Gastarbeiders
uit Amerika
"Een heuse vampier zou natuurlijk helemaal jofel zijn...
Nog een Amerikaan in de Nederlandse basketbalwereld: Lerrnan
Battle in actie voor Transol.
Ray Bowerman
0ATERDAG 22 FEBRUARI 1975
LEIDEN Het is alweer enkele jaren geleden dat de vader
landse basketbalwereld te maken kreeg met "gastarbeiders'*.
Via het Haarlemse Levi's en het Amsterdamse Fiat Stars (nu
Gerard de Lange) stroomden de Amerikanen, met hier en daar
een Australiër, Israëliër of Joegoslaaf binnen. De ploegen die
het zonder buitenlander probeerden uit te houden zijn inmid
dels uitgerangeerd en ook de eerste divisieclubs zijn nu bezig
op grote (re) schaal buitenlanders binnen te halen. Met buiten
landers, synoniem met "Amerikanen", spelen is een "must", zo
is tenminste de algemene opinie. Maar wat doen de spelers
naast het basketbal, in het voor hen zo vreemde Nederland?
Gesprekken met vier Amerikanen geven een indruk van het
wel en wee van een groep mensen die in een amateursport hun
beroep maken van het spelen van wedstrijden. Die vier zijn
achtereenvolgens Ray Bowerman van BS Leiden, Tim Parker
en Rick Katherman van Kinzo-Amstelveen en Dennis Rusch
van het Amsterdamse Delta Lloyd. De Kinzo-spelers zijn voor
het tweede seizoen in Europa.
RAY BOWERMAN werd op 29 Ja-
iruari J.l. 23 Jaar en kwam begin de
cember naar Leiden om bij BS de
plaats in te nemen van Bill Allen.
Hij meet 2.05 meter en zet zo Ti 125
kilo's op de weegschaal. Bowerman
komt uit de Noordamerikaanse staat
Michigan en groeide op in de buurt
Chicago. HU studeerde physical
education aan de Western Kentucky
University.
Over zijn bezigheden in de VS ver
telt Bowerman: „Ik werkte als de-
Iputy-eheriff toen BS-coech Harry
Pappas mij opbelde en vroeg of ik
voor hem wilde komen spelen. Mijn
baas is vrij soepel en die vond het
goed dat ik enige tijd vrijnam. Ik
deed dat wel vaker en ging dan een
tijdje spelen". Het vrij nemen duurt
nu van december tot eind mei, wan
neer de „cob" uit Michigan weer te
rug vliegt. Bowerman: „Of ik vol
gend seizoen terug kom hangt aller
eerst van mijn baas af. Ik weet niet
of hij me weer vrij wil geven. Zelf
wil ik wél, Leiden is een fijne club".
Bowerman is net als andere bui
tenlanders van BS gehuisvest in het
Noordwijkse zeemotel „Zeezicht", pal
naast het huis van voorzitter Men
ken. Het strand is nog geen twee
minuten lopen, vandaar dat strand
wandelingen de favoriete bezigheden
/an de BS-Amerikanen. Waar-
vult Bowerman zijn dag? ,,'s-
Avonds trainen of spelen we. Daar
naast train ik de dames. En verder?
Slapen <tot het middaguur) winke
len. eten, wandelen langs het strand
in de duinen". Met name de bun
kers zijn favoriet bij Bowerman en
coach Pappas en zijn zoontjes. Voor
Amerikanen zijn zij een onbekend
stukje geschiedenis. Keer op keer be
wijzen Bowerman cs. dat de bewa
king van Neerlands-gevaarlijke-oor-
logsgoed in Katwijk veel te wensen
overlaat
Een lege dag? „Ach, ik mag dit
leventje wel. En het is erg moeilijk
hier in Nederland werk te vin
den. Je moet niet vergeten we zijn
hier allereerst om te basketballen, de
sport mag niet lijden onder even
tueel werk. Verder zijn de bepalingen
voor buitenlanders nogal streng. Bij
ons werken alleen Bob Heuts en Bon
nie Cornwall en sinds kort Dorothy
Pappas. Nee, het is best zo".
Over het Nederlandse basketbal
weet Bowerman niet zo veel te zeg
gen. Het niveau valt hem mee, maar
net als de andere Yankees komt hij
aandragen met de opmerking: „Het
krijgt hier zo weinig publiciteit, de
Door
Hans Jacobs
televisie zou eens hele wedstrijden
moeten gaan uitzenden. Dat stimu
leert de ontwikkeling en zal het ni
veau verhogen. En de Jeugd hè? En
de scheidsrechters! Daar moet allebei
meer aan gedaan worden, dan wordt
het hier nog beter".
