Venezolaanse
politie jaagt
op driehonderd
'tovenaars'
Oudhollandse dranken weer te
kust en te keur op de markt
TUSSEN DE FLATS LEEFT NOG
IETS VAN HET OERWOUD
Maria Lionza is
"de ongekroonde
koningin van
de geesten
Kruidenbitters, sehelvispekels, keizerbitters
ZATERDAG 11 JANUARI 1975
PAGINA 17
Beeld van de fameuze "tovenares" Maria Lionza in Caracas:
een meters hoog geval, waar aan de voet dagelijks verse bloe
men worden neergelegd. Haar portret wordt samen met pren
ten van heiligen te koop aangeboden en de hulpelozen die zelfs
geen geld hébben voor de behandeling van een tovenaar kopen
die portretten in de hoop dat die daad tenminste iets van hun
problemen zal wegnemen.
Dit soort berichten is geen
uitzondering in de Venezolaanse
pens. Met name de boulevardbladen
melden regelmatig gevallen van
tovenarij en heksenpraktijken. Het
hierboven aangehaalde geval haalde
zelfs de televisie. Zowel de man als
de vrouw kwamen In beeld; zij
werden met name genoemd en
beschuldigden elkaar er van zwarte
kunst te bedrijven en andere
mensen te betoveren.
Door onze correspondent
in Venuzuela
Jan van Wieringen
Onlangs bracht het blad,,Ultimas
Noticias" onder een vette kop
„Serpientes y Brujeria" (slangen en
tovenarij) de arrestatie van enkele
Colombianen, die zich in Venezuela
met merkwaardige tover-praktijken
bezighielden. De uitvoerige verslagen
van de arrestatie werden ook in
andere kranten afgedrukt, naast
grote foto's van politie-agenten, die
de in beslag genomen slangen en
andere tover-attributen lieten zien.
Venezuela is een modern land en de
hoofdstad Caracas een grote wereld
stad, maar tussen de grote
flatgebouwen en de winkelcentra
leeft toch nog iets van het oerwoud
en de wereld van medicijnmannen.
In de flat van de gearresteerde
vrouw bijvoorbeeld werd een ge
heimzinnig altaar gevonden met
kaarsen, wierook, geheime gebeden,
vreemde medicijnen en met spelden
doorstoken foto's van mensen. Ook
stonden er beeldjes en potjes met
toverdranken.
Hypnose
Tegenover de politie verklaarde de
vrouw, dat dit altaar door haar man
was ingericht en dat zij door hem
was gedwongen hem bij te staan in
het uitoefenen van zijn zwarte
kunsten. Zij zei dat zij had
geprobeerd de flat te ontvluchten en
naar haar familie terug te keren,
maar haar man had haar onder
hypnose gebracht om dat te
voorkomen.
Haar echtgenoot beweert echter dat
zij dat allemaal maar verzint. Hij
houdt vol dat hij helemaal niet in
tovenarij gelooft. Het is allemaal
begonnen, zegt hij, toen zijn vrouw
steeds maar door hoofdpijnen werd
geplaagd. Een geraadpleegde specia
list verklaarde dat haar niets
mankeerde. Op aanraden van
familie en vrienden wendde zij zich
ten einde raad tot een aanbevolen
tovenaar, een zekere Segunda
Berroteran.
De tovenaar ontdekte, dat de vrouw
het slachtoffer was van een man,
die verliefd op haar was en haar uit
woede vervloekte, omdat zij niets
van zijn avances wilde weten. De
tovenaar kon de vrouw van die
vloek verlossen als zij een huisaltaar
inrichtte volgens zijn voorschriften.
De Venezolaanse politie neemt dit
soort zaken heel serieus en zoekt
ieder geval tot op de bodepi uit.
Er is in een groot deel van het land
op het ogenblik een grootscheepse
actie aan de gang tegen tovenaars,
de "Operacion Diablo" (Operatie
Duivel). De politie noopt volgens het
blad Ultimas Noticias tenminste 300
tovenaars te kunnen arresteren. Het
is de vraag of de Operacion Diablo
veel succes zal hebben. Veel
Venezolanen zoeken hun hulp bij
tovenaars, medicijnmannen en an
dere slimme heren, al was het alleen
maar omdat „normale" artsen niet te
betalen zijn en ziekenfondspatiënten
ten minste twee dagen in de rij
moeten- staan voor zij aan de beurt
zijn. Ook in gevallen van liefdespro
blemen, geestelijke nood of geldge
brek kan men bij tovenaars terecht.
