De Spinola naar Spanje na
mislukken van staatsgreep
BALLINGSCHAP VOOR BEVRIJDER
Kritiek stadium
missie Kissinger
Veiligheid ambassadeur VS bedreigd
Akkoord voorwaarden
EG-lidmaatschap
Engeland bereikt
Zweden en Duitsland
vrezen terreuracties
RIEKENLAND
IVER WERPT
VOORSTEL
OVER CYPRUS
i gOENSDAG 12 MAART 1975
LISSABON/WASHINGTON (AP/Reuter) Een staatsgreep onder leiding van rechtsgeoriën-
£erde militairen, die leidde tot gevechten en een bombardement bij de luchthaven van Lissabon
s gisteren in de loop van de middag en avond onderdrukt. De leider van de coup, de oud-pre
sident De Spinola die na de revolutie van april 1974 enige maanden president van Portugal
was, is met enkele andere leiders en zijn gezin naar Spanje uitgeweken. De militaire veilig-
ïeidsdienst van Portugal heeft verklaard, niet langer de veiligheid van cle Amerikaanse ambas
sadeur in Lissabon te kunnen waarborgen, en dat het beter zou zijn, wanneer hij het land zou
yerlaten. Amerika is beschuldigd van deelneming aan de mislukte staatsgreep.
De opstand werd uitgevoerd door
ttJacthermjagers uit het garnizoen
i Tamoos, honderd kilometer ten
xrden van Lissabon. Zij bezetten
durende enlfcele uren de luchthaven
Lissabon en voerden een kort
nbaidemenit uit op een artillerie-
ie. In tegenstelling tot hun
wachting kregen zij geen steun
t andere militaire eenheden, waar-
de opstand spoedig kon warden
dwongen.
Het was het eerste gewapende oon-
binnen de strydikrach/ten na
t omverwerpen van de rechtse dic
tatuur op 25 april van het vorige
waardoor het bewind van Cae-
ten einde kwam. Sinds die tijd
jefent de over het algemeen links
wiëniteerde 'Beweging van de
xijdkraohten* (MFA) de macht uit.
)it bewind heeft
uitgeschreven
12 april
Nadat de opstand was neergeslagen
^erd bericht, dat oud-president ge-
leraal De Spinola, die indertijd is
etreden omdat hij zich niet met
steeds linkere koers van de MFA
i verenigen, de wijk had genomen
Tanoos. Van daar uit schijnt
per helikopter naar Spanje te
zijn vertrokken, waar hij laat in de
middag arriveerde met zijn gezins-
deden en 18 legerofficieren.
Inmiddels waren in verschillend 3
Portugese Steden fel'le limikse demon,
straties uitgebroken. Duizenden Por
tugese demonstranten zijn in Lissa
bon het hoofdkwartier van de So
ciaal-democratische Centrumpartij
binnengedrongen. Ze staken het ge
bouw in brand en binnen enkele
ogenblikken was het volledig een
prooi der vlammen.
Volgens ooggetuigen in Oporto is
het hoofdkwartier van dezelfde par
tij in deze Noordportugese stad vol
ledig door demonstranten verwoest»
Duizenden demonstrerende jonge
lui vernielden de ruiten van het ge
bouw, drongen er bipnen. sloegen
het meubilair aan diggelen en namen
documenten mee. Het partijbureau
ligt minder dan 200 meter van het
militair hoofdkwartier van Oporto.
De Portugese militaire veiligheids
troepen kunnen niet langer de vei
ligheid waarborgen van de Ameri
kaanse ambassadeur in Lissabon.
Frank Cariucoi. Dit verklaarde het
hoofd van de veiligheidstroepen,
brigade-generaal Salraivo de Carval-
ho. 'Ik kan op dit moment zijn fy-
IjERUZALEM (Reuter) De onder
handelingen die de Amerikaanse mi
nister van Buitenlandse Zaken Kis-
kiniger in het Midden-Ooeten voert
k,m te komen tot een verdere troe
penscheiding tussen Egypte en Is
raël zyn, volgens Israëlische mede-
Lelingen, nu in een kritiek stadium.
I Na de besprekingen van gistera
vond zei de Israëlische minister van
Buitenlandse Zaken Allon dat geen
onverwachte moeilijkheden zijn ge-
hezen. "Wij menen allen dat wij nu
In een zeer kritieke periode werken
toaarin belangrijke ontwikkelingen
kunnen of niet kunnen plaatsvinden.