Tim Parker (Kinzo)
TIM PARKER is
Jaar oud en speelt sinds vorig Jaar
Januari voor het Amstelveense Kinzo.
Daarvoor speelde hij tussen 22 sep
tember en 22 oktober voor Gerard
de Lange BC. Hij studeerde af als
onderwijzer aan het Westfield Sta
te College in Massachusetts. Een
baan als sportinstruoteur (dn het ka
der van het „Peace Corps") in Ve
nezuela sloeg 'hD vooralsnog af.
Op de vraag waarom Amerikanen
het in htm hoofd halen het vader
land te veriaën om in Europa te
gaan spelen ambwoordit Parker: „Het
is allereerst een geweldige ervaring.
Verder zijn er in de VS zoveel goede
spelers.dat Je wel ergens anders naar
toe moet. Alleen de absolute top komt
aan bod. Ik heb op een dag gewoon
een vliegticket gekocht naar Amster
dam. Ik kende hier kip noch kraal.
Na een tijdje zoeken kwam ik bij
Gerard de Lange terecht".
De naam Parker heeft in basket
balkringen een wat negatieve klank,
zo van: .Parker? Die kan niet bas
ketballen!" Tim is zich daar terdege
van bewust: „Ik heb het gemerkt
toen ik onlangs bij Tetramin en
Idem-Jumpers informeerde of zij mij
misschien kunnen gebruiken in het
volgend seizoen. Niet dat het zeker
is dat ik bij Kinzo weg ga, maar
als Kinsbergen een betere speler zal
kunnen pakken dan zal hij het niet
laten. Ik geloof dat ik nooit een eer
lijke kans heb gehad me te bewijzen.
Gerard de Lange verving me na een
paar wedstrijden door Steve Turner,
die als langste basketballer in Ne
derland meer pubidteit trok. Tussen
22 oktober en 6 januari heb ik niet
kunnen ballen, en daarna speelde ik
uit de publiciteit bij Kinzo in
de eerste divisie. En dit seizoen heeft
Kinzo twee .sterren" aangetrokken,
Rick Katherman en Dan Cramer.
Als zij spelen zien wij, andere spe
lers, de bal haast niet. Kijk maar
naar de topscorerslijst, Katherman
is derde bij de Amerikanen en Cra
mer een Nederlandse Amerikaan
h: „Natuurlijk is het niet goed dat de Amerikanen
is eerste bij de Nederlanders. Zo
kan Je nooit tonen wat Je waard
be»t". Parker heeft het overigens bij
Kinzo best naar zijin zin. Ook el
omdat hij, als een van de zeer wei
nige buitenlandse spelers, werk heeft.
Tim: „Van *s-morgens kwart voor
negen tot drie uur werk ik bij Kinzo.
Dat is een welkome dagvulling want
van alleen basketbal ga je er onder
door. Sinds ik werk is mijn Neder
lands vooruit gegaan, op werk spre
ken de mensen ni. geen Engels, dus
ik moet wel. „Hij komt nog eens te
rug op de overheersende rol van Ka
therman en Cramer: „Als wij met
Kinzo meer als team hadden gespeeld
dan hadden we de kampioenspoule
kunnen halen. Theo Kinsbergen is
een goede coach, maar hij had meer
teamdiscipline bij moeten brengen.
Teamspel vind ik het allerbelang
rijkste. In Nederland wil ik in ieder
geval blijven, ik vind het hier ver
schrikkelijk fijn. Vriendelijke mensen
en niet dat ge jaag zoals in de VS".
Rick Katherman (Kinzo)
RICK KATHERMAN werd vorige
maand 25 Jaar. Oorspronkelijk komt
hij uit San Francisco, zijn studie
„business administration" deed hij
aan de Duke Unversity in Derm,
North Caroina. Hij was korte tijd
ingelijfd bij de profs van Houston
Rockets, brak zijn hand en kon ver
trekken. Na een Jaar rondhangen in
de VS kwam hij naar Carad Brug
ge in België waar Katherman twee
seizoenen bleef. Dit Jaar ging hij
naar Kinzo.
Kinzo heeft zijn Amerikanen riant
ondergebracht. Terwijl Tim Parker
bij coach KinSbergen thuis woont,
hebben de andere drie ieder een ei
gen, bijzonder ruime flat. Rick Ka
therman heeft thuis den ook alle
ruimte om te doen en te laten wat
hij wil.
Katherman: „Vervelend is alleen dat
de autoweg hier langs het huis loopt
en dat de buren soms op de ver
warming slaan als ze de stereo te
hard vinden". Katherman heeft geen
werk: ,Jk zie dat niet meer als een
bezwaar. Allen de eerste zes maan-
lden in Brugge had ik er last mee.
