Portugal vreest nieuwe dictatuur Hervatting van terreuractie IRA verwacht 40.000 OVAMBO'S NAAR DE STEMBUS SPOEDIG VOLKSCONGRES IN CHINA? Anti-Britse betogingen door Grieks-Cyprioten in vogelvlucht in vogelvlucht PEKING (AP. Reuter) Vice- premier Teng HSiao-Ping is blij kens een mededeling van het Chinese persbureau gekozen tot vice-voorzitter van het permanen te comité van de communistische partij en tot lid van het perma nente comité van het politiebu- Dit is gebeurd tijdens de twee de voltallige vergadering van het tiende centrale partijcomité die gehouden was van 8 tot 10 Ja nuari, aldus de mededeling. De eerste dergelijke vergadering vond plaats op 30 augustus 1973. Er zijn aanwijzingen dat er spoedig in Peking de lang-uitgestelde ver gadering van het volkscongres zal worden gehouden. Die zal onder meer moeten worden gewijd aan de begroting, het aanvaarden van de nieuwe grondwet en het benoemen van nieuwe leden van de regering. Tot de functies die openstaan behoren die van pre sident en van minister van De fensie. De laatste president was Lioe SJao-TsJi, die van kapitalistische neigingen besohuldigd werd af gezet tijdens de culturele revolu tie, in het laatste deel van de Ja ren '60. De laatste minister van defensie was maarschalk Lin Piao die omkwam in 1971 bij een vliegtuigongeluk in Mongolië. Sinds het afzetten van de pre sident wordt diens functie waar genomen door Toeng Pi-Woe. China heeft de conservatieve Westduitse oppositiepoliticus Franz-Josef Strauss het bijzon dere voorrecht gegund van een ontmoeting met partijleider Mao tse Toeng. CSU-voorzitter Strauss werd donderdag, de vijf de dag van zijn bezoek, plotseling voor acht uur uit Peking wegge haald voor 'n bezoek aan de 81- jarige Chinese party voorzitten. En kort na zijn terugkeer in Peking werd hij opnieuw opgehaald, dit maal voor een bezoek aan pre mier Tsjoe en Lai die in een ziekenhuis in Peking verblijft. Mao ontvangt gewoonlijk be zoekende staatshoofden en pre miers, maar zelden bezoekers van lagere rang. De laatste parlemen taire oppositieleider die Mao be zocht was de Britse oppositielei der Heath. Teng Hsiao-Ping LISSABON (AP, Reuter) De crisis in de Portugese politiek heeft zich gisteren toe gespitst nadat de centrum-linkse coalitiepart ner PPD gisteren waarschuwde tegen het ge vaar van een nieuwe dictatuur en de strijdkrachten te kennen gaven dat de militairen ook na de verkiezingen een vinger in de poli tieke pap zullen houden. Francisco sa Carnedro, de leider van de democratische volkspartij (PPD), zei dat zekere „politieke Ikma'chten" probeerden „strategische posities van fundamenteel belang in te nemen" met het oog op ,.een over name van de macht door niet-de- mocratlsche middelen". Gezien de huidige politieke situatie, was het duidelijk dat Sa Carneiro doelde op de communistische partij, die zich volgens haar tegenstanders schuldig maakt "an gevaarlijke machinaties. Met een combinatie van propagan da, een massale betoging en pressie achter de schermen zijn de commu nisten erin geslaagd de steun van een gedeelte van de beweging van de strijdkrachten te verwerven voor een wetsvoorstel dat beoogt de vak bonden te verenigen in een eenheids- vakcentrale onder communistisch» leiding. De socialisten hébben het voor stel bij monde van minister van Justitie Zenha „ongrondwettig" ge noemd. Sa Caneiro zed diat het wetsvoorstel vrijheid van keus onmogelijk maakt. Het kabinet, dat over deze kwestie verdeeld is. is gisteravond in verga dering bijeen gekomen om het voor stel te bespreken. NICOSIA (AP) Bij gewelddadige anti-Britse betogingen