Een
niet
een
Indiaan wil
hebben wat
ander heeft
Er
schijnt
mis
Indiaan
zijn op
grond
van
indiaan
Wounded Knee
Indiaanse strijdgroep
Een actie van geweld tegen gejoeld. Het is afgelopen. Indianen in rouw. Een protestmars:
is weer een dode gevallen.
Hongerdood dreigt voor India
nen. Veertig procent van de In
dianen in Noord-Amerika is
werkloos. Kindersterfte onder In
dianen vijftig procent hoger dan
hij blanken. De Indiaan wordt
gemiddeld maar 45 jaar oud. Een
kranteberichtje.
Marlon Brando weigert de Os
car voor zijn rol als "The God-
father" uit verontwaardiging
over de behandeling van de In
dianen. De glamourwereld van
Hollywood voelt zich erg onrustig
als de acteur een Indiaans meis
je het toneel opstuurt om aan zijn
protest kracht bij te zetten. Mar
lon Brando geeft uitgestrekte lan
derijen aan de Indianen. Ook dat
zijn kranteberichtjes.
Even later gonst het verhaal
van een zware hypotheek, die op
dat weggegeven landgoed rust.
Zelfs Art Buchwald, Amerika's
verrukkelijkste satirische column
schrijver, brengt daar een gek
stukje over. Al zou dat verhaal
van die hypotheek waar zijn: het
land dat Brando lang geleden
kocht is nu tientallen malen dat
hypotheekbedrag waard.
Marlon Brando is naast Jane
Fonda een van de weinige ac
teurs in de harde filmwereld, die
ooit enige sociale bewogenheid
heeft getoond. Hij heeft aan "The
Godfather" vijftien miljoen dol
lar verdiend en heeft er geen en
kele behoefte aan de Indianen
een paar ton door de neus te bo
ren. H\j heeft altijd voor hen op
de bres gestaan, was ook weer
aanwezig toen ze kortgeleden in
het klooster bij Gresham werden
gearresteerd.
Brando is in Hollywood niet zo
erg geliefd om deze activiteiten,
maar hij aanvaardt de niet denk
beeldige risico's die dit voor zijn
verdere carrière oplevert.
Washington, november 1972:
vijfhonderd Indianen nemen het
hoofdkwartier over van het Bu
reau of Indian Affairs dat na
mens Binnenlandse Zaken de
voorzieningen in de Indianenre
servaten regelt. Ze houden het
een week bezet.
Wounded Knee, 27 februari
1973: 200 leden van de American
Indian Movement bezetten een
kleine handelspost op het Pine
Ridge Reservation van de Oglala
Sioux in South Dakota. Ze hou-
en het vol tot 6 mei, 71 dagen
lang. Er wordt geschoten. Twee
Indianen sneuvelen, velen worden
zwaar gewond.
Mei 1974: zeventig Mohawk-In-
dianen nestelen zich in een kamp
van de staat, waar 's zomers meis
jes vakantie houden. Ze zitten er
nog.
Januari 1975: een groep India
nen, die zich de Menominee War
riors noemt, trekt met vrouwen
en kinderen een verlaten kloos
ter bij Gresham in Wisconsin
binnen. Ze willen er een zieken
huis van maken. De staatspolitie
slaat beleg.
Er schijnt iets mis te zijn met
die Indianen in Amerika. Wat is
er aan de hand met die ongeveer
900.000 oorspronkelijke bewoners
van dat enorme land. die gelijke
rechten hebben als iedere andere
Amerikaan maar dagelijks onder
vinden hoe cynisch de theorie
van een Grondwet is?
Praten met twee Indianen. De
een is een regeringsambtenaar,
Thomas Oxendine, de public re-
lationsman van het Bureau of
Indian Affairs. De ander is di
recteur van de organisatie, die
alle Indianenstammen overkoe
pelt en namens deze optreedt:
Charles Trimble van het National
Congres for American Indians.