Toen verveelde ik me dood en had
heimwee. Maar na een tijdje krijg
je vrienden en Je leert Je zelf be
zig te houden. Nu leer ik gitaar
spelen en studeer ik Frans. Mijn
(Beflgische) mets Je spreekt Frans.
En verder ga ik erop uit in Am
sterdam".
.Roe het was in België? Erg fijn,
Brugge is een schitterende stad. Mid
deleeuws. Ik zie wel verschil tussen
de Belgen en de Nederlanders, maar
ach die grappen die jullie over hen
maken, maken zij ook over Jullie.
Misschien dat ik volgend Jaar terug
ga naar België. Dat hangt af van
verschillende dingen. Er is een kans
dat ik in Brussel een baan krijg,
maar het kan net zo goed zijn dat
het aanbod van Kinzo aantrekkelij
ker is. Ik weet het nog niet, schrijf
er maar niet te veel over".
Nog terughoudender wordt Kather
man wanneer het gesprekspunt op de
scheidsrechters komt: „Vorig Jaar
had ik een interview voor een Ame
rikaans blad en daarin zei ik iets
over de scheidsrechters in België. Dat
namen ze me zeer kwalijk". Aarze
lend komt het er dan toch uit: „De
scheidsrechters hier zijn slecht. En
vaak weinig consequent. Waarvoor ze
bij A wel fluiten, fluiten ze voor B
niet. Ik heb wel door dat ik me te
weinig beheers in het veld. In Ameri
ka wil protesteren en dergelijke nog
wel eens helpen. Hier fluiten ze
prompt tegen Je of in ieder geval
het heeft er veel van weg".
Net als Parker is Katherman, een
maal losgekomen, niet te stoppen:
„Be wil als het kan wanneer ik
een baan heb het liefst in Euro
pa blijven. In Nederland of België.
Toen ik bij de profs begon had ik
al het pdan naar Europa te gaan.
Na die affaire met mijn gebroken
hand heb ik een tijd niets gedaan
en ben toen via de basketbalmake
laar Rudoy hierheen, d.wz. naar
Carad, gekomen. Vorig seizoen wa
ren er o.m. financiële moeilijkheden
tussen mij en de club, een reden
om op Kinzo's aanbod in te gaan.
Hier is alles veel beter geregeld. Veel
professioneler. Je weet waar Je aan
toe bent. Ik heb het hier best naar
mijn zin".
Dennis Rusch (Delta Lloyd)
DENNIS RUSCH, 23 Jaar oud,
kwam dit seizoen met zijn vrouw
naar Europa. Met het McGregor-
team reisde hij oja. door Italië en
Zwitserland om tenslotte neer te
strijken bij het Amsterdamse Delta
Lloyd. Hij is nog niet klaar met
zijn studie "mental retardation" in
Athens, Ohio. Hij werd geboren in
de staat Indiana maar verhuisde al
gauw naar Berrian Spring in Mi
chigan.
Rusch speelt in Nederland weer
eens tegen zijn „oude tegenstander"
Ray Bowerman van BS Leiden. Bei
de lange Amerikanen speelden enkele
Jaren terug al tegen elkaar, Rusch
bij Ohio en Bowerman bij de Ken
tucky's. Over Bowerman: "Hij was
toen een goede speler, Ray brak en
kele competitie-records. Ik weet niet
meer precies welke, het reboundre
cord meen ik". Waarom gaf Rusch
zijn studie op om naar Europa te
komen? „Ik wil gewoon nog een paar
Jaar spelen, dan zoek ik een baan in
de VS. Op mijn gebied, het werk
met gehandicapte kinderen, is er ge
noeg emplooi. Met McOregor reis
den we door Europa. In Zwitserland
konden ze me niet plaatsen, toen
ben ik maar naar Nederland geko
men. BS Leiden en Levi's gaven
me een "try-out". BS zei dat ze al
eon "Bob Heuts" haddeen en een
pivot zochten. Net als Levi's. Toen
kwam ik bij Delta Lloyd en ik heb
het er best naar mijn zin".
Rusch en zijn landgenoot Hank
Smith bewonen met hun vrouwen
een appartement in Diemen, in een
lekker rustige omgeving al zeggen
ze zelf dat de buren he*, soms wel
wat rustiger zouden wensen waneer
de stereo aanstaat. Het duo Rusch-
Smith is voor Delta Lloyd onmis
baar getuige hun wekelijkse score-
inbreng. Rusch: „De Nederlandse
spelers, met uitzondering van routi
nier Kales, zouden meer moeten doen
meer moeten durven. Ze moeten zelf
vertrouwen krijgen. Maar dat is ge
loof ik het probleem bij de meeste
ploegen. Natuurlijk is het niet goed
dat wij Amerikanen zo overheersend
zijn. Er moeten meer „Kees Aker
boom *s" komen, de aanwas van Jeugd
moet gestimuleerd worden. Ook bij
Delta Lloyd".