op Cyprus zijn gisteren een Grieks-Cyprioot gedood en twintig mede-demon stranten en Britse militairen ge wond. Op verschillende punten van het eiland kwam het to ongeregeldheden maar het slachtoffer viel by de in gang tot de Britse luchtbasis Akroti ri in het zuid-westen. Een woordvoerder van de basis ver telde dat de demonstrant om het leven kwam onder de wielen van een Britse pantserwagen die zich een weg door de menigte trachtte te ba nen. De pantserwagen maakte deel uit van het Britse contingent UNO- troepen op het eiland. De incidenten bij Akrotiri begon nen gooiden naar Britse wachtpos- prische studenten bij de toegang ste nen gooiden naar Britse wahtpos- ten en militaire voertuigen in brand staken. De Britse troepen beantwoordden de provocaties met traangas en de brandspuiten, aldus de woordvoer der. Ook elders op het eiland werd voor de tweede achtereenvolgende dag be toogd tegen het Britse besluit om de ca. 10.000 op Akrotiri en de andere De officieren van de beweging van de strijdkrachten (AFM) zijn het evenmin eens over deze kwestie. Het wetsvoorstel werd in de leg er-raad van 20 met 11 tegen 9 stemmen goedgekeurd. Tegelijkertijd maakte het orgaan van de AFM, .Bulletin", bekend dat het leger in het voorjaar nog niet naar de kazernes zal terugkeren en wellicht ook na de samenstelling van een parlement en de verkiezing van een president in het aajaar invloed op de politiek zal blijven uitoefenen. „Het revolutionaire proces zal en kan niet met de verkiezingen eindi gen", aldïus Bulletin. „Gedurende het gehele Jaar 1975 zal de AFM dit proces leiden". Het blad zei verder dat „wij niet kunnen toestaan dat het revolutio naire proces het democratische proces teniet gedaan worden door een overmaat van democratie". Het communistische weekblad „Avante" nam het commentaar van Bulletin ongewijzigd en integraal in zijn editie van vrijdag over. Geen visa In een interview dat gisteren door radio Praag werd uitgezonden, ver klaarde Cunhal, de leider van de basis, Dhekelia, verbiyvende Turks- Cyprische vluchtelingen naar Tur- kye te evacueren. Het is zeker dat de vluchtelingen via het moederland naar de door Turkije bezette eiland zone zullen worden overgebracht. De Griekse bevolkingsgroep ziet in de maatregel een Brits fiat voor de door Turkije verlangde deling van Cyprus. Volgens bronnen bij de politie zijn er bij Akrotiri tenminsten twintig Britse legervoertuigen in vlammen opgegaan en nog eens twee bij het kamp voor verlofgangers op de berg Troodos. Tienduizenden Grieks-Cyprische studenten en scholieren onderbra ken de lessen gisteren om luidkeels protest aan te tekenen in de belang rijkste bevolkingscentra. Er werden leuzen geroepen als "weg met de Britten weg met de Britse bases" en "laat de Griekse vluchtelingen naar huis terugkeren". De Griekse bevolkingsgroep is ver ontwaardigd omdat Londen de Turkse vluchtelingen door het eva- cuatiebesluit in staat stelt huis en goed van him niet tot terugkeer ge machtigde Grieks-Cyprische lotge noten in bezit te nemen. Portugesce communistische parttj, dat de communisten voorstanders van de verkiezingen zijn, hoewel hij er aan toevoegde dat de situatie daarvoor nog niet in het gehele land „rtjp" is. Cunhal wees erop dat zijn partij, weliswaar officieel erkend, nog niet tn alle gedeelten van het land kan optreden. Hij zinspeelde er verder op dat de Verenigde Staten en Brazilië verte genwoordigers van de communisti sche partij geen visa hebben ver leend, terwijl afgevaardigden van andere Portugese partijen wél toe stemming kregen om verkiezingspro paganda te maken