar door
elkaar heenhggen.
En boerenslimheid. Om een boeren
huis lopen veldwachter en burge
meester te controleren of er niet
meer dan twintig mensen binnen
zijn (als er meer waren, was dat
een verboden samenkomst). Binnen
wordt een. kerkdienst gehouden, er
wordt gedoopt. De dienst duurt
ontzettend lang. Waarom? Telkens
gaan er een paar Cocksen weg en
komen er een paar andere bij!
Het boek is naar zijn aard wat
brokkelig, want het gaat steeds weer
om een ander dorp, maar steeds om
dezelfde dingen en dus wordt er
nogal eens wat herhaald. Een
bezwaar zou kunnen zijn, dat
Wesseling de Afscheiding vrijwel
uitsluitend als kerkelijk verschijnsel
ziet.
Ook sociaai
Er was meer aan de hand. Dat
blijtot wel uiüt „Revolte der Pijnen"
een boek waarin L. H. Mulder de
afscheiding van 1834 beschrijft „als
sociaal conflict en sociale beweging".
Mulder promoveerde daarop te
Groningen.
Er is wel gezegd dat dit niet kan:
het is of een geloofsstrijd of een
sociale beweging geweest. Feit is dat
velen die later met die Afscheiding
zijn meegegaan, al tientallen Jaren
vervreemd waren geraakt van de
grote kerk, die hun niet gaf wat zij
wensten.
Het lijkt onwaarschijnlijk dat een
domineesruzie in Noord-Groningen
en het vertrek in het hele land van
nog geen tien predikanten genoeg
was om in korte tijd honderd vrije
gemeenten te laten ontstaan
Zou nu werfkeüjk de economische
situatie, de wonderlijke bevoogding
van de mindere man, de radicale
onrust en het oonfüict met de Belgen
er helemaal buiten staan?
Mulder zoekt dat allemaal uit in
acht Friese hervormde gemeenten.
Wie niet buitengewoon thuis is in
de sociale wetenschappen zal wel
eens wat moeten overslaan.
Er blijft genoeg over dat de
aandacht trekt. Zo blijkt vooral in
de beginperiode. Een flink aantal
vooraanstaanden aan de kerkstrijd
in de dorpen te hebben meegedaan
aan afgescheiden kant. De officiële
bronnen willen de indruk wekken
dat het allemaal armoedzaaiers
Data
Tenslotte vestig ik de aandacht op
het boekje „Honderd veertig jaar
gemeenten en predikanten". Daarin
zijn bijeengebracht die stichtiings-
samensmeltings - en splitsingsdata
van de plaatselijke Gereformeerde
Kerken sedert de afscheiding in
oktober 1834. En de namen van
allen die die kerken hebben gediend
als voorganger.
Tien jaar geleden verscheen ook zo'n
boekje. Toen viel op dat niet steeds
kon worden erkend dat mensen in
die kerken dominee zijn geweest die
later met of zonder scheuring naar
elders vertrokken. Dat is nu
hersteld.
Uit het boek van Wesseling (zie
boven) blijkt dat er in Noord-Gro
ningen afgescheiden kerken hebben
bestaan die geheel vergeten zijn,
niet door Wesseling, maar wel in dit
boekje.
Verder zou een volgende keer
misschien kunnen worden gepro
beerd de verschuivingen, die in de
loop der decennia in de grenzen van
kerkprovincies en classes hebben
plaats gehad, aan te geven. Maar nu
vraag ik waarschijnlijk te veel.
Want het is nu al een heidens
monnikenwerk geweest, dat meer
waardering verdient dan het ooit zal
krijgen.
Dr. J. Wesseling, De Afscheiding
van 1834 in Grcningterta-nd. deel II de
classis Middelstum, De Vuurbaak,
Gronóngen, f27,50.
Dr. L. H. Mulder, Revolte der
Fijnen. Boom, Meppel, 428 blz,
26,50.