Landgoed
De beroemdste tovenares is wel
Maria Lionza, die een legendarisch
landgoed bewoont. dat wordt
ondehouden door izelen, die zij
koopt van mensen, die om geld
verlegen zitten. Het landgoed ligt in
Yaracoy, ongeveer 500 kilometer ten
westen van Caracas, maar volgens
mensen die zeggen dat zij het weten
kunnen, heeft het geen zin om daar
op bezoek te gaan, tenzij Je
werkelijk in Maria Lionza gelooft:
nieuwsgierige sensatiezoekers vinden
het landgoed eenvoudig niet, al
zoeken zij er nog zo lang naar.
Mensen die in haar toverkrachten
geloven en het landgoed betreden
hebben, zeggen dat het er prachtig
uitziet, en dat kan ook niet anders,
want er is geen gebrek in het
aanbod van zielen. De verklaring
hiervoor ligt vermoedelijk in de
plezierige omstandigheid, dat het
niet nodig is dat Je Je eigen ziel
verkoopt: het kan ook die van een
van Je kinderen zijn, of van Je
vrouw of van iemand die Je haat.
Over het bedrag dat voor een ziel
wordt uitbetaald willen de bronnen
niets loslaten.
Hoe beroemd deze tovenares is blijkt
wel uit het feit dat zij haar eigen
standbeeld heeft, midden in Caracas:
een minsten twee meter hoog
geval met enorme borsten. Haar
portret wordt samen met prenten
van heiligen te koop aangeboden
voor de kerken van Caracas en de
hulpelozen, die zelfs geen geld
hebben voor de behandeling door
een tovenaar, kopen die portretten
in de hoop. dat die daad ten minste
iets van him problemen zal
wegnemen.
Men benadert Maria Lionza via de
media die voor haar in Caracas
opereren. Dat zijn vrouwen die,
tegen een vergoeding natuurlijk,
bemiddelen tussen deze „koningin
van de geesten" en de mensen, die
haar hulp zoeken. De media
adverteren niet; Je moet geïntrodu
ceerd worden door een kennis of een
familie-lid. Over de bedragen die
men moet neertellen voor een
behandeling bewaren de patiënten
het stilzwijgen, maar de hulp werkt,
dat weten zij zeker.
Maria Lionza kan ook duivels
uitdrijven. Ten minste, dat geloven
de tien straatventers, die vorige
week een pelgrimage naar haar
landgoed zijn begonnen, zij willen
haar vragen de gouverneur van
Caracas te verlossen van de boze
duivel die hem er toe heeft gebracht
te verordenen dat de hele maand
december op straat geen handel
.ag worden gedreven.
Er is sinds het vertrek van de
pelgrims niets meer van hen
vernomen en de straathandel in
Caracas is nog steeds verboden. De
echte aanhangers van Maria Lionza
wanhopen echter niet.
CARACAS „Ik ben geen tovenares", verklaarde een jonge
vrouw tegenover de politie- Ze was'in hechtenis genomen omdat
haar man haar van hekserij beschuldigde. In haar verhaal te
genover de politie zei de vrouw dat niet zij, maar haar man
zich met tovenarij bezig hield en haar in een staat van hynose
had gebracht om te voorkomen dat zij hem zou verlaten.
wnnn liwrauM -r - .i r.sTiiiMwwuatttmmmamm
Caracas, de hoofdstad van
Venezuelain vele opzichten
een moderne stad, maar tussen de
flats leeft nog .iets van het mys4
terie van het oerwoud.
De tijd van de gezonde dranken is weer aangebroken. Last
van uw maag, duizelig, nerveus, verkouden, onevenwichtig of
gewoon in een pessimistische bui? U hoeft er niet voor naar de
dokter te gaan, maar kan zo snel mogelijk, de eerste de beste
slijterij induiken en vragen naar een van die geneeskrachtige
drankjes die van onze voorvaderen onverwoestbare mannen
van staal maakten, die met houten schepen de wereldzeeën
bevoeren. Kom daar nu eens om.
