Van Elk: karikaturist
van de
vormen
(9ud Qtu
Knappe staaltjes van schildertechniek
WOENSDAG 15 JANUARI 1975
PAGINA 27
De naam is Van Elk. Ger van Elk.
Zegt U niets? Dat komt dan nog
wel. want hij is al een "international".
Hij is een van de weinige
kunstenaars in Nederland, die in
internationale publicaties over de
nieuwste kunst wordt besproken. De
Nederlandse inzending voor de
Venetiaanse Biennale van 1974 zou
uit een Van Eik-expositie bestaan.
Heel die Biennale is niet doorge
gaan. De Van Elk-tentoonstelling
I kwam in Amsterdam, in het
Stedelijk Museum. En van 21
februari tot 13 april wordt in
datzelfde museum een tentoonstel
ling gehouden van dingen, die Van
Elk uit het vaste museumbezit heeft
J gekozen op verzoek van Openbaar
Kunstbezit. De kunstenaar treedt
I dan op als criticus. Van 17 Jan. tot
i 16 februari is de grote Van
j Eik-expositie in Brussel, in het
Paleis voor Schone Kunsten.
In zekere zin is Van Elk ook
criticus, wanneer hij zelf kunst
maakt. Hij doet dat anders dan
anderen en reageert op wat anderen
doen. Hij "onthult" het conventionele
van omgangs- en van kunstvormen.
Dus worden die vormen de inhoud,
de anecdote van zijn werk werk
dat zelf voor elk geval apart een
vorm moet vinden die dan strikt
doelmatig en zonder algemener
betekenis is. Gevolg: wie geestelijk
bezit heeft genomen van de inhoud
van een werk van Van Elk, heeft
nadien van dat werk niets meer te
verwachten. Zomin als men nog de
stoffelijke vorm nodig heeft van een
gedicht, dat men uit het hoofd kent.
Voorbeelden: Vam Elk neemt
een fotografische wat bijgesneden re-
p-oduktie van een geschilderd
st Heven van de Italiaan Morandi.
Deze plakt hij op een grotere foto,
waarop we wat doosjes en flesjes
zien, een penseel, een inktpot, een
bril. Die voorwerpen zijn op een
tafelblad zo dicht mogelijk bijeen
gezet aan een kant. Zo is plaats
gemaakt voor de Morandi-reproduk-
tie, welke zo is geplakt, dat het
tafelblad op het schilderij samenvalt
met dat van Van Elks foto. Van Elk
Idwingt ons zo tot een vergelijking
I tussen de schikking van voorwerpen
op de foto en op het schilderij. De
j eerste schikking is een praktische
de tweede had artistieke oogmerken:
is een compositie.
Uit twee foto's naast elkaar bestaat
een werk, dat de "Symmetrie van de
diplomaat" toont. Op beide foto's zien
we twee staatsiezetels voor een
diplomatieke ontmoetingsfoto. Op
Jeen foto is de linkerzetel bemand,
iop de andere de rechterzetel. Zowel
terzake van Morandi als van de
diplomatie wordt een conventionele
vorm geïroniseerd.
Van Elk maakt ook dingen met
touwtjes, lampjes, filmpjes. Zijn
werk heeft geen conventionele
hij is de karikaturist van de
vormen, soms pedant of melig, soms
jlenig, listig, onverhoeds. Hij geeft op
aangenaam-prikkelende manier
wat te denken. Een manier van
i denken over kunst demonstreert de
Leódse drs. R. H. Fuchs in ^iboekje
dat Sn 't Amsterdamse museum ver-
|fcr<fg.baar is. Een tweetalig boekje
(Nederlands en Engels), dat door
het ministerie van Cultuur naar
Ger van Elk: De pianoles (1974), combinatie van kleuren-
JotograJie en gouache.
nlandse kunstadressen wordt
Theoreticus
Evenals Van Elk is Fuchs een
didacticus.
Hij vermijdt moeilijke woorden.
Beschrijving en uitleg van de
afgebeelde werken kloppen en het is
genoeglijk, Fuchs even te volgen
als hij van Van Elk volgt. Hij gaat
zo ver mee, dat hij het zicht op
andere wegen verliest. De "kritiek" op
Morandi trekt hij verder door dan
Van Elk vermoedelijk zou willen
gaan al is ook Van Elks spel met
de afbeelding van een Morandi of
een Paul Klee verbazend triviaal. De
ede afbeelding van een Morandi of
een Paul Klee verbazend triviaal. De
grappen van Van Elk met Morandi
en Klee zijn, welbeschouwd, van een
conventioneel humoristisch genre:
het opzettelijke misverstand, het
letterlijk opvatten van wat heel
anders verstaan wil worden.
