"Een schip van
de Romeinen!"
'BERNHARDLAAN MAAKTE WAT LOS'
Boer Kraan
verkoopt geen
kaas meer
na overval
Schok in 1974:
DINSDAG 31 DECEMBER 1974
ALPHEN AAN DEN RIJN Het is, een incidentele bewonersactie voor bijvoorbeeld een bi
bliotheekbus daargelaten, weer stil in Zwammerdam. De nog aan huis bezorgende slager kijkt in
de straat een hem vreemde auto na met de blik van "wat zoekt die hier". Het is nauwelijks
nog denkbaar dat ditzelfde Zwammerdam, een 1600 zielen tellend polderdorp onder Alphens
gemeentebestuur, begin 1974 de moeilijk toegankelijke kolommen bereikte van een Paris Match
en een New York Times. De wereldpers daverde de bedaarde woongemeenschap binnen, nadat
aan de rand van het dorp een 18 eeuwen oud Romeins scheepswrak op enkele meters diepte
in het veen was aangetroffen.
altijd wordt met smaaik de anecdote Aangekondigd in onze krant op vrij-
i de verslaggever
dag 11 januari, met als motto „Red
landelijke krant, die vergeefs uren het Romeinse Schip". Die vrijdag-
lang in de buurt van Amsterdam avond zaten we tot laat op de redac
tie telefoontjes af te wachten. Een
hoogleraar uit Oegstgeest was de eer
ste die aan de lijn hing: „een tientje
veel succes". En: "of we al veel
Zondagse schoenen
Niettemin parkeerden honderden
auto's, waarbij vaak op een buiten- hadden*.™"
lands nummerbord kon worden ge- Diezelfde avond werden er vanaf
wezen, zich in de Zwammerdamse de krant ook telefonische telegram
grasbermen tijdens de speciale be- men verzonden naar Den Uyl en
zichtigingsweekeinden. Vanaf die ge- minister Van Doorn, met de dringen-
lmproviseerde parkeerstrook. waar de bede om er toch alles aan te doen
menige auto met achterwielaandrij- dit unieke schip te redden. Na vier
ving bij het wegrijden gierend op
doorslippen,
vindplaats slechts bereikbaar via
de blootgelegde toezeggingen.
bedroeg het resultaat: f 2000 t
Tegelijkertijd kreeg De Telegraaf
looproute door een weiland, dat de i„dit van de historische vondst. Het
aanhoudende regen van de voorgaan- ochtendblad meldde 's zaterdags dat
de dagen duidelijk niet had aange- de heipalen van het in aanbouw zijn-
kund. Maar het publiek waagde er de geegtetiyfc gehandicapte d/orp de
zonder aarzelen de zondagse schoe- Hooge Bur oh dwars door het wrak
nen aan. zouden worden geslagen, als er niet
Er werden boottochten volgeboekt wat gebeurde. In een bijna pagina
naar Zwammerdam georganiseerd. gr0ot interview schetste prof. Glas-
Bustochten ook. complete familie- bergen het belang van de door hem
uitjes. De tv kwam, in het kielzog schertsenderwijs als „Neeltje Jacoba
_?e, ^a~ V" aangeduide Romeinse boot.
^am sneeuwbal ging rollen. Perotti
„het bereikte het onmogelijke. Vóór maan-
v°l- dag 14 januari had er zekerheid moe
ten bestaan over financieringsmoge-
de berging, anders
nuari als in maart poolshoogte kwam
nemen. Heel Nederland wist van
schip". Die twee woorden waren
doende om naar Zwammerdam te
wijzen. En prof. dr. Glasbergen, his- iijkheden
toricus van faam, sprak de woorden:
„de archeologie heeft in veertien da-
gen tijd meer belangstelling onder
vonden dan ooit te voren".