Hoewel hij zei dat er geen "groot
liieuws was" was er zeer hard en
koed gewerkt.
F Kissinger reisde vandaag naar E-
fypte voor verdere besprekingen met
president Sadat.
De Syrische autoriteiten en de lei-
pers van verschillende Palestijnse
fcuerilla-organisaties zijn besprekin
gen begonnen over de vorming van
sieke veiligheid nipt garanderen en
het is in wezen mogelijk dat hem
iets onprettigs overkomt, hetgeen
voor onze regering zeer te betreuren
zou zijn'. De generaal legde deze ver
klaring gisteravond af voor de tele
visie, terwijl 40 militairen de Ame
rikaanse ambassade bewaakten tegen
groepen demonstranten die door de
straten van Lissabon trokken.
'Onze regering zou hem moeten
uitleggen dat het voor zijn eigen
veiligheid beter is het land te ver
laten na wat er gebeurd is', zei de
generaal en hij voegde er aan toe dat
de economische en politieke situatie
in Portugal is verslechterd sinds de
aankomst van Carluocl.
WASHINGTON Het Amerikaan
se Ministerie van Buitenlandse Zaken
heeft onmiddellijk categorisch ont
kend dat de ambassade in Lissabon
of de regering in Washington iets
te maken hadden met de mislukte
staatsgreep. Woordvoerder Robert
Funseth zei dat de Verenigde Stater,
geen voorkennis hadden van wat in
Portugal ging gebeuren. HU weigerde
commentaar te geven op het bericht
dat de veilligfheid van de Amerikaan
se ambassadeur in Lissabon niet
meer gewaarborgd kon wordfen.
Ook het Spaanse Ministerie van
Buitenlandse Zaken heeft berichten
uit Lissabon als zou Spanje bU de
opstand zijn betrokken als ongefun
deerd van de hand gewezen.
De Spaanse regering vertelaarde
dat zij volledig vasthoudt aan het
beginsel van niet-inmenging in de
binnenlandse aangelegenheden van
an'iere lamden, zo wondt in 'n ver
klaring van het ministerie gezegd.
Verwacht kan worden dat premier
Goncalves en zUn aanhangers de
mislukte coup zullen gebruiken ais
voorwendsel voor een zuivering van
meer gematigde militairen uit de
posten, die dezen nog steeds binnen
het apparaat van de strijdkrachten
bekleden.
DUBLIN (Reuter) De Euro
pese leiders hebben gisteren ia
Dublin een akkoord bereikt over
nieuwe en betere voorwaarden
voor het Britse lidmaatschap van
de Europese Gemeenschap.
De leiders hebben hun goedkeu
ring gehecht aan een correctie
mechanisme volgens welke de
Britten met ingang van 1978 jaar
lijks een bedrag terugkrijgen dat
zij teveel aan de EG hebben be
taald. Dit bedrag Is maximaal 300
miljoen dollar per Jaar over een
pentode von twee Jaar.
Premier Wilson heeft beloofd dat
hU in Groot-Brittannië persoon
lijk campagne zal voeren voor
een voortgezet lidmaatschap van
de EG indien de nieuwe voor
waarden bevredigend blijken.
Het Britse Lagerhuis heeft gis
teravond met 312 tegen 262 stem
men het wiitboek goedgekeurd,
dat de regering had ingediend
over het in juni te houden refe
rendum voor het Britse lidmaat
schap van de EG. BU het debat
heeft de voorzitter van het La
gerhuis. Edwaird Short, 23 juni ais
eerste praktische datum voor het
referendum voorgesteld.
.►Mijn gevoelen is dat de Britse
premier Harold Wilson en zUn
minister van Buitenlandse Za
ken, James Cailaghan, het Britse
kabinet zullen adviseren de kie
zers aan te bevelen Ja te stem
men in het komende Britse refe
rendum over het Britse EG-lid
maatschap". Dit was gisteravond
laat het commentaar van de Ne
derlandse minister-president dirs.
Dan Uyl, op het moeizame twee
daagse gesprek van Engeland
met de BG-pantners.