Er is een afstand tussen de
uiteenzettingen in het boekje en
dat, wat aan de expositie zelf te
beleven viel. Het redeneren van
Fuchs herinnert dikwijls aan dat
van een geleerde domkop in de
roman "De verloofden" van Manzoni.
Die geleerde bewees, dat de pers
niet bestaat en bezweek
vervolgens aan deze ziekte.
Dingen
Enkele tientallen werkstukken van
Van Elk waren op de tentoonstelling
verspreid over vele ruime zalen. Men
zag enkele smalle, horizontale
stroken aan een wand of een werk
dat uit enkele touwtjes bestond. De
sfeer was zo licht en luchtig als de
ironische geest van dit ideeenwerk.
Ieder idee is zorgvuldig uitgewerkt
en dat is ook noodzakelijk: een
alleen op schrift gesteld idee is geen
stuk beeldende kunst. Maar zoals
gezegd: begrepen is verbruikt. Zo
was het ook met veel spullen uit de
historische Dada-periode. Een expo
sitie daarvan bleek veel van een
rommelkamer te hebben. De meeste
objekten missen de esthetische
kwaliteit die een bekend werk in
leven kan houden. Een urinoir, eens
geexposeerd door Duchamp, loont
herhaalde beschouwing niet. Alleen
de idee blijft.
Zelf heeft Van Elk daar geen vrede
mee. Hij, wil, dat het werkstuk "een
prachtig ding" is. Mede daarom
misschien, is hij weer gaan
schilderen. In stukken die perspecti
vische verwarring scheppen foto
en gouache laat hij nadrukkelijk
picturaal handwerk zien. Hij blijft
ook daar lachen om de schilder
kunst; hij wil zijn superieure
slimheid niet prijsgeven en toch een
Joy for ever bieden in tastbare
vorm. Benieuwd of hij er uit komt.
DOLF WELLING
VOORHOUT St Cecilia, de Voor
houtse harmonie, zal de al bestaan
de acties, zoals oud-papier ophalen,
nog meer moeten activeren. Het be
grotingstekort 1975 toont f 9300. aan.
Dit tekort wordt hoofdzakelijk ver
oorzaakt door de aankoop van in
strumenten en nieuwe uniformen.
St. Cecilia kan zich de laatste ja
ren verheugen in een steeds groeien
de populariteit, er komen veel nieu
we, Jonge leden bij, wat ais conse
quentie met zich mee brengt dat de
al genoemde uniformen en instru
menten aangeschaft moesten wor
den.
Een en ander werd geconcludeerd
op de Jaarvergadering van de harmo
nievereniging.
Het begrotingtekort was ook van
invloed op het besluit om dit Jaar
nog geen majorettecorps op te rich
ten.
Voorzitter S. Jirka sprak in zijn
openingswoord over het vijfenvijf-
t.igjarig bestaan van de vereniging.
Er wordt geen feest gevierd omdat
de reis naar Wehr in Duitsland al
veel geld heeft gekost.
De vereniging zal niet met een
contributieverhoging komen wel zal
er 'n dbnateeurswervingsactie op touw
gezet worden.
I entoonstellingen
lit de Doeken"
Sociëteit Burgers, Burgsteeg 2a,
Nachtvoorstelling: "Play It again.
Sam", vr. en za. 11.30 uur. 18 jaar.
TRIANON: "Dirty Mary, crazy Larry*
lag 7.00 en"" féjê
natlnee: "R>
2.00 en 4.16 i
LIDO: "The man with the golden
gun", dag. 2.30, 7.00 en 9.15 uur. zo.
Intensieve verpleging: dag. van 14 tot
14.30 uur en van 18.30 tot 19 uur
Endegeest: dinsdag en vrijdag 13—
I4.3f uur; -s zondags 11—12 uur en
Anuakllnlek:
Klasse afdeling
Avondbezoek
18.30 t
in 13.3C
18.30 i
lier .De Scherf" Naeeaulaan 41
Oegstgeeet tel. 50220 Ans v. d. Helde-
Kort exposeert eigen werk o.a. glas
buigen.