onder Portugese emigranten ln belde landen. Cunhal zei dat het wellicht nodig zal zijn „om de geplande deelname aan de verkiezingen door emigranten in het buitenland af te gelasten". De Poolse communistische partij leider Gierek is gisteren in Lissa bon aangekomen voor een bezoek aan Portugal. Hij is de eerste Oosteuro- pese communistische leider die Por tugal bezoekt. Gierek werd ontvan gen diocr premier Gonoales, minis ter van buitenlandse zaken Soares en de communistische partijleider Cun hal. Opvolging Starfighter BRUSSEL (AP) De Ameri kanen hébben hun verkoopcam pagne voor de F-16 lichtgewicht Jager van General Dynamics als eventuele opvolger van de Star fighter (F-104), vo|tooid. Voor het vertrek naar Washln- ton van de delegatie heeft de on derminister voor de luchtvaart Frank Shrontz te Brussel ver klaard: „Wij hebben goede hoop dat het Amerikaanse aanbod grondig zal worden over wogen". De F-16, zei hij, was een vlieg tuig met een laag brandstofver bruik en de aankoop ervan zal voor de Europeanen voordelen bieden op economisch gebied. Zoals de prijzen thans zijn vastgesteld zou een F-16 ver moedelijk minder dan 6 miljoen dollar per stuk kosten. Shrontz noemde het aanbod dat dus ook andere voordelen voor de kopers omhelst, „zeer voordelig". De Amerikaanse luchtmacht, gaat 650 machines van het type F-16 kopen en ook de Ame rikaanse marine, die op zoek is naar nieuw materiaal zou haar keus ook op deze machine kun nen laten vallen. Gisteren had de persvoorstelling plaats van de ga, Albert, Julie, Piet en Sandra". Op de foto sameu met een rood-bepruikte Willeke Alberti nieuwe Scorpio-fim "Mijn nachten met Susan, Ol- zien we hoofdrolspeelster Willeke van Ammelrooy die als filmster "Rooie Sien" vertolkt. Joego-Ste/vië is een „moéiiyk" land. „Zelden zal men op zo'n klein gebied 7% maal zo groot Ms Nederland zulke grote verschillen tegenkomen" (dir. M. J. Broékmeyer). Behalve twee autonome gebieden (Vojvoddua en Kosovo) zyn er zes republiekenSlo venië, Kroatië, Servië, Bosnië-Herze- gowina, Macedonië en Montenegro, stuk voor stuk met bevolkingen, die historisch, taalkundig en godsdienstig van elkaar verschillen en zelfs niet allemaal hetzelfde schrift gebruiken. Een paar voorbeelden: in Slovenië wordit Sloveens gesproken, in Mace donië Macedonisch, in Kosovo hoofd- zakeiyk Albanees en in de rest van het land Servokroatdsoh; Kroaten en Slovenen zyn rooms-katholiek, in Kosovo, Macedonië en delen van Bosnië-Herzogewina wordt de mo hammedaanse godsdienst beleden, terwyi de overigen de Servisch- Grieks) orthodoxe kerk toebehoren. En tenslotte: Slovenen, Kroaten en Albanezen gébruiken ons Latynse schrift, de overigen bedienen zich van de cyrillische (Russische) lettertekens. En dan te bedenken, dat het aantal inwoners-van-zo-uiteen lopend karakter niet meer dan twin tig miljoen bedraagt. Dat er zich onder zulke omstandigheden van tyd tot tyd interne moeilijkheden voor doen, ligt voor de hand. Zo eisen de Kroaten een grotere mate van zelf standigheid en in het verleden heb ben Kroatische extremisten (Oesta- sjl's) hierhaaldeiyk van zich doen spreken, zoals dn 1934 toen een van hen koning Alexander I in Marseille vermoordde., In de Tweede Wereld oorlog zagen zy zelfs de kans met steun van nazi-Duitsland en Italië een eigen nationale regering te vor men, die op verschrikkeiyèoe wijze huishield onder de Serven, van wie er honderdduizend werden afgeslacht. Toen Tito (zélf een Kroaat) na de oorlog zyn partizanenstrijd in een nationaal bewind kon omzetten, kre gen de Kroaten een koekje van eigen deeg, al zagen velen kans