Een woordvoerder van de Ierse
regering heeft gezegd dat de Eu.
ropase regeringsleiders het eens
zijn geworden over een formule,
volgens welke Nieuw-Zeeland voor
langere tUd zuivelprodukten in
Groot-Brlttamnië kan afzetten
De kwestie Nieuw-Zeelaud was
tevens een van de punten, dü*
premier Wilson op de conferen
tie geregeld wilde zien.
Het bereikte compromis houdt on
der meer het volgende in:
In 1978 en 1979 kunnen Groot-
Brittannië en de Lidstaten die
met financiële moeilijkheden
kampen een bedrag van maxi
maal 300 miljoen dollar van hun
jaarlijkse bUdrage aan de EG-
begroting aftrekken.
West-Duitsland zal het grootste
deel van het verschil moeten
goedmaken.
Vanaf 1980 kunnen de in fi
nanciële nood verkerende landen
maximaal drie procent van het
totale Europese budget aftrek
ken. Dit budget zal tegen die tfljd
waarschijnlijk een waarde van zes
tot zeven miljard dollar verte
genwoordigen.
Details over de speciale regeling
voor Nieuw-Zeeland zUn nog niet
bekend gemaakt.
De Nederlander en de Belg be
talen van alle „burgers" in de
Europese gemeenschap het meest
aan het budget van ,de gemeen
schappelijke markt.
Dat blUkt uit een dooument dat
door de Belgische delegatie op d«
Europese topconferentie op tafel
is gelegd.
De Nederlander draagt per hoofd
het meeste by aan het totaal van
het Europese budget namelijk
104,76 gulden. Onmiddelyk daar
op volgt de Belg met 99,55 gul
den. Dan volgen de Wesbduitser
met 88,11 gulden, de Deen met
86,49 gulden, de Brit het 60.09
gulden, de Fransman met 59.40
gulden, de Italiaan met 43,65 gul.
den en als hekkesluiter de Ier
met 35,58 gulden.
NEW YORK (AP) De Ameri
kaanse minister van Buitenlandse
laken, Kissinger, heeft een formule
nieuwe onderhandelingen tus-
de Grieks- en Turks-Cyprische
jvoikingsgroepen geïntroduceerd,
is aanvaard door Turkse,
is afgewezen door Griekenland
de Grieks-Cyprioten. Dit werd
kisteren meegedeeld door VN-diplo-
Viaten.
De Grieks-Cyprioten hebben de
flialoog in Nicosia stopgezet uit pro
est tegen de op 13 februari een
zijdig geproclameende Turkse staat
3 het eiland.
Kissinger heeft in Ankara voor
gesteld om beide partijen opnieuw
pij elkaar te brengen onder auspi-
secrataris-generaal Kurt
IValdheim van de Verenigde Naties.
Maar de Griekse ambassadeur, De.
Karayannis, en de Grieks-Cy-
Jrische vertegenwoordiger, Glafcos
pleridés, noemden Kissinger's voor-
iel onaanvaardbaar.
De Grieks-Cyprioten hebben ge-
jpist dat de Veiligheidsraad een ge-
1 nieuw kader voor de bespre kin-
schept. Maar de raad heeft al
weken vruchteloos vergaderd
r een aantal uiteenlopende for-
nules.
Drie meter sneeuw In de Ita-
Alpen is maandagnacht zo
oveel sneeuw gevallen, dat in het Aos-
jta-dal enkele dorpen onder een
sneeuwdek van drie meter hoog zijn
[bedolven. Er doen zich tn het gebied
;1 sneeuwlawines voor, dat er
•rpen zijn waarvan de inwoners
[zich niet meer buiten wagen. Een
..[aantal dalen is door lawines van de
atttbuitenwereld afgesneden,
terj verdronken In d* Maue rivier
in de provincie Tete (Mozambique)
zijn gisteren veertig personen ver
dronken toen de vrachtwagen waar
mee zy reisden van een brug af
stortte en in het water terecht kwam.
Direct na. het neerslaan van
de opstand trokken vooral linkse
demonstranten de straat op, niet
alleen om aanhankelijkheid aan
het heersende bewind te tonen,
maar ook om van leer te trekken
tegen de Christendemocratische
Partij van het midden. Op de foto
boven demonstranten die hun ge
zindheid duidelijk met vlaggen
toonden, op de foto onder het
verbranden van documenten en
inventaris van het hoofdkwartier
van de christendemocraten in
Lissabon.