We schakelen over naar eind decem-
I ber '74. In de keuken van zijn drive-
j in woning aan de Schuberthof 26
legt de 33-jarige Alphénse architect
I Hans Perotti een knots van een groe
ne opbergmap op tafel. Bij het open
slaan ervan komen de herinneringen
aan ..het schip" weer met een flits
van herkenning naar boven, aan de
hand van al geel verkleurende kran-
I tenknipsels, afschriften van telegram-
I men die aan o.a. premier Den Uyl
werden verzonden en na herlezing
van ontroerende schoolschrift-velle
tjes. waarin «-jarige meisjes uit zouden de heiwerkzaamheden wor-
Drente in kreukelig handschrift om den voorbereid. Maar er werd uitstel
informatie verzochten over het schip, verkregen van die fatale datum. En
Terugblik op
een handvol
mensen die in
1974 in het
nieuws kwamen
vanwege een te maken opstel.
Fiducie
Hans Perotti: hij was het in
zen die al die emoties los sloeg. Dat terdag
begon met zijn pleidooi op de redac- mers
tie van het Alphens/Leidsch Dagblad
i om een inzamelingsactie te beginnen,
i Geen sterveling die er oprecht fidu-
naderhand nog eens.
Totdat op maandag 26 Januari het
Alphens/Leidsch Dagblad kon mel
den dat het schip gered was. De za-
Dr waren de telefoonnum-
Perotti van deze krant
het AVRO tv-scherm versohe
en dat leverde bij onze redac-
toezegging van f 40.000 op',
I pathiserende woorden. Perotti toen naderhand weliswaar worden inge
trokken de betreffende industrieel
kreeg er moeilijkheden over met zijn
famtlie-vennpten maar de ac
tie was niet meer stuk te krij
gen. Het Prins Bernhard-fonds stond
garant voor f 50.000, een record be
drag, en zo waren er meer grote ge
vers.
Kettlhaven
Uiteindelijk kwam er f 280.000 op
tafel, waarmee ook nog een later
gevonden pontje uit het veen kon
worden opgediept voor conservering
in het scheepsmuseum te Ketelhaven.
Daar zullen de „Zwammerdamse"
schepen over een jaar of wat in de
oude staat geprepareerd, prijken.
Overigens trok het museum de af
gelopen zomer al meer bezoekers dan
ooit. met een tentoonstelling van
vondsten uit de vroegere Romeinse
nederzetting langs de Oude Rijn, op
de plaats waar nu Zwammerdam ligt.
Eind '74 zou je Je de vraag kun
nen stellen wè.t nu precies die actie
„Redt het Romeinse schip", die niet
meer te stuiten sneeuwbalgang heeft
gegeven. Wat bezielde die duizenden
dagtoeristen om vanuit Limburg en
Groningen in Zwammerdam te gaan
kijken naar een paar „dooie stuk
ken hout?" Vanwaar die begeestering
opeens?
T reurig
Hans Perotti aan zijn keukentafel,
met nog steeds het groene knipsel
dossier voor zich, staat nog bij wat
hém in dat allereerst uur dreef: „Ik
heb dit niet als een avontuur gezien.
Ik werk op het ministerie van Volks
huisvesting, en omdat ik nogal wat
mensen ken bij CRM, dacht ik mis
schien als intermediair te kunnen
fungeren, nadat ik had gelezen dat
er geen subsidie kon worden ver
strekt voor de berging."
Perotti, het zich nu weer helemaal
herinnerend: „het gaat om het prin
cipe. Als een wetenschapper van for
maat, zoals Je prof. Glasbergen toch
noemen mag, een man ook die op
zijn terrein een internationale re
putatie heeft, als zo iemand mij zegt
dat het om een zeer waardevolle en
unieke vondst gaat en als dan geld
het breekpunt blijkt, dan vind ik
dat eigenlijk een treurige zaak". Maar
dat verklaart nog niet de plotselinge
volksaandacht voor Het Schip dat
in feite al de vijfde Romeinse
scheepsvondst was in Zwammerdam
zij het dat dit exemplaar uniek
was qua lengte en scheepsarchitee-
tuur. De vier eerdere wrakken had
den alleen de belangstelling van vak
archeologen getrokken. En dan treedt
daar een aiheologische leek als Pe
rotti naar voren, die vermag waar
de geleerde vakbroeders niet in waren
Perotti: „Het was mis
schien het zoeken naar een
stuk identiteit".
geslaagd. Perotti tastend naar de
massa-psyche: „het was misschien 't
zoeken naar een stuk identiteit, van
de mensen. We leven momenteel
eigenjyk in een isolement opgedron-
gen door de moderne communicatie- Koningin
media. En de moderne woonwijken
bieden nauwelijks de gelegenheid om
contacten met het verleden te leg-
dineren vooral, en een stuk intuïtie.