Honderd veertig jaar gemeenten
en predikanten. 272 blz. alil een
verkrijgbaar door 13 op postgiro
51 31 53 van het Algemeen Kerkelijk
Bureau, Koningslaan 11, Utrecht.
dervreugd) 10 u H. de Jong te Rijswijk H A. en Dankzegging. Groen v Prln-
stererschool 10 u ds W. Chr. Hovlus.
en 7 u ds S. G. J. Goverts. Christ. Ge
ref. Kerk 9.30 u leesdlenst 2.30 u ds B
Eijleveld (Bussum) Geref. Kerk 9.30
i Heeten 4.30 u ds N. Wljn-
J. de Jong
lathakerk
srg openb. t
ningskerk 10 u ds A. J. Lam-
a6envoorae
(Openb.
rijamgjxkerk 10.30 u ds M. J.
10 u ds R. Steenstra
10.30 u Pasteur D.
.i'^demisch Ziekenhuis 10 u ds P.
I. iv. van M&isseu (H. Av.)
iviaconessenhuis 10.30 u Prof. Dr.
St. Josephparochie 8.30, 9.30, 11 en
(zat. av 7 uur).
H. Middelares 9.30 en 11.30 u (zat.
Hartebrugparochle 8. 9.30. 10.45 u
hoogmis 12 en 6.30 u (zat. av.).
Petrusparochie 9.30, 11 en 12.16 u
(zat. av. 7 u).
Vrije Kath. Kerk (Vreewijkstraat 1)
10 30 u.
Oud Kath. Kerk (Zw. Singel 50) 10
Splrltiscn Genootschap (Steenschuur
C) Paaswljdlng maandag 8 u dhr Van
Veen te Wllk aan Zee.
Aarlanüer\een Herv. Gem. 10 u
i R J. Wolthaus. 7 u ds A. Vink te
T rlumfatorkerk 10
(Dorpskerk) 10 u ds Balke.
u ds Droogers (Salvatorkerk) 10
u ds Van Embden. 6.30 u kand. Snij
ders (Bethlehemkerk) 9.3 u ds Droo-
fere 0.30 u ds V. Ieperen. Geref. Kerk
0 u ds Buitenhuis. 6.30 u ds Czlrla te
Oude Wetering (Nleuwerbrug) 10 en -- - - - --nn|-rt"Tl11,^n„
«-g ff0'e,man' Ofel. Kerk (vrij- bulten
gaarden. R.K. Kerk 9.30 u gez<
hoogmis 11 u e
Ds. R. de Vries boeteviering (»t.
eucharistieviering.
Noordwijk-Binner
Vlnkenlaan) 10.30 i
(in Ger.
Ter Aar Herv. Gem. 9 30 u (o-
penbare belijdenis) en 8.30 u ds Lin-
denburg.
Valkenburg 10 u kand. J. Dee.
uit Oegstgeest. 6.30 u ds G. J. v. d.
Bogerd uit Rljnsburg Bevestiging v
nieuwe lidmaten. Geref. Kerk 9.30
Wonbrugge Herv. Gem. 9.30 e
C.30 u ds Blenk. Geref. Kerk 9.30
ds Huizebosch 6.30 ds Bezemer. T<
RR land (Kerk W. de Zwljerlaan) 9.30
L. Heijmans, 16.30 u ds J. Stelwa
gen. Geref. Kerk 9.30 u ds H. Dijk-
5 u ds H. Dijkstra „De Stek" 11 u
komst Openb. Lagere School
J. G.
B Jansen óeref. Kerk 9 u ds J. Bos
man. 5 u ds E. Warnink. Van den
Eerghstichtlng 11 u ds H. Roozen
(Valkenburg) R.K. Kerk Sint Jeroen.
8. 9.30. 11 en 12.15 u (zat. av. 7 u).
Noordwijk aan Zee Herv. Gem.
10 u ds D. Keuning (openb. bel.) Herv
Kapel Hoofdstraat 5 u ds D. Keuning
(HJL), De Rank. Golfbaan 10 u ds J.
Vroeglndewell (Katwijk aan Zee) 7
u ds J. Catsburg (Katwijk aan Zee).