naar het buitenland te vluchten, waar zy in Duitsland, Zweden, Australië en Canada nog altijd van een onafhan- keiyke republiek dromen. Belgrado heeft ook de laatste jaren heel wat te stellen gehad met de Kroaten, die niet terugschrikken voor bomaansla gen en moorden (zoals op de Joego slavische ambassadeur in Zweden). Tito reageerde scherp, onder meet door 't neerslaan van de Kroatische na tlonalistische beweging in 1971 en door het liquideren van negentien jonge Kroaten ,die in juni 1972 de .heilige bodem" betraden in de (on juiste) veronderstelling, dat zy van alle kant steun zouden krygen. In Juli van diat Jaar doodden Kroaten twintig Joegoslavische soldaten in Bosnië en vernielden helikopters, bruggen en munitiedepots. Maar ook aan ddlt avontuur kwam een bloedig einde. Ook al zyn lang niet alle Kroaten extremisten, toch bestaat er vrij algemeen ontstemming over „het uitbuiten door Belgrado van de Kro atische rijkdommen". En onlangs waren er berichten, dat de harde kern zich gereorganiseerd had naar het voorbeeld van het IRA in Ier land en naar het model van de Pa lestijnse actie. Tito's geheime dienst zit echter niet stil en reeds zou de staf van de nieuwe Oestasji-organi- satie (HORA) in Zadar terecht heb ben gestaan wegens opstandige acti viteiten. Niet alleen interne tegenstellingen geven Tito problemen, er zyn ook wryvingen met Albanië en Oostenryk. Zo zyn dezer dagen in Pristina, de hoofdstad van het autonome gebied Kosovo, tal van studenten gevangen gezet, die opriepen tot de vorming van „Groot-Albamië", dw.z. aanslui ting van Kosovo en deden van zuide- ïyk Joego-Slavië by het buurland Albanië. In pamfletten stond om. „Lang lieve Hodzja", de dictator van Albanië. Nu is een dergeiyke agitatie in zoverre begrijpelijk als men weet, dat 82 van de bevolking van Ko sovo Albanees spreekt, maar daar staat tegenover, dat de regering in Belgrado in 1967, onder druk van nationalistische woelingen, Kosovo tegemoetkwam door Albanezen te be noemen by de politie en ln andere overheidsfuncties, die voordien door Serven en Montenegrijnen waren be zet. Overigens betwijfelen sommige waarnemers of de recente opschud ding door Albanië is aangestookt. De betrekkingen tussen Belgrado en Ti rana zyn de laatste tyd nameiyk wat beter geworden. Veel moeiiyker is intussen de verstandhouding tussen Joego-Slavië en Oostenryk geworden. Belgrado verwijt de regering-Kreisky lil Wenen, dat die haar verplichtin gen uit hoofde van 't onafhankéiyk- heidsverdrag van 1955 niet nakomt en wél ten aanzien van de Sloveense minderheid ln Karmthië en Stier marken en de Kroatische minderheid in Burgenland. Er zouden geen of al thans onvoldoende taal- en onder- wysfaoillteiten verleend worden en Oostenrijk zou met name zyn ver plichting niet nakomen om twee talige pla/aitsnaamborden in het Ka- rinthische grensgebied aan te bren gen en boyendien „de vrye hand la ten aan neo-nazistische activiteiten". Nu hebben die Joegoslavische be schuldigingen tegen Oostenryk in Oost-Europa merkwaardig genoeg weinig weerklank gevonden. Zo werd er in Boedapest, in het bijzonder naar aanleiding van de tweetalige naamborden, op gewezen, dat Bel grado eerst maar eens de hand in eigen boezem diende te steken: de Hongaarse minderheid in Joego-Sla vië geniet weinig voorrechten en zeker geen tweetalige naamborden. En in Wenen wyst men erop, dat ia Karinthië ten behoeve van de Slo veense minderheid niet minder dan 88 tweetalige lagere scholen bestaan en 24 scholen voor voortgezet ander - wys. Verder zijn er een Sloveens gym nasium en een Sloveense landbouw school. In