STOCKHOLM//BONN (AP) De
Zweedse veiligheidspolitie is m op
perste staat van paraatheid ge
bracht in verband met de geruchten
over een aanslag van het Japanse
"rode leger" op het Eurovisie Song
Festival, dat 22 maart in Stockholm
wordt gehouden.
De politie bevestigde speciale
maatregelen te hebben genomen na
uit het buitenland tips te hebben
ontvangen die erop wijzen dat ver
schillende terroristische organisaties
acties in Zweden voorbereiden.
Volgens waarschuwingen die de
Zweedse politie van Interpol en an
dere organisaties heeft gekregen
zouden terroristen, onder wie een
groep Perzen, aanslagen op Israëli
sche doelen en andere groepen in
Zweden willen plegen.
Een week na de gedwongen uit
wisseling van vijf Westduitse anar
chisten tegen de ontvoerde leider
van de Westberlijnse Christen-De
mocraten. Peter Lorenz, heeft de
Westduitse minister van Justitie,
Hans-Jochen Vogel, verklaard dat
er waarschijnlijk nieuwe terreurac
ties te verwachten zijn.
Verplicht Met ingang van het
volgend jaar zal het dragen van ved-
ligheidsgordels in Zwitserland ver
plicht zijn. Bij een onderzoek is ge
bleken dat in de Zwitserse steden
slechts 15 pot van de automobilis
ten een dergelijke gordel draagt. Op
de autosnelwegen doet 38 pet. dit en
op de secundaire wegen 33 pet.
ADVERTENTIE
Op z'n vastrechtkaart kan Ko Spoor
nog es 'n werkbezoekje afleggen.
Als student medicijnen zit je niet
de hele dag achter de boeken.
Je moet ook es van tijd tot tijd de
praktijk in, nietwaar Ko?
En dat doe je dan op 'n vastrecht-
kaart. Kost per maand f 35,-. Dan mag
je reizefi op enkeltjes voor de halve
prijs. Dus retour voor de prijs van een
enkeltje. Ook al zit er een nachtje
tussen.Vindt u't gek dat Ko zoveel
werkbezoeken aflegt?
Yastrechtkaart. Enkeltjes voor de halte prijs.
LISSABON (ANP) Generaal i
Antonio de Spinola, die gisteren na
de mislukte militaire opstand naar
Spanje is uitgeweken, is vier en een
halve maand president van Portugal
geweest, eze bekendste militair
van zijn land kwam vooral in de
schijnwerpers van de publieke be
langstelling door zijn boek 'Portugal
en de toekomst", dat begin 1974 wend
gepubliceerd en waarin hij een po
litieke oplossing van het koloniale
probleem voorstelde.
Dat boek kostte hem de functie van
plaatsvervangend stafchef van de
strijdkrachten, een functie die door
het oude dictatoriale bewind onder
Caetano speciaal voor hem was
gecreëerd als beloning voor zyn werk
in de Portugese gebieden in Afrika,
De verschijning van het boek had
een reeks gebeurtenissen tot gevolg
die generaal De Spinola in Lissabon
in het centrum van de macht brach
ten en een nieuw tijdperk inluidden
na bijna een halve eeuw rechts dic
tatoriaal bewind.
Na een militaire staatsgreep werd
op 25 april 1974 een militaire junta
Generaal Antonio de Spinola, van zeven man ingesteld, waarvan
eens bevrijder van Portugal van De Spinola de ledder was. Op 15 mei
de rechtse dictatuur, nu banne- wend hy temdspresddent. Onder de
ling na een laatste poging, om Junta kwam een voorlopige regering
linkse dictatuur te voorkomen. tot stand, die de weg moest banen
oor een grondwetgevende verga
dering.
Op 30 september 1974 kwam een
eind aan de macht van de 65-jarige
president. Hij besloot onder druk
van de ewegimg vaai de Strijdkrach
ten af te treden, nadat in het voor
afgaande weekeinde een crisistoe
stand was ontstaan. De Beweging
van de Strijdkrachten en linkse le
den van zijn tegering hadden hem
gedwongen een voor hem georgani
seerde sympathiebetoging van con
servatieve Portugezen, die zich de
zwijgende meerderheid noemden, af
te gelasten. De Spinola vond dat het
onder deze omstandigheden onmoge
lijk was een ware democratie op te
bouwen en verklaarde dat een chaos
op die manier onvermijdelijk was.