Sole Mlo 9.30 u ds A. L. Lapri
Geref. Kerk (vrljge-
Bevestiging lidmaten) Kapel Rijndijk
7.45. 9 en 10.45 t
l u RK Christus Dlenaarkerk
Zwammerdam Herv.
i Verheule Geref. Kerk 10 en 6.30 u ds J. Mostert. Geref.
d. Laar se, Plnkstergem.
jeugdKapel ,X»e Goede Herder"
10 u oecumenische dienst pastoor
d Well.
utitbi. KLKK
unmenschansweg 15)
Gesink, Sassenheim
Openb. geloofsbelijdenis
5 u ds Z. C. Versiuys
Vestkerk (Oude Vest 133)
J. Heule, Lelden 5 u ds Hor-
iwanathakerk 10 u ds Van Achter
berg 5 u ds W. P. H. Pouwels, Hille-
1 gom
bevrijdingskerk (Aerent Bruunstr)
.Re Jeugdhavsn" 10
.Re Mirt" mej. Owel, 10 u .Ret
mierennest" dhr De Jong
Bap. gem. 10 u ds u. v Mameren.
Ger. Gem. 10 en 4.30 u leesdlenst.
Chr. Ger. Kerk 10 en 5 u ds Carlier,
*RemL Doopsgèz. Gem. Lokhorstkerk,
s Gedachteniskerk b
oes Woords. 7 u ds H. de Graaf te
Maarssen. RK. Kerk (zat. 7 u) 7.30
en 10.30 u.
Ier Aar Dorpshuis Aardam 9 en 12
Alphen aan den Rijn Herv. Gem.
hdventskerk Julianasiraat 10 u ds J.
H. Bogers HA. 5 u J. Haitsma te
Woerden. Kruiskerk Gouwsluis 10 u.
ds M. Hanemaaijer. Opstandlngskerk,
Prinses Marljkestraat 10 u ds M. Fok-
Hervormd kerkkoor -
Geref. kerkkoor
liazerswoude o.l.v. B. van Triest Kerk
Oudshooraseweg 10 u ds R. Oort.
Slonskerk Hooftstraat 9.30 u ds S. W.
Verploeg 6.30 u ds J. H. Schrijver te
Woerden. De Goede Herderkerk Ten
llarmsenstraat 9 u ds N. J. M. Hoo
cendljk Rldderveld. "De Bron" Trou-
badourweg 10.30 u ds N. J. M. Hoo-
gendljk. 5
6.30 u ds J
kelljke diei_
gehandicapten. Geref. Kerk
i ds R. W. Scholten
6.45 u ds G. de Rui-
9.30 u in Concordia c
woerd; Verg. v. gelovigen, Nieuwstraat
i samenkomst Bethel 9.30
Ontmoetingscentrum (zaterdagmid
dag 17.30) 10.30 U.
RK St. Michael
0 Gerëf. Kerk met ds H.
Swlerts, ds A. G. van der Linden
a pastor Heemskerk. Geref. Kerk 10
ds H. J. Swlerts (openb. belijdenis
an geloof) en 5 u zie Hervormde kerk
Leiderdorp Herv./Geref. Kerk
Maria ter Zee 8. 9.30 11
5 u).
rlikerhout Herv. Gem. 10
vrijgemaakt) ^10.16j
Gods) 8. lO en li.30
RK Kerk (Moeder 113o'en 5.30 u.
al Gebr. Brama
St. Laurentius 8.30 10.30 12 en 7
.zat. av. 7 u) Noord-Hofland 11.3
et.
<za*-
1 u) i
j6 u. Kapel Sint Bavo 9.30 u Kapel
Sancta Maria (z
H Hart van Je
av. 7 u) 8.30 10 en 11.30 i
Oegstgeest Herv. Gem (Groene
Kerk) 10.30 u dB H. O. Sasse
De Zllk (z
ter passledlenst
i Hoil.
1 Singers o.l.v. Jac. Colijn Park. Alphen
v»ljk 7.30 u ds Boonstra. Geref. Kerk:
10 u ds W. P. H. Pouwels 7 u Gem.
dienst ln de Ned. Herv. Kerk ds T.
Harder Chr. Geref. Predikant te Rot
terdam mjn.v. 'The Revival Singers"
c.l.v. Jac. Colijn. Chr. Geref. Kerk 10
u ds G. C. van de Kamp 7 u ds T. Har
der. ln een gezamenlijke evangelisatle-
c lenst ln de Herv. Kerk R.K. Kerk St.