Rijksmuseum van Oudheden (Ra-
mburg 28) Werkd 10 uur voorn-—
uur nam zond. 1—6 u nam.
Job de Wlttatraat 40 Galerie Ka-
net Gap»- Wisselende expositie dL
tn za 2—5.30 uur nam. do. boven
dien 7—0 uur nam
De Lakenhal dag. 105 i
Ongevallendienst
ziekenhuizen Leiden
Oar „lenaianm eire oar Acade-
mlsob Jlekenhuls behalve van dins
dag l'.Ot uur tot woensdag 18.00 uur
(Dlaco'uissennuis) en vaD vrijdag
13.00 aUi tot zaterdag 18.00 uur (Eli
sabeth ziekenhuis)
Bezoekuren Ziekenhuizen
Dlaconessenhuis; Middag bezoekuur
sluitend
woensdagavond van 18.80 tot 19.80 uur
ACADEMISCH ZIEKENHUIS
Voor alle patiënten (behalve kinde
ren) zlln de bezoekuren als volgt:
Elkt dag:
15.00—16.00 uur
18.30—2000 uur
Voor de prematurenafdellng gelden de
volgende bezoekuren (alleen voor
oudere)
Zaterdag en zondag:
15.30—16.46 uur
Bezoek aan ernstige patiënten:
Wanneer voor ernstige patiënten door
lopend bezoek wordt toegestaan, kan
Avondbezoekuur: de hoofdverpleegkundige hiervoor spe
ciale kaarten verstrekken.
STUDIO: "Marlken i
dag 2.30. 7.00 en 9.1
45 uur 18 laar
CAMERA: The last detail"
Leidse bioscopen
oudere eondag 14.00—16.00
overigs- familieleden KlndereD beneden
14 ]aai hebbeD eeen toegang op de
kinderafdeling
Alphen aan den Rijn
en 2e klas tl—ÏIJO
18.30—19.30 u.; 8e klas
18.30—14.16 en 18.80—19.30 u.; Kraam-
lÏÏ6tot afdeling 13.30-14.15
18 Jv-ar. Nachtvoorstelling"Se-
echgen.) v. 1
18 tot 19.30 uui
15 tot 18.80 t
tot 14.14
kinderafdeling dag.
ir. 18 Jaar. KlndennaSf-tot~ 14^45'
CCU (hartbewaklng). dag.
echtgenoten 1920 u.: Kinderafdeling
15—15.80 u alleen voor oudere 18—
18.80 u
Geluidshinder Schiphol
Klachten over geluidshinder van
vliegverkeer van en aaar Schiphol
kunneD dag en nacht worden gemeld
bij het informatiecentrum Geluids
hinder Schiphol (020—175000)
leuws
15 januari 1975
Honderd jaar geleden stond in
de krant:
- De Fransche kroonjuweelen
zijn eindelijk te Parijs terug
gekomen. Keizer Eugenie had
ze in Augustus 1870, toen de
oorlog reeds eene zeer ongun
stige wending voor Frankrijk
had genomen, naar het minis
terie vanfinanciën doen bren
gen en vervolgens naar de
Fransche bank. Doch ze ook
daar niet veilig genoeg ach
tende, werden ze op haar last
gezonden naar eender militai
re havens aan de Atlantischen
Oceaan. Daar nu zijn ze tot in
het begin dezer maand ge
bleven. Den lOden zijn ze te
Parijs teruggekomen, en thans
ter bewaring toevertrouwd aan
de commissie voor de liquida
tie der civiele lijst. Bij de ves
tiging van het tweede keizer
rijk zijn de kroonjuweelen ge
schat op eene waarde van 20
mïllioen jr.
Vijftig jaar geleden:
Een aardbeving te Ardahan
in Klein-Azië heeft vier dor
pen verwoest, waardoor 140
personen werden gedood en
ongeveer tweeduizend men-
schen dakloos zijn geworden.
De temperatuur is gedaald
tot 30 graden onder het vries
punt. De aardschokken duren
nog voort.
Uit verschillende plaatsen
in Italië worden min of meer
belangrijke incidenten J ge
meld. Te Bologna is een jonge
man. die uit de socialistische
vakvereeniging wilde treden,
door zes andere jongelieden
doodgeranseld.