Dit laatste ook te vertalen met publi-
citeitsfeeling. De media kregen tel
kens weloverwogen doses informatie
toegediend, zodat er voortdurend tij
dens de tweeëneenhalve week dat de
actie duurde wel iets nieuws viel te
melden.
gen.
Takken
En dan is zo'n bericht over „een
schip gevonden in 't land, van de
Romeinen" gewoon een schok. Neem
bijvoorbeeld die twee broers uit Al
phen, die vroeger takken hadden ge
zocht voor de scheepsbouw, waar de
kiel van werd gemaakt. Die herken
den in dat schip een stuk techniek".
De in geesteswetenschappen geïnte
resseerde Perotti („en die leiden al
tijd weer terug naar de Oudheid")
had zo'n soortgelijke schok ook al
eens ervaren, toen hij als architect
werkzaam was in de Amsterdamse
binnenstad. „Bij werkzaamheden in
de Houtkopersdwarsstraat, bij 't Wa-
terlooplein, lag ineens een oud brug
getje in het zand. Gewoon een boom
stam, waar de mensen toen overheen
liepen. Dat zijn dingen, die prikke
len enorm".
Perotti bleek een uitstekende gang
maker, die. gebruik makend van de
historische fantasieën van een mens
deze wist te bewegen om daarvoor
ook de knip te openen: „ik heb veel
van deze actie geleerd. Ik kan me nu
ook goed voorstellen wat er bij zo'n
organisatie als "Geven voor Leven"
om de hoek komt kijken".
De ingrediënten voor het succes
recept bestonden volgens Perotti uit
de noodzakelijke „vonk", een stuk ge
loof in het slagen, het kunnen coör-
Belangrijk was ook het betrekken
van politieke kopstukken en het Ko
ninklijk Huis bij het hele gebeuren.
Perotti voelde dat psychologisch uit
stekend aan: „ik vermoed, weet ei
genlijk wel zeker, dat na de komst
van de koningin naar Zwammerdam
alle deuren wagenwijd open gingen."
Overigens vermeldt hij met veel
waardering de namen van 2 andere
Alphenaren, de heren R. H. Samson
en A. v. d. Veen Meerstadt, die van
meet af aan bereid bleken zitting te
nemen in het actiecomité, dat al
spoedig tot een stichting werd ge
transformeerd. Perotti: „ik zelf heb
de publiciteit gedaan en Van der Veen
Meerstadt en Samsom hebben de
meer officiële contacten onderhou
den, en dat is uitstekend verlopen.
Ze zeggen wel eens iets over de ver
houding van jonge en oudere men
sen. maar in dat teampje is voor
treffelijk samengewerkt."
Aan het Romeinse schip werd een
deel van de vakantie opgeofferd. „En
als ik ergens mee start, wil lk het
afmaken ook, een soort streven naar
perfectie".
Over een Jaar of wat valt het Ro
meinse schip keurig in de vroegere
staat hersteld, te bezichtigen in Ke
telhaven. Als een stukje cultuur van
oudvaderlandse bodem. „Die hele ac
tie heeft me ook geleerd hoe ver
schillend „cultuur" overkomt bij de
Daèr zou ik nog wel eens
onderzoek naar willen doen".
HENK DE KAT
ALPHEN AAN DEN RIJN
Johannes Kraan aan de Land-
lustweg kan er weer om lachen,
al is hij dan 18.000 gulden ar
mer.
Op 25 Juli kwam hij thuis om
een kop koffie te drinken. „Nu
zag ik wel een vent met een
pruik op bij een auto staan, maar
ik dacht: dat is zeker een vreem
deling die hier kaas gaat halen.
Ik zei hem nog goeiendag. Maar
toen ik naar binnenwilde, merkte
ik wel dat er iets vreemds aan
de hand was. Ik zag niets, hoorde
niets. Ik rook meteen onraad.