Marünuskerk 8.30, 10 u Hoogmis 11.30
*2.45 en 7 u (zat. av. 7 u) St. Jozef
kerk 8.30, 10 u hoogmis en 11.3 u (zat
av. 7 u). Kapel Bloemswaard 8 u. 10
u Hoogmis (zat. av. 7 u).
Hoogmade Herv. Gem. 10 u ds P.
A. Lefeber te Alphen aan deai Rijn.
R.K. Kerk (zat. 7 u) 9 en 11 u
Kaag Herv Gem 10 u ds C Car-
i Netten. Belljdenlsdlenst
0.30 u ds J. A. van Netten. Schep-
V lngskerk 9 u en half elf ds G. van
Loenen Belljdenlsdlenst 5 u mevr P.
Bikker, Jongerendlenst. Baptistengem W. E. Verdonk, openbare belijdenis
Valk_ Boumanweg 236). mm
G
12 u (zat. av. 7 u).
Lelmuiden Herv. Gem. 9.30 u
J. H. de Vree 7 u ds J H. Bogen
den Rijn. Geref. Kerl
Oostenkerk 9.30 u ds Jos. G. Los 7 u
J. Huizebosch te Woubrugge. RK.
Gostlnga. zangdlenst - Geref. Kerk 10
u ds P. Pijlman te Katwijk 7 u ds Van
leesdlenst Geref. Kerk vrijgemaakt.
verband (Gemeentecentrum).
u) Bonaventurakapel 8, 10
u ds Lalleman Geref. Kerk 9.30 u ds
J. Czlrla 6.30 u ds L. Buitenhuls te Bo
degraven Rem. Geref. Gem. R.K. kerk
Meerkreuk (zat. 7 u) 8.15, 9.45 11.30
Geref. Gem. 10 en 4 u ds Hakkenberg.
Geref. Kerk Vrijg. Pr.str. 10 u ds Kui
per, Amstelveen 4.30 Eredienst - Ge- - - -
ref. Kerk Vrijg. Salvatorl 9 u Eredienst ds T. H. Ooetenbrug. Chr. Geref. Kerk
Herv. Gem. Brug-
kerk 9.30 en 0.30 u ds D. van Vliet;
De Hoeksteen: 9.30 u ds W. Verboom
6.30 u ds J. v. d. Heuvel Bethelkerk
6.30 u ds J. v. d. Heuvel, 5 u ds W
Verboom. Immanuelkerk 10 u ds N.
w Flink. 5 u ds Austie te Zeist (Open
aeurdienst) Geref. Kerk Kruiskerk
10 u ds B. Koekkoek/Ds D. J. Mod
deraar (openbare geloofsbelijdenis) 5
u ds D. J. Modderaar; Ontmoetlngs-
Lerk 10 u ds A. Bolwijn te 's Graven-
Lage 5 u ds H. S. Munnlk te Oudewa
ter. Chr. Afgesch. Gem. 9.30 en 5 u
ds A. P. Verloop. Oud Ger. Gem. In
Ned. Zuidkade 159 10 en 6.30 u lees
dlenst. Rem. Ger. Gem. in samenwer
king met Vrijz. Herv. 10 u Jhr. Ir A.
O D. de Graeff te Den Haag RK Ont
moet lngskerk 8.30 u 11.45 en 6.30 u
(zat. av. 7 u) St. Vlctorkerk 10 u (zat.
»v. 7 u) Jehovah's getuigen, Konlnk-
tljkszaal. Burg. Trooststraat 4 3.50 u
openbare toespraak: Gods kijk op
?eks en huwelijk; 4.30 u Wachttoren
bespreking: De geestelijke zekerheid
die God ons verschaft (27 maart A-
vondmaal bij eenkomst om 8 u) Volle
Evang. Gem. "Slon"
(Marlënburcht), RK
(H. Rijndijk 24)
(vrijgemaakt)
i ds Carstens RK. Kerk 8 i
7 u).
10 i
Vei Jehova Getuigen
tem Leyssenaar.
Evang. Chr. Gem. (Mlddelstegrt.) 10
u dhr Dikkes.
Piiikstergem. (Oude Rijn 8) 3 u dhr
J Eikerbout.
Evang. Luth. Kerk 10.5 u ds J. Hap
pee.