Het dagelijkse leven is gevuld met
slapen, lezen, uitgaan, trainen kort
om het bekende „luie" leventje. Mo
menteel is Rusch op zoek naar een
baan, hij wil meer regelmaat brengen
in zijn leven. Al pratende is Rusch
de rust zelve, in het veld is dat an
ders. Dennis: „Ik weet het, ik ben
dan mezelf niet. Ik neem alles te se
rieus, alsof er na vandaag niet nog
een dag is. Ik wee*, dat het stom is
want mijn reacties (conflicten met
scheidsrechters) slaan terug op mijn
spel. Volgend jaar wil ik best wel
weer hier spelen, ik zei het al nog
4 a 5 jaar basketballen, dat is mijn
ideaal".
Vakantie
Uit het boven geschetste beeld van
vier willekeurig uitgezochte Ameri
kanen is mogelijk iets duidelijk ge
worden van hun leven in Nederland.
Van de buitenkant lijkt het saai en
inhoudloos, maar in de praktijk blij
ken de meesten er gewoon een lange,
betaalde vakantie van te maken,
waarin zij zich best vermaken, voor
dat zij het „normale" burgerleven in
stappen. De Nederlandse basketbal
clubs hebben de opvang Mijkbaar
goed geregeld, deze Amerikanen zijn
in ieder geval tevreden.
T>!>
Je had zo'n engerd die zijn tot ver
over de onderlip reikende tanden in
iemands nek zette om vervolgens
enkele teugjes bloed te nemen. Je
kon wel zien dat de tanden vals wa
ren en het bloed uit verdunde ket
chup bestond, maar toch. Je keek er
wat lacherig naar, al wendde je af
toe het hoofd af wanneer de
schijn op werkelijkheid begon te lij
ken. Met de ogen knipperend trad
/eer in het daglicht, in de zeker
heid dat de staak die aan het slot
door de snode borst was gestoken de
griezel er niet van zou weerhouden
binnenkort in hetzelfde theater te
rug te keren.
naam is Dracula.
Sinds Bram Stoker het verhaal over
deze vileine graaf schreef is Dracula
synoniem gaan griezelen, al is hij ze
ker niet de enige menselijke vam
pier in de literatuur. Talloze Engel-
;e, Amerikaanse en Duitse boeken
verhalen van lieden die zich voeden
met het bloed van de medemens
het is een in de Balkan geboren bij
geloof dat in ons platte land eigen
lijk nooit voet aan de grond heeft
gekregen.
Maar sinds kort worden de belangen
van Dracula en zijn duivelse kor
nuiten behartigd door een clubje
aan de horror verslingerde vader
landers: de Stichting Drab. Een van
de oprichters, Jan Kabel 30) zegt:
„Drab is een soort fantasiemerk
naam die zo maar bij iemand was
opgekomen en waar we nu niet
meer van af willen". Kabel is Jurist
aan de Universiteit van Amsterdam.
Het lijkt merkwaardig. Een Jurist,
toch een in en met de rede opge
voed persoon, die zich bezighoudt
met zoiets ontastbaars als spoken,
klopgeesten en aanverwante boven
natuurlijke schepsels.
Kabel: „Er zijn een hoop verschijn
selen die ik met mijn kennis niet
kan verklaren, maar het is niet zo
dat ik er onvoorwaardelijk in geloof.
Als zich iets voordoet op het gebied
van in een kasteel gaan zitten
wachten op spoken zal ik het niet
nalaten, maar er heeft zich nooit
iets aan me gemanifesteerd. In En
geland, waar ik veel kastelen heb
bezocht die in bekende spook ver ha-'
len voorkomen, heb ik ook nooit een
spook mogen aanschouwen. Maar
daar ben ik erg nuchter in".
Maar wat is het nut van een stich
ting ter bevordering van het grieze
len als Je eigen nuchterheid de be
staansmogelijkheid van spoken
ontkent?
„Waar wij in de stichting gemeen
schappelijk in zijn is dat we niet
gericht zijn op het zelf griezelen, we
zijn geen griezels, maar we willen
als kanaal fungeren waarlangs het
griezelwerk naar buiten komt. Per
soonlijk heb ik een literair-histori-
sche belangstelling, vooral voor de
Engelse literatuur die in de acht
tiende en negentiende eeuw werd
geschreven. Horace Walpole heeft zo
rond 1760 de eerste griezelverhalen
geschreven en als Je die nu leest
kun je Je niet voorstellen dat de
mensen daarvan gegriezeld hebben.