In reservaten, waarin Amerika zijn Indiaanse bevolking heeft
geconcentreerd, wbnen 264 stammen. Bijna 500.000 mannen,
vrouwen, kinderen, die van het immense land van hun oor
sprong twee honderd miljoen vierkante kilometer als leef ter
rein hebben. In verspreide dorpjes in Alaska nog eens 65.000
Indianen. Er wordt op deze mensen toegezien, er wordt voor
hen gezorgd. Een taak die is toebedeeld aan het Bureau of In
dian Affairs. Dat werd in 1824 opgericht als buitenbeentje van
het ministerie van Oorlog. Sinds 1849 valt het onder Binnen
landse Zaken.
Zorg voor de Indianen in de reser
vaten.
„Je kunt het een beetje vergelijken
met wat een gemeentebestuur voor
zijn burgers doet of de regering van
een Amerikaanse staat voor zijn in
woners. Voorzieningen op alle gebie
den sociale bijstand, onderwijs, ge
zondheidszorg, openbare diensten".
Thomas Oxendine. Voorlichtingsman
van het Bureau of Indian Affaire.
Ambtenaar. Maar hij 6taat boven
verdenking, hij is er zelf een. In-
North Carolina, waar hij in de stam
leefde, de Indiaanse scholen door
liep. Wel erg begaafd. En ook de
wind mee. Oxendine, nu 52, was de
eerste Indiaan die werd toegelaten
tot de Amerikaanse marine, waar de
rassenscheiding zeer lang een hoog
goed was. Maar in 1942, in de oor
log, mocht hij. Bracht het -en dat
was toen een soort achtste wereld
wonder- zelfs tot oorlogsvlieger bij
die marine.
Laag niveau
„Als Je ziet wat Je met dit bureau
allemaal zou moeten kunnen doen
vraag Je Je af hoe het komt dat de
toestand nog steeds op dit lage ni
veau is," zegt Oxendine. Hij is er
geen die valse illusies wil wekken.
Zoeken naar een oorzaak, laat de
schuldvraag er even buiten.
Met de komst van de kolonisten
werden de Indianen, de oorspronke
lijke bewoners van dat onmetelijke
en rijke land, teruggedrongen. Met
verdragen werd hen steeds meer
land afhandig gemaakt. Ze konden
er de blanke beschaving voor in ruil
krijgen.
„Een Indiaan wil helemaal niet heb
ben wat een ander heeft. Hij wil
niet hebben wat de blanke hebben.
Hij wil alleen maar Indiaan kunnen
zijn." Thom Oxendine raakt hier
waarschijnlijk de kern.
De Indianen in de reservaten. Ze
zitten er niet allemaal. In de steden
wonen er nog eens 350.000. Die heb
ben htm eigen weg gekozen. Ze val
len niet meer onder het Bureau of
Door
Anton Pfeiffer
Indian Affaire maar onder de wet
ten van stad en staat die hen domi
cilie bieden.
Dat kan. Sinds 1924 kan dat, want
toen kregen de Indianen het vol
waardige staatsburgerschap van de
Verenigde Staten. Gelijk aan alle
andere Amerikanen, gelijke rechten,
gelijke plichten. Ze konden gaan en
staan waar ze wilden.
Sjablone
In de reservaten is de taak van het
BIA sindsdien niet meer die van de
toezichthouder, de Idiaan staat
niet meer onder curatele.
„We hebben nog wel steeds de zorg
over hen. Maar dit hier, dit is een
regeringsbureau. Het voert een fede
rale politiek uit. En is zo'n politiek
altijd in het belang van de India
nen? Of in dat van de Verenigde
Staten?"
Thom Oxendine houdt het antwoord
stil. In hem zijn de ambtenaar en
de Indiaan met elkaar in gevecht.
„Een federale politiek voor de In
dianen wil zeggen een en dezelfde
politiek tegenover 264 stammen. In
diaanse groeperingen die alle weer
andere denk- en leefgewoonten heb
ben. Ze kennen elkaar niet eens.
Een standaardpolitiek is een onmo
gelijkheid, want ze is gericht op „de
Indiaan", een sjablone dat niet be
staat: het is een Indiaan die achter
de bureaus in Washington is uitge
vonden.
„Sommige stammen nemen het aan,
andere verwerpen het totaal. De si
tuatie vraagt van de Indiaan initia
tief om het contact aanvaardbaar te
maken. Verwerpt hij het dan komt
het tot de grootste moeilijkheden."