Geref. Kerk (vrljgem.) 10 en 5 u ds
Blok
Mlddernachtsgroep (Zw. Singel 21).
Triomfatorkerk Molenwerfstr
RK. Bo-
nlfacluskerk (zat. 7 u) 8.30, 10 Ned.
koorzang en 1UO u Pred. J. Velthuy-
se. RK. Plus X. kerk (zat. 7 u A Vree
burg) 9, 10.30 Gezinsmis 11.45 en 17.30
u R K. H Geestkerk Rldderveld "De
Eron" (zat. 6.30 Pred. J. Sellsener) 9
Happel en 11 uur Ned. Koorzang
(zat.
Katwijk aan den Rijn Herv Gem
"Open Hof" 10.30 u ds D. Bouman v
Katwijk aan Zee, bevestiging nieuwe
lidmaten. "Het Dorpshuls" 6 u eerw.
Leer H. Groenendijk van Schevenin-
gen. Ontmoetingskerk 10 u ds M. Hey-
inans bevestiging nieuwe lidmaten en
6.30 u kandidaat drs R. H. M. de Jon
ge van Leiden. Geref. Kerk 9 en 5 u
ds D. H. Elderman (HA.), RK Kerk
St. Jan de Doper 9.30 en 11.15 u (zat.
av. 7 u). Mgr. Bekkersschool 6 u.
Katwijk aan Zee Herv. Gem Nieu
we Kerk 10 u ds D. W. Koelman viering
HA. 6 u ds J. VroegindewelJ Dank
zegging. Oude Kerk: 10 u ds J. Vroeg
indewelJ viering HA. 6 u ds A. Vink.
Ichthuskerk 10 u ds J. Catsburg vie
ring H.A5 u ds Jac. de Vos H./
9.30 u (hoogm.) 11 u gezlns-
u), Poelpolder 8.30 10 i
Kerk) 9.30 u ds G. J. v. d. Bogerd,
5 u ds H. van Niel (HA) Bethelkerk,
F .30 u ds Van Nlel (openbare belijde
nis) 5 u ds v. d. Bogerd. Gereform.
ruimte chr. basisschool de Savornln
Lohman Llndengaarde 17a ingang t.o
NS station Noord 9.30 u dhr P. v. d.
bijbelstudie).
Warmond Herv. Gem. 10 u ds A.
J den Tonkelaar RK. Kerk 10 en
11.30 u (zat. av. 7 u).
Wassenaar Herv. Gem. Dorps
kerk 10 u hr P. C. Taal 4.30
ds Baayen 5 u ds H. Post Oegstgeest. A. Tukker, Kamerlk, 7
ds
i Wolff, 3.30 u kand. M.
C. H. Koetsier te De BUt. 5 u
J P. Haspels te Amsterdam. Chr Ge- tuinbouwschool 10.30 u (zat. av. 7 u).
(zat. 7 u) 7.30 9
Rijpwetering R.K. Kerk 7.30,
i hoogmis en 10.30 u (zat. av. 7 u).
Alphen a. d. Rijn. Geref. Kerk 9.30 u
fcitanala. Volle Evangelie Gem. <Kia-
Vennep Herv. Gem. 9.30 9.30'en 11
t Haarlem Geref. Kerk 10 u ds D.
van Santen 5 u ds D. W. Gesink Chr.
Geref. Kerk 10 en 5 u ds Jac. J. Re-
uel. Volle Evangelie Gem. 7 u Sa
menkomst (gebouw Ned. Prot Bond)
RK. Kerk (Pancratius-parochie) 8.30
o lensten 10 u ds J. T. Wlersma. Mes-
piaskerk 10 u ds J. A. G. van Zanten.
6 u Vesperdienst ds D. Veltkamp, te
hage. Dorpscentrum 930
V Tukker. Kamerlk. 10 u
kinderdiensten. Deylerhuls 10
Jeugdkerk Chr. School Middelweg 10
11 Kinderdiensten. Geref. Kerk 10 en
6 u ds Van der Meulen (Zuid) 10 en
- u ds Bech. Ned. Prot. Bond (Lange
Rerkdam 46) 10.30 u prof. dr. J. Sper-
Orgel en kansel van de Ned.
Hervormde Kerk in de Hoofd-
straat te Noordwijk