Pakte een stok en ging het huis
binnen. Meteen kwamen twee ge
maskerde kerels op me af. Die
één zei: „Kijk uit" en op dat
zelfde moment werd ik in mijn
heup geschoten. Toen ben ik de
kelder ingevlucht. Intussen dwon
gen ze mijn moeder om de geld
kist uit de slaapkamer te halen,
die open te maken en ze de 18.000
gulden die erin zaten te geven.
Daarna gingen ze er vandoor".
Toen we binnenkwamen zagen
we een bordje aan de deur:
„Geen kaasverkoop meer". Is dat
uit angst voor een nieuwe over
val?
Ja, eigenlijk wel. Je wordt toch
bang. Vooral in het begin. Mijn
moeder had dat nog sterker.Toen
ze een keer hier van het erf
kwam en de weg wilde overste
ken liep ze meteen terug, toen
er een fietser aankwam. Over dat
stadium is ze nu wel heen, we
zijn veel argwanender. Kaas ver
kopen we nu alleen nog maar
aan familie en kennissen, de rest
Jk denk er nog elke dag aan".
de kaasmarkt ln Bo-
Eén van
deeld, de andere twee zijn nog
niet gevonden. Hebt u eigenlijk
nog iets van dat geld terugge
zien?
„Nee, dat is nooit gevonden. En
er is in Nederland geen instantie
die je dan steun geeft of zoiets.
Je moet het zelf weer terug zien
te verdienen".
Was u niet verzekerd?
„Nee, voor een dergelijk geval
kun je je moeilijk verzekeren, ge
loof ik. We hadden zoveel geld
in huis, omdat ik net in de over
name van deze boerderij van
mijn vader zat".
Hebt u, behalve dat u geen
kaas aan de deur verkoopt, nog
andere maatregelen genomen, om
herhaling te voorkomen?
„We hebben in ieder geval niet
I zoveel geld meer in huis. Dat doen
we beslist niet meer. En iedereen
moet nu aanbellen. Het was hier
vroeger altdjd open huis, iedereen
kon maar binnenlopen. Tegen
woordig moeten de mensen eerst
bellen".
U hebt geen grote hond geno
men om ongewenste personen af
te schrikken.
..Nee, daar hebben we in het
begin wel over gedacht, maar toch
maar niet gedaan. En de men
sen hier in de omgeving hebben
ook niet allemaal zo'n groot beest.
Wat Je hier aan honden ziet lo
pen zijn meer die kleine keffer
tjes".
„M'n vader had gezegd: „Joh
geef hem een opzwieper. Maar
zoiets mag Je natuurlijk niet
doen. En op zo'n moment heb Je
daar ook niet zo'n behoefte aan.
Trouwens, wie weet is die vent
wel naar voren geschoven door
de anderen. Misschien heeft hij
wel de schuld op zich genomen
om die anderen vrijuit te kun
nen laten gaan. Het vreemde is
dat hij niets heeft bekend, alleen
dat hij dat pistool had".
U hebt er gelukkig geen blij
vende schade aan overgehouden.
De wond is goed genezen. Ik kan
me toch voorstellen dat zo'n
overval een enorme indruk op je
maakt. Denkt u er nog vaak
„Iedere dag. Iedere dag denk
je er zelf aan, word je er door
andere mensen aan herinnerd.
Eigenlijk is dat niet goed. Je
moet het uit je gedachten ban
nen. Het leven gaat gewoon ver
der".
ANNEMIEK RUYGROK.
ALPHEN AAN DEN RIJN Be
halve de opening van een winkelcen
trum De Aarhof en meer van die ge
denkwaardige zaken, heeft 1974 in Al
phen zich vooral getekend door ver
anderingen binnen het stelsel van de
praktische, plaatselijke democratie.
Je zou kunnen spreken van een ver
anderende mentaliteit, die zich lang
zaam voltrekt.
Actiegroepen
In september werd het nieuwe col
lege van B. en W. geïnstalleerd. Daar
in zit met name een wethouder
Haanstra (VVD) van stadsontwik
keling. die er oprecht blijk van lijkt
te willen geven, het serieus te ne
men met de roep vanuit de bevol
king om een vroegtijdige informatie,
en het mee kunnen praten over
nieuwe plannen, op een moment dat
dit nog wezenlijke invloed kan heb
ben.