Er wordt naar nieuwe wegen ge
zocht In 1970 kwam president Ni
xon -al klinkt dat verbazingwek
kend- met het plan de Indianen in
de reservaten zelfbeschikking te ge
ven zander dat zij aan hun lot zou
den worden overgelaten. Want dat
zou zonder meer hun ondergang be
tekenen.
Wel dus de Steun, de voorzieningen
via het Bureau of Indian Affairs,
maar de stammen zouden zelf (me
de) mogen bepalen in wat voor
vorm die voorzieningen zouden wor
den gegoten. De Indianen werden
gesprekspartner van de grote blanke
broeders in Washington.
Wetjes
Zo leek het. Vier Jaar is men nu
aan het zoeken naar een interpreta
tie van de nieuwe regeling, maar bij
de uitvoering komt het steeds weer
tot botsingen. De Indianen konden
nooit de 'wet voorschrijven aan de
ambtenaren, die voor hen de zaken
regelden. Nu kan dat in theorie wel.
Er zijn duizend en-een wetten en
wetjes nodig om alles recht te bui
gen wat nog krom is, maar het
Congres maakt niet de haast van
een hardloper.
Even zomaar er tussen door: Er is
geen zinnige Indiaan die op dit
ogenblik het Bureau of Indian Af
fairs aan de kant zou willen zetten,
men eikent dankbaar de verdienst
en, men heeft de hulp hard nodig.
Maar de manier waarop...
De ontwikkelingen van de laatste
vier Jaar hebben de Indianen ook de
mondigheid gegeven om naar de
rechter te lopen als ze het niet eens
zijn met beslissingen van hoger
hand. Maar die hogere macht is bij
na altijd een dienst, die verwant is
aan Binnenlandse zaken. De Natio
nale Parken, waterleiding, kolenmij
nen, oliebelangen. Het BIA doet
veel, maar het is niet de advocaat
van de Indianen tegen zijn eigen
baas. Het gaat om belangen van de
voor de rechter sterker verdedigd
dan die van de Indiaan, die zonder
pleitbezorger staat.
Ook op dit kwetsbare punt zint men
op verandering. Er wordt gewerkt
aan een juridische adviesraad van
het BIA. die zich voor de Indiaanse
zaak kan opwerpen. Maar wanneer
komt de wet erdoor die van de
droom een werkelijkheid maakt?
Verder kan hoop worden geput uit
de zeer sterke ontwikkeling die het
onderwijs de laatste jaren heeft on
dergaan. Ook daar zit de stimulans
van het BIA achter.
In 1968 studeerden er 2000 Indiaanse
studenten aan de Amerikaanse uni
versiteiten. Dit jaar worden er 13.000
ingeschreven. Daar zitten 150 toe
komstige Juristen onder. Komen zij
straks terug om de belangen van
him volk te verdedigen? Een zelfde
hoop is gevestigd op de medische
studenten, die na hun studie de
kreupele gezondheidszorg in eigen
kamp op de been kunnen helpen.
Charles Trimble, directeur van het National Congres for
American Indians, 40 jaar, Oglala Sioux uit South Dakota. Hij
maakt er helemaal geen ingewikkelde zaak van. Omdat het
voor hem allemaal klaar en duidelijk is. Fel, dat is hij wel.
"Kijk, wat er op het ogenblik gebeurt is dit: ten eerste: we wil
len Indianen zijn en blijven en we zullen ook Indianen blijven.
We zijn er helemaal niet op uit om gelijk aan de blanken te
worden. Ten tweede: we willen ons land houden. Ten derde:
we willen vooruitgaan, we willen ons ontwikkelen als Indianen
op Indiaans land."
"We offeren daar veel voor op. We
hebben geweigerd te luisteren naar
de lokstem van de regering die
roept "ga nu maar van dat reservaat
af, ga gewoon onder de wetten van
de staat, dan gaat het sterftecijfer
onder jullie kinderen vanzelf om
laag." Dat hebben we geweigerd".
"We hebben ons land verloren in al
die verdragen van 1868 af. En nu
hebben we als basis dit land van de
reservaten, sinds 1934 is de regering
door de Indian Reorganisation Act
de partner waarmee wij onderhan
delen.