drie kantongerechten wordt Sloveens gesproken en die taal is ook gangbaar by de hogere recht banken. Dagelijks laat de Oosten- rykse radio uitzendingen in het Slo veens horen en verder zyn er zestig Sloveense verenigingen, tal van Slo veense kranten en een grote Sloveen se ooöperatie, waarbij dertig spaar banken en voorschotbanken en tien coöperaties voor boeren en veefokkers zyn aangesloten. Met deze feiten voor ogen ryst dan ook de vraag waarom Belgrado de Oostenrijkere discrimi natie verwyt. In Wenen veronderstelt men, dat het hier om een afleidings manoeuvre gaat voor interne span ningen. Vroeger werd de verhouding tot Moekou voor dat doel gebruikt, maar nu de betrekkingen tussen Joe go-Slavië en het Kremlin verbeterd zyn, zoekt Belgrado een andere kop van Jut, aldus de opvatting in We nen. En verder zou Belgrado, zo zeg gen de Oostenrijkers, wel eens mogen bedenken, dat er Jaaritlks 600 000 Oostenrijkse vakantiegangers naar Joego-Slavië reizen en dat er 180 000 Joegoslavische gastarbeiders in Oos tenrijk werkzaam zijn. Deze cyfers kent men in Belgrado natuurlijk óók. De „naamborden-oorlog" zal dus wel niet zo heel hoog lopen. RL pagne van het IRA nog moet komen. In Dublin, de hoofdstad van de Ier se republiek, maakte de politie de ar restatie bekend van Joe OHagan. die naar vermoed wordt, de kwartier meester van het IRA is en zorgt voor de bewapening van de guerril lastrijders. OHagan was een van de drie IRA-leiders die tijdens een gewaag de actie in oktober '73 uit de Mount- Joy gevangenis in de Ierse hoofdstad werd bevrijd. In Engeland hebben de veiligheids troepen inmiddels alle noodzakelij ke maatregelen getroffen om de ver wachte hervatting van de terreuraan slagen van het IRA het hoofd te bie den, gevreesd wordt dat het IRA zijn acties nu eerder op Engeland dan op Noord-Ieriand zelf zal richten. De religieuze leiders van de twee bevolkingsgroepen in Ulster stellen inmiddels pogingen in het werk om de vrede door een nieuw bestand te bewaren. Het keretbestand, het lang ste staakit-het-vuren in Noord-Ier- land sinds het uitbreken van de strijd in 1969 liep donderdag om midder- acht af. De IRA beëindigde het bestand omdat hij van mening was dat de Britse regering te weinig politieke ooncessies had gedaan. De IRA streeft naar vereniging van het voornamelijk protestantse Noord- Ierland, met de overwegend rooms- katholieke Ierse republiek in het zui den. De gevechten en aanslagen in Noord-Ierland en Engeland hebben reeds meer dan 1200 mensenlevens geëist. Het eerste incident deed zLch don derdagavond laat in Belfast voor toen sluipschutters het vuur openden op Britse militairen. Niemand werd ge wond. In Tandragee, in de county Armargh, werd 'n Britse soldaat ge dood in "n vuurgevecht dat ontstond toen twee mannen probeerden een elektrische krachtcentrale binnen te dringen. Later ontdekten mi litairen 50 ton explosieven in een vrachtwagen die in een mark-wijk in Belfast stond geparkeerd. In ver band met deze vondst werden drie personen voor een verhoor aange houden. Ontvoerder van Parijse jongen aangehouden PARIJS De Parijse politie heeft gisteren een man aangehouden die bekend heeft de 10-jarige Olivier Farhi te hebben ontvoerd. Deze zoon van een Paryse zakenman was kor* tevoren vrygelaten. nadat zyn ouders een losprijs van 600.000 frank (circa f350,000) hadden betaald. De jongen was maandag jl. ontvoerd toen hy op weg was naar school. De man die be kende verantwoordelijk te zijn voor de ontvoering, had 50.000 frank van het losgeld by zich. Bomontploffing In de Italiaanse badplaats Ostia is gisteren