„.Overigens zijn die horrorverhalen
vermoedelijk ontstaan uit een hang
naar romantiek, als een reactie op
de Verlichting. En dat de belang
stelling nu weer toeneemt is waar-
Door
H. J. Oolbekkink
schijnlijk net zoiets. Het heeft, ge
loof ik, te maken met het feit dat
veel mensen niets meer begrijpen
van wat er echt gebeurt in deze
technologische en politieke wereld,
zodat ze van daaruit de romantiek
van het griezelen zoeken. Daar zit
natuurlijk gewoon een element van
De stichting geeft twee k drie keer
per Jaar een blad uit dat eveneens
Drab heet. De bedoeling is ook tot
Nederlandse horrorliteratuur te ko
men, maar de kwaliteit van de in
zendingen valt KaJbeü niiiet mee.
Maar ja, wat weten Nederlanders
uit eigen ervaring van griezelen?
Het enkele klopgeestje dat af en toe
gesignaleerd wordt vormt nauwelijks
voedingsbodem voor vaderlandse
horror. Ons ontbreekt enigerlei tra
ditie in dit genre.
Kabel: „Tja, we hebben in Neder
land wel een paar kastelen, maar de
echte sfeer is er niet. Misschien
heeft het ook te maken met de
platheid van ons land en met ons
calvinisme. Ja, we zijn gewoon te
nuchter. Neem Engeland. Daar is nu
pas een Draculagenootschap opge
richt en de eerste activiteit was om
een reis te organiseren naar het
kasteel van graaf Dracula in Roe
menie. Alleen, ze hebben daar nu
wegen naar aangelegd en je kunt
dat kasteel bezichtigen voor vijftig
cent of zo; kortom, het is alweer
een beetje bedorven".
Jan Kabel is een rustig pratende
man met een relativerend lachje en
opgewekt blikkende ogen achter een
modern gesneden bril. Het laatste
wat Je in hem zou vermoeden is een
begeerte naar onthutsende ervarin
gen, maar bij hem is het al vroeg
begonnen.
Toen ik een jaar of twaalf was heb
ik het boek „Occulte verschijnselen"
van dr. Oswald Thomas gelezen: ty
pisch zo'n erg dik, Duits, weten
schappelijk en eigenlijk saai boek,
dat vond ik toen schitterend.
En toen ik veertien vijftien Jaar was
had ik een enorme belangstelling
voor die Draculafilms. Ik vond ze
griezelig, maar ging er toch steeds
weer naar toe. In het begin was het
echt van 's avonds in bed de ogen
niet dicht durven doen, want anders
zag je die enge kop weer".
Zo'n vent die zijn tanden in een
blanke vrouwenhals zet; het kan
niet anders of daar schuilt een ero
tische factor in.
Kabel: „Jazeker. Dracula is eigenlijk
een boek over de strijd van de Vic
toriaanse kuisheids drang tegen de
seksualiteit. Dracula zelf is heel dui
delijk een monster, en dan ook nog
een buitenlands monster, dat het op
Engelse vrouwen begrepen heeft. Je
hebt in Californie een professor in
het vampirisme met een echte
leerstoel aan de universiteit van
Berkeley die beweert dat de te
genstander van Dracula, de Neder
landse professor Van Helsdingen
optreedt als de homofiele bescher
mer van de mannelijke helden in
het verhaal tegenover de
die, door Dracula bezeten, die man
nen proberen te pakken, en die
strijd wordt dan natuurlijk in
naam van de religie gevoerd, want
Dracula wordt bezworen met de
hostie".
Blijft de vraag op welke wijze de
Stichting Drab zich aan de buiten
wereld wil gaan presenteren.
Kabel: „We zijn van plan dit jaar
in het kader van het 700-Jarig be
staan van Amsterdam te bekijken
wat zich in die stad aan griezelige
dingen heeft voorgedaan. We willen
proberen te iruventariseren wat er on
dier die Amsterdammers leeft aan grie
zelverhalen. En eind van dit jaar
gaan we een filmfestival en een
theatergebeuren organiseren die sa
menhangen met de horror".
Wie nog een klopgeest op zolder
heeft kan dit melden bij de Stich
ting Drab, gevestigd op de brood
nuchtere Amstelkade 27 in Amster
dam. Een heuse vampier zou na
tuurlijk helemaal Jofel zijn.