Maar gelukkig de bakens zijn ver-
zet, een weldadige vloedstroom van
heilzame alcoholica overspoelt onze
tot nu toe krachteloze botten.
van
Steeds meer kruidenbitters, bee-
renburgers. schelvispefkels, keiaerbit-
ters, elskens en meer elixers met
heilzame werking doen de goede
tijden van weleer terugkeren. Nijve
re distillateurs aarzelen niet om de
ze markt te vergroten en zo is men
op het idee gekomen om de oude
Cafcz elixer en kruidenbitter weer
eens flink onder de aandacht te
brengen. Maar eerst, wat zijn die
elixers eigenlijk. Welnu, sinds on
heugelijke tijden kent de mensheid
de zogen, elixers welke bestonden
uit waterige en in later tijden alco
holische treksels van bepaalde krui
den, schillen en vruchten waaraan
vaak terecht een geneeskrachtige
werking werd toegeschreven. In de
18e en 19e eeuw was het voorname
lijk Nederland dat, reeds bekend
door de distillatie van Jenever, een
zekere faam verwierf in het bereiden
van elixers. Vooral de firma Catz uit
Pekela nam met zijn produkten toen
een vooraanstaande plaats in. In
Noord en Zuid-Amerika, Engeland,
en in het bijzonder in het voormalige
Nederlands Indië genoot Catz een
grote bekendheid zoals o.a. tot uiting
kwam in de vele medailles welke op
internationale tentoonstellingen wor
den toegekend.
In de loop van de 19de eeuw ver
scheen er een tweede bekende elixer
op de wereldmarkt n.l. Angostura,
'n produkt dat oorspronkelijk in Ve
nezuela en later in Trinidad op ba
sis van kinabast-extract werd ver
vaardigd. Deze elixers, welke hoog
geconcentreerd waren hadden een bit-
tere smaak, waarvoor de naam eli
xer vaak door bitter werd vervan
gen.
Door
Ed Keunig
Hoewel elixers en bitters hun rol
als geneesmiddel bleven spelen wer
den zij daarnaast hoe langer hoe
meer aangewend om druppelsgewijs
aan Jenever, brandewijn of gin toe
gevoegd teneinde de smaak nog ver
der te verbeteren.
De grondslag voor de bitterfabriek
in Pekela werd in 1780 gelegd door
Heiman Catz die in 1754 was gebo
ren. Hij bezat een drogisterij
waar hij naast de gewone kruiden
ook een elixer maakte volgens een
"geheim" recept.
Dit recept is steeds van vader op
zoon overgegaan, totdat het bedrijf
in 1970 Inclusief de geheime recep
ten door Henkes Distileerderijen
werd overgenomen. Naast de eli
xers wordt nu ook een Catz Krui
denbitter geïntroduceerd. Het is een
zachte, geurige drank met een pit
tige compositie van kruiden die puur
en "on the rocks" kan worden ge
dronken.
De Friezen zworen van oudsher
bij Beere-nburger een uit de 17de
eeuw stammende kruidendrank, die
zeer geliefd was bij schippers. Jagers
vissers en boerenknechten. Het pitti
ge brouwsel werd en wordt nog
steeds door vele herbergiers en kof
fiehuishouders zelf bereid uit wortels
en waterplanten die men zelf uit de
weilanden en sloten haalt. En iedere
dorpeling vindt zijn eigen plaatselij
ke Beerenburger natuurlijke de eni
ge echte. Opvallend is trouwens dat
tot voor kort ook vele originele krui
den uit een drogisterij van twee
oude dames in Amsterdam werd
verkregen. Hoewei de voorvader,
van die dames was ook weer een
Fries.
Maar niet alleen Friezen maakten
gebruik van een hartig slokje. De
Limburgers bekend om hun onles
bare dorst naar bier, versmaadden
een lekker bittertje ook niet. Bij hen
is Elske van Beek een bekend be
grip.
Het is een kruidenbitter die door
de firma Hennekens al sinds 1821 vol
gens een vast recept wordt vervaar
digd. Mr. Guillaume Hennekens,
telg uit een oud Limburgs geslacht,
die naast advocaat, grootgrondbezit
ter, boomkweker en leerlooier was.
begon in dat Jaar een distilleerderij
in een door hem aangekocht kasteel
Genbroek In Beek. Naar vermoede
lijk Duits recept, begon hij daar aan
de bereiding van Els. waar later de
naam La Vera (de echte) aan werd
toegevoegd omdat de naam Els niet
kon worden beschermd omdat het
een soort aanduiding betrof.
Els La Vera is inmiddels wel oe-
schermd. maar Hennekens heeft tot
nu toe geen last gehad van imita
tie omdat tot nu toe alle namaakpo-
gingen zijn mislukt.
Het etiket van Catz elixer toont
trots alle medailles die op vele in
ternationale tentoonstellingen zijn
behaald.