een man om het leven gekomen door de ont ploffing van een bom die hy in een tas by zich had. By de plaats van de explosie vond de politie een ge parkeerde auto met een Nederlands kenteken. De twee Inzittenden, een man en vrouw, zyn voor ondervra ging meegenomen naar het politie bureau. OSHAKATI (AP) Bij de ver- 120.000 kiesgerechtigde Ovambo's kaanse thuisland van het Ovambo volk zijn ondanks een boycofcaktie van de Afrikaanse nationalisten meer dan 40.000 stemmen uitge bracht. Gisteren, de vijfde en laat ste dag van de verkiezingen, deelden de Zuidafrikaanse autoriteiten mee dat meer dan 30 procent van de 120.000 kiesgerechtigee Ovambo's had gestemd. Zuid-Afrika bestuurt Zuid-West Afrika krachtens een lang verlopen mandaat van de Ver enigde Naties. Het opkomstpercentage van de gis teren geëindigde verkiezingen voor de 42 zetels tellende wetgevende ver gadering van Ovambo-land was veel beter dan bij die van anderhalf Jaar geleden, toen slechts 2.8 pro cent van de stemmers gehoor gaf aan de oproep. Deze eerdere verkiezingen werd ge boycot door de Zuid-West Afri kaanse volksorganisatie (Swapo) die zich presenteert als enige politieke vertegenwoordiger van de zwarte be volking in het gebied. Swapo heeft ook voor de nieuwe verkiezingen een boycot-parool uitgegeven, maar uit de hogere opkomst blijkt dat deze aanzienlijk minder effect heeft ge sorteerd. Swapo. een organisatie die zijn aanhang hoofdzakelijk onder het Ovambo-volk recru teert, be schouwt de wetgevende vergadering van het thuisland als een door Pre toria uitgedachte ledepop. Secretaris-generaal Johannes, noemde de verkiezingen tijdens een pereoonferentie in de hoofdstad Windhoek „zonder enige betekenis". Hij betoogde dot men "tie Ovambo's heeft gedwongen te stemmen en wees erop dat Swapo geen openbare meetings mag beleggen „om ons volk te vertellen wat er aan de hand is". Inzet van de verkiezingen was de vraag of het Ovambo-volk bereid is een wetgevende vergadering te ac cepteren die het zou moeten verte genwoordigen bij de door Pretoria uitgeschreven multi-raciale bespre kingen over de grondwettelijke toe komst van het gebied, dat ruwweg zo groot is als Frankrijk. Die grote conferentie zou plannen moeten opstellen voor een federatie van onafhankelijke zwarte staten in het gebied dat overbiyft na vor ming van een blanke Zuidwest-Afri kaanse staat die aan Zuid-Afrika gevbonden blijft. Swapo staat volledige onafhanke- Ujkheid voor, alsmede een meerder heidsregering zoals die ook door de Verenigde Naties wordt geëist. De volkerenorganisatie heeft Pretoria tot mei de tijd gegeven om te verklaren of het zich bij de VN- resoluties en de uitspraak van het internationale Hof van Justitie zal neerleggen. Het hof heeft bepaald dat Zuid-Afrika het gebied, door voorstanders van onafhankelijkheid Namibië genoemd, moet loslaten. BELFAST (AP) Nadat het Ier se Republikeinse Leger (IRA) het kersbbestand in Noord-Ierland na 25 dagen had opgezegd, is het gisteren in de door burgertwist verscheurde Britse provincie sporadisch tot Incidenten gekomen. Het Britse le ger waarschuwde echter dat het hoog tepunt van de hervatte terreurcam- Veiligheidsinspecteurs van het grote Londense warenhuis Harrods onderzoeken de tasjes van be zoekers die door de hoofdingang naar binnen willen gaan. De veiligheidsmaatregelen zijn be doeld om het hoofd te bieden aan eventuele bomaanslagen van de IRA, die het kerstbestand voor geëindigd heeft verklaard. Eind vorig jaar nog was Harrods het slachtoffer van een IRA bom aanval.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1975 | | pagina 9