In een dorp bij Bergamo loste
een socialist verscheidene re
volverschoten op fascisten van
wie er enkele werden gewond.
Lager vond men het lijk van
den dader. Te Udine hebben 200
huiszoekingen plaats gehad en
zijn 15 vereenigingen ontbon
den.
PANDA EN DE MEESTER-KRIMPER
49 - 127 Panda had met Jollipop afgesproken dat hij voortaan
alleen de leerzame televisie-programma's zou bekijken - en nu
staarde hij verveeld naar een heer die een praatje over kunst
hield.
"Tenslotte"zei de spreker, "wil ik u dan de meest recente aan
koop van het Nationaal Schilderijenmuseum laten zien.'Het is
deze miniatuur..."
Met die woorden toonde hij een klein schilderijtje - en Panda
veerde opgewonden op in zijn stoel.
"Deze aanwinst maakt het gemis aan de gestolen werken weer
een beetje goed," vervolgde de spreker.
"Toevallig is de voorstelling precies hetzelfde: een zelfportret
met-helm. De onbekende kunstenaar heeft penseelstreek voor
penseelstreek het schilderij dat wij kennen nagemaakt - maar
dan op klein formaat. Een ongelofelijk meesterwerk. Een kunst
handelaar heeft meer van deze miniaturen aan het daglicht ge
bracht - en vanavond nog ga ik een kijkje nemen in zijn toon-
kamers..."
"Ik ga ook kijken!" riep Panda opgewonden, terwijl hij de ka
mer uitholde. "Bel de televisie-studio even op, Jollipop, en vraag
waar die toonkamer is. Want daar is ook de schurk die het ver-
klein-apparaat hneft.
Daarmee heeft hij dat miniatuurtje gemaakt. Maar ik ga hem
ontmaskeren!"
Het
geheim
van de
Macu
Ancapa
Kooktip
GNOCCHIVERDE
Strooi voor dit Italiaan
se gerecht 25 g griesmeel
in 1 dl kokende melk en
roer tot een dikke pap
ontstaat. Kook 500 g.
aardappelen gaar en
stamp ze tot puree. Ver
meng aardappelpuree met
griesmeelpap en roer het
mengsel tot een stevige,
homogene massa. Voeg
zout en een snufje noot
muskaat toe en eventueel
wat melk of room als de
massa te droog is. Vorm er
afgeplatte ballen van en
maak in het midden daar
van een kuiltje. Vul elk
kuiltje met een mengsel
van gekookte spinazie en
geraspte kaas en vouw
de aardappelmassa er om
heen zodat de vulling goed
opgesloten zit. Druk de
ballen plat, bestuif ze
met weinig bloem en leg
ze op een beboterde bak
plaat. Leg ook bovenop
een klein klontje boter
en zet de bakplaat ruim
10 min. bovenin een voor
verwarmde. hete oven.
WINA BORN
FRlETH.ALS IK NU EENS BIJ DE Ny
JONGEREN-VRIJWILLIGERS
GING EN N/ME EEN DOOI?
KOORTSEN GEPLAAGDE JUNGLE
WERD GESTUURD,TEMIDDEN S
y -MET GORILLA'S EN SLANGEN, v
AFGESLOTEN VAN DE WERELD
VOOR HOGE BERGEN EN MENSQJ-
ETENDE PLANTEN "ZOU JE HE
DAN K0MENo
IK GA
LIEVER
NAAR
UiALKENBURG. J
VAN HOEKASSEN.