Zo'n geestesgesteldheid is niet uit
de lucht komen vallen, en Alphen
heeft er lang op moeten aandringen.
Niet voor niets typeerde een lezer 1974
onlangs als „het jaar van de actie
groepen".
Nuchter bezien zijn die acties te
gen reeds genomen raadsbesluiten
een erg „ongelukkige" en voor alle
betrokkenen nadelige zaak. In de
praktijk blijkt een gebrekkige en te
laat verstrekte voorlichting meer ver
traging op te leveren, dan zogenaam
de „tijdrovende" inspraak-procedu
res. Op het moment dat bij Gede
puteerde Staten, de Kroon of zelfs
de burger-rechter protest wordt aan-
Gerrit van Geen: ,Ms het
nodig is kunnen ze me wéér vin
den
getekend, vallen bestemmingsplan
nen in een tijdrovende schuit, die
zich vaak onnodig weerspannig iaat
voortslepen.
Nesstraat. Verder wordt de Pieter
Florlszstraat geen eenrichtingsver-
doorgaande brommers,
De gaande tendens in Alphen geeft
momenteel enige aanleiding tot een
voorzichtig optimisme. In Aarlander- Voldoening
veen bijvoorbeeld zijn bewoners van
de Dorpsstraat als eersten op de
hoogte gesteld van een nieuwbouw-
plan zelfs nog vóór de raadsle
den. Dat zijn goede eerste aanzetten
naar een fundamenteel beter in
spraakproces.
Fris windje
Een groep bewoners die heeft bij
gedragen aan het opsteken van dit
frisse windje binnen het Alphense
gemeentebestuur, dat zijn de bewo
ners van de Pieter Floriszstraat en
de Witte de Withstraat geweest. Met
een niet te doorbreken vasthoudend
heid hebben zij actie gevoerd tegen
de reconstructie van de Prins Bern-
hardlaan. in een poging te verhin
deren dat deze druk bereden twee-
strooksweg wordt verbreed tot een
vierstrooks. En nog is het laatste
woord daarover niet gesproken. Be
gin Januari dient in Den Haag het
hoger beroep, dat zij hebben aange
spannen tegen een eerdere afwijzing
van hun verlangens door de presi
dent van de Haagse rechtbank.
Het actiecomité Prins Bernhardlaan
heeft duidelijk wat „los gemaakt". En
in zijn strijd „voor een eerlijke
en rechtvaardige zaak", zoals voor
zitter Gerrit van Geen het uitdrukt
twee concrete succesjes geboekt.
Van Geen. terugblikkend op dit af
gelopen jaar: „twee van onze eisen
zijn ingewilligd. In plaats van de
„winkelhaak"-oversteekplaats komt
er nu een door verkeerslichten be
veiligde oversteekplaats naar de Van
Onafhankelijk van de uitspraak die
nog in hoger beroep moet vallen,
kijkt Van Geen toch met voldoening
terug op de actie, die nu al ruim
een jaar duurt en waarin de bewo
ners kosten (ongeveer f 6000) noch
moeite hebben gespaard om hun
woonsituatie zo gunstig mogelijk te
houden.
„De actie heeft duidelijk conse
quenties gehad", vindt Van Geen. „De
gemeente Alphen heeft er zef ook
veel van geleerd. Nu wordt er ter
dege rekening gehouden met de be-
Je ziet het aan de hooravonden
(bijv. over het wandelgebied in de
Hooftstraat) die nu worden beleed.
Ocfc zy'n er spreekuren gekomen van
de politieke partijen, en ik geloof dat
de partijen terecht
meer de bevolking in hun politieke
willen betrekken. Dat Juich ik bij
zonder toe.
„Omturnen"
„Ik zie dat allemaal als een gevolg
van onze actie, hoewel je daar niet
aan denkt als je er aan begint. Want
we zijn niet met de actie gestart om
de gemeente „om te turnen", maar
omdat het ging om een eerlijke en
rechtvaardige zaak. En als het nog
eens nodig is, dan kunnen ze me
wéér vinden
WIM VAN WANROOY