In ruil voor 97 procent van Ameri
ka was ons dit beetje land belooft:
de reservaten. En de Amerikaanse
regering zou voor ons zorgen, voor
Het onderwijs slokt eenderde deel
op van het budget dat het Bureau
of Indian Affaire beschikbaar heeft.
Zeventig procent van de Indiaanse
Jongeren gaan naar de openbare
school, maar er worden nog altijd
194 Indiaanse kostscholen in stand
gehouden.
De Indianen in de 6tad. Zij zijn
vaak de strijdbaarsten, verenigd in
de American Indian Movement. Zij
en de bewoners van de meer ont
wikkelde reservaten. Het is geen
toeval dat harde acties als de bezet
ting van het BIA-gebouw in Was
hington, Wounded Knee, het kloos
ter bij Gresham steeds weer de ge
zichten te zien geeft van de strij
ders van de American Indian Move-
ment, mannen uit de stad of wij
zer en strijdbaarder geworden
pas terugekeerd naar hun stam.
Thom Oxendine is de bemiddelaar
geweest tussen de overheid en de
Indianen, die ruim twee Jaar gele
den zijn Bureau of Indian Affaire
bezetten, hij hield de publiciteits-
contacten tijdens het drama van
Wounded Knee.
Verraad
Telkens kamt bij deze uitbarstingen
weer de woede en wanhoop van de
Indianen naar voren over wat zij
voelen als het blanke verraad. Ze
kregen beloften en beloften, maar ze
werden beroofd en beroofd. Het is
hun land. Het staat in de verdra
gen. Hier, hier. hier. Allemaal ver
dragen. De blanken hebben ze trou-
„A1 die verdragen zijn edht," zegt
Thom Oxendine, „maar ze zijn in
tientallen Jaren achterhaald door
steeds weer nieuwere overeenkom
sten en wetten. Maar als je de rech
ter van het Amerikaanse Congres
niet erkent, Ja, dan heb Je conflic
ten."
De Indianen zullen dit gevecht nooit
winnen. Ze zullen nooit kunnen te
rugkrijgen wat ze willen: hun land.
Wel boeken ze de laatste Jaren een
enorme morele winst. De overweldi
gende sympathie van het gewone
Amerikaanse volk staat achter hen.
En het schuldcomplex, ook bij de
overheid, is groot.
De Indiaanse strijdgroepen hebben
een belangrijke ruggesteun gevonden
in het proces tegen hun leiders van
Wounded Knee. Na een proces van
bijna een Jaar werden de AIM-voor
mannen Russell C. Means en Dennis
J. Banks vrijgesproken.
En de rechter veegde het ministerie
van Justitie de mantel uit over de
bedonderde wijze waarop het deze
zaak had aangepakt. Misschien kan
een dergelijke sympathie helpen een
weg te vinden om de Indianen naar
boven te brengen op de maatschap
pelijke ladder: ze staan nog Gteeds
op de laagste sport.
altijd, voor de hele verdere geschie
denis."
"We willen niet op onze lauweren
rusten en ons laten verzorgen. Hoe
wel we daar recht op hebben. Daar
zouden we op kunnen staan. Nee,
we willen vooruitgaan. En dat kan,
maar dan moet de regering ons land
beschermen. Maar ze erkent de be
sturen van onze stammen niet. Bij
onderhandelingen is het altijd "ja,
als" en "maar" en "en dan nog". En ze
proberen te lijmen: "Hiermee kom je
weg uit dat reservaat en hoef je
geen Indiaan meer te zijn."
Charles Trimble herhaalt, nu heel
geemotioneerd: "Maar daar gaat het
om- wij willen Indianen blilven diefjjj
vooruitgaan op Indiaans land."
"Ze weigeren de bestuursvorm van
onze stammen te erkennen. Maar
alle andere besturen, van steden,
van staten, van provincies krijgen
alles. Iedere verkeersweg die ze
gen, iedere school, elk ziekenhuis.
Het wordt allemaal zwaar gesubsi
dieerd. Op Indiaanse grond. Soms
lijkt het wel dat ze ons de honger
dood willen laten sterven in onder
danigheid."
"Er zijn stammen, heus, we hebben
stammen die op hun land jaarlijks
voor twee miljard dollar aan inkom
sten uit natuurlijke bron hebben.