eife>ra
m
Lopzoexen r
k W
Bij Burgers
ÏJÜÏ11 JT 06 ®?hUderiJ*n var? Aaton kwaliteit, want het dekt meteen per- gras, die de kleuren van de Neder- hetzelfde etsje (waarop een moei-
Vrede zijn vaak gericht op het mi- fekt op het ruwe oppervlak van de landse vlag hebben! De kleuren zaam getekende mond, een gezicht
,yaaf>ne"len va*\,u1lt€rft muur- en 18 °°k niet in een te dikke rood-wit-blauw komen trouwens in en de tekst doe-bi-doe-bi-doe staat)
ne details. De twee schilderijen, die laag opgebracht, want er zijn geen Anton Vrede's schilderijen herhaal- verschillende keren. Nu eens vijf
elk een close-up geven van het af- 'druipers'. deiijk voor, vooral in combinatie met keer onder elkaar, dan weer inge-
knippen van een nagel met een na- Het Nederlandse landschap - door zijn "Nederlandschappen". kleurd op een ander vel papier zon-
geltangetje (het ene schilderij toont Vrede samengetrokken tot Neder- der dat dat erg funoüoneel is. Het
dit karwei van boven gezien, het an- landschap fascineert hem ook. Een van zijn mooiste schilderijen doet me meer aan een soort luiheid
dere van °p2iJ) zijn hier een sterk Op verschalende, soms enigzins col- stelt een tweetal meisjes voor en dan aan inspiratie denken
voorbeeld van. Iets minder sterk, lage-achtig adndoende schilderijen hangt boven de bar. Erg gevoelig
<"A~* waarne- komt dit groene landschap voor,met van kleur en tekening; Anton Vre- Gedurende de maand Januari is het
an een zijn talloze grasjes, wolkenluchten de geeft hier echt en staaltje van werk van Anton Vrede en Pieter Mol
kwast en een mannetje op een merkwaar- zijn kunnen weg! te zien in sociëteit Burgers, Burg-
r* I,muur dig soort tractor. Het werk van Pieter Mol kan mij steeg 2A in Leiden,
gezet. De verf is blijkbaar van super- Nederland ten top: tulpen ln het veel minder bekoren. Mol gebruikt HANNYRENEMAN
want iets minder goed
ming, is het "schilderen
bakstenen muur". Met e
wordt een streek verf op deze muur dig soort tractor.
KLEINE VAART
Mare Iratmum 13 te Rotterdam
Me ree 13 36 no Oporto nr Lelxoes
Neutron 13 v Rotterdam nr Ports
mouth.
GROTE VAART
Aomaea 16 te Stanlow verw
Antiila Cape 14 te Rastanura
Ares 13 80 z Azoren nr St. Maarten
Avedrecht 13 265 w
s Sable ell. nr Bre-
Bussum 13 410 oeo New Foundland
nr Rio de Janeiro
Captsteria 13 100 w
Srlracha
Ceres 14 200 nw Kp
Rotterdam
Choluteca 14 te Orist
Clnulia 13 160 w K]
Las Pa lm as
Coral Obella 13 340
Blo de Janeiro
Dal Ha 13 v Bonny
Diogenes 13 v
Docklift 2 13
Dar es Salaam
Str. Ormoeaz nr
Antwerpen
Lolrelloyd 13 180 nw Galapagos v.
nr Papeete
Lovellla 13 160 no Santo Domingo i
Curasao
Maasbree 18 v Kharg ell nr Burc
18 v Arlca nr Valparaiso
Doel wijk 13 70 so Kaapstad nr Lake
Charles
Ganymedes 18 50 zw Kp Flnleterre
nr Cristobal
DJed-
Rotterdam
Meta 18 50 n
Rotterdam
Neder Ebro 13
stad
Kp Plnlsterre nr
ïouston nr Kaap-
Neder Elbe 13 v Cristobal nr Vera
Glessenkerk 14 35
r Aden i
Hercules 14 te Port au Prince verw
Hermes 14 te Amsterdam
Ittersum 14 te Lalibertad verw
Karakorum 13 te Bremen
Khasiella 13 900 ozo Bermuda nr Cu
rasao
Cruz
Neder Eetms 14 rede Bahrein
Neder Waal 14 275 wnw Kp. Flnister-
Neder Wee»'^13 v Dubai nr Bahrein
Nedlloyd Katwijk 13 rede Port EH-
Patro 16 te Dubai verw
Perides 13 te Puerto Oabezae
Rudolph Petersen 13 50 nw Nouadhl
Singapore nr
Manilla
Straat Florida 13 ta. Durban
Straat Holland 12 ta. rede Belra
Straat Honshu 18 1000 oeo Santos n*
Santos
Straat Magalhaen 14 te Abidjan
Straat Talbot 14 te Gothenburg
Stmat van Dlemen 13 100 zo Mauri
tius nr Shanghai
Streefkerk 13 176 zw Laa Palmas nr
Kaapstad
Tanamo 18 100 zw Los Angeles nr
Manta
Trident Rotterdam 13 140 wzw Kp.
Flnlterre nr Elguamaohe
Ulysses 14 v Amsterdam nr Hamw
burg-W. Indle
Vlana 14 te Petit Couronne
Walcheren 13 300 o New Foundland
nr Tilbury.