Begin januari kwam de voorma
lige president nog even op het po
litieke toneel terug. In het eerste
interview dath y sinds zyn aftreden
toestond herhaalde de generaal zijn
bedekte waarschuwing dat het by
de staatsgreep van april 1974 bevrij
de land opnieuw een dictatuur zal
worden, maar dan een van links.
Hij zei te hopen dat de Portuge
zen het risico zullen gaan onder
kennen in de handen van nieuwe
minderheden te vallen, die erop be
lust zijn zich meester te maken van
de inspanningen en de opofferingen
van het volk. Hoewel hij dit niet
met zoveel woorden zei was duide
lijk dat de gematigde De Spinola op
de communisten doelde, die herhaal
delijk op uitstel van de algemene
vertdealngein hadden aangedrongen.
"Ik heb het presidentiele ambt neer
gelegd omdat ik niet wilde meewer
ken aan de voorbereiding van nieu
we autocratische regimes", aldus de
oud-president in het interview met
het Portugese weekblad Expresso.
Directe kritiek op de Beweging van
de Strijdkrachten oefende De Spinola
met te zeggen: "Het was een mis
daad tegen de natie de macht in
handen te nemen om deze daarna
over te dragen aan een macht die
niet uit rechtstreekse verkiezingen
is voortgekomen. De beweging had
niet moeten toestaan, een instru
ment vam politieke ideeën te warm
den".
Antonio de Spinola is in 1910 ge
boren als zoon van een inspecteur-
generaal van financien. Zijn mili
taire loopbaan begon in 1930 met
een opleiding tot cavalerist aan de
militaire academie. Als vrijwilliger
nam hij deel aan de Spaanse bur
geroorlog aan de zijde van Franco.
In de tweede wereldoorlog bezocht
hy als luitenant de Duitse linie by
Stalingrad, waar hij een
mingsmissie moest vervullen.
Zijn Afrikaanse jaren begonnen
als luitenant-kolonel in 1961, toen
hij vrijwillig in Angola diende in de
strijd tegen de Angolese guerrillabe-
weging.
Hij kwam pas goed in de schijn
werpers te staan na zijn benoeming
in 1968 tot gouverneur en opperbe
velhebber in Portugees Guinee.
De kleine, parmantige generaal
die zelfs bij zijn bezoeken aan on
derdelen in de jungle zyn monocle
en rijzweep droeg, voerde een nieuw
beleid tegenover zijn troepen, die
hij dagelijks te velde inspecteerde.
Onder het motto "voor een beter
Guinee" liet hij scholen bouwen en
wegen aanleggen en vormde hij
eenheden die uitsluitend uit Afri
kaanse militairen bestonden. Hij
gaf de bevolking zeggenschap in de
ontwikkeling van het gebied en toen
hij in 1972 in het moederland terug
keerde werd hij daar als een held
verwelkomd.
Na de staatsgreep van 1974 werd
hij hoofd van de door de over het al
gemeen links georiënteerde Jonge
officieren gevormde militaire junta
en later president. Maar het zaad
voor het conflict had onvermijdelijk
reeds wortel geschoten, want gene
raal De Spinola, een overtuigd pa
triot die een voorliefde voor eerlijk
spel had, was conservatief in hart
en nieren. Nog éénmaal schijnt hij
een wanhopige poging te hebben ge
daan het land te bewaren voor een
linkse dictatuur die volgens zijn vas
te overtuiging voor de dein* staat.
Pelgrims gedood Tenminste 27
pelgrims zijn gisteren om het leven
gekomen tijdens een religieus feest
op de berg Girnar in de Indiase deel
staat Goedjarat. Nadat een meisje
in een ravijn was gevallen, stroom
den talrijke mensen naar de rand
van de afgrond. De menigte drong
zo sterk op dat een afscheidings
muurtje bezweek en verscheidene
pelgrims in de diepte verdwenen.
Explosie Door de voortydige
ontploffing van een zelfgemaakte
bom zijn gisteren in Napels da 35-
jarige leraar Carlo di Leva gedood
en een student gewond. Volgens de
politie gaat het om leden van een
linkse extreme bewering. De politie
heeft in de woning van de leraar
drie revolvers, een geweer, een grote
hoeveelheid geld en pamfletten van
de "gewapende proletarische cellen"
gevonden.