Maar dat moeten ze allemaal stekën
in de bescherming van hun grond,
ze zijn altijd in de verdediging, krij
gen nooit kans zich te ontwikkelen?
Daarom hebben wij zoveel werklo
zen. Omdat de regering weigert
stambesturen te helpen zoals ze alle
andere besturen helpt. Ze weigert
ons land te beschermen, daar gaan
al onze middelen aan op."
"Wij vechten voor heel andere zaken
dan de negers. De negers willen ge
lijk worden aan de blanken. Bij
is het de liefde voor ons land. Als
de negers land zouden bezitten z<
den ze hetzelfde zijn als wij."
Trimble tekent speels een kaart
Noord-Amerika, wijst de reservaten
"Hier, onze landbouwgrond. Daar
gaan rivieren door. Je hebt toestem
ming nodig voor irrigatie. De steden,
de grote veeboeren, de fabrieken
hebben ook water nodig. Ze krijgen
allemaal voorrang boven ons. Op
papier was dat water aan ons be
loofd. Ja, op papier. Maar de over
heid weigert dat recht te bescher
men, we verliezen zaak op zaak.
Daar gaat onze tijd, daar gaat ons
geld in zitten. We hebben geen tijd
en geld om ons eigen volk te helpen."
"Jij moet dat weten," zegt Trimble,
"JU was in de oorlog in Holland.
Toen konden Jullie niets doen om je
te ontwikkelen. Je had alles nodig
om Je tegen de nazi's te verdedigen.
Zo is het met ons altijd: wij kun
nen niets doen, wij zijn altijd in
oorlog."
"Dat is de hele kern van Wounded
Knee, van de Menomlnees in dat
klooster."
'Wij hebben alle energiebronnen die
Je bedenken kan. Olie kolen, steen
kool van de hoogste kwaliteit, aard
gas, oliehoudende rotsen, hier en
hier en hier."
Hij wijst driftig zijn kaartje langs.
"De grootse uraniummijn ter wereld.
Weet Je waar die ligt? Hier, Laguna
Pueblo in Nieuw Mexico. Dat is een
Indiaans reservaat, dat is van ons.
De stammen zouden die bodemrijk
dommen moeten kunnen ontwikke
len en ervan kunnen profiteren om
op een hoger plan te komen."
"Maar neem Montana. De regering
in Washington heeft de Indianen
daar licensies gegeven voor het win
nen van steenkool. Ze krijgen ze
ventien dollarcent per ton. Die ko
len worden doorverkocht aan de in
dustrie voor 35 tot 40 dollar per ton.
Soms krijgen ze zelfs maar vijftien
cent. Dan zit er toch iets mis daar?"
"En steeds weer Binnenlandse Za
ken. Als het gaat om land, om wa
ter, om onderzoekingswerk: al die
grote maatschappijen moeten ook
worden geholpen, net als de India
nen. En wie kan er meer druk uit
oefenen op Binnenlandse Zaken, zij
of wij?
Nu het belang van de energie
steeds meer toeneemt worden de In
dianen nog verder opgeofferd. We
zullen dan een paar centen meer
krijgen, maar we moeten steed3
meer doen om ons land te verdedi
gen."
"Als Je praat over gezondheidszorg,
onderwijs, sociale voorzieningen, het
komt er steeds op neer dat we daar
in ver achterlopen bij alle andere
bevolkingsgroepen. Gewoon om dat
onzj stambesturen de kans niet
krijgen hun volk te dienen."
„Het Buireau of Indian Affaires?
Daar hebben we natuurlijk kritiek
op, maar we kunnen het beslist niet
missen. Dat bureau heeft ook zijn
problemen. Er zijn wat ontwikkelin
gen de goede kant uit. Maar het is
allemaal zo inefficient. Je hebt te
maken met de bureaucratie."
"Maar nu moet ik weg. Ik ga naar
het Witte Huis. Ik ga president
Ford vragen of hij bij al die bezui
nigingen niet wil gaan snoeien in
het budget voor de Indianen. Ik
weet wel dat iedereen de buikriem
moet aanhalen. Maar bij ons kan
dat echt niet nog